ERICI MARTINI

DISPUTATIO PHILOSOPHICA,

Brevisfimis nonnullis aller-

tionibus fcientias naturalis do-

äxinam ftriÖim delibans.

Chrifto Ducej>>

Ex

fujfragio

amplifßmafacultalüPhilofophicain

Regia

&

celeberrim a Sueon mad Sa/amAeademia>

SUB F R vSI DIO

Viri

Clarisßmi

^>

M. MARTINI ERICI _GE-

S T RIN11, Mathera. ProfefTo-

ris

publici, Praeceptoris

ac.

fautoris

fui devote colendi.

Speciminis

ergo

edend't}pro fummi

gradmin

Philefnphia

privile- gijsconjequendh,'ventilandanstxhibet

PETRUS _{NE RB EL IU S} helsingus. ^'

Add.je.JanuarijAnns 1641. In Audttorio Guflavtam

horu antemcfidtanü eonfaetü.

. • ■ **

tl'PSALI M,

Imprimefcst

Esckillu» Marth ije.

llluftrisßmo Heroiac Domino,

Dn. AXELIO (&pmftürm/

Lib. B. deld'mttfio/ Domino in

^0(m Sc mm/ Equki Torquato, $. K.Mtis. RC- gniqiBuecias Senatori

atq;

Canceilario ampliflimo,

ad Exer--

citusinGermaniaLegato> Evangeliciq; foederis ibid»Dise-

£tori GeneralilTnec nonNorlandicarurn Provin- ciarum occid. Judkisequiflirno, Do¬

mino meo dementi;

Salutern

& feYpetuamfeli citat

an:

C Um,

^me,Gratias,

Illuftrißime ^favori Heros, Domine MagnificentifliT

^ac

plus

quam paterno

patroci-

nio,

dignécelebrandis, quibusllluftrill V-eßra Excel!,

meum.parentem

Veßras ExcelL in Helfingia vice Le- giferum, fufeeperit, paria verba

^non

^fuppetant,

^eo-

rom memorlam,cum

reliquis mei parentis, quiperfe-

pe

illa,

non

ut debet, fed ^ut poteß,depraedicare iolet, poßeris, facro filentio venerabor

Dum memoripfe mei-,dum fpiritu* hos reget artas» ■

Et

quoniam poft cxploratum

^p

rivatim å veneranda

ⁱ

föculfate

philofophica

meum

in philofophia qualem-

curq i pro

fe dlum,

ut

alijs

^,

itä mihi,, etiam publice fpe-;

eimeu

aliquod edereineumbit, volo hasepraefens

^{te- -}

nui-

ipiüi atq;

anr*üftamg^nu venå confcripta difputatlq Set

Quam iliuft. V Excel!, claro

_per

orbern nornini de-

niiffé inicribcndam

putavi,

tum utpro

amplifiimisjn

parenteral

meummerids>

_{-grafum animum}

declarareirb

tum edam u£ (niflaudaciüsa rnefaß^um _{p ute}

tur)

ad

ll¬

luftriff. V. ExcélL

gradas, favoris & patrocinii forcs, primosaditusaucuparer;

quos quo

minus impetrem,

de V-Excell.

génerofå propenfae voluntatis, ad bcné

de bonis merendum, indole

dubitare,

confentiens fa¬

rnavetat.

VYigitur Excel!,

ut

Pberalium ftudiorum,

ita corundem fedlatorum Mecoenad

magnificentiffi-

mo,

pauciftimas has pagellas, fpeprius infinuata> fum-

t

cna

animiiubjediione offero

_atq;

confecro,ftudio

ta- li ac tanto,

quali

ac quanto

decet, decet equidem hu-

milimo acmaximo* petens

& obfecrans, llluftriff

Va.

