rim : onfr tiittü
VERB A Exod. 6: 3.
Brevi
DISSERTATIONE PHILOLOGICA Expenfa ?
Ex fitffragio Amphff. Semtus Philo f. Re-
gidz ad Salam Academiß >
PR iE SIDE
Aäm. Rever. atque Celeberrimo V1R0,
m. olavo celsio.
Ling. Orient. Prof, Reg. & Ord.
fr. t- Decano fpe&abili.
FRO GRADU MAGISTSRII, Ad publicum examen defert,
ändreas Sergius, fiuus,
Aboenfis*
ln Att dit, GuH*Miij, die IV. Febr*
Anni MDCCX1X.
horis ante meridiem confvetis.
pPSÅLtAi, Typis WernkrianiV
Maxime Rev. atquc Ampliffimo Dm.
MAG. J O A N N I
STEUCH10.
Log. & Met. Profeflori Celebérri-
mo, Patrono optimo, quovis obferväntias eultu pie
colendo.
Ampliffimo atque Celeberrimo Domino
MAG. PETRO
SCHYLLBERG.
Poefeos Profeflbri longe dexterri-
"mo, Promotori ut InaulgentifH«
mo, ita iingulariter
honorando.
HAhc 'Differtationem Graduel¬
lem , omni licet nitore deßitutam,
ob plurima in fe collata bcneficia>
D. D. D.
Veftrarum Amplitudinum
devotm Cutter
AND.
• .■ _/SERGIUS, :-v <■. Filius. Ii j•
rnm exa
§. i.
Üm ardua? materiel*
quamoccupavi,difr
ficultatem confide-
ro, recordorjudicii
DiviAp.Petri,quod
2. Ep. 5. 16, tulit
de epiftolis Pauli, vel potiusdere«
bus* quae in epiftolis Paulinis tra- cftantur; dicit enim, non svalg, feil higroXctig;. fed h oigig-i äjJvoy)T& m
Certe locum hunc, quem explicare
aggreftbs fum, froavotflov ^ cvcrsppuj*
vsvToy effe, velinde abunde patet*
uod plurimi viri celeberrimi defu*
arint in genuino & textui conve- ftienti ejus fenfu inveftigando 5 uii-
A 2 dB
de fit, ut difficile dijudicari poflit, 01
cui fententiae fit adquiefcendurn., qi Cum vix numerari queant fentcnf fi
tiarum divortia, fingulahucadfcri le bere, eacg adfcripta fub examen vo* ft
care, vetat propofita brevitas; po< h
tiora tarnen, quantum fieri poteft, fi
afferam: deinde, quam ampfe&eiv n
dam putem fententiam, paucisfub- :r
jungam. B. L. folitum favoreni) ?
aufibus meis juvenilibus haud de* c
negaturum fpero. C
§. II. 1
Profiteor non efle, ftatim ut moras meum ne&am cir- inftitutum a i
ca qua?ftionem illam : ANnonM (
Tvzvpatribusfuerit ignotuwß c u m hane i ipfam varia fcripturae diåa aperte \
iatis decidant, e. g. Gen. 4: 1. i4: t
22. 15: 7. &c. non tarnen defunti 1 qui in luce meridiana coecutiant, di< :
centes; nomen Hinein idusque fem* )
pus patribus incognitum fuifle, quo '
fe Deus in rr.onte Horeb Mofi s
patefecit, Exod. 32. Cujusopinj'
Hit, onis ünus' eft Cornelius å Lapide,
it< quifingit Mofen anticipatione ufum
ten: fuifle, f. fcriptoribusadmodumfo-
eri lenni, qua feil, res pr^eteritas ftylo
vo< fuifeculidefcribant. Sed facilis ad po- hane exceprionem eft refp. Claris- efti firnis verbis foriptum eft, utalia_»
en- nunc taceam, Gen. 13:4- OW üb- :nrr mi Dia# Et invocavit ibi Ahr am uTi) women Jehov#. Qu°d ad anti-
de« cipationemadtinet,quamh.l. urget / Corn. a Lap. negamus eam heic va- lere, ubi verbaNuminisaut patri-
um archarum recenfentur. Nonenim :ir inducor, ut credam, ea verba ab au- 70 ftoribus, qui hiftoriam concinna-
anc runt, temere efle immutata, qui-
rte bus patriarcha? in fua ad Deum ora- i4: tione ufi fint, & quibus Deusipfe
it ) fefe manifeftaverit.UndeEfa.tfjnö.
