TICES DiÖertatio

TICES

DiÖertatio

Quam

Ampi, facult» Philof»

Up/al.

PRiESIDE

VIRO A Alf L ISS1MO,

•Dn HEMMINGO

FOR ELI O,

Poéf. Prof» Ordin*

Tublico bonorum ^{exom im} modeßt fubmittit

PETRUS E.

&zmgg<

Fiedr,

Audit, Guß^av. Majori die%f^Febrt

horis folitis

\Afnni

1691.

U P S A L JE,

xcudit HENRICUS

S. R, M;cis Sc Acad, Xypog,

RevcYendißtmo in Cbrifto Patri

ae O o M 1 No,

Dil. OLA O SUBBILIO,

S.S. TheoLD©£* Rcgni Svccise Ar- chiepifcopo» Acad.

Upf# Procancella-

rio, ncc non Ccnjift*

Eccl. Pr^fidi

Emincntiflitlio5 Marcenati devoraani-

mi vencratioae colendo.

Tl. Revtrendis åtL

Voffijfimis

j_:U

ppwinü

Dn. OL

A O

ty&eSI

Paftori in

0pänga

Sc 3etfeUa atqve Paroechiarum ejus connraäusPrae*

pofito meritiffimo.

Dn, ERICO £>. ezmfål

Paftori & Praepofito in

£iüin$e Sc

©ttntlgatn

optime merito, Paren• ti Cariffimo,

Dn.

ANDREJ

ENWALL,

Paßoti in J3«cf|t«i> &

gfltij

•ttentiffimo.

ViRO

fL Revetendo,

Ampliffmo atfa Vrtcla*

rtßtmo DOMINO,

Dn. OLAO BEftGIO,

Ad St, Claram Holm. Paftori Vigi-

lantiffimo, Confiftorii ibid. Adlefibri prudentiflimo* promotori mcö

omni

officio- ^ac reverentia »tcrnum

- devenerando,

fl. Reverend#

fracUrijJimis

Dn.

Mag. ANDREA LEUF-^

ST A Dl O,

Jn

QBecffjctm Paftori Dignifllmo.

at-

qvc

Treuddcnfium Ecckfiarum

; Prsepofito prudentiffimo.

Dn.

ERiCO RRUMBELIO

Paftori

inJftmbfcung* Laudatiflimo,

Dn. ERICO E.

Ö2B3£Ä|

Paftori in Sftäfld dcfidcratiflimo.

pr. johanni sundio,

Paftori in Fidelifliitto, Pre- ccptori mco olim

honoratifli-

mo fuaviffimoqve,

ftec pueros seque*

nudis ßver

a

docentur

Verbis^t ac numeris

fsbula ßrutf*

juvat.

Jnßuit

in

dociles melius fapientiamentes,

fioc

meliusfy fidet di ffimula

ta

modo»

ß)ui$quis

mus

igitur

rerum

cognofcere caujpu,

At%

bonos

^mores

difcere,

carmen

Ätna.

Jguos _quoquecum

doceast Höfter ©frtftjf/

cArmhtis uftss,

XJfus

^es

ingens

i

dot ib

^us

ipfe

tu

is.

Lufit

HEMMINGUS FQRELlUS.

Traßantißimo

Juveni

Dn.

PETRO

@^55

De ^-

POETICES ÜSÜ

difputaturo

Q Vi mir ander um

^vatum

divina poematA

Ejfe voluptatis

tudicraficta putdt,

Nec quid

praclari, quod honeßos

ceditin u/w9

guodque feras

mentes molliat, inde

i te,i>

Naviget Amtcyram, tetamquein petto,

fe condatl

Vt dubiue medick

gaudeat

Äger ope.

Nam _, qui cum cura didicit

legijfe

poetas,

Et cui mente datum nobiliore frui,

Crede mihi, _repertt

fub

fittis ^vera

fub-

,

#,

Ceu

fub

pampineu uva Ut^et

feliiu

m

Cum Majora darc

vctcnt Faca Haeccc tantum

Quamvis non fatis apta

Mxccnati maximo

Bvcrgctac propcnfifltmo

Promotoribus certiflimis Parcnti optimo Fautoribus bcnivolis

Proptcr ^uunquam

fatis ritedecantandä

Bonitäten*

Favorem Singularem

Beneficta prorfus infignia

In fignumdevoti ^atq; gratianimi

Cum voto mulriplicis felicitatis

Ut feros in annos

Sålvi & incolumes Vivant

Vigcant

Fiorcant Dat Dicat Dcjdlcat Nmimtm Veßrernm

Devorißmu & dßidutu

CtlltOT,

©foaff.

!• N. J.

$♦ I.'

I

quid digni-

tatiscuilibctarti

exantiqua ej»s- demoriglne ac- cedit,ccrtumeft, ineogenere ma*

gnam fibi prse-

rogativam jtre optimovindicarepoencam:

Quå nul*

lam aliamartemantiquiorem

ejfe

(4),qui

fibi perfvafum habuere, eosdem fåne

non fine ratione id ftatuifle, extßima-

rniu. Etenim cum nullum vocis mo~

mentum non habeat &

qualitatis

^mo*

dum, (jrquantitatis,

huius in

temporis

traciu &

menfara, illius in

eo, quod *-

cut um & _gravem

fottum appellamus,

fit«, {ada)JfacVojf.depoématumcant:&viribtuRythmi^

p.iMdcGew,Voß',deart,Po'ct,nat,&Gwfttc,3.0,1•

(b) fitz, nullum mihi dubinm cft,qutn

*vis hdc

numerofia}qud

ver

flu clauduntu^

cum ipfa

humana,

natura

(b) exftiterir,

adeoqve

hujus

artIs crigo

ab ipfis mundi

incunabuluarce(Jenda^(a)

fit \£fiuamdiu ho*

minesfitere^ tamdiu

quo/fi cantandi

con-

Jvetudo (4)

viguit.