Excell. itabas ealdem

afpiciat> fulcipiatq;

neme prae- concepta

fpes faliat. Deum

omnium bonorum ^cu-

ftodem intimisfenflbus

precabor,

quo

llluftriff V.Ex-

cell. S R. M;fi> Patriae. Acad. &nobis omnibus

fuper-

ftitem, vegetam atq;

omni felicitate florentem^quam

idiütiffimeconfervare

dignetur,

llluftriff. V, Excelb

- cRtm

Petrus Nerbeiius*

Å ²

4ic©©§9©e^©e6®9A©®ao9

yg.000000©^

$<EM$6SSBMÄ>222$>' ^{SSM MMNå}

■d^e©e9®0©oe^©.e©®«2®so0i5K53eéx5)éåe»

Le&orcs leétisfimi.

/

i-4 Logio fane

non minus vero quam

prasclaro

^#

'Philofophiam

_{infignivitHierocles} PhilofophusAle- xandrinus, quieamhumanaevitse purgationcm appella-

vit & perfe&ionemj Ethocccrténonimmcrito: prins

cnim prudentia» quje hominem ejusq; adiones å vitiis purgat & fcone/lis virtutibus informau. Po/lerius fa-

pienna, quae nos intelligentia perficit& cognitione o- perum omnipotentis Dei. Hac penfitans & _pcrpcn- dcps» non inancm iaborem me lulcepturum _putavi»

fialiqua» exraediohujus aurcactPhilafophicemeditullio,

txcerpercm,

difcuticndaq;

proponerem, qua: ingenio

acumen, cruditioni, ad _quam tendo» incremcntum &

mihi

totialiquamafFcrrentpcrfeöionem.

Etcum Deo

rerum omnium ereatori, gratum eiTe fciarn» ut ipfius

effe&a & operacontemplemur,

ipfumq;

ex fuis opcri-

bus cognofcamus, ex

Philofophiae

^non minimac exifti- mationis_partePhyfica, quac manifeftißima akifijmiDei opera nobis contemplanda proj5onit, alTcrtiones ali¬

quoteruere vifumdl. Quse materia» _quamvis ob £iib- limitatem»fuhtilitatem»difficultatem&pcrplcxitatem,

fcebeti rneo

ingenio

& non dum confirrnato judicio haudquaquam par

fit,quam

tarneneligendameile _poe-.

tajubet» qui dicit.*

Su-

SummiteMateriam

veßris quifcrilitis

^aquam Viribusy

verfate diu

^>

quid flrre recujinty SQuid vakant humeru

Nontarnenobejusmodi pulchra( qua: femper dif*

ficillima ) &utilia alto deeetinvolvcrefilentio,quinpo"

tiasmajori curå & indsginelaborarc utfaciliareddantur.

a laboribus enim aufpicabitur eruditionis ^{amatör, au-}

thorc Ifocrate; Ted definentibus _laboribus inutilita-

tem. Laboribusitaq; omnibus ^, alijsq;tcrriculamentis fpretis, utiiitatemfperans fequentes aflcrtioncs, fubin-

eudem difputationis ^revocare & ecerrimis veflris fübti-

lifTimisqijudieijs fubmittcrc, ^non oAentatione,ycl ma¬

gni ingenij,vcleximise eruditionis, _qua:certe mihi exigua

funt, fi nonnulla>fcd unicé fpeeiminis edendi & erudi¬

tionis

parandjegratiå,

^non eAquod dubitem: Nanu

ghamvi* deficiani vires

^>

audacia certé

Laus erit>inmagni*

(f voluiffe fat eß.

Avobisquicunq;eftis Lc&orcs,majorem inmodum

dc-bita ^cum reverenti« rogitans^, nc exigua: mese indu«

Ariaeiniqui,Ted arquiacbenigniAtisjüdices»

cenforcfq;.

^r\

A 3 Ist

■SnÉSSMÉÄM ^1M.M _j|.Ü -P SSM

>*i

&Jfctä^SS£$'56&£

^V&*&

i&'tävfaiü*&

In Nomine Altissi mi>

icarum f.

Erum naturalium däri ( quoad efleu-

niverlale)certam cognitionemcum

celebemmå Peripateticorumfamiliå afleiirnus, cum dentur rescerto,ne- celTarid & evidenter _per propriam

caufamicibiles atq;demonftrabiles.

