J. 1.X DISSERT ATICf

C?Q

i r

!■

J. 1.X DISSERT ATICf

PHILO LO G ICO - HISTO RICA, De

CONVENIENTIA

LINGVf-

P ER SI C Ji

Cum ■ ^

GOTHICA,

Quam

Confentiente AmphJJ. Facult. Philofbßb.

In Reg. Vpjalenf. Academia, Sub PR.ESIDIO

Aämod. Rever. & Amplijf. VIRl, Dn. 0 L A VI CELSIR

s. s. Theol. Do<ft. L. O. Prof. Reg. &

Ord Paft. & Pr. in $ör/e meritiffimi.

Publico examini modefte jübmittit

b:m. R:<e M:tis Alumnus

Olaus ODHELIUS

JF-60 TH US.

In Audit. Guft. Maj. ad d. XI Maji

MDCCXXIII. boris ante mcridiem folitis,

UPSALl&s Literis Wernerianis.

'

Ble, quelle ^{concerne nofre} hißoi-

re ancienne, & _que Vous avez fait eclater par cette defcription

une exaéte application & ungenié

tres Iparticulier. Cornrne ces deux parties font les deux vrais points",

011 confifte la capacité de i' homme, qui font toujours de grands horn-

mes quand elies fe reneontrent en- !

femble; je fouhaite ardement, que Vous le temnoigniez auffi dans i' effet méme, & que Vous rece- \

viez bien tot le fruit de Votre afli- i duité.. Je fuis

MONSIEUR

Stockholm ce 11 Votre treshumble Avril i 715. ferviteur

Nicolas Stoltz. i

I N J.

DISSERT A TIOv

PHILO LOG ICO - HISTORIC Af De

CONVENIENTIA

LIN GV JE

PERSICjE

Cum

GOTHICA,

Quam

Confentiente ÄmplijJ. Facult. Philofopb.

In Reg. Vpjalenf Academict, Sub PR/ESIDIO

Aämod. Rever, ér Amplijf. VIR I,

Dn. OLAVI C ELS l R

s. s. Theo]. Do<ft. L. 0. Prof. Reg. 5c

Ord Paft. & Pr. in ?$6tjc meritidimi.

Pubhco examint modefte fubmittit

S:m R:äe M:tis Alumnus

Olaus OdHELIUS Anderßon

IF-GOTHUS.

In Audit. Guft. Maj. ad d. XI Maji

M DCC XX III. boris ante mericiiem folitis.

UPS ALIAS^ Liceris Wer ^{ner i anis.}

S:aj R:a: M:tis

MAXIM« FIDEI V1R.0,

Collegii, quod rationes

flatus publ. curat PR ZESIDI,

nec non,

In Comitiis anni praefentis,

Ordinis Equeftris MARESCHALLO,

Exceüentiffimo, Generoßß-

moque

Baroni & Domino,

Dn. svenoni lagerberg,

M«cenati Summo.

S:as R:a M:tis

MAGNA FIDEI VIRO,

GENERALI MAJORI

&

chiliar.cha,

lllußrijjimo

Comiti & Domino,

Dm. ca ro lo

gustavo b1elke»

Magenati Maximo.

HEröés ^, Gothici dum [ena ^or _bis, volvitis

Inque Valatina ducitis arce diem,

Veßra per innocuum celebrari nomina

Pindum Cedite, Caflaliis nec prohibete coli.

Eft aliquid) fateor, Bavium cantare Camillos,

Eft alt quid celfos ftc t emerare vir ^os.

Hinc Veßra, Heroes, fi limma fcandet opella,

Dignaq; fit Vobis h&c me a charta legi,

FaUeJcetffoliisq; ftmillima turbine mot is, Audacis domini confcia quippe, tremet. t

Mox tarnen excelfi vultus experta fa-

vor em,

Herois quälem feujpicor ejje vir is,

Pallida _qu<e fuerat nunc vivida charta nitefcet,

^Auäori felix auguriumque dabit.

Ingentes animas genius nam Julcitat idem,

Et virtus Mups femper amica fuit.

Scipio Romamts, Carthaginh ille tonitruy ^■

Mufarum caßris mifcuit usque jocos. -

Augu-

Augufltis Lat 11 rexit qui fr ena fuperbi

Dicittir & vatum fepe tulifje fåles.

Nec minus excepit tenuititubantia focco Quam Tita, docte Metro, carmina,

Flacce, tua.

Hk qtiia cognatam _ger itk Jub peäore

venam, Ne me a Jfernaiis munera parva+rögo:

Namque patrocinio tantorum Uta Vt-

rorum

Qucts rtfovet mefjes fic ^mea Muß

äabit.

Quot ver nunc flor es, quot gemm as par- turit arbosy Vivite tot mefles, Nomina magna, bo *

nas!

Illuftr. _{Nominum Veftrorum}

humiUmtu c liens

O. A. Odhelius.

NO'B IL1SSIM0,

DN. O L ä V O RÜDBECK,

Anatomices 6c Botanices PRO-

FESSOR1 Celeberrirro.

•

ac Celeberrimo V1R0

DN MAG. PETRO

SCH YLLBERG,

PoéTeos PROFÉSS. Reg..5c Ord.

Admodum Rev er endo

DN.Mag. ANDRERE

Dioecefeos Lincopenfis ARCHI-

Miscenatibus Singular.

^wTon adco mutis babito tacituvnus Amyclis,

Nec mihi Sigalion os calamumque tenet,

Ut mca nune taceat, quamvis rudis iJla, Thalia

Nomina quac Pario marmore ciigna mihi,

Vosmodo quod vilis, concedite, charta. Patroni*

Pro magnis meritis muneris inftar crit.

Ilu&ibus oppreflo, fateor, mihi fiepe malignis

Vos, Mzecenates, fiepe dedifle manum,

kOBILISS. MAX. REVER. AMPLISS.

cultor

O. A»

Max. Rev er. Amphfjimoque VIR O»

dn. hr1co

b e n z e l i o,

S.S. Theo] DOCTORI, Academ.

Upf. BIBLIOTHEC ARIO, PAST.

in Jjpagebp &9\amftaD Digniflimo.

c_Ampltfjim ac Celeberrimo V1RO,

dn. j o h A n ni

»osmseeou/

Eloq. & Pol, PROF. Reg.& Skytt.

Pr^clarijjimo Fl RO,

rhyzelio,

PR DEPO SITO meritiflimo.

riter colendis.

Plurima led taceo, quorum Vos confcia fértis

Peftora

quasque meis lunt potiora modis,

Seu mea contraftis pofthac fortuna rigefcet

Vultibus, explicitis leu velit efle genis, Irnpia me VestrI capient oblivia nunquam,

Nec pia pro Vobis vota liiere linam.

Si modo fit tanti vilis mea Mula, FatronI>

Ne, rogo, jafratae linqvite vela ratis,

dDM. REVER. NOM. VESTROßUNt

devotus

Odhelius.

Hl RO Vlur. Rev er, atq; Dodiffhno, Dn. ANDRvü$0jf/

Pastori in Sjlet) vigilantißimo ^,

Parenti Optirno.

JNter maximos ftudiorum _{jr lidits numer o , quod Tibi,} & ^vit _{c ar} a meae _{i fil¬}

me Parens, grät um méum animurn publice teftificandi occafio ^nunc (it ob'

lata. Hoc mihi nihil dulcius nihil optati-

a i obtingere potuit. Quoties autem ani-

nptm j quo in me Jemper fuifti, plus

quam paternum cogito, fimul ab omni /fie derelinquor iUius digne concelebran-

di. Quapropter, Optime Parens,

cum pr (C ter piißima objequia, nihil a -

lind ^a _me, in flagrant ißimi tuiamoris

remtinerationem, proficijei po/fit, char-

tam hane tenuem Tibi conjecratam volo, _{quam ut ea, qua me} Joles, hoc e(l, benignifflma fronte accipias, enixe rogo, • De cetero Tibi, cariffime Pa¬

rens , odogintajam annorum jeni ,quie-

tam &vegetam inferos usque annos ad-

precor vit am, perman furus

OPTIMIPARENTIS Obfecjuentiflimus filius

O. A♦ ODHELIUS.

DoBtsfime Domine

RESPONDENS.

\ jAjofes noftros in Perfidem ex- curfiones quondam fecifle_»*

ibique veftigia lingvas fu^ reli- quifle, diflertatione Academica_i,

Te propediem oftenfurum audivi.