Etquoniam resevi*

denseftcitharam&orgmaå Jubaf (c),

cujus ipfe Adam tritavus

fuit,

inven-

ta, acjam tumMuficam, quae manu*

um indiget ope, earumqve

minifterio

peragitur,

fuiflc, quis, qucefo, inficias

ibit, eam, quse orc exercerar, antea

tam adres divinas illulrandas, (d) x-

terniqve' Dci laudes

decantandas^

quam in aiios ufns

obtinuiffe f Aut

cui verifimile videbitur, quse fimplici-

or & prior natura,

eandem

tempore

ctiam non priorem

exftmffc

(e) ? Quamquam vero

qualia å primisho-

minibus fufa fuerint carmina, id mihi di&u eo magis arduum eft, quod ^e- jus rci monumenta, ex

quibus aliquid

cer-

(bb)Jul,Caf.Scalig.Poet.1.,*c. z.p.7.(c)Gen,

4.V. 21, id) Philip.Mel.Ep.ad Eob.Hejf. (e)vid.,

fff.Vof.citJoCfitem Seal. Poet, l.t. c. 4♦/>. 1$

«?© J

©II

certi ^cruerc queamus,

hodienulla

fii- perfunt» Equidem

Homero&Hefio-

do, quos tarnen haud

dubié

^aIii apud

Grsecos Poet# antecefferunt, nullum

interrerumcivilium fcriptores antiqui-

orem habemus.

(f) Quaproptcr

quem, admodum, tefte Tullio \g)

nihil eftß-

mul inventum &

perfeffum,

folentqvc

arres omnes in fimplicibus principiis longo ^tempornm tra&u prius hserere,

quam emergere & ad (ummum|ad-

fcendere faftigium queant ; ita facile

mihi perivadet

FabiusQuintiiianus, (£)

itemqve Ariftoteles, (?) Poefi&os ihi-

tium omnino rude fuiffe, &

qttod fui

tantum

fufpicionemfine Hominis

memo¬

ria reliquit. (k) Atqve

audiamns

ipfa Quintiliani vcrba l Poema nemo

dubi-

tAver11 imperito qnodam

initio

fufum,

cfr aurium menfura, & fimihter decur-

\ 2 Yen-

(/)Ger.Vo(f. dePoet. Grac. c. 2, (g) inbruto.fivc

deCl.Orator. (h) lnflit Orat.l. ^{y.c. p.}718.

(i)Pc'et.c./\,,p.241. add. CaLRbod. Ltft:Ant.

lib.7.c._4./».32]Ak) Seal.^Poet,l.i,c.t.p. it.

*dd.B.m.Laur.Forn.Poet.l.t.c♦ 4.itemLil.Gp.

de Poet.Dialog.1,p. 21.& 21.

۩ 4 m*

rentium

fpatiorum obfervAtiene eße

gene*

tatum, mox in eo repertos pedes. Ex

qutbm pedtbta éf legittma Hierum collo-

catione quantum

decoris

&

CWajefiatis

carminibus

aeeeßerit,

videre efi apud I-

facum Voflium, (l)

K II. _^

Atqvi haec numcrofa vis &

har*

monise fvavitas quantum in animis

vakat humanis, _quantam in moven- dis ac kdandis affc&ibus potentiam habcat,(m)non tamillitis Tyrtxi» qui

- - - - Maresanimos tn Marita bella

Verfibus exacuit\ (n)

Aut AiexandriMagni, (o) ^aut La- *■

ccdacmoniorum, tibi* concentu* & a-

napaftt

pedü,

[p)

inprimis decori

ma- xtmeqve

virilis & movendis affeffibu*

fjj) apti, modulo

Q>)

adpugnamex-

citatorum, cxemplis conftarc, puto»

quam ex co , quod ^qui

homincs ad

rni-

{l)depoematumcam. &Vir. Kyrh. p,i. (m) vid. * I/ae,Voff,p,^.& io. ttem Lil. Gyrald. de Poet,

Vtal. t.p.tj. [n Horat. Fpifl ad Pif.v- 405«

(1t)lreinfb, Suppl.inCurt. I t. c. 5. §, 26. i»

timLil,Gyrald.dt,loc, (j>p) Val Max.lib.

z.c.6,

0.2, jfeu% Vof,de poem. cantu p,6, '

mitiorcm cultioremque vitam tradu- xiflfeperhibentur, nonaliipotiorcsexfti»

tcrintpoécis» etiam Horatio tcfle ^: (r) Sylvefireis hominesfacer

intcrpresj,

deoru

Ccedibus(jrvielufeedo deterruitOrpheust Vielusob hoc mollire tigreis

rapidosque

leones,

ViSlm (jr

JmphionThebanx conditor

arets

Saxa movere

fotio

teftudinis, & prece blanda

Vucere quo

vellet

:

fc.it h*c fapientia

quondaml

Publicaprivatis

fecernere,

facraprofanis⁹ Concubitu

prohibere vago-ydarejura

^maritis'' Oppida moliri :

le

gesincidere ligno.