Sic daturhomo,_quem icinius riiibi- lem per propriamcaufam, nimirum rationalitatem ^: da¬

turlapis» quem (cimus.defceutiereperpropriam caufam,

gravitaterm,

Idem

eilo de reliquisIndicium« Prgo re¬

rum ( nonomnium, cum propter imbeciliitatem noftri intellebfcus

aliquarum

rcrum cauiae ignorentur) datur

certa&evidens cognitio. Quodauternattioet Heracli-

tum, Pythagoram,Socratem&: alios icepticos Philolo- pbos, qui rerum Phyficatum nuliam eile feientiam, fed

opinionem putalfevidentur ^{; Democritum} etiam>qui

de veritatis puteo» cui^noneiletfundus, muitum _conque- ftuseft; exdhmamus^{cos, non} omnemfeientiam live e-

videntem rerumCognitionen! fuituMededfuam potius

modeftedillirnuiafle, _quam ignorantiam ccnfcflos efle*

cum id quod fcimqs» relpectu eorum quae ignoramus,

forme nihil iio.

H&c

IL

2 '

Hseccbgnitio Fhyfica dicitur} quseefi: véffeacproprié

didafäentia,cum objedum agnofcat (i) Ens immuta- bilc & neceflarium, _per fe abfq; intelledus _operations lübfiftcns( _{corpus naturale quatenu* tale)} quod huic di£

eiplinae ita eftadasquatum,^ut deeo> tumin _{gencre, tum}

in fpecie» folumin hac> nufquam veroinalia difeiphna

ttadaripoffit, (2) habens affediones öve propria acci*

denna deeodern _per (3) propria prineipia demonftra»

kbilia. Qu« triasdfeientiam potifiimumrequiri, Philo»

lophi es iibris Ariflotelis poß. Analyt. omnes fatentuiL..

Hoctarnen ficiendum,quod Phyfica:nonfittanta eviden- tia,quantadifeiplinarum Mathematicarum; cummulta inPhyficisfint,quorumcaufsr,cumpropteraiiquamob- firuritatemin fe ignorantur,

quodipfsPhilofophus

^tefta-

tur,cumdicat Metecra fierikcltk <p(<rivkittKr

uni^a»

>tum

praxipuépropterirobecillitatemnoftri intelleduar*.

riL

Quatcunq;autemindifeiplina hac fcientificaPhyfica

confideranturdirede,_perfe&pTrmariö,eafuntcorporis-

naturalis, velfrincipia> vel affetliones»vclfpecies.

IV.

Prineipia Phyficainternatria, ^necpluranéc pauciora*

a Philofophoi- Phyf.zJ. flatuuntur, Quiadicitadrerum

naturaliumgenerationern requiruntur duo contraria»,;

atunumunitantum efi: contrarium> utpotéhic, form*.

contraria eftprivatjo^(non

veraacllridéaceeptä

^contra-

rietate, fic enimea

opponuntur» qua?fub eödem _geners.

longilTime difiant, fed tali, _quacfe adprivative oppofita*

extendit) jamcontrarias neceflarium efi _communefub- jedum, in _quo fiucceflivéélTepoflunt, & illis fufFecit u*

feilmalen#}fi hoc» frultra fit_perplura,_quodpoteA-

Heri perpaucio**a. Infaii'biliter igitur fequi concludit

PbiFofophus,

principia qccpiüraeileaec pauciora _qua n tria lLpra nocpiinata ^$ Materia, Forma & Privativ Sid

quale principium vult privationem efTc, infradicetur,

: V.

Horumprindpiorum ordine^naturaeprimum eft Mm«

teria,quaeefl:principium internum

jubflaniialepajjivum,,

^cxpua csrpuonaturalefit

$

componitur.

VI.