De ram nobili materia licet imma- turum meum ingenium rite judica-

re nequeat; tarnen non intermit-

tere potui, quin in amiciticE te*

ftimonium _, Tibi ^tam felices, tarn

egregios in ftudiis progrefTus ^,

hac occafione gratularer. Adfpi-

ret fupremum Numen hisaliisque

tuis conatibus , eosque Coronet, prasmiis exantlatis laboribus dit- gnis, voveo

Tili ß'udiofifjimus

Johannes Gyllenstierna.

Literis moribiisque Ornatifjmw

JUVENI,

Dn. Olavo Odhelio,

Amico luo Honoratiffimo, Convenientiam inter Gothi-

cam llngvam & Persicam

Feliciter indaganti.

Q Vis qu is es, o juvenum ^culmina Leftifjime, ^Pindi,

Phcebus alt, fe an dens, adven a grSi¬

tus er is.

Querere fed liceat: cujas ? num Per-

Ja f Gotbusve ?

Vocibus alternisprodis utrumq;genu c.

jer.or ? /Ignojco, Charitum flos,

magna tuorum Spes, Helicomadumportio grata c hori;

tsofier es, Odheli ^, //ö/z mfictanda pa-

rent i

Gotthiadx fuboies: nojceris ipje tuis;

le tua queis animi pietas, conftantia,

vidtas

AJJerit, ^#<; Jolers, c//?;; probitate, labor.

Grator

Grytor ad Aonides re dit um Tibi, _qu^q'y reportas

Ajßdua tecum Gotthica ßgna manu.

Seilteet, antiquk Batavus, Thrax, Teuto, Britannus\

Voeibus ut certant, Gallus, lberus, c^Arabs,

Et tarnen bandminimam jtbi _{partem vin-}

dicat Aräos,

C<?# fee cunda Viris ingenikque parens:

Sic & Achdtmenidum non pauca voca- bula Pallas

Agnojcit merito Scandica diva fuo:

lila _ctenim feu Mars,

mercia gen tis Dißraxere, prim fovit amica finu.

Qu# poflliminio matrickpignoralmgv#

Jam redeuntScythicje, Te duce,

erunt*

His decet ornari Jpoliis Orient k opimis

^Atria, _feptem Jujpicit alma trio.

Dixerat. Adplauju teßantur gaudia Mufx,

Parnaßo tremulk hk refonantemodk:

Perfica dum referent Iingvam monu-

menta Gothorum

Delius OdhelI nomen ad aftra feret,

JOH. BRISMAN.

Benevole Le&or.

ST quin Candidus in magnis ctiam Ledtor, voluiffe fat eft, nullus dubito quodnunc praeftare volue- iim,minusq; potuenm,sequi bonique confulat, Non

tcmeritate aut ingenii fiducia, led fola argusien- ti jucunditatc alledtus, laborem hunc, viribus raeis

licet majorem, fiiicepi. Quid enim jücundius, quam Perfäs, tands terrarum fpatiis a nobis diitradtos,

parumque hodie commerciis, religione ^autem rni-

nime nobis jundtos noftro fermone loquentes audire?

Si enim ( verba funt Abrah. Mylii) frußulum aliquod de capulo actnacis Cyri;

quin imo 7 ß ^c alte amentum aliquod attri~

tum alicujus Verfiel ruftici videres, mel

ex eo viderentur eculi völligere* An igt-

tur ob'ieclabile non fit intelligere, quam

plurim a verbaue aque integra ■> nobü effe

in ufu qu<£ Perfis ? Meilern longe pleniorem

verborum Perficorum exbibere potuifiem , nifi rei probandx hxc viderentur fufficere. Plura fiuppedi-

tabit Lexicon Francifci a Mefgnien Meninski, fi cui

otium fit illud ^cum Verelii, aliisque lingvx Scy-

tho-Scandicae onomafticis conferre. Veras caufTas

huius convenientiae folide monftrare, majoris fiarie

diäicultatis eil quam olim Palxmoni fuit Damietse

5c Menalcas

„

- componere Utes.

Igitur hcec etiam peifeeutus fum ut potui, non ut

volui. Verum, materias nobilitas 5c difticultas ^, in¬

genii, temporis, rerumque mearum angufiia , an¬

te omnia autem Candidi Ledtons benevolentia,

innoxiis »eis conatibus veniam poUicentur cer-

«ffimaai, ' :'

4> $> $

1. N. S. S. T.

Caput Primum.

Procetniale.

§. i.

Ingvarum,

quas nunc peHy.

totum, quå pa*

tet, terrarum^

orbem,velquo-

tidiano fermo-

nisufufrequen*

tantur, vel in libris ^tantum inve*

niuntur, unam tantum efTe primi-

geniam, apud omnes fere in con- teflo eft. §i autem quaeratur, cui-

A nam

4 De Convenientia l.

§. III.

Obtinuit autem iiia Lingvo primigenia, quam Hebraeam fuis-

fe ftatuimus, per bis mille praeter propter annos £), antequam diale-

&i, vel fi mavis lingvae oppido

diverfe emergerent. Ad hoc pro- bandum non appello verba Hifto-

rici Mofis^): nöp pan—bo

ÖTTIK cnam nn« fatis gnarus ab interpretibus ea varie exponi. IE-

tatemhominum ante diluvianorum II confideremus, rationi confenta-

neum videtur, infigniorem lingvas

mutationem fieri vix potuifej.

Commercia, qua? erant, cum o- (jLoyÅuTToig exercebantur. Neque

adeo ftabiiita fuere initio dominia,

ut fupér his bella & violenta impe-

ria oriri potuerint, unde lingva#

rummutationes omniaetate extite-

runt. Non peregrinationes, ex uno erbe inalium, non religio e diver-

farum g} Job Davtes in Praf* ad Lexic. Bri¬

tann. Guil. Vottonii Dijf Philol. ad Cham-

kerlajne p. j3. h) Gen♦ Xl% v, /.

PepjSicje cum Gothica. 5 farum lingvarum populis derivata,

huic mutationi anfam prasbuerunt.

5. iv.

Poftmodum autem linguas im-

mane quantum confufas & divifas

videmus, De confufionis Babelicae modo inter viros eruditos ^non convenit. Alii miraculofam fuiffe contendunt, Deumque fubito di*

verfum idioma turris fabricatori- bus infpirafle ^, ut alii alios velut

alienigenas audiverint; iisq; coma

munem dedifledialeélum, quos in

fecutura difperfione vellet in unam gentem coalefcere i). Quam lite-

raleminterpretationem,neque Deo indignam efTe putant, neque in*

congruam rationi qua tunc tempo?

ris orbem gubernaret. Alii pro hac communi. fententia, nihil fo-

lida? probationis textui Mofaico

inefle contendunt, 6c vocabula k\

A j vVa

t) Vott. Difi de Confuf. L. p. 4f.BoecbdrP,

in Pbal. £, /. C. /J-. Buxt.filii Dlff. de L.Hebe

Mdxb. Qrig.GAÜ'% L* é* k) Gcn^ XI* v. §% ^

6 De Convenientia L.

fnNH Vd nvr bbz, pro fenten«

tiarum «Sc confiliorum magis, quam

Jingvarum confufione, ex ip(a vo»

cabuiorum poteftate, aliorumque

"Jocorum coilatione, interpretanda

efTe concludunt. _Hac confiliorum confufione pofita, «Sc inde neceffa-

riö confecuta difperfione, lingvas

non nifi naturaliter fuiffe confufas, divifas, 6c ^mutaras volunt, _prouc hodienum ex variis cauffis ^mutan-

tur. Hoc fi obcinere non poßunt*

ignorantiarn profiterim ahmt, quam fententiae priori, accedere, cunxj alios confußonis modos nobis i- gnotos, Deo poffibiles fuifle non fit diffitendum/), Haue auterru controverfiam, quum integram rea

quireret dififertanonem, parumque ad inftitutum faciat, nobis noiu*

fumimus decidendam.