Scilicct cum poetx &cgregias fun-

dcrent fententias _, & verba numerisac

pedibus ita adftringerent, ut numero- fam diflimilium momentorum concor-

diam fervarent, & multa oraculorum fimilja _atqvc senigmatum fpeciem ex- hibentia miro quodam fermonis elo- quio profcrrent, admirata eosdem ru- dis illa antiquitas, & divinum aliquid

ineis inefic rata, & verfibus dclinificis

A 5 illc-

(r) Zpifi. ad pif. v. 3f? i, &feqv

«5® 6

illeda _rupcsfilvasqve

rcliquit.iniinum

conceflit locum, domosconftruxit, Ic-

gesac jura rccepit,

humaniusqvevitse

genus amplexa

fair. Atque hoc i«

pfum cd, quod å

poer/s

mcmorix tra-

ditum habemus, filvas cantu attradas civitatesqve exftrudas

cxftitiffc. Ne»

qvc vcro hoc

adeö

mirum

videripotc-

rit iis, qui veteribus in

hiftoriis

non

omnino hofpitcs peregrincntur, quiq;

cogitent ab

affedibus proficifci adio-

nes, atqve å Poetis, civitatum

do-

doribus,inrercanrandum affedus tum bonos, tummalos repraefentatos, fuifle:

bonos , quo civcs per

atfedus

bonos

bonas agerent virae adiones :

malos,

quo malorum

affeduum odio evita-

rent adioncs maias. (s) Nam cum

numerus & (onus naturae noftrze ita, confentaneuseft, ut Hermophilm

&

e-

um

fecuti yleriqve (t) animum ipfum

numerum atqve Harmoniam eflfe pu- taverint; cumqvc

Fabu- (t) vid.Petr.Viä.

Pufat. in Arift.

Poet.p. 2.

item

Laur.Pom.Poet.1. i.c. z z.& Ger.Vojf. Praf.ad Ififiit,Poet, (t) ül.Gyrald.dePoet.Dtal. i.p.iji

*?© 7 m*

Fabulanullius Veneris,ßne ponäere &arte Väldinsob kelatpopulu,

meiiwj,

moratur,

' jßuxmvtyfasinopesreru^nugaßcanor ) Quantum,oblccro, efftcacice modu- listum acceffifle exiftimemus cumfa- bulis pro cxcmp!o& fententiispro prae-

ceptione appofitis ^co nomine animarn

* poéfi addiderint pcétgeS Quorumfåne hoc proprium, neccum aliis commu¬

ne habetur, non lolum quae funt cane- re,(ed ettam qua non funt, quaßefjent,

& quomodoejje vel poffent veldeberent,

(a:) repraefentare. Quåquidem raiione Maro in JEneaionge perfeffins pii &

k v magnanimiprineipis exemplar ob oculos nobis pofiiit, quam

ß

^exfide omnia _pro»

didifjetjfl

^Nee

ideo minus Philofophica

&

gravis rescfl poößs, quam

hißoria

qvod Foefis generalia potias , hißoria ^vero

fingularia,

referat.

Qjj

Ncc impertoje,

ut

rhilofophtM, fed exemplist &fub

per- forta

% («) Horat Epift. ad pif. vt $20. &fe(jq.add.

Plutarchumde aud. Poet, p, 18. (*)

Sek

Poet.

I > Ith. 1. c» 1. p 2. (jj VoJf.de vat. & (etifi.

art. poet. cap.9. $. i.p. ji. Artß. Poet.Cap,1 © p. 15%.ex verf. Dan. Hein.

4?® « m*

fina,

quafi

tn

fipeculo,

tam

vivendi recie

normamexb'tbeat,cfuamnaturavim virtu^-

temj. demonftratf

z>)

td eflatonpracipiendo

fied

repr&fentanäo

(4)

docear. Adeo,

Cu

prodeffevoiunt,

5i

delectare

poét.t,

(b)

- - - -

Mifient

utile duk

i (c) Atque admiranda quadam fvavita-

tc audicntium legentiumve animosdc»

raulecnt definemqve.

5. III.

Quicquid ^vero admirabile eft ^,

non potcft non quandam animi volu-

ptatcm atque

obledatiooem

(ecum haberc>(^)I& fmuil animos rcrum im- peritos ad

difcendum prolc&are.

Qua

f'

ex re . quoniam nobis conftat

honii«

ncm ( cui llle

addeFranciftRobort* in Ulm Ariß.Loc.p.87.88.

8_9*itemPar,Vift.^{p. 9 3 94.}Por».Poet*l. 1 .c. 1 o

Dan.Heinf.de Confitt. Trag.cap. 9. Vojf.deart, poet* nat. &cenfiit c. y. f. 1.2, item inßit

Poet.I. i.e. 9. 4,4. K'»spalt, in Horat. cap.24.

190.(1,) Ant Lttll.deOratM. /♦ c.^.(a)Forn. t Poetl.i.Cdp.f.p. jo. \b) Horat. Ep. ad Ptf.

V.lll(c)V.141*id)Ariß,poet. c.z\.p. 307.

|

tumRobort.^.183.^Petr.YUt./V-56•Mad.p.z 63.

m 9 m

Ilie

opifex

rerum,mundi meliorisc»i?o,(e)

- - os fubltme dedit:

ccelunqut

tueri

Ju

(fit, &

erectestdßderatollerevultus)

Intimo quodaco impeta expetcre

rerum(ibi acquirere cognirioneirqeius primum fomcntum non ullum aliud potius efife, quam fabulam, qua? fiva*

vius audit_ur, penitim karet, vehemen*

ttusmovet, (f) affirmarc n n diib to»

Ad quod credendum^eoinprimis argu- mcntoaddu&us fum,quodper fabulam

indi&a6c alias inaudita proferantur^*o-

mnesqvc, quotquot fumu», naturali quadam vi nos ad illud provehenrc»

ea potiflimum de caulfa noviratis cu»

pidifumus, quod haec praedulcis 6c jucunda ientiarur, nec careat admira- tione iui. [g] Et qucmadmodum vi»

dernus eos, qui nulU inclihatione ^natu*

rali in admirurionisafFedh'm fetuntur9

vulgovalde indofhs eßet [£] Ita mihi

perfvadeo

hane animi paffic em effe utilem adcadifccndamemorixqvc

B _man»

(r) NafoMetam, l. ^i, Fab.2. v, 79. 8y. 86»

(/) Fow. Poet.l. ^i.e, 19, (g) vid.