Forma(Bprmcipium effentiaieaBivum corporis, quodMate-

rUconjunHum-,conßttuitUttum.perfefuppofitum* cij( p<rf ilum

largitur

effii

(pectficam dtjjcrentiam, propriam operandi virtu-

ter», H«ncverumeft illud; polita foimå^tria ponuntur.

Elfe rei, diilinttio rei^&operatio rei.

VII.

Originem harum formarumquodconcernit,autho-

ritate& Scripturafacrje,&faniorum quoruudam Philo- fophorum rectaq;rat;one fuffulti,formasin initio^con- ditas,& virtutcbenedidionisdivina?,adhoc ulq;tempus confcrvatas, & adorbis conlummationem ulq;, per in-

dividuorum iucccdancam aggenerationem, duraturas

eredimuff*.

vin.

Ariftotcles & ejus aflecla? voluntprivationem effe principium, non eilentise, ad cujus conititutionem _per

accidcosconcurrit, fed transmutationis. Namlinepri-

vatione nullaPhyficamutatio, nuilagencrano fieri, nec uilaformainmateriamintruducipoteft. Et eft carcntU forma.mtroducendxmfu';Fhhabdtfivc.apto^{nato eam reapere;}

EtficnonintelligentL> ,icamprivationem, qua:cit ejus forma: abfentia> quse>elf,;t velelle debuit, led Phyficam qujeeft abicut»a

lorm&futur«,

^Ds hac privationc piu- ri-

.

rimüm digladiantur

Philofophi,

an feil, fit principlum

nee ne? Noscum recentioribusquibufaamexiftiruamuf

nonnifi valdeimproprié dici

poffe

prineipium, ^cum pa-

rum admutationes Phyilcas facere videatur, nec in o-

mnibus rebus naturalibus locumhäbcao.

IX,

Materia &forma eenjun&iitt fumpta?, dicuntur na*

tura, qua? quateaus inPhyficis coniideratur, nihil aliud

eftj quamprineipium ßprimacaufa aBtonum{$piffonum in

corponbu*naturalibus ^j achonum propterformam» paflio-

ßum propter materiam. Non tarnen binc concluden»

dum, quodfcmnehabensnaturam»fen per agat ycl pa- tiatur,moveaturvel quielcat;led^{orr ne} quod agitvelpa- titur}moveturvelquiefcit, naturaiiterhoc habet anatu- rä. Sunt emmquätdam res, qua femper moventnr quas- dam quafemper quiefeunt ^, quadamquautrumq;pra?-

fiano. X.

AfFeftionescorporis naturalis generales, qua? Omni¬

buscorporibus, quatenustalia funt ,competunt lunt vel interna?, ut Quantitas, Qualitas,A(5lio,Paffio; vel exter¬

na?,ut Locus 6tTempus. Deprineipiis& afPe&ioaibus

tantum,fequuntur fpecieV.

XL

Mundum intempore ex nihiloåDeo in fui gloriam

& hominis ufum^creatumefie,argumentispure Philofo- phicismon nifiprobabiüter afFirmare poilbmus: Verbo

veroDeiilluminati ( Heb.ii.v.3. Fide intelhgtmM eonßru-

Baeffefecula verboDei, exnon apparentibua apparentia) non dubitamusr*.

XII.

Coelumconftatmateria _&forma &ideo corpus, fed negative fimplex. Pormåquideno quod^ex variis coelib-

J3 pe-

peradönibusmatrfedumed;qnarom eaufå formaef!; _féi qua:Sz qualis illa/it, ^nos ignorare faten lece/Tiim habe»

mus. hoc tarnen Icimus eam oon e/le animarn> cum

null« animacoferationesin coelo _{appareant: Honv??c-} tantis, utpote nutritio» aqgmentatio& generatio: Non fentientis, utviiio,auditio, &c. quiacaret fenfuum orga- nis; fedanima ed forma ctrrporrs o gani. i: _oeq; ratio-

nalis, h«c enim fentientem pr«dmp<:nit, &• fic coeli fet*

ma nonedanima. Matcriåetiaai &qnfdem cå*_{qua: e*}

jufdem rationised cum rcrum fubkmarmm, cum idem materi« eftedusin coelo deprehenditup _atq: in fubluna- ribus, nimirum quantitas, deo/itas,raritas,&c. Atiden»

tita6 effedusarguit adentitatem cau(«.v XllV

Propter hane identitatem Materi«, _qu« ed orrinis- mutationisprincipium, ccelum etiam fuo modo ed cor-