Sr V,

Poffquam igitur varia? lingvas

6c diale&i» five confufione. mi- raculofa

Fit ringa Ob f. Sker, Tom, I, C. i.Ja

pERSICa? CUM GOTHICÅ. ' 7

raculofå; five effe&u difperfionis gentium, modo neceflario & na- turali, primo funt enatas, prout

res humanas i ta funt comparatas,

ut non diu eodem maneant in fta-

tu, (ed furfum & deorfum volutas«

infinitis modisinterfe mifceantur;

etiam lingvas eidem fato obnoxias fuerunt, & funt quotidie ,nifi quod

per reguläs Grammaticales, ^qua-

rum lorige recentius eft inventum ^% lingvarum idiomata ^nunc magis

certa & fixa efle videantur. Hinc quas cauffa? ad inträ, ut ita dicam,

h. e. commerciis & bellis cum ex*

teris non confideratis,mutationem lingvis inducunt, prorfus innume*

ras funt. De hac re Campegius Vitringa ita diflerit m) : Fteri tå

a nulio mortalium poteß, ut omnes iU&

occajiones diflintte enumerentur, quU

bus novds voces vel oriuntur, vel ort<&

O* recept as immutantur; po/Junt ill&

innumera ejje Jtngults diebus, licet iU

A ₄ lm

m) Qt>f> S. Tom. /. C.

8 De Convenientia L.

las nee fentiamus ^nec intelligamus.

Et Johannes Davies in praef. ad

Lexicon Britannicurn. Mutattonem etiam variam aeeeperunt Imgves, quod

hominum imperitorum ^, joeminarnm, fuerorum balbutientibus lingvis, per

tot jecula ad libitum jaclevtur. Ad- pofite igitur Horatius??):

Üt filvts fol'm _pronos mutantur in

annos,

.

Prima cadunt: ita verborum vetus intern <etus, Et juvenum rttu florent modo nata%

vigentque.

5. VI.

Adeo igitur, fuccefTu tempo¬

ris, numerus lingvarum & diale-

<$orum crevit, ^ut NobilifT Joan.

Chamberlayne Armiger, Oratio-

inem Dominicam cui lingvis, A.

MDCCXV ediderit, vocis omnis human#, dicente Nicholfonio E-

piftfopo Carliolenfi 0), ^qu# in cer- tarn aliquam rationem & cönftru#

Äionem

h) de art g Poet, o) Dig', Phil. 4d Cbamb•

Persicjc cum Gothica. ₉ Äionem redigipotuerit, genuinum fpécimen. His Nobiliflimus Rud- beckFil.^) aliVquinque exempla ejusdem precationis Dominica ad-

didit, _qua? in numero earum, quae

a Chamberlaynio colleébe funt,

locum ^non invenerant.

Etiam Illuftris Leibnitzius, in Colle&aneis Etymologicis, Oratio

onem Dominicam, Lingvis aliquot

barbaricis expreffam edidit#).

5. VII.

CaufTas diximus efTe longe plu- rimas, quae, etiam nulla acceden-

te violentia, lingvas commutent.

Quod ^autem fa?pe fiat, ut gens

una _j ålius populi, etiam longifli-

me diffiti, fermonem ica referat'»

ut certo adpareat, id ^non cafu fed

certis cauffis contigiflfe,id totum ne*

cefleeft adfcribarnus i:mo^Communi origmi. Hinc, fi Hifpanorum co-

lonia?, quas in utramque Indiam deduxerunt, poft multa fecula ab

A 5 indi*

p) ln Spectm. Uftu l, Gotb. p, z, 3%

l)pag. jfy. ftf.

io De Convenientia L,

Indigenis Hifpanis, Imperio, reli- gione & commerciis fejungerentur,

fieri tarnen non poflet, quin lin-

gva argueret, qua eftent origine_,

creti r). Sic Gra^cos, a Xerxe_»

in interiora A&x deportatos, ad-

veniente Alexandro bilingves fu- ifte, paullatirnque ^a domeftico ^ex-

ternoque fermone degeneres, te*

Iiis eft Gurtius s) 2:do Commerciis

verum commutationibus; his enim fit,

ut voces ex una dialetfto in aliam

transfundancur, mercatoresque 8c

opifices, peregrina rerum & u- tenfilium nomina difcant. 3:tio Bel¬

lis , ér violentis Imperiis, gentium qj migrationibus & coloniis. Sic qua

Lingva hodie ^utuntur Angli, ^ma¬

jorem partem vi&oriarum ^a Saxo-

nibus & Nörmanno Gallis olim-j partarum monumentum eft t).

Conftat etiam quid Judad ex-

perti fint in captivitate Babylonica,

&

y) Sheringham. in Pr<ef ad Orig\ Ang. §t

1J Lib* feil, C. f* f) Nicholf, Dijf, Phil.

Persicte cum Gothica. if

& deinde (ub Antiocho Epiphane,

quum eorum idioma in Syrum de- generavit n). Hifpania hodie non alia fere lingva quam tribus dia- leétis, Romana, Gothica 6c Mau*

rica utitur. Infinitaque vocabula

Graeci Turcis, dominis fuis de*

bent x). Faciunt natiomtm commer- eza, ut etiam lingvarim fiant com-

mercia, faciunt amiciti#, connubta, vicimtas, cohnU, vttfori<*,■ teftatur ci-

tatus Joh. Davies in Prasfatione ad Lexicon Britannicum, _4:to

idem efficit. Sic Perfae 6c Turcée, Arabicis literis, multiscg

vocabulis utuntur, quumexAra-

bia impoftor Muhammed oriun- dus, religionem illis gentibus de- derit, fuumque alcoranum ea lin¬

gva confcripferic. Accedit $:ta Multorum perverfa curiofitas 6c naxofyxfaj qua domeftica 6c ver-

nacula, ut vijia 6c obfoleta, faftfc

dientes,

u) Vit ritt ga Tom. 1. C.?, p. 60*

xj Boxhorn. Or ig* Gali.p,/t

12 De Convenientia L»

dientes, peregrina vocacula fer-

rnoni fuo immifcere amant, ne- fcio quam eruditionis & experien-

tix gloriam tali vanitate aucupan-

tes. Exemplo fit vocabulum Galli-

cum , juftement, quod civitate Sveo-

Gothica donaturn, juftement qux-

vis vetula uc vernaculum exprimit.

§. VIII.

Vidimus iila momenta quas caufe elfe poffunt, ut lingva? gen¬

tium, etiam remotiffimarum, in-

ter fe conveniant. Habere autem haec res fua acroceraunia, fuosque fcopulos videtur, qui diligenteü-»

funt vitandi. Sonorum fortuita_»

fimilitudo multos decipere, &, ut ignis quidam fatuus, ita in devia

abripere poteft , ut nubem pro

Junone ample&anrur. In illis igi-

tur lingvis, de quarum conveni¬

entia & confenfu firmiter eft fta-

tuendum, omnino necelTarium eft»

i:mo> ut vociim non paucarum-r,

Persicje cum Gothica 13 fed plurimarum, fignificationes

propriae, exade inter fe conveni»

ant, in quibus literae radicales in-

ter fe fint eaedem. Hic tamen ob-

fervanda eft regula, per omnes lingvas, praefertim Orientales, fre*

quentiffimi ulus; Litera? unius

organi faciie inter fe permutantur;

quod etiam ad alias literas, h. e.

quae non Tunt unius organi, pro cujusque lingvas genio, extendi

poteft. Hinc licet diverfarum lin-

gvarum voces, vel litera initiali,

finali tel media, vel etiam voca- bulorum terminatione euicp lingyae

peculiari, literis radicalibus adje~

då differant, hoc tamen, ceteris paribus, ob regulam allatam, ra-

dicis diverfitatem non arguit.

Prasterea, nec vocalium magno*

pere hic habenda eft ratio, quae

non tantum infinitis modis variare,

fed ipfam etiam vocis notionem,

nonnihil interdum ^mutare poffunt.

a:do Poftquam ipfa vocum ftru-

dura

14 De Convenientia L.

öura & flexus , convenientiatitj

certo monftravit, annales & hifto-

rias confulendas exiftimo, _quae (1

fuum etiam addant calculum _9\ h.e.

genuinas convenientia caufTas ex-

hibeant, rem totam pulcre a&am

putamus, ut ulteriori dubitation!

non fit locus. HU enim etymologiß

funt optima, qu<e non cum analogia

pingvß tantum, fed etiam cum hifloria

natura rei conveniunt y).

Studium antem hiftoricum 8c

etymologicum quod attinet, nefcio quodnarn horum alteri magisde-

beat. Certe fi fidas & amicas jun-

gunt manus, multa in lucem pro-

ducuntur, dp quibus ^ex lolis anna- libus non adeo indubie concludi-

tur. Alioqui Boxhornius ftudii e»

tymologici, deficientibus annali- bus, unicam viam fupereife ad ve- ritatis indagatioinem dicic, quo ar¬

gumenta & Tacitus, Gallos Bri-

tannosque ejusdem effe originis

ftatuit?

y)Job, Ludolpb, in Cm, &tb, p, zty»

Persic® cum Gothica. ₁₅

-* flatuit, _nempe quod eadem lingva

|Ä uterentur z\

fl ;

„

Caput Secundum.