Cosl.ijjodig,

Lect, Anttqjtb. 7, c, i,p.Lw, 313,

*o

mandanda^quje antea

ignoravimus.Li-

cct emm tdr quod ^antea,

nobit

ignotum

erat, fe recemer

ojferat noftro tntelleftui

}f

Aut neßru fenfibus I Nen ideo tarnen tlludin vßramemoria retinemm , mfi

idea, quam ejm

habernttSy corroboretur

in noßro

cerebro,

perahquam paßwnem,

Aut etiam per

applicationem noflri

intel-

lectfts, _quem

voluntas noßra determinat

dd attentionem &reflexionemfpecialem, (h) Adco ^cum admiratio

fit

ftimulus quidam ad fapientiam , & vcluti He- raclius lapit (k) nos perducat ad inve- ftigandam cauflam, in cujus cogni-

tione ac pcrccptione fita cft fcientia>

fatis fuperqve liqvct admiratione im-

pelli homines

ad philo(ophandum,&

ut quisqvc lapicntiac amantiflimuseft,

ita Fabularum amantiflimum effc.

§. IV.

Dixi jam fvavitatcm ^, qua po'é-

fis animos hominum perfundit, ex

quzåsimadmirabilitatuvi (/)

gcnerarij >>

ac proinde cum paulo alitcr alii ejus«

dem

(bhjRen»detCarU dePaff.anirn. art,77. (k) £■

lafm. A4*g,p%^420.{1}Forrt<Poétjtb,tx.pfp,i 2»

«V® ^II ©g*

dem voluptatis cauflam exponere vi-

deantur, lubet fane illorum argumen-

jl ^■ ta ad difqvifitionem vocare , ac pa¬

ritcrottendere eosdem ipfos hac Ga¬

dern de re non tantum v:re diflerere,

f.*dplaneunumidemqve^mecumfacere.

Affirmat autem ille Periparcticorum

i princeps (m) maximé (ecundum rva*

turam elfe , utomnes homincs imita«

tionc gaudeant, & cx rebus imitando

expreflisanimi voluptatem percipiant»

Neque enim arbitratur idem ille Phi-

lofophus ulla aliå _magisre nos differ-

re å ceteris animantibus, quamquod jj "

å

natura potiflimum fa£ti fimus ad i- mitandum. In cujus rei confi.mandse teftienonium adducit etiamillud.quod pucri omnia imitari geftiant* Quos

videmus ( quemadmodum de

jearo

canit Nafo (»)

- - - -

puer Jcarus una

StabaV.&tignarus

fttafe

traftarepericla,

Ort renidentii modo _{quas vaga,} moverat

aura, Cup*

< a (w)dePoet.cap.4.Conftr Vojfi de artis f>oet.nat.

&conß.c. 11. S.j.itemForn,Foet.IIb. 1.C.6.&

Cocl.Rbod.Lett.Ant.1.7.c,4.p. 323.(0)M.ctam%

8. Fab, Z•?«!??« & féqq.

ti

CåbtahAtplumas;

ßavam

med#

pollkecer*

MoIIIba£,

lujucfve

fuo

mirabile patris

Jmpediehat _opus )

ninii areue libentcr facere, atqvcex

c era, exargtlla»& deniqvee*alia qua-

c iqve materia aliquid expriincre, in pulvere aliquid fingere ^, in pariere aut rabulis pingere, atqvc ut cum Venufi»

no vare canam : (V)

j&dificare

c*jas,floßello

adjiwgere

muresy

Luderepar tmpar^y equitare in

arundine longa.

Adeö nihil celeriusac faciliu« difci- tur, quam quod imitando difcitur.

Quamqvam verö hoc mihi fimuiper- fväierim, vix aliqvem fore, qui nega»

verit, ^ea, quas a pueris imiratione ex»

primuntur, inde originem habere fu«

ana, quod illi ipfi infantes eadem,aut

aliaiisdem rebus haud abfimiliainaliis

ante admirati fuerint, Qva cx re

MaronifubEvandriPallanta fuumv£-

fjeae fidei ^ac dhcipiinae tradentis per¬

sona dicit:

Sub

(0)JLib. ^1.Sat,} v:247.248, (p)ßncids HJ>, 8. r.y15, c'rftqq*

- - -

fubte toternre

magifiro

Mit_um} & _grave Adartitopus,tua cer-

' * ' nerefatta

Jidfvefcat,

primis

&

temtretur

ab annis.

Omnis cnim virae a£tio ficconftatf

ur, qvae probamus in aliis, faccre i*

pfi vclimus» Atqvc ita ccrtum

immotumqvc manet illud, nec mi¬

hi contrarium » cujusvis animum i-

mitationcaffici, atqve ita affici,ut,li¬

cet multa fint, quae vcra adfpicerc nollemus, eorundrro tarnen imagines

miro quodam artjficio

exprcfias

Tum¬

ma cum animidcle&ationefpc&emus,

1

r S. V.

Athicmihi aliquis occurrat di-

ccndo : cum audionos omnes imita-

tione deleftari, anne ita formati fil¬

mus, ut

ejfifitrerum fpecies

nos

refici-

ant\ Nonneveritasidem animo ^, quod lux oculis ? Nam quemadmo-

dum oculus lucem cxpctit&

å

tene-

* bris abhorret _; ita åc animus noftet

~

N veritate gaudet,

falfa afpcrnatur. Jam

verö genus humanum

jucunditate

qua-

B 3 dam,

c?)