Tuptibilc; quodautem non corrumpatur, ed hoc pro¬

prer formam,quamhabet,qu« contrarium tant« effica- ci«nonadmittit,utpo/Titeam foperare,&ideoabagen-'

tenatJ'irali corrumpi ^non potefh

XIV.'-

Reales orbes fivefph«ras

ccntignas

& å fe invicem didindas, in coelo ede, datuere non poifumusnid_eorpo-

rum penetrationem affirmarevclimus,quoda.-mrw; con~

ceditarnenpoduntperAdronomicam hypothefin,uted melius

diftmdiüfq; indagari

& explicari po/Iint ^motus

coeleftesr*. ^.

XV.

Stell« interdiu ^nonminus

luceöt;quåm

_node,quod

autem nonconfpiciantur,fit hoc_propter fortioris lucis»

nimirum folis, pr«fentiam. Quemadmodum enimvc-

himens fonusaures

adeöimplet»

^uttenuiores ^nonau—

dian*.

\

diantnr: fic quoq; lux vehemcnsvifum cccupat, utexr- gua nonpercipiatuc^.

XVI.

Corpora fimpliciafiveElemcntaperipateticis _quat¬

vor funt: ignU ^, aér,aaua &c ^terra Quem numcrumüc

probant: Omnis qualitas prima fimpliti alituicorpori, primd,perfc&■ingradu fummodnlkcecefTe efl,atprimae qualirates luot _quatvor,nen pluresnet pauciorcs» crgo

& quatvor fimplicia corporaquibus iniint. Sic datur lummuscalor,qui cft qualitas prima>ergo fimplcx dan-

dum corpus,cuiinfitr&hoceft ignis: namrenineftac*

ri, qui eft elementumeumaliquo calore humidiflimum/

necaquae»quascumremiflahumiditatefrigidilfimum cft: ncc dcniq;terrae» quaecum aliqua frigiditateiicciilimum ,&gravilllmum,crgo igni.

xvir.

Quod autcm aér Tit clementum humidilfimum, patet,quia_dlat, ^i. omniameinbra tranfit&undiquaq;hume-

aquafolum in luperficic. 2.

Difåculterpropriis,

fa- .cilimé veröaiienis terminis continetun.:

XVIII.

Aqua

eftfrigidiirimum>quiacum

calidinirno> nimi-

rum igni, omniummaximé &vehemcntilfimc _pugnat-,

qua: pugoanoncdab humiditate» quiaacr, quiaquahu-

tnidior eli, hocnon prasftao.

XIX.

Icrra eft cuin aliqua frigiditate ficcifllmum, cum

facilimé proprijs cpntinetur terminis: quod ^autem

humida reperiatur^> ht hoc_per accidtns. Etprcpterfo*

lidkatem^acdeniitiUem _{eil etiam} graviflimum :gravitas

enimterra:, nonprovenitlolumexcjusfrigiditate,^ledex alijsexiam qualitatibus,.deafitate &,c. Qucmadmodum

B a fum-

fiimma lé vitas, nonpfovenitexfoiocalore fummo⁵ fed ctiam raritate &c.

XX.

Elementorum forma fubftantialis> qua? Fernpcr eft infenfibilis, nonfuntprimae qualitates, quaefunt fenfibi-

lia accidentia»licet_pereafdem, quiequid agunt, agant.