Ipfam L. Perßcß ^cum Gothic ^&

Convementiam exhibet.

<e

« §. I.

a

Hlfce ^{re, ortu} de Lingvarum in ^, mutadonis & gene- con- venientia? ratione pradibatis,

1 ne videar _{V7teg roc} icrm^iva itYjfåiv,

1- ad lingvam Perlicam propius me

»- confero. Lingvam, qua hodie

i- utuntur Perfa?, non eandem efle

i- cum antiquiflima Perfica, qua? in quibusdam locis tantum hodie ob-

i- dnec, firmis argumentis probate Hyde in de religione veterum Per- farum a). Re<§ius autem hodier-

i- na Perfica diceretur Medica, feu

is 1 Medo-

E _?

Z) Boxhorn* Ortg* GaU L. TI. C. ^/» Shering«

in Brief* ad Qrig. 4ngl% *) Cap, ]$,p.

16 De Convenientta L*

Medo- Perfica. Rex enim Behrara Ghur, qui obiit anno 30 Theodofii jun. h. e. feculo $:to, lingvam il-

lam veterem ut Barbaram faftidi-

ens , juffit ut' lingvå ^Medica in-,

aulam reciperetur, unde illa«*

Deri, h. ^e. aulica eft ap-

Eellata. ^unc usque Et diem proinde eft continuatus, ejus ufus ad

altera vetuftiore lingva negle&a-j

& defpe&ui habita. Noftraeaffer*

tioni hoc nihil nocebit, cum Sc lingvam hanc Medicam, veterem 1

illam , antequam excluderetur.» * mixtam reddidifte teftetur idem.»

Hydius; Sc Gothorum bella Sc ex- curfiones ad Medos etiam perti-

nuerint. Atque ha?c eftlingva_j,

quam impoftor Muhammed tantite-

cit, ut fabulatus fit: Deum, cum

aliquid mite Sc leniter loquitur-<

Angelis, id jubere in lingva Derii

ü afperius, vel durius, tum in-»

Arabica

Pfrsic^ cum Gothicå. _rf

Arabica celere ac properante b)*

Prasterea haac lingva hodie mul-

tum in u(u eft in regno magni Mo- golis, aliorumqj Regum Muham- rriedanorum aulis, _quum in aula.

Perfica, lingva Turcica hodie ma¬

gis obtineat» Vide auétores proxi-

nie citatos.

Nos ftatim accedimus ad qua?- ftionem: An inter Lingvam Per- ficam & Sveo - Gothicam aliquis

revera detur confenfus?

§. II.

Johannes Elichmannus, inter

paucos, dicente Salmafior), lin-*

gva? Perfica gnarus, infinitam,»

vöcum copiam huic 6c Germani¬

ca? lingva? communium , ver-

baque fimiliter terminata, eodemr qtie modo compofita deprehen-

dit Qui etiam hoc argumentum ulterius illuftraturus fuiflet, nid

B eum

b ) Hy de pag. 4Z0• David Wilkins in Pr<sf ad Orat: Dom* Chamb. c) Salmafi»

in Pr Af» Verftonis Arab: Tabute Cebetis*

Iß; Dg CONVENIENTIA L.

etim praematura mors, prbi lite^-

råto a. 1659 eripuifTet. Eandem

etiam viam ingreflus eft Marcus Zverius Boxhornius, hanc fuam i^ntentiam proponens in libello de

Dea Nehalennia ^, Belgice feripto, itemque im Epiftola ad Blankar- dum, Taciti editioni annexa. Prae¬

ter hos autem & alios conftanter hpc affirmantes, videantur: Joje?

f bus Scaliger Ep. ad Ponranum pag.

452. Lipßus, Ep. 44. Cent. 3. ad Beigas. Gravius in fme Grarn:

Perficae. Valtoms in Prolegomertis

Biblicrüm Polyglottorum. Burtq-

ms in Åsi^dvoi; Veteris Ling. Per-

frcae. Reländus in diff. de Vet. Lin.

Perfica, _pag. i84feq. Wajmuth in

Paraenefi Gram. Arabicae praefixa.

Hj/de de Religione Vet. Perfarum

pag. 428. David Vilk'ms in Praefa.

tione Orationis Dn., Guilielmus M-

cholfonius DifT. Phil, de univerfis to- tius. orbis lirgv is.BezrcmusA nriq.

L. ^{2 c: 1.} tampegmVitringaObt

facr.

P-ERSlCfc CtfM GOTHICÄ. tf

faCr: Tom: i. cap; 7. Jbrah: Myli-

ms c: 11. Lundins in additamentis ad Samolxin _{p. 195«} & in annota- tionibus ad C. 1. Äoumt$é3$:i:

2. Grotius in Prolegome-

nis. Olearius Itin. Mofc* & PerC L.

5. C. 24.

Semel autem monuifle fufficiatt licet hi auåores vel alii _> pro Go-

thica Germanicam, vel aliam fub- ftituant lingvam, hoc tarnen no- bis non officere; qüi enim vel pa¬

triae amore intempeflivo, vel aliiS pfcejudiciis _{occupati non funt,} 0-

rigini Gothic# hoc palåm attri-

buunt, prout idem nos in fequen-

tibus / _per Dei gratiam, adftrue-

ttlUSé

$. ni.

Inventi ^autem funt, qui huic

tanto eruditorum choro contradi*

xerint j & inter alios Celeberrimüs.

Bochartus a) hoc modo: Hane L.

Perficam, _{quod viri} dotli Jcribunt de¬

cedere ad Germanicam, ⁱⁿ tanta lo-

B 2 corum

4)Bochart. Phal. L. 4. C. io.

20 De Convenientia L.

cortnn intercapedme, #000 facile perfuaderi (mat. Addit aurem: Ta¬

rnen rei probandi tot exempla conge-

rnntur, ut ab invitis pene fidem ^ex*

iorqueant. Atque Tic Bocharti du-

bitatio magis probat, quam infir-

mat noftram thefin. Locorum in.

rercapedine angitur, immernoch

nihil fere tam immenfis terrarum

rpatiis remotum fuifTe, quo virtus

G-othica fe non difluderit.

Alii vocum convenientium./

ilumerum, opinione minorem elTe

volunt, inter quos eft Kluftris Leib* ' nitzius^). Candide autem iubjicit:

lateor lingvam minus nojcenti purum

apparere connexiones. Et forte in

Lexicts multa, prajertim objoleta ^&

vriginis retinentiora omittuntur> u- ßtatioribm jubflitutis, qua ex Arabico

Turcicove fluxere. Nam hlichmanni fidem in ditbhm vocare non aujtm.

\ Cändide, inquam, & vere haec

dicuntur: credibile enim eft,mul*

ta

e) Leibnitz in Colleft, £tym,p< 7f.

perslcie cum Gothica. ^2t

ta vocabula a prilcis Gothis lingvam Perficam mtrufa exolevis- fe, eorumque loco Arabica & Per- fica aflumta, poftquam, ut an(:éa_j monuimus, reiigionem ^ex Arabt-

a acceperint Perfa?, lingvaque^

Turcica in aula eorum vigefe coe-

perit, comniérciis interea cüriLi

Europaus ^non adeo frequeriter ex- ercitis. Ne autem nudis au&ori- tatibus pugnando Ben. Le&ori ta>

dio fimus, fpicilegium hic vocum Perficarum ^cum Sveo - Gothicis convenientium fiftere lubet, ^ex

quo de thefeos veritace facile eric

judicare. ^-

Perjtce Gothico

Choda @ub «A %

Jöv3 Thunder SDtttttW ;

y "g» Bihter / 58ctfCC yojy? Burader 55coDec

-ickj Dochter JDottft

B 3 />«>

2 2 De CoNVENieNTfA L.

*

ois

st*}'

2)6«

Säpp

•gSanD

WWt mh

Der Leb Band

Made Bofter Peder

ftlhe Mader

Nam

cJJts* Cift

Jbv ^väi

jtf* Mur

jT Germ

(V

... j- Kutcen^ufrt

c -u

gatw SSJlcPct Sfcmn Dendan 2ftlb Chord Äott

©ift

Sftcta

©ram

✓4

Peksicje cum Gothica. s j

sk Bar S?ort>a

Ö» ^Nau SHo

|M ^{Menem 3)]ni}

)/?■ ^{Kerå Ätdrt}

Ksefe ön)dfh)4

ly*. Piråjiden 93n;t>a

«•

*

—=■* Girifeen ©ripa

»L, Mah SJfiätta

Neßich SRäfJ

Div 2)t?fn>ul

*/U* ^{Sitare ©fteriia}

•*»» ^Ne 9lej

«fc Schefch ©cjr

B ₄ $. IV.