FomtPoetJti.cap,

6,p.

iz,

14

dam , quae cx falfis provenit, mirifi-

cé affici, videor pofle probare,iis po- tiflitnum rationibus induäus, quod guadcat pi&ura& peefi, quarr,inimi-

tationc pofiram efie acccpi. (rj

JNecmagis

expreffi

vtilem peraenea,

fign^

£)uam per vätts opm mores, animtquc viror um

Ckr^{or um} apparent. [j]

Lucc autem meridiana clarius eft,

omncm imitationem velie videri id, quod per le noneft,atqve ita quodam-

modo mendacii loco effe h3bendam.

Quae etiam ca, qua: vcra videre non fuftineremus, ubi cumappofitis verbis

& numcris cgregié effi&a nobisreprae- fentat, incredibilc eft, quam mirabili-

ter nos deleäer. (/) Sic qui abhorre-

ret coram intueri quam crudelcm in modum Athamas quavis fera beftia

vel (aeviflima faeviorintcrfeceritfilium fuum, nonne tarnen jucunda quadam

com-

(0 Ariß.Poet.c,4,io.Seal.PoétM.1.cap.5.7.27.

Van.Heinf.deConßt.Trag&d. cap.i. (<) ^Horat, iib.z.Ep.i.v.250. (f) vid. Franc. Robort.tnA- nft.Poet♦ p. 2.itemForn. Poét.lib.i »cap.6.p. 13«

Ceti. Rhod, lett* Ant. 1, 7, cpg. 3. p. 320.

commiferatione afficiemr, fi videritu»

ti poeta (») admirabiii quadam arte

dcpingatquemadtriodum rexAthamas

- • - media

furibundus

in aula CUmat,_lo,comites,bisretta

pandttefilvis,

Bic modo cum gemm a vifa

eft

_{mihi prole}

leAna..

XJt^fera fequhur veftig'a

conjuguamens:

Deque

finu

matris

riden

tem,

dr

^parvet Learchum

Brachta tendentem rapit>

& bis

terque per auras

Adore rotatfunda r'tgidoqve

Infant

iafaxo Dijcutit

ofik

ferox l

Nonne,inqvam,qui fabulam hane

carmine tam eleganri vivis quafi co~

lotibus depi&am legit auditve, iucun»

da quadamcommiferatione afficieturS Quid dicam deMedea (x) liberosin«

terficiente, dc Progne (y) Ityn ma-

ftante, de Agave (ä) Pentheum dif-

cerpente , quse omnia adfpe&u foeda

& terribilia.etiamin feena ptt agentes per- (u)Nafo,Metam,lib.\,fab*ijiv.q11.&,feqq,

(x)vid^Herc.Med. (y) NafoMetam.lib.å.fab.j, (O WafoMeimyltb, 3« {ab-19,

m gh>

perfonas coram

reprsefentata, fecuM«

dum illud fa)

^uodcun^

oßendis mihi ßcjncyedulm

c

dt:

j

exquifms tarnen verbis & numeris poeticis

mirifice

^cxornata

Icäu audi»

tuve jufiundilTima» Quid$Etiam pce-

tas fuftinendo aliorum perfonas tibi

vel iracundiani fufcitanr, vel fkrum

cxcutiuot, vel odium inflammanr, vei

dolorem, timorem, & quae fmr alias

animi pafliones,dele£htioni contraria?,

eommovent, ctiam in omnibus ifbis motibus ac perturbationibus pblc&ationem nobis ofFcrunt: Non quod iram ^,

odium,

lacrimas ,

ti>

/

morcm aliquid ^per fe voluptatis ha»

berc ftatuamus ^> fed quod dulcedinc quadam capti

admiremur illud i-

pfum

artificium#

quo nosmet

ad hu-

jusmodi afFettus nolentes ac volentes impcilifentiamus.

Necfatis

efl pulchra ejfe

poemata\

dulcia finto,

Et

qufictm£ volent animum auditcris

Agunto.

(J?) N

on f

[a]

Herdt. Ip.adVif.v. iS8.

(b)

Horat,

Mp, dä Vif, v. io«.

&§ 17

Nonneigiturexhisfatisevidenterelucet

hominé falfogaudere*

f, vu

Verum cnimvcro ut ad ea, qui

bus aliqvem peflc mihi occurrere firixi, refpondeam; manetprofc&o. at- qve in animo ncftro infixa fempcr

manebit haec fementia; veriutem eflc humanae natura? plane amicam, ac mendaciutr,a qvo vin

bom Mortem,

(c) (fr _qvo plurirnum

nihil

turpius

eft»

(id) odio haberi atqve fidem amittc-

re (e}> Neqve enim omne, qvod fin- girur, mendacii nota argui debet,(/J

nec eft _{una, aut} fimplcx ratio fingen"

di» Eft uhires tota fingttur, (g) ne^

qvicqvam fignificar, ullamve ommn°

veritatis fimilitudinem, vel fuapte v*~

vel refpe&u eorum, coram qui busfin¬

gitur, exhibet; ex qua quidem fi&io"

ne nihil voluptatis percipi poteft. At verojlongealitcr fele

habetcupoctaru

figmentis, quae C

(cJJobfPrafcb DiJJ" demend.p.i%.{d Voff. inßit.

poetj, i.c.i.t,t}.(e)vid. Påppolt. inKoratE\>M Tif.i. _{5. p. 947, ttem Torn. peit /. 1. c.} ,gJ

p.m. 44.(/) vtdpuf.

dejureMt.&gentU^e.tf

9 Cö Anttq.l, 7<(*z>ptj

»8 <ä&

Vtftx

voluptAtü cdujfa funt proximd

verü, (h)

Quacqvc admodum

ingeniofé

^exco-

1

g'tata, aut per fignificationcm, aut

fe»

eundum opinioncm vulgi, autfecm-

dum univerfale ad veritatcm refcri n- tur, & ira exponuntur, ut in

ipfa

fo¬

rum cxpofitione eximiae qutedam fer»

monis figurae apparcant, ac

mirificum

quoddam ingenii acumen

elucear.