His cnim utitureorumfiorma, _qua?utaliarum rerumna¬

turalem,_prreter hominis,nos lätet,tanquaminftrumen«

toadedendasfuasoperationes; cumnulia fubftantia^cre-

atafit irhmediatum iuxoperationis principiuni,fedfem-

per mediantibusaccidentibusagit. Sic ignis percalo-

rem congregat homogenea & fiegregat heterogenea;

aérpropter levitatem tendit^.furfum»terraproptergra—

vitatem deorfum_s.

XXI.

Metcororum diverfse funt fpecies obmateria? vari-

asSc diverfas drfpofitiones,^proutvidelicet vel calida ve!

ficcaeftcxhalatio, denfa vel rara, gravis vel levis^>exilis velcopicfia&c. Adtres tamenfpecies referripofluntv

Utfint vei ignitavel^aquea" velaereas.

XXII.

Pcrfe&é mixtorum qusedam anim#expertiafunt;

qujeornnmönullssadiones edimt vitales, utfuntmine-

ralia: qaaedam animata, quorum corpusorganicumeft>

aptum &idoncum ad variasexercendas operationen.

XXIII,

dnimaeft

atids

primus corporis orgamci Phyftciipotejlatc

habentiswitam2. de Aaimac.1.1. 6. Qnx animse definitio

omnian im^recommunis eft,tamvegetativsquamfeofiti-

vre&rationafi. Dlcitur<Ä*,&:quidem/r/>^,qqiacft fo¬

rna Sc dat corpori perfeäum efte; corporis Phyftci noii

arificialis><?rg*«/V/

,quod

habetorgana & diftia&aspartes

quL

qulbus

fun&iones fuas anima probe obire poteft

^>

Vitatk

peteßate*habentüih.

e.

talis corporis? quodaptum

natum eil vitalesedere operationes, undeåformis rerumina-

niraatarum fecernitur_.

XXIV.

Qöicquidanimam habet) aurvivit folå vegetatione

ut ftirpes' aut vegetatione& fenfuutbruta: aut vege¬

tatione, fenfu & rationeut homo ;unde animam intres

gradus

difpefci

pofle apparet : vegetativem, fenfitivknfr

&rationalem, Dixi ingradus> quia notandum eft,mem- bra bujus diyifionis dupliciter confiderari pofle.i. qua-

tenus Uantin unoeodemq; fubiefåo &fibi invicemiuh-

©rdinantur, quomodomembrahujus diftributionis gra¬

dusdie '

poflb'nt.

^2. quaten9funt in diverfis fubie£lis,vege-

tansinplantis» fentiens in brutis, rationalism honainey?

hocmodonon gradus fed fpecies dicuntu^.»

XXV.

Hsee^nimas diviflonon eft totius eftentialis,quod

in partes^vebBhyilcas *cl Metaphyflcas dividi poflit:

neq:totius integralis, quod in partesintegrantes; fedto¬

tiusuniverfalis» quod ut genusdividiturin fuas fpecies»

(interie&as ratione vegetativa & fenfitivae>in infimam

rationeanimäsrationalis) ^non_genusPhyficum,eftenim

naturaincompieta, fed Logic um» ad quod fufficitjutfit

CQmmun« quidditativum Drardicatunu.

XXVI.

Anima* vegetativa prior eft fenfitivaut& intelleöi-

vå, non dignitate» fednatura, ejufq; tnplexeft

officium.

Nutrire) augerc Stgignerej quorum primumrequiriturad

individui confervationem; fecündum unicuiq, naturae

& ejusoperationi edendee idoneammagnitudinem adi~

pijfcejadana-» tertiuraad /peciei confervationeau.

£ _{3 ,} Am**

^ XXVII.

Ånimtiiproptcranimaai fenfititamv^trestribuun-

turopcmnones: i. ob ieef i Ccaiülsopprfbtn/fo fivcjenjati»

2.reiappreheufeappctitio, &deniq; 3, Motu* localis*

XXVil i,

Propter has tresanima* lenfmvaj opcrationes, tat

quoq;ejusTunt potfttthe: linaquåpercipimus ^resfenli-, les,6ctresinteriore» & quipq;exteriorcs fcnf9comple&i-

tur. quae cognofcitiva dicitut«, Altera quå convenicntia appetimus, inconvenientia vero averiåmur, & affc&us comple&hur, tppellaturq; Appttitiva. Tertia quå ani-

mai movetur de locoiniocum» ad prof-qucndum gra- tyin, fugiendum veröingratum,6c Locomotiva vocatur.