24 De Convenientia L»

§. IV.

Praeter hanc autem conven/- entiam in ipfis voeibus,quibus Per-

fa* utuntur, quam cum Guiljelmo Wottono/) materialem vocåre M«

cebit, occurrit etiam effatum Li*

pßi g): Per(£ voces plane jwfiras habent, & flexus conjuoationum baud

nimis dtverfos. Atque hanc conv£- nientiam. quse vocurq, copftru&io-

nem <Sc flexum per cfeelfilatiqnes

6c conjugationes reCpidt, cum-,

proxime laudato au&ore wrmatem adpellamus.

Ut autem Wottonus, Ilten-

tialem differentiam lingv^e ^uiiius

ab alia, ex Gramrnaticis potius

quam ex vocabulariis, h. é. ex formali hac, _quam diximus, dif-

ferentia eruendam cenfét; "i ta &

nos hie, ex eodem fundamentöde

convenientia argumentamurijlud*

que Cententfa? noftrae hrmum roh^ir

addere /)ybiß Philo lfepiiu citatä p,

ijfy* 4i< Cent. 3. Ad Belg,

Per sie as cum Gothic a 2 5 addere ..ftatuimos, quod' lingva_»

Perfica Formaliter etian? cum no-

ftra Sveo-Gochica conveniat.

Quis, quasfo, hoc cafu acc?«

diflTe dicat, quod, gens in medio

Afise Tita, lingvä utatur a circum- jacentium populprum Iingvis prin- cipaliöribus fignis Chara&erifticis difcreta, & cum Europasorum Iin¬

gvis conveniente.

Uc autem fidem faciamus as-

fertioni, notas quasdam Chara-

äerifticas adfcribamus, quibus iirt-

gvas oriental es cetera ab.occideri-

talibus & feptentrionalibus difte-

rane> Perfica autem pulcre iisdem

confentiat. ■

i:mo Lingva Hebr#a& ei affi¬

nes _, non gaudent diverfa in eodem

numero terminatione, fed ^variaha

tur per praspbfitiones infeparabili-

ter affixas ^ut TOn > Wan.

Septentrionales a. lingvas ^per 6 plerumque cafus nommä fua fle- öunt, quod etiam in Perfica ob-

'

i - S $

26 DE CONVENIENTIA L.

tinet, licet _präster Dativum & Ac-

cufativurn reliqua? fmtinvariabiles, ficpliuralinum. nominum Perfico«

rum & Go^hicorum nihil fimilius,

-Perf. ykm ^Federativa

tettia patres. Me»

deranra SDlottattiu.

2:do In verborum conjugationi*

bus Orientales lingvae a (eptentri-

onalibus immane quantum difcre-

pant. Hebrasa, ut notum ,7 ha¬

bet conjugationes, Chaldaica Syriaca 6 Arabica _13. quorum-»

tempora Modi & Perfonas, per Ii-

teras ferviles a fe invicem diftin- gvuntur,

Perfica autem cum noftris eon-

venit. Verbum A&ivum Perfe-

öum, fle&itur in Indicativo _per

Praefens, Imperfe&um,Perfe&um,

Plusquamperfekt. & futurum, Per-

fonis eodem utrobicg ordine femet

éxcipientibus. Exempli cauffa tem-

pus

PeRSICJE CUM GOTHICA. 57

♦

°pus Prasfens verbi C^VXJ5*

Churden, comedere, _aapjuamus.

Cum autem ipias literas radicalés exhibere,hic non adeo necefiarium fit, igitur charaåeres Perficos ^ex- cludimus, quod Candidus leåor aequi bonique conlulat.

Man mi churem Ego Edo

Tu mi churi _Tu Edis Ou mi cbured Hk Edit Må mi churim Nos Edimus Schumä mi churid Vos Editis

lfihån ^mi churand IUi Edunt 3:tio Orientales non nifi verba

fimplicia habent, feptentrionali-

bus _{verba funt} compofita cum no-

minibus, Praspofitionibus Conjun- äionibus &c. Atque ita Perfica etiam, _präster verba fimplicia, plu- f

rima habet compofita, qua? ex ver-*

bo fimplici & fubftantivo, adje-

ftivo aut praspofitione, auc alia_•

orationis parte formantur, uti Bur

Kerden

2g DE CONVENIENTIA L.

Kerden onerare, quafi dicas, om

facere.

4:to Orientales poflefliva prono

mina fini vocum adjiciunt, qu2 a

& cum ipfo nomine cui affigurv b

tur, unam vocem conftituunt, ut 11

In feptentrionaiibiis, pronomi- ⁿ

na poflefliva didinétam vocerrL d

efficiunt a nomine, cui conjungutv

tur, ut TTtfjtjg Yjfibjy. Idem fit in

Perfica, licet pro pofTeflivis pri¬

mitiva fubftituat, ut Giän men a?

nima mea. Feder mä pater nofter»i

5:to Orientales, gradus compa-

rationis propriis terminationibus

non exprimunt, prout feptentrio)

naies faciunt. Has etiam in hoc

Perfica fequitur. E. g* Pir vetH fint) comparativo addit terminatio-

nem ter, ut pir t er vetufltor, no; v ßroque adhuc fimilius bihter, me>

lior. Hinc iterum fuperlativus for¬

matur, addendo terminationemj in ut pirtarw, vetufliflimu

V,

Persicje ^cum Gothica. 20

m §. v.

no Atque fic ipfam convenienti-

juä am fatis luculenter monftratam ar-

ugi bitramur. PoiTent nobis hic occl*

f Ul ni verba Buchneri in Epiftola ad

Tfcherningium: c a fü quodam fit,

rni- ut diverjarum lingv arum yoces e<e-

hl dem jmt &c. Sed exiftimamus i-

un1 pfam rem pro fe fatis clare loqui,

: in tantamque e(Te inter pramdiftas lin-

)ri- gvas convenientiam, ut nemo qui

i a- exaåius illam penfitaverit, cafum

r» j fufpicari vel po (Ii t v el debeat. Igi-

pa- tur, Deo Duee, ad cauflas hujus

3us convenientiam rimandas nos con- -ioi ferimus. '

ioc

■{»_ Caput Tertium.

nos CauJJas Qonvenienti« monßrat.

ne>

or- §. I.

^ T TOmerus, vir ingenii fine_»

I—I exemplo maximi, inter fe-

A Aptem nobiliflimas civitates

pomum

9o De Convenientia L.

pomum Eridos fuit, ^non quidem irt- 2

fernalis illius&deteftandae, fed qua? J

decuit fub Pallade militantes. Cum enim de patria fummi iftius viri *

non conftaret, unicuique pulcrum f

vifum eft, hunc fibi alumnum ad- férere. Fuerunt autem illa» juxta ?

Gellium b). 1

XjUfVi/a, Po'Jf?£, KoÅotpoöv, zuXåfiLVyiöfr r

"Agyoe, 'AByjvsa. ' _^ De prifca Gothorum lingva, &

hujus, quam confiderandam fum-

(Imus, Convenientia cäuflis dum ej-uditis fermo eft, non multuttif diftimile certamen exiftit. Fue¬

runt enim & funt qui cuivis na- 8

tioni potius quam noftne illarru ^.

laudem vindicandam cenleant. At- J"

tarnen conftat, pluritnos extero- "

rum eile, quos adegerir veritas n

omni patriae amore valenrior,ut_j E

cauftam noftram h3c ⁱⁿ parte ftre-

nue lufciperent defendendam* 8

'

Nofter faic difcürfüs, cum firii*

bus Scandtefe non contineat, fed

ad

b) Gellius in Nott. At. L, 111, Ctn

Persic/e ^cum GothicAt. _5i ad interiora Afi^Gothos profequa-

tur, teftimoniis exterorurr» pras-

|m fertim & antiquiflimorum, qui ^an-

jrj te duodecim, & quod ^excurnt, fe-

[rn cula fcripierunt, firmabitur, adhi- bitis etiam _monumentis ultimae

^ntiquiratis, adeotj fupra omnem invidiam & contradi&ionem , fi

mens non laeva Ht, collocatis. Me-

"

am autem infantiam cum in his,

^ ut aliis, lubens profitear, innocuos

.•

conatus le&ori meo etiam atqueL»

irn etiam commendo.