(i) Atqvc ira ubi pocrar ed» qti& aut

vert

geßd

funt, aut

fieri pofie viden-

tur, m

dliquds fpecies cbliquisfiguratiord-

hus cum

qucdam decore cenverß

traducunt,{^)mirficpobleÖant. Quid dicam, obk&ant

}Amo

vcronon

ob*

le&antfolura, fcd multa quoqve prse»

clara, quibus ad

cruditionem folidam

pervcnirc poflimus,

inter dclc&andum

quam artifki

>fjflimc in animum

no-

ftrum inftillanr ; fub quibusinvolucris

atqvc intcgumcntis

omniuomartium

icicn*

(h)UorAt.Ep.adni/lv.^8.(i)vid.Arift.Paét.c.25.

p.^oMb.inArifi.poet.p.^6.%7.^8.190,Petr.Vtft I

p1f7.Mdd.ln Ariß.psetp.m.t 30.J11.171.Pom.

fQciJ,c,ii.i5>iS.

(k.) Uüdtfdif:

MJ,i,f.i t

4#® 19

fcientiarumqvcveftig!a,&

res

pulchcrj£

rimac sc fcitu digniflim* continentu

( * ^non (ccus a c fub pampinis uvse rcpc-

riuntur^Tl Nam fi qui forte

putent

poeras de lecht io tiis tantum

caujja ej]e

evolvendos, ccrte hiud abfimilcsfunc pucrulis, qui cum velterras, vel he-

roum ses praeclarc gcftasin pi&uracx- poüras inrueantur, _pofites oculos colori-

bus, cjuam anirnum rei cognitione pa•

fcunt. (m) Acproindc cum Eratofthö*

nc (w] atquc Epieuro(*)in poétisnul-

lam folidam utilitatcm, fed puerilem

duntaxatdcle£Utionem eflc, quifom- niant, ficuti a vcritate quam longis-

fimé abfunt, ira Vciletnt, C/>] ädgenti-

les & agnatos

(^)

deducendf

nifipotiui

ex hominumcetjfuejiciantur, (r) etiam illuftri Daniele Heinfio judice, quipo*

etas,atttiquijfimum illude doftisgenus,(V)

C x ac

I {l)Plut.deAud.Poet*i%Jm Voff.deart.poet. nAt.&*

t, conß.e. p.§«r.{n)rid.Sirab.ii-ttemCcelRhod.teä*

Ant.l.j.c.t.p.m 513,o)Cic.d?fin.boH,&mal.l.^t*

pw.74. (/>) Heraclid.Pont.p.4.11. add. CUud,

Min._Cem.Amc.Embl.p.m.48,Vojf.inflii. OMf

.*/4.

11. Adsg^.p.m.66.(r)Sc<tl,.Peeifrtf, Oycw. Tuft Quaft%

j,

1» p, m, i6f.

20 m*

a cprsecipüe Homcrum &

Hefiodum

^,

primos fapicntiae au&ores eflepulcher«

rime oftend t, Itacanens: (t)

JZui putAt dternostantum

chlcstare

pritas, Kylutmodo_nugarum

fomni

^avana

fequi,

lllinecfaveantMuJ*,necpulcher Apollo,

Etprvculafacro limine fempereat.

Nec

pateantfornes,

quos non

nifi docta bi*

btjfet

lngeniitAntas Grdeta no

(fe

t otes.

OmntAy

Rutgrrfifprtmum

docltertpoeta,

Cumrudtseffimplex

ef

^nova terra

fuit.

Et paulo poftj

Trincipto talt

fapientia venit

in

orbem\

flud quta grata parum, nec

fpeciofa

Pea ef,

Eenibvs attentatnumer isdefluxttinaures Molllus. hoc velo

dtfpmuianda

fint,

$. VII.

Eft autem fapientiaac poéticercs quidem nonnineduplex, fed naturaTuri¬

plex, ^nec incer fc alitrr ac dies (olisq;

luxdifFcrc. Nam quid

aliud

eflpo'eticey

quam

philofophia

tempore

vetuftior, har-

tnonta mttnea, Argumento

fabulofa \

auf

(r) üb,i,Eleg.4, adJanum Rutgert,

ff® 21

aut

quid aliud

p

hilofophia,

qua

peetice

tem¬

porerecenttor, harmonia expeditior^ argu¬

mentoapertior,Atq;/7a

bac duo

int

erfe

te- pore tantn ac

agendi dtfferunt

modo.(«)Nä exceptio quae in facris

habenrur

Iiteris,

nonne prima antiquitas (ilentioinvolu-

ta jaeet ? Et qua? jam res excepit an-

tiquitatis filentium praeter poetarum fabulas \ Qu# vetuftatis penetralia a

iequentium (eculorum memoria Scc- videntia diforeverunt ^ac fepararunt ;

feieqve veiuti quandam findonem in-

ter ea, quae perierunt,

&

ea qua exftant9

(x) interpoiuerunt. Quid multa ? Vc-

teresfapient'iam omnem carmmccomple-

Bebantut> ut iidem

ejfent philßjopht

&

poéta, (y)

gut,quid

fit pulchrum ^quid

turpe, quid utile, quid non,

Vltnittaac

indmChryfippo &

Crantote edif- (u)Max,Tyr.Dijf.2y.p,m.iqj,ConfuUetiamStrah.

l.i.Ccel.Rhad.Led.AntXy.c. «./>.$

n.fiorn.Poet]

l*i.c,z^.p.^.itemc.i6.p.66.