XXIX.

Scnfatione* animaliura,etiam fpecie diltin&orum^»

eardemluntfpecie. Siclenfiocanisfpecieeadem eil cum

fenlatione hominis, leonis, urfi,&c. Cumhsec operatio

nqn proveniat å forma fpecihcå hominis, canis vel leo¬

nis, led agcntricå,i.^e. abaninaå^iénfitivå, _quse prima ac

radicalijf»icniåtioniscaufa of£'perhibetur, & _aq; pradT

catur de hominc qtq; de behia. Cum igiturbatumo- pcratiqnum cauia; fpt^qic non

diftinguaatur,

neq; ipläs diftingvumun..

XXX.

Scnfus externinonfcntiunt fe (entirc, h. ^c. auditus

non*nimaavertitI«aodire, vifusuonfentit£cvidere;fed ha; funétiones ad Icnlus interiores pertinent, ^6c p.opné

feniui commutii cornpetunt, cujus officium elf 1. o- mmum leniuum extcrioruni obje&a apprcheadere& £ femviccmdslcernerc 1. Eorundcm aclioncspcrcipere.

Si euim leuius externus, nimirum auditus, peiciperetv

hajuctuaru feicihcetaudare»nunquam poliejc

.be*

ficri audirio» ouin firptif perciperetur 5t ientirctur; fec

per experientuim eviHeßiiilimum cft, faepefleri auditio-

nern, nontarneniéotiri.

XXXI.

Vitus nori refldct in toro oculo fefcundum omncs

partes conllderato: nam cum aliquidintueri vclimus»

verIiisjilam partem, å_{qua res}eil, oculos vertimus^? fl å parte dcxtra, runc ad illam; fl åfiniilra, tuncad hanc»

quod neceliarium noneilet, Ii in toto oculo vifusreü- dereo.

XXXTT.

AbimtrationaIisconfideratioädPhyficam pertinct, non'quali lit ipflus dcrnonllrationis fubiedtum, de _quo per propria principia demonftrentur affe&iones» quod

ett _corpus naturale ; led cooiiderationis, _prout efl ali- -:quid iubje&i Fhy/ici, nimirum principium live_pars, eft

enimanimarationalisforma _{hominis» & lic}ejuseflerttia-

Iis parsr homo eit

confiderationisPhyflciE,

ergo anima

qua: pars eft. ijuiflemenim diiciplkia?eilagerede par¬

tibus atq;detötö.

XXXIII.

Veritatifimilimaeileorum (ententk, qüi ariimam å pårentibusin iiberos, _per traducem, propagari dicunt i

non quaii hatex femine^,quod hu)usIcntentiaefe&atori- bus åTiraplero imputatur,iedquqdexparentisanima in

lobolem traducatur, r>onfeciis ncab uniuscandel»flam¬

ma,alteraincenditur, integråtamemaoenteprioriscao- del# flamma. _{Cum bis} faeimus Scnos : Sienimhocnc- gare velicmusunå etiam negaremus i. Peccatumori¬

ginaledari.

Generationen!,quahomogenerat

bomi-

nem, eile univ ^'• *n. 3. Genitum eile filiürti_generan-

trs>&deniq, 4. C^wueranfcemgenerare totum hominemi

qtjaepmriiaabiurdiw- _Oninesj

^

_XXXIV.

Omnes ammäg rationales fecundum fuas cflentias /iunta*qualisperfe&ionis^> ficut & fecundumpotentias fi-

vefacultatesimrn*teriaies>nonverofecundumfacultates naturales five organicas, utpoté vegetativas,& fenfiti-

vas»qu# ornnes

dependent aborganis

corporeis, & ubi

eorum exquifttior eft

difpofitio,

ibi exquifitiores flint

facultates; at inquibusdamorganaiunt meliusdilpofita,

crgq in

quibusdam perfeftiores facultates*

XXXV.