trti i ; $• H.

ie. Inter cauiias convenientiae lin»

a. gvarum, communem originem,

^ & gentium migrationes, bélla &

imperia retulimus/). QuamcuncJ

0, harum refpicias, veteres Qothos

:aS majores noftros, reliquis gentibus palmam prseripere ^certum eft, ubi

.e. de cauffis convenientiée inter lin- gvas Perficam Europa fepten-

nV trionales contentio eft. Originem

"ed quod

ad *).<>/. /.-#• ?•

$2 De CoNVEttlÉNtlÄ Lv quod attinet, non defunt eruditi, qui lingvam Gpthicam magnae

partis lingvarum Europas ^non_i

tantum, fed& Perfica? matricerrLi efte ftatuant. Videantur de hac re

Prasfatio - G. Hornii ad Origines

Gall. Boxhornii , ut & Pradatio Salmafii in verfionem Arab. Ta*

bula? Gebetis, ubi Boxhornii & E- lichmanni hanc fuifTe fententiam oftenditur. Adftipulantur huic fen-

tentias literae Illuftr. Chamberlaynii

ad Nob. Rudbeckium k)9 ubi ver- ba in !ingva Anglicana fic habent:

Whtcb J cotifider as the mother of all

our langvages in the Nordveßern

parts of Europé, h. e. Quam (lw

gvam Gothic ^am ) pro matrice omni•

um lingvarum Europés aquilonem &

occidentem fpeclantis agnojco,

Ego propofiti memor, quid de

Perlarum origine ftatuant fcripto1'

resj paucis oftendam.

: $. I»'

k) Specimen uftu Goth, p. 8

EkRSIC& CUM GÖTHICA. ₃₃

$. III.

Parthos Scythicum genus fü-

iffe teftatur _Plinius his verbis /) t Parthi pertment ad Scythas, ^cum qui-

bus ex aquo degunt. Et Georg. Hor-

nius m): Colchi patria extorres Tohe diät funt, freut eadem de cau (ja Scy~

iharum pars in Parthorum, h. ^{e. exu-}

lum nomen tmgravit* Pezronius, ue

& Grotius, non aliam cauflam con-

cordias L. L. Perlica? & Germania

ca* ftatuunt, quam quod Scytha»,

eadem vocabula ortis a fe Parthis qui in Perfia fedes fixerunt* ateg

Germanis tradiderunt. Perficum etiam Imperium nunc florens, e regno Parthorum ortum eile erudi-

ti pro indubio habenü, Atque hos

Parthos de exercitu Gothorum fuilFe, defertoque horum agmine, Iponte in Afia refedifle probat Jor- nandes n).

C §. IV,

l) Hiß. Nät. Lib. VI. C. 2f. in) In Vrxf,

*d Orig. Gatt. Boxhornii* n) In dg rebus

Ggtiiis Gap.

34 De Convementia L»

§■ iv. «

De Perfis autem in fpecie ut £

agamus, non minus illuftria tefli- P

monia adferunt eruditi, ^eos origi- a

ne Serbas efle. Ammianus Mar- $

cellinus Libro yi.ita: Omnes (A- n

lani five Scythae, quos Procopius

5c alii antiqui Icriptores Gothos vocant) militari difcipl'ma prudentes ri jun t bellatores, unde etiam Per fee qui P1 originitus junt Scythee, pugnmdi junt ^

periiijjimi. Cui fententia? etiam_< *l plurimi recentiorum calculum ad- ^

dunt o\ Scythas autem artem-» P'

jaculandi pr^eipue calluifTe con- P(

Bat, atc$ hinc efle putamus, quod n BrifTonius/>) ^nummos Perfarum,

1

fagittarii nota infignitos fuifTe di-

eat. Sheringhamus ^cerre, in Pras- C1

fatione ad origines Anglicas, tri- Tj

bus modis gentium origines & Q]>

cognationes erui dicit: ^ex cogna- S1

tione

o) Boxh. in 8p. ad Blankard. Olearifus

L. F C 24. de Lingv. Pctfica. p) Brijf. dt

Regio Per f. Princ« L. z p. zpj.

Pérsicjb cum Gothicå* 55 tione lingvarum, ex antiquis Hi-

3t ftoriis, & ex cognatis moribuSi

j. Hos modosfi quisin hac quzeftione

i- applicare velie, örigo Perfarum

r. Scythica, clare admodum JWiinde monftrabitur.

js

% . $. V.

3S

Majorum noftrorum verfus ö*

es rientem ^, adeoque in Perfidem ex-

ut peditiones bella & imperia, durri

ni efuere conamur e tenebris, cum

u lub nomine Scytharum, Alanorum, Getarum, &c* apud Hiftoricos

u plerumque veniant, num ifta? ap-

n. pellationes noftris competant, pri- 3(j rno videndum.

n? Nomen Scytharum, ne alios aliegem, _apud Strabonem late ac^

x. cipiturg ); verba ejus funt: äg-neg

ri- ßoppäv fjlsgyj tu yvoogipu hl

fy ovopiurt ÉxvSug ^{sxuteK Hinc} patet

ia. gentes feptentrionales veteribus

ne Scythas di&os, noftramque patrié

im am & majores etiam nomine Scy-

' dt C 2. thia?

q) Strabo L,t.

De Conve\tientia L.

thiag & Scytharurn vocatos. Hane

in rem etiam memorabilis eft locus Anattafii Sinaica?: Xxvbi'xv $s iidba-

qi Y.OLÅSIV 01 7TCCÅfllOl 10 KÅL [AX UZCiV ßöfeiovi svbd sicriv 01 Töibci /.äiAdvsig.

Hinc etiam Ad. Bremenfis r) ^mare

Balthicum pelagus Scythicnm vocat.

i vi.

Cererum in hoc cardo rei pra?fertim vertitur, illi ne populi

Gochi fuerint, qui fub nomine^

Getarum, Alanorum ^, Scytha¬

rurn, Afiam & Perfiam infefta-

runt. Prodeat igitur hoc proba-

turus primo Procopius, qui Beifi-

farii Cancellarius & omnium con- filiorum cornes fuit, magnum, di*

cente Bodino, veriflimi Scriptoris prasbens argumentum , atquecerte majori hde dignus, quam vel Clu-

verius vel Pontanus aliiqj noftra hac

memoria, qui poft mille, & quod

excurrit , annorum decurfum ^,

contra Au r) Ad Er em. H/fl- B/b. 9. c. 10. Camdcnus

in Brit ann/a.

Persicte cum Gothica. ₃₇

contra omnem ultima? antiquitatiS fidem, ^nova multa a vero abhor- rentia de Gothis comminifcuncur.

Procopius igitur Hiftoriae Gothicae Libro4to, ^ex verfione Grotiana pag. 419. ita : fp/am Mceotidem, &

os ejus, quod dixi, ultra ipjum ftatim

hlus Gothi, _quos Tetraxitas didos me»

moravi, antiquitus obtinebant. Lon- gius Got hor um gens qua proprie lic di»

citur, Viftgothique ér Vandali, ^ce-

teri Gotthicéi origtnis populi habitabant>

quos vetufhora fecula Scythas vocabant.

Idem inirio Hiftoria? Vandaliea? :

fititt & qui Getas eos dixere. Pag.

9 na Alanos Gothi cam vocat nation em.

Anaftafius in Hift. Chronolog. Ixd*

hou 01 ÅsyopLSvoi TorSoi. Theopha-

nes ad annum incarnat : 370 dicit Gr-Ster hTIKQ/MG SxJSocg ^Åsyej-Sat.

Trebellius Pollio in vita Gallien 2

Scythde, b.e. pars Gothor um Ajrnm

v» vaflabant. Idem in vita Claudii,'

ra Auftro Gothos inter Scythas nu-

,uf ^erat. Iiidorus in principio Chron,

C ₅ Goch.

38 De Convenientia L.

Goth. Regnum Gothorum antiquißi-

mum dicit, e regno Scytharum ortum.