[>j

¥rantifc>Baco.

deVer.Praf.adfdp.Vet.

tf] Va(f.jd*gent.Li%c*ii\

p,m,187, (t) üerat. /,i8 3.4.

cdifl'errarunt ; unde etiam ^cos fa

pientiaE patres a c

dnees,

(4] Dcort.m interpretes. Deorum fiiios, (c]

Genus Divinum, (d) vocaT, paflim

que alio aliis

in

locis tifulo infigni-

re non dubitavit Divinus ille Plato.

Sicutienim olimfapientis titulononho norabantur.nifi etiamqui oratione fa- cunda ac dele&abili pollerent : ira

non alii diferti, alii prudenres, (cd o- mnes, qui mira dieendi ratione va!c-

rent, poetarumnomineinfigniebamur.

Et cui ufui & commodo ca fapiemia, quac

animi quaficlathris inclufa

la ri¬

tat f Aut fi eadem fe(e oüenfura eft ?

inquclucem exitura, quibus aliis ad- jumentis > quam

eloquentia

id fieri

que^t

I (e)

Qua cx rc

nifi philofophi

cxßitiffent, ptofe&ofapientiaeac pru-

(fenpiai doftrinam vel fabulis occulta-

rc» vcl carminc poßeris proderc non

potuiffent poet*.

(/)

$. VIII.

(a) In Lyfide (b) In Jörn, (c) Hb.1. deRep,

\d)

lik deLegg,add.Ca?/.Xbod.Lett,Aut./.7.

t,i.&ii(e)vid.LauT.Forn.Po'ét l,i.c.np.51:

(f) vid.Gtrad.Vejf Prdf.inlikinft.po'et.

ttemBtrth,

Limb, praf, inAriß. pect,

23 OS*

§. VIII.

Hinc ubi pcetarumfignenta pa- lo accuratius pcrfcrutamur, ad intiu

mosnatur» recellus pcnctramus,ocu-

lnqve animi perfpicimus, quicquid in

rerum fpcculatione /accatabditum,pa- riterqve lenocinanti fermone veftiga-

iuus quomodo & ad qnas leges vita

civilis regi arque confirmari debeat.

Ac licet me non fugiat fabulam efle

materiam tam verfatiiem, ut huc illuc träbi, eaque» qnac fortaflis ab ipfo po»

era nuncjUAm cogitata fuerint, belle cl*

dem attribui poflint ^{: tarnen non}pof-

fum non confiteri, me cum Illuftr.Ve- rulamio

(g)

in eam

inclinare

fentcn-

tiam, ut non paucis vercrum poéta-

rum fabulis myfterium & allcgoriam

inde ab originc fubefie, mihi _perlva-

deam.

|n

quam meopinioncm indu»

cit, vel, qua prifca profequor fecula, vcneratio,vel ar&iflima illa fimilitudi-

nis cum fignificato conjundio, qu»in ipfo nonnullarum fabularum conte*tu

& proprietate nominum, quibus pec- fonx

(g) Fuf, pp Libcll, de pip. vet.

«r® 24 @5*

fonx fivc fabuiarum aöorcs infigniti

& tanquam infcripti

prodcunr,

tama«

pta & tam

clara clucer,

ut

eandcm fi-

gnificätionem

eundem fenfum ab

inj-

tio praeccptü ac cogitarurn & de indu-

ftria adumbratum fuifle, neminirem sequiore judicii examine perpendcnti

dubium cflc poterit, Htenim ut pra>

tcream å pcetis paflim canam bar¬

barn, aufterum vultum,mufcofumqvc

tridentcmNeptuno adfcriprumad vim

& contumciiam maris jam intume»

fccntis fignificandam : ut filenrio in-

vclvam per Hcrculis cum Antaeo,

cum Geryone

(h)

certamina id quoq;

indicatumfuiffe, ( Nam _per Herculis

laborcs etiam alia adumbrari ^{mc non}

fugit) nihiltam alte pofitum effe, quo njirtm non

pojßt

eniti : {ij Ecquis in poetarum

lc&ione verfatus,

cum au- diatfibi narrari, Gigantibus in pugna

cum

Jovc

commifia deletis5 famam

veluti fororem pofthumam efle pro»

gnatam, non in animum fimul indu-

cat, hoc codem ^commento exprimi

mur-

(£jN<i/iab,3.(i) Curt,/.7,c, 11,*.io

C© *5 ©2+

,murmura partium rumoresqve,

qui

rebellionibus cxftin&is adtcmpus ta¬

rnen tupereße & huc

illuc vagari fo-

lent f Aut cum audiat, nervös Jovi

å Typhone Gigaritc

abfciffos Sc abla-

cos, ac per furtum

Mercqrii iterum

cidern redditos cflc ^, non intelligat,

hoc nomine delincatas eflc feditionet in imperiis

praegravibusfufcitatas.qui-

bus & pecuniarum

& au&oritatisncr*

vi regibus

inciduntur; i,ta

tarnen» ut

civium aninii

paulopoftquafi clampcr

oratipnis facundiam & edi&a pru- dcntia in ordinem redigantur,viresqve regibus reftituantur

? Aut

cum

audiat

in illa decantatå Dcorqm contra Gi-

gantas expeditione,

atinum Silenhcum

ruderet, ad propullandos

infugamGi*

gantas»

plurimum fcciffe»

non

ftatint

animadvertar, hoc apprime refpondc*

re npvas res molientium conatibus ^, qui

faepenumerö

vano

quodam

ru*

morc a c terrore diflipantur ? Quid

dicam ,dc nominum conformitate ac

judicio $

Quiseft, cui obfcurum eflfc

P qucat*

© 26 ©£$

qucat,quo

dTyphett plattefonet

tumerem,

\k)PAnuniverfüy[k)\cl opificcm univerfi

{k)

Nemefis vindil

Am,

& fimilia

?