di- t *]ov oSiyn uhu roro nn« Tu Je*
m- hova, pater nofler, redemptor nofler
juo ab (gtemo hoc efl nomen tuttm. Itaque [ofi animus eft unice difquirere, Quo-
ini* modo nomen Jehova patribus non fue*
ni* rtt ignotum ?
A3 §. III«
6
$. III.
"^JOn pauci exiftimant,* agi heic
loci, non formaliter de voce,
aut de publico ejus ufu, fed:?
Jizüg potius de re per vocem il-
„lajrj ^T^vdetlgnata, feil, de im-
„mutabiiitate veritatis divin«, con-
„formi immutabilitati efTenti« di*
„vinae,liberatione populi a&uali bre*
„vi conteftanda; feu , quod Deus
„patriarchis fe declaraverit ad id
„tempus omnipotentem,verum vim
„5c virtutem nominis Jehova non
„ita explicarit. Utadeoverbahatf
„abfolute intelligi nequeant, cuitl«
„Abram invoeaverit nomen Je*
„hova, Gen. 13. 4; fedintelligen-
„da fint refpe&ive, nemperefpetfu
„complementi, quo prorniflio fuam
„exiftentiam aeeipit. Abrahamo,
„Ifaaco & Jacobo declaraverit Deus
„potentiam fuam , >quod poflet fta*
„re promiflis (promilerat autemi-
„pfis h«reditariam terrae Canaan-j
„pofleflionem , plenumque domi¬
nium}«
7 nium). Sedillipromiflioniscorrv"
plementum, quo Deus verbis fuisa
dat efle, 'non dum fuerint experti
id indicaturum Deum dicere, quod,c ipfis in nomine Jeho.va non dum"
innotuerit. Ica poft Rabbi Salomo-"
nem comm. adb. 1. Tremellius at- que Junius. Do&. Saloiri. Glaffius,
Gram.f.p.in marg.674. J. Buxtort.
in diflTert, «>. de nom. DeiHebr. p.
250. D. Pleifferus, in Dub. Vex. p.
385. D. Majus in diflTert. de nom.
Jehova , §. II. Joh. Leusden in Phil.
Hebr. din. 27. de nom. divinis, p.
m. 332. aliique plurimi; qui omnes
eotendunt, Deum videlicet h. 1. di¬
cere : velie fe Ifraélitis nunc non fo - lum ut o vrå, fed & ut écrivvTcc dare cognofcendum.
§. IV,
Licet ni, fententia, vel fua au&oritate cujusjammemi- &cani-
tie fit venerabilis; quo minus tamen ilhadfentiar, obftat, quodtunccon-
cedendummihi fit, inter phrafes:
A 4 adparert
8
adparere in ^ V& & hmotefcere in
nomine nirr> intercedere quandam oppofitionero, quum tarnen nullus
ibi fit oppofitioni locus, nec re-
vera quoad rem differant; quip-
pe quod manifeftaverit fe patribus Deusin'nwhx* in iolo in nur
& CDTiS*. Quid itaque opus eftfin#
gere, magis ex uno quam alio nomi¬
ne dijudicari promifTa, eorumque complementa. Annon veriffimej
dici poffit, Jehovam A.brahamo fe declarafle, non modo cV]#, verum etiam iwSvjx, dum illi filium non folum promiferit, fedreipfaquocp exhibuerit, conf. Gen. i§: 10,14«
cum 21: 2. Si nominis Jehova in*
sfyrffjuxlct non intellexerunt patres, necp intellexerunt evsjyjj/JLctla^wbü
nam ea*dem promirfiones utrique nomini allegantur , Gern 15; 7- 17: r. ab utroque nomine veritas
ac conftantia divinarum promißio-
num fatis indicatur. Ex di&is fa-
cile perlpicitur, fententiam de effe*
9
in £u & complemenfo promifiRonum
m potius dicendam eile allufivam, qua
js folidam, magis y.a]' dvaXoy'otv inven-
e- tam, quam aSpiritu S. heic inten-
p* tam.