Bizarus Lib. i. Hift. rerum Perfica-

rum pag. 37. A Gefifis Gothos orm

effe dubium ^non eft, ^ac hodie Gottia

vocatur regio vicina (olcbi#, funt

in Taurica Gotti, Itngvam Germanicam) quidni Gothicam?; retinentes, Ipfe

eciam ^luverius Lib. 4. c. XVII. Ge-

ogr. itfdefcriptione Scyrhias, ejus

incolas ponit Getas ^, Tyragetas &

jÜanos, iplo Tanais flexu jun&os.

Qmitto jam teftimonium Jornandis i) fide digniffimi, a Cluverio licet

Mperrime perftri&i, cui tatneru asquas vices refert Grotius in Pro*

leg. & paflim Sheringhamus, cujus

yerbis obfigno ha?c antiquorum.;

fcriptorum teftimonia, ^ex prsfa;

tione ad orig. Anglicas; Temerarii

& vtx fani hominis eß, quidvk exli-

bidine affirmare aut negare ^, ér (me firma rationeJcriptoribusfidem demert,

$. VII,

<f) Jemand, de reb» Get\ c, ff.

Persicje cum Gothic a 39

5. VII.

Ex quibus tandem locis &re-

gionibus Gothi illi venerunt qui Romanum imperium funt adorti?

Nonne ex iis qucrs antiqui Geta?,

& Scythaeincoluerunt ? Nonne fu-

ere iidem qui anteafubappellatio-

ne Getica & Scythica Afiam & Per¬

fidem fibi fubjecerant, Ammianus

certe Marcellinus t) A\ax\os q Moe o-

ticis ftagnis, certiflimis Gothorum fedibus, & Cimmerio Tjosphoro in Ro¬

manor um imperium irr tuffe monftrat.

cum Sheringhamo igitur quceren- dü: im de tam numer o ja Gothorum pro-

geniesfubito emicuit? t erram certe Go- thos exhalaffe, niß Get<e fuerint, aut

imbribuspluifje neceffe erat. ti) Praeter hsecy illam Afias partemquasTanai

alluitur ^a GothisquondaminfeflTani fuiffe, exinde eciam evincitur, quod Afgardia, celebris illa Wodeni re¬

gia in his regionibus fita fuerit_,.

C ₄ Afigar-

/) lib. ji. u) Sbertngb. Or ig. Angl.

C, 10.

4o DE GoNV0ftriENTiA L Afgardia autem nomenex Gothica

lingua eft derivandum,prout quisqj

hujus notitia vellevitertin&us facile

videt Ipfe etiam Wodenus, fme

omni dubio ^ex iis fuitoriundus qui

vetuftiftimis temporibus Scandiau»

egreflierant, Ex Afiaenim redux,

non prius fubftitit, quam in Scan-

diam venifTet, unde fatis conftat,

eum Scandiam _pro veteri gentis (uas patria agnovifte. Lingua eciatn^

ejus ^, & reliquorum A(ianorum_>

non nifi levi dialedlo ab Scandiana difFerebat, unde indigenis Gothis

di<fta eft Afamal ^* fi en im lingua^

Sila ^a veteri populari fuiftet oppidd

diverfa, q u om od o ftatim indigenis

propria fieri ^po tu i (Fe t ^> prouthifto-

teftantur. #)

§, VIII.

His }am Scythis, h. e, Gothis,

tantnm cum Perfis & Medisfemper negotii fuit, ut non potuerint non multa.VQcabula e lingva eorum in

Perficam x) St ur toni de i i» frol ad£ddam. Per,ing"

skiotd P*3fl*feq, Hervard Sag a capt z.

Pfrskle cum Gothic a. 41 Perficam intrudi, Herodotus, füo

jure principatum fententiae dicen.

da? obtineat. Ille in Clio, h. e. 1.

1. p.m. 15. referc, catervamquan- dam Scytharum, bello civili domo pulfam ^, in ^terram Medicam ad Tyrannum Cyaxaremfeceflifle, qui

iilis benigne exceptis, pueros tra- debat imbuendos , tum Jingua«.

Scythica ^, tum etiam artificioarcus

utendi. Eodem Hbro _{pag. m. 20.}

de Scytharum Cimmerios perfe- quentium in Mediam irruptione_»

refertur. Tum Scytha? proeliofu*

periores fa&i, imperio M^dis ab-

rogato univerfa Afia funt potiti,eicg

28. annis imperitaverunt. Diodo-

rus Siculus 1. 2. c. 49. memorat-.,

Scythas cum regiones muitas inter Nilum & Pontum iubjugafTenc,in-

ter alias colonias a fe dedu&as, u- nam ex Media ad Tanaim collocas^

fe, cujus populi Sauromatae nomi-

nantur. Nec femper hoftes Per-

farum fuerunt, fedfepiffime etiam

C ₅ in iis-

42 De Convenienti a. L.

iniisdem caftriscum eis miiitave-

runt. Memorabiiis in hanc rem eft locusProcopii fequens: y).qmdqutd

terrarum a Caucafo ad portas Cajfiias

extenditur, Alant tenent * gens Uber a

Perßs plerumque facta in Romanos hofttumve ahos. Quidquod anciquis-

fim^e noftra? Hiitori^ z) teftantur,

noftros expediciones bellicas in Ad¬

am, Syriam, Arabiam ^, Indiana-.

fufcepiiTe, foederaque nuptialia cum illis gentibus inivifle. Hoc confir-

rnant literae Soldani Babylonici ad Chriftophorum regem Sveciée Dan.

& Norv. filiam fuam ipfi defpon-

(antis, & priftinatn amiciciam in-

ter utramque gentem renovarecu-

pientis. Ob prolixiüatem hic. in-

ferri ^non pofTunt, in medio tarnen

earum haec leguntur verba: auri-

bus noßris himtuit, Te ejfe inex-

pugnabilem viäorem Gotborum, qui

magna <&* varia olim in regnis no¬

ßris y) Procop. Htft. Gott. L 4. p. », 417. z)

Torßanii Vikingfonii Hißoria. vid. Pöring'

fkio/d ad vit% Theod\ p. yoo.

Persicje ^cum Gotötca. _4%

ßris triumphantes fecerunt, <&* noflris

dt ^v is praedecefjoribus angufiias po(ue - runt. a) Cippi etiam Runici, ^no- ftrorum expeditiones inAfiam,&

Grseciam ^» _memoranf, undein illis

frequen^ eft mentio AßtefarareGrik- far are, Mce/iefarare (fre. Inferemus

autem hic infcriptionem _{cippi Fm-} kebyenfis in paroecia (?rntU'lUJUp-

faliae vicina qua? ita habet: Tuir Sturimapur Riti Stain Dinsa Aftir Sunu Sina, JufirUrIgvi;

Sa Hit Aki Sims Uti Furs, Sturdi Hari An GrikkvamHaf, Nir Ha Va Tu. h, e. lyras Gubernator ad'

or nav it Sax um hocce, in memoriam

filiorum fuorum Jovis & Jgvonu. Is

vocabatur Acho (Ochon) qui peregre

proficifcebatur, ducens exercitum usque ad Graecum _mare, tibi etiam morte re¬

pentina (infperato) occubuit. _Ingentis

cimelii loco hoc monumentum ha- bendum inquit Generof. Pering*

sköldius^) in annot. ad vitam The-

odorici

a) Per ingsköld l, cit, _{p. joi,} k) p. 463,

44 De Convenientia L.

odorici, quippe qood in compendio

delineat hiftoriam de Achone He- rulorum Rege, repente ab iisoo

cifo. Achone autem interh <fto cum rurfus Regem defiderarenc Heruli,

e Thüle infula, regio de getiere,ali-

um accire placuir. Hiftoriam hanc

habet Procopius, c) cum quocon- feracur monumentum hoc Runi-

cura, unde conftabit, Achonerru,

e Thüle oriundum, ubi epitaphi-

um hoc ipft eft ere<ftum.

§ IX.

Succedere autem infelligimus qua?ftionem: Qua lingva ha? ^gentes

ufa? fuerint, qua? adeo potentere Attas aliisque regionibus imperita*

verunt ? Fuifte autem illam Gothi-

cam, Procopius his verbis innbit:

d) Fandali ^, Vifigotht, Melanchheni,

Getésjingvauna utuntur qu<e Gothic a

dicitur. Valafridus Strabo in de_j rebus Ecclefiafticis, Gothos Tomita-

not

e) Procopt Hiß. Goth. /. l,f. If8* d) Pr$*

top* Hiß, Fand, Li*

Persicje cum Gothica. ₄₅

ms Theoiifcum jer mortem habuifje ^{mon -} firat. Chara&eres autem Runas fu*

lffeprobat tabulailia,fub titulovir-

g« A urea? beat« _virgini Roma? ob- ldta, au&ore Bonaventura Hepbur-

no Scoco. Septuaginta duas An- gelicas falutationes diverfarunL*

linguarum ha?c eontinebat,totidem- que diverlorum chara&erum ^Al- phabecha. Inter ha?c Scythicum <Sc MaflagetKicum vere Runica fuifle teftatur" Nicholfonius e).