(I)

; Neqve vero illud ^qucnquam

dubira-

tioricfufpenium tcnebit.

fi quando fa-

bula habeat aliquidhiftorise locofun*

dauicnti, aut (i qusedam ornatus & e-

lcgantise

cauffå infcrantur,

aut

fi

tem- '

porum fpatia

confundantur»

aut

fi fa-

bula altera alterius quippiara mutue-

tur» inqueufum dum transfert

fuum,

covamfimulallegoriaminducau Nam

hsec facile ficri potuifle, vel excoli-

quet,

quod exeogitata fucrint haec cadS

i viris & State diijunftis & inftituto j diverfis : quorum alii antiquiores,

aiii

recentiores. aliirurfusnaturam rcrum, aliires civiles figmenti integumentis

involverc fibi propofuerunt. Qua ex

re non raro licet obfervare fub urnua

fabuU involucro

utramqve

PhilofephUm

(*»)contineri;

Sic,

ut

in exemplojam

modo allato maneamus ^, ubi finxe-

cunt terrigenasconatos fuiffe

expellcre

Deos [

{kbQVeruLcit Im irtm

(.2,6.22.(1) Vi/f. jdol-

i%7(mrnm) VeflFféfrninß*Pvt,

*•© ²⁷ @S#

Dcos ccelo, non

folum de ventü

^,

e /m* origtnem ducunt ⁵ Ted

bomintbus mpiüy (m) velDeorum tcm•

pU

populantibue,

vcl contra regesfuoi

armacapeflcntibus, illud intellexerunt.

(w)Sic ctiam naturse arcana involvun-

tur Deorum Dcarumqvc nominibus*

amoribus , connubiis ^, affinitatibus, praliis, & qu« alia ejus generis fint ^:

Sic td moralcm Philofophiam pcrtl-

nent ca, quse poetx commcnti funt

de Cocyto, Phlegcthonte,Tartaro, Sc fimilibus; per

qu*peturbgtiones ajfeffio-

nesqve gnimi dccUrtre

(n)

volcbant»

Ceterum huncfapientiae atqucprudcn-

tiae fruftum ex poctarum le&ione ca- pere,noncftcujusvisjfed illiusduntaxat.

Ingenium^cutfit, cuimens

dtvinior,

_Attfies»

Mägnä fornturum, (0)

quemlabornon deftituit in evolvendis antiquorum feriptis, qui in rerum na¬

turaacvirtutcprofecir.

(/>)

D 2 f. ix.

(n) Fräncifc.Robort. inpoet.Arift.p.m.W.add*

laut.Fornpoet.item Ceel.Rkod.le&*

Ant.l. iStc.6. (0) Hor.l.i. Sät 4.*.43. 44

f)vid.Sät. Com. Mytb.1.1.c, 2. itemCléudt Hm,(9mm,in Alf,Emtt»ptW.48«

i»

éU

5» IX.

Ätqujerat

hic

aliquis

qua

de ra-

tiotiehaéc talla å poétis

tradita vela-

mentis non careant * Cur tanquxm

fo

Herachti antro plane

myfticisambagi-

busobfepta ita

delitelcant,

ut

ad ed*

rum

Jctentiam

pducorum

pojjit per veni-

tecurioßtdi ?

(x) Aut quid

ex

iftaob-

fcuritatepoflit

utilitatis fpcrari ? Non¬

ne ex ufu hominum multo majore id

fuiflet, fi ^{apcrte ca,} quje vera eflent,

differere maiuiflenr,quam, captatairt- telligendi

difficulrate, animos homi-

lium a ftudio fapientia deterrerént

t' Quodita fabularum involucris rcs,fcitu

quam maxime

neccflariae. fuerintcori-

tefres, & quafi in fan&uarm récori»'

dirse, fciendum eft, illum confingendl

morem non tantum obtiriuifie apud

poetas»

led etiam pené apud Pytha-

goncos>

quiqutdem

non

fabulis, fed

numeris tamen Philofophiaria invol-

vebant. (t) Ac> ne quid dicam

dc

4,3. m*

JttUhyf*i,ii,umc.

io,lobori*

Pia.

t)vid.

29

Platane, qui &poeta

ßnitimus {$)

vi¬

detur, & muItis in locis aliegonce

ix) ed

exponendus ^,

cerré ^yirßoteles

^,

primus

perhibetur philofophiam nudato

captte,

vultuqve

non

velatoy fed

aperto

&mmifeßoperfpicitnda, u) exbibuifle,in

acroamattcis ta men ea uti br^vitate vo*

luit, utnon

nifi

^a

difiipulis vcladmodum

acutis&indußriis

^)pcrcipi poffet. Quid

igitur mirum, poetas

fiftis,

quam

veris

iz) uti maluific, non tam,

ut(fecun-

dum illud (a)

Odiprofanum vulgus, & arcee,)

a rérum fcientia arcerent plcem,

quam potius

mirifica quadam &

pro»

digte

^fa narrätione

(z>)

ut

aliicerent

c-

andem ad

pcmofcenda

tam

vencranda

& pretrofa area na. Quac

fi propalam

ac fimplicitcr

prodita fui(Tent,haud du-

bic

inArift.poet.0.88.89«itemClaud. Min.Syntsg, Jt Vythag Symb (uu)Forn.poet.l. t.c.iA.p.fti.Cm*

fer.Max.Tyr Ditf.29.pm.19f. (x) Cal.Rbodig.

U& Ant.L_{7 c*i.p.m.3ii,} (7)

VctfJiatt.pdirp

M.&conßtt.c.8.17, (z*z.)Voff. tnßit.

c.i.f.C. {å)HarretA. 3. ad