is 5. v.
| R Abbinorum nonnulli, & qui
nf IV eorum caftra fequuntur, arbi-
i- trantur ipfum no men quidem fuifle
le patribusnon ignotum, verum vim,
j fignificationem & efficaciam illius
fe demum per Mofen innotuifie, un-
n de fuum cnteDH OW b. e. nomen ex¬
il plicatum, probare volunt, Alii per ty nunc locum, non aliud innui pu- tant, quam publicam, &frequen-
v tiorem ufurpationem nominis V«
i» Httf. Verum, ut hoc dilutius eft,
# & textui minus refpondens; Ita il-
ie lud plane fuperftitiofum. Prseterea,
j. quis credet, Deum, revelata voce,
is tacuiffe fignificationem, cum hac
)- ignorata verba inucilia fint. Non
i- dubito, Patriarchas novifife, nomen illud fignificare ejje ipfius Dei,& quod
u A
^ ipfö
IO
ipfefit, qui^datcreaturis. Nom pulli fubintelligendam efle fentiunt particulamexclufivam: Non in no¬
mine Jehova feil, tantum innotui fed etiam nomine -np ^ Sic R.
Saadias 6c Abarbanel: non folum- modo in elTentiaemeae ratione, ve¬
rum etiam quoad omnipotentiam
6c fufficientiam memetpatribuspa-
tefeci. Sed neque in hac expiica-
tione id invenitur, quo conquiefcat
animus.
§. VI.
PLurimi tolii, fi particula & cenfent omne non, non dubium ne¬
gative, fed adfirmative exponatur, feil, pro xbn nonne, ut feniusfit:
Ego patribus allegavi nomina mea
nv Vk in infallibilitatis indicium, quum terram Canaan illis promp¬
terem ; vel ut nihil deeflet ad ple-
nam fidem tantarum rerum, in-j
nomine Dei fortis 6c (ibi fufficientis
adparui, 6c in nomine Jehova non-
N£ (um cognitus illis ? qua? in-
terror
II
terrogatio vfctualiter adfirmat: q.d.
utique in illo cognitus fui ipfis. Ut
huic fententiae tanto majorem fidem adftruant, conantur oftendere é locis parallells, particulam ^ pro adfirmativa fepenumero ufurpari,
e. g. in vet. teil. Job. 3: 26.
WUTNbl nonne quiejceham*
nonne eram tranmillm ? nonne quie- Jcebam? Sic ibid. cap. 2:10. Exod. 8»
26:Thren. 1.12. Pariter in n, teih perfpicuum eft , quandoque poni
Mpro numquid, nonne. SieutSc é atque éa pro , v. g. Math. 6:26.
17: 24.7: 22.Marc. 6:3.11:17. &c*
vid. Daniel. Feileiii Adverfaria fac, 1. IV. c. 3. §. 17. Non minores haec interpretatio habet defenfores,
quam quae a nobis fupra indicarae
funt. vid. Dn. Danziusin intepr. Eb.
Ch« p. 360, nec non patriae meae
immortalelumen, Vir, dum vive*
ret, eminentifiimus, b. m. Do&.