$.X.

Quid multis? Tam certaho- dienum monumenta Gothicorum,

orientem verfus, expeditionum..

exftanc, & ut cum Hachenbergio/) loquar, validiora rerum quam ho*

minum teftimonia,utfupra ^omnem

fint dubitationem. Busbequiuslm-

peratoris Romani adT ureas orator,

Pra?copenfes Tataros, ad Portam

a Dynafta PrascopenG legatos,Con-

ftantino- e) Dijf. Phil p.i^Scheringbamm deOrig,

dn<r. p. Hg, Vormitif lit. Runica ^c dp. i,

Hachenberg de orig, Sved-par. ii.

46 De CotstvenientiA L.

ftantinopoli oftendebat, quospran-»

dio exceptos.plurima vocabula pla*

ne Gerrn. vel Goth. habere _compe- ribat« Pauca ex multis ha?efunt: g)

Broe 'SSroO / Blut 531oD / Mine

tie/ Stul @fol/ Hus Jjpué / Metra raiBoga i Brunna 53nm/ Han-

^ JptUlD. Cantilenam etiamTataruS

recitabat, _{quam cum} Gothicobel¬

le convenire monftrat Peringsköl-

dius, h) Dubius primo haaret Bus- bequius ^, G.othine fint an Saxones ^,

concludic tarnen, majorem partem ejus intervall'i quod eß inter Gothiam injulam ÉrPrsecopiam, a Goth is aliquan*

do in/e/Jam. bitne peragratus or bis vi-

äoriis <&c. Jofaphat Barbarus no- bilis Venetus, qui diu in illis regi- onibusvixit, teftatur gentem hane

Gothos fevocare, _terramque qu im incolunt, Gothiam. Quod etiarrt alii viri celebres confirmant. _t)

g) BusbeqV Epifi.4~p.jz1. b) in innött

advitam Tbeod. _p. 347. t) Scaliger Canon*

Jfag l j.p.ijS' Pcringsköldin Annot.ad

T. p. 148' Nicholjon Dfi. Pbi/ot.p* tz.

Persic^ cum Gothica. ₄₇

§. XI.

Teftatur illuftris quondatrpnune

beatus Joh.Skytte, Perufii in Ita*

lia, k) inventum volumen legum

Gochicarum , Gothicis chara&eri- bus _exaratum, & cumnoftris legi¬

bus, (juibushodie utimur examus- ß congruens. Adhsc apud omnes in confefToeft. _qua illuftria teftimonia expeditionum Gochicarurn _per Hi*

fpaniam & Italiam tam Iingva?,quam

urbium & provinciarum nomina, fervent. Haecin occidente. In inti¬

ma Afia, h. e. Sina, teftatur Mar*

tinius in Atiante Sinico, volumen vetus, Gothicis chara&eribus exa¬

ratum fe vidifTe nec ullis preci*

bus adduci potuilTe pofTefTorem ut librum venderet, afferentem, _per muitas generationes, tanquam ra*

! riffimum antiquitatis cimelium,in fua fomilia fuiffe affer vatum./) Prae*

terquam k) tn oratione de Gothor. Vetuß.tf for»

titttdine* Lundins in SamoL p zz. 1) And.

Hullerns in Hebdom* obf _{j.fec, V. Spetimen}

uIns l.Goth.

48 De Convenisntia L,

terquam etiam quod Perüca lingvä

cuqi Gothica conveniat, etiam-»

Sinicam , qua? ancehac pro imper- veftigabili ab eruditis habita fuit»

irt) cum noftra magnam habere-»

convenientiam contendit NobiliC Rudbeckius n) cui fententia? etiam

Salmafius fubfcribic, dicendo,Man-

darinorum lingvam cum Scythica

convenire. o)

% XII.

Illos igitur unam gentemquis

neget fuifte, qui, five in Oriente

five in Occidente ^arma circumtule-

runt, una eademque ufi funt lin-

gua, ejusque in utraque plagamo-

numenta certifTima reliqueruntL_» ; quorum etiam hodie, in regionibus,

quas vi&oriis peragrarunt, pro rati-

one viciffitudinum, quibusfuerunt ja$ati,plures vel ^pauciores reliqui#

fuperfunt. Qui igitur per longuni

tempo*

m) Leibnitz DiJJ,PhtJol. p. 2pt Nicholjo'

nii Di ff: Pbilol. p. //f. n) Specimen ufus

linq. Gotb. p. 6i. (eq. 6) Salmafius in dt

livgvai Hcllenifl. p. 2pj, . , i

Persic£ ^cum Gothic a. 49, temporis fpatium Perfidi imperita-

verunt, qui colonias inde deduxe-

runt; qui ex fuis pofteris colonos

ifti terrarum parti reliquerunt; qui

continuo aut hoftes aut armorum focii Perfis fuerunt, miremur illos plurimurm de fua lingva in Perfi¬

dem intulifTe.? Irnmo , qui haec de#

fascato , 5c a ftudio partium alieno

animo penfitaverit, mirabituruti-

de factum, ut tantum, quanturrt hodie deprehenditur ^> intet Gothi*

cam & Petficam fit difcrimenJ

§. XilL

Verbo autem dicendum eft de Illüftr, Leibnitziip) fententia, qui propterea, quoä multa etiam cum Gra¬

tis convenientia in Perßca inveniantur>

aliam convenientia caujjam eßepoße ex*

ißimat, nempe imperium Gracorum

tn Afia. Sed huic obje&ioni occur-

rit Elichmannus, cujus fidem fe in

dubium vocare nonaudere, alicubi dixit Vir Illuftris q). dicendo: ita

D illa

p) in C olle El ^an eis EtyrhoL p iflfr q) i»

Colleft, Mtpnt' #,75*

%o De Convenientia L>

illa vocabula effb Gra?ca, utetiam

non minus videantur effe Germa¬

nica, Hinc non vaneaugurabatur, plura etiarnGr^cösdebuifTeScythi#

cx origini, ^quo ex fonte tamPer-

fica quam Germanica profiuxiffet.

Prout fepius laudati Elichmanni

fententiam pröponit Salmafms r)

Adhsec nulla videtur efle ratio, ut

Orascoruir. imperio tantum in hac

quasftione tribuamus. Poft fata__»

Alexandri ftatim in ^4. regna eftdi-

vifum, tum illos qui extra Euro

pam & Graeciam erant, fuiflTe indi¬

genis militibus ufos credibile eft,

ut Grasca lingva poftea non adeo

difleminari potuerit. Gothis faltem

hac in parte Grasci palmam pr#ri-

pere non pofTunr.

§. XIV.

Unam eandemque fuifle gern

tem, eamqueGothicam, qua? tam

Orientem quam Occidentem vi&o-

riis luftravit> fatis evi&um puta*

mus»

r) m Préf>verf%rfrab)TAb.Cebetk,

Persics ^cum Gothicå. ₅₁

mus; fupereft, ut his Gothis ori- ginem Scandicam vindicem, Verum hoc partim ex antecedentibus coU ligitur, partim tam copiofe a fcri- ptoribus tam exteris quam indige¬

nis eft monftratum, uta&umage*

re viderer, fi hoc rurfus explican-

dum fufciperem. Quid, qu^fo, cauffa? habuiffet Pontifex Romanus, legarum Marinum huc mittere ad.

recuperanda illa monuments qua?

Gothi ex Italia abftulifTe credeban- tur, fiiidem GothinonellentScan- dia egreffiy)? ISFum opushabuiflent majores noftri indigen^ legibus ca- vere, ne quis in Gra?cia habitans, hcereditatem in Gothia adiret,ni(i populäres illis efienc in Gra?cia ha*

bitantes?/) Mitto Hifpanos, &iti primis Rodericum Toletanum, &

Alphonfurn de villa Diego, quiGo- thos e Scandia deducunt. Nonlo

D 2 quor

s) Chron. Slavicum dd an, 146*?, t) ver- ba legunt Veflro*Goth. Tit, de jure Iiared,

t' H, §. i. it a t €ngf?n$ mantf arf tofec

tym man t ©IrHanbi