JOHAN. GEZELIUS, quondam Ep. Aboenfis, in opere confumma-
tiflimo
12
tiflimo fup^r Vet. Téft. quod licet haflenus, propterea quod fubpre-
lo fudet, non fit vulgatum; mihi
tarnen videre contigit exfavoreer-
ga me fingulari; qui a Patre abun-
de prasfticus, in Filio continuatur,
nunc f. Theologiam profitente, vi-
ro, ut non nomine ita nequeomi-
ne a magno Patre abhorrente. Pa¬
rum abeft, quin rneam faciam hanc
fententiam ob rationes , quas fo-
vet fatis verofimiles. Actamen-»
(ufpeéta vel hoc nomine vifa eft, quodea, quz in textu comparent,
continuo «Sc perpetuo redditive e-
nunciata» tarn abrupte quafi im-
mutentur in interrogativa; pra?fer-
tim quum nullum contextus adfit indicium.^ Ut nihil jam dicam de
natura hujus expofitionis, qua? in
defe&u meHoris , commune effe fö¬
let afylum «Sc refugium. Non im«
memor brevitatis, quam mihi pro*
pofui, plures, qua? exftant in h. 1.
variantium fententias colligere ac
memo-
13
memorare fuperfedeo. Pergo i ta -
que indicare fententiam, qua? mihi
pra? aliis fe probavit.
§. VII.
IN Hebraica tiflimus Matth. Hillerus literatura vir erudi- , Ono- maftico fac. p. 250. pronomen-,,
quodbiclegituron^Iixis, noncum
ropiori conftruit, i.e. cum Patri-
us Ilraélitarum, fed cum remotio- ri, h. e. cum Ifraélitis, quifubim- perio Pharaonis in iEgypto captivi detinebantur, indequeperMofene-
ducendi erant. Facile hunc fen- fum fiuere deprehendemus, fi ad*
tsnderimus ad leopum totius con- textus; hunc autem obtinere vix poterimus, nifiexcircumfpe&aan-
teeedentium & confequentium pen- fitatione. Ante omnia cavendum efle monent Philologi, ne illata ma¬
joris faciamus quam innatatextui facro, i. e. ne fenfustemere infera- tur,fed prudenter efferatur. Ifra&li-
tas in fågypto preflos, pro fuhje-
öo haberi occupationis (h. e. illos
efTe, de quibus Dominus cum Mo-
fe loquatur) non difficulter conjici-
tur ab exordio cap. 6. Ubi Deus
Molen hunc in modum alloquitur:
GnPw npin Ta & matin forti ada&us
emittet illos > feil. Pharao Ifraélitasin
/Egypto captivos. De iisdem fer-
monem ad Mofen continuat Deus ad verlum usque 6. unde confequh
tur inv. 9, qui inüercedit, de iplis quoque agi. Ulterius in v. 6. in>
jungit Du. Mofi, ut captivis Ifrae-
litis teftatum faceret, fe effe mr>
feque illos liberaturum , ac /Egy*
ptiorum oneribus (ubdu&urum-i.
Hinc in verfu 8« dicit fe juramenti
non obiitum eile, quod de promis*
fa terra, Abrahamo Uaaco & Ja- cobo fecerat, quare fic concludit
: hit nrcnio nzh nn« TM*
&dabo iÜam t er ram vobis inpoßeßioneffl
ego Jehova. Objici poteft, obftare conftru&ionisrationem, quumin*
terjaceat v.2, Quare orf? I^lis , ad
pro- !
propinquius vieJetur fpecbare, vide],
Patres lfraélirarum. Refp. Talem
conftruåionis modum, qualem nos
indigitamus, in f. Pande&is efle_j frequentem. v. g. Pfal. 18i 15- coli,
verfu 4. Ubi hieropfaltes per II#
los in ver. 15. innuit vtk hwnicos,
quorum jam mimineratin v.4. fimil.
Pfal.44: 5.Pfal.'8i: 16.colLv.14.PfaL
97:7.coll.v. c. Pf. 105:;7.coli V.25.&C.
Coronidis loco addere lubec illu- ftrem locum Ezech. 20: 5, 6. unde plusclaricatis textui noflroaccedet.
cm mm ■oi« iö*c~ri3 onmo^i zpT nm yn6 ncm V&mm ■iro
Qnb "m Ntcwi b^yp ptfp dh7 jniso
ann om : qpttw mm -idk1?
o^d pao p^^in1? urb t tiswj
•