Hse anim^corruptibiles funt: quodautem noncor- rumpanturfediifiortales fint, efthoc exfingularigratiå

& liberrimåvolunrateDei, cuifitiaus, honor ScMaieftas ininfinita feculaAMEN.

Corollariorum

i.

Rbetoricum.

Oratöfem Cicero bonum virum _vöcac,

Rhe^

thoricamveroAthenaeus falléndi artem.

Utercj;

reéié, fi

utriusq^

mens

bené

mterpretetur

&

^ex-

plicetur.

IL

Logicuntl

Negativ» & partxculares propofitiones funt

partes

lyilogiimi dehiliorer\

I IL

III-

#

Ethicum•

Pfödlgalitas & exceffus cfl: libefalitatls & cle-

fe<kus;ut6c

avarkia^ led diverfo relpeöu.

IV.

Voiiticum.

Firmum

regni prsefidiunvbene hoc di&o

^r,*on~

/ftrat

Xenophon

:

£

™

^

™

ß&<rt-

hetcuäfereföyivh«&'« &o?&ok(pitei

ßetri\etnv

aty-

%&73v w

a<r$x\é#z7Bv. In

quam

fententiam etiam

SälulL

eleganteriic

:

Non exercitus,

^neq;

thefau-

ri

prselidiaregni funt^yerum amici, ^{quos neq;.ar-}

mis cogere> neq; auroparare queas- V.

Oecomtriicum.

* Homcrus agrum «a??,

live tertio fulco ia-

tum> ut

Plinius loquitur, probat: Virgilius

^vero

-n^ccroJ^v,

five

quarto.

Diffentiunt itaq;, Ted fa-

eile

reeonciliari pofluno.

VI.

Geornetricum.

Quatuor magnitudinum proportionalium

ma¬

xima &

minimajreliquisvduaSus mejoresfunt.

per 2f.p./.

El. Eucl.

VII.

Opticum.

Stellas ex

praealtis puteis Eye Ipecubus inter-

C diu

diucerni

[>offe>rnulfos cdocuitexpericntia?& fa«

eile etiam ratio

reddi; optcieq; demonftrari poteft.

IIX.

Afirommicum,

In Lünaemotu,

nullaeft^/^A'a,

_quam

vis Vir*

giliusj»

^i.

Georg, ubi.ex Augufto Caefare quasrit,

an

ihter

fydera, poft obitum, defideret locum

^,

quof

dammenfes tardos vocet* &

quidem his verbis:

Anne novum tardisßdmte menßbus add.u, Jphsa locus Brigamn inter,

Chehts^

fequenteü

Panditur. Cur ^autem

quofdam men/es

tardos Poeta vocaverit, & ^cur

illum

locum in cae-

lo Caefart

ailign-arit, in ipfa ^ntyvj™ dicetufi

In Honorem

PRMSTANT1SS1MLJUF8NIS,

Dn. Petri L. NerbcJii Helft tigii,

Philofophias Candidäti, amiciiui dileffi,

pro ' Magifterii

gradu confequendo publice:

dilputantis,f

ÄSpera _Prop princip _oft'tum ii

_;

fintfimina faciet, qnod ^, fort negathora, die it er utge

si

*

.

LAURENTIUS FORNELlUS,

Aead. Upfp> t.Re&or.

Efcit

(non fällor ) virtus praeclara lateré IN

_Néfcit cukoreit» Isedere _quaeq;

fuum.

NI credas dido,

furgat Nerbehus,&

me

Verad verum tarier ore

probet.

Sciiicet afcendit nunc

pulpita publica, virtus

Incluta NerbelI, _quae

fuit

^ante

domi.

Hancq; brevi

mecum

cultori prsemia

cernes

(Åufpice fed Chriflo)

^magna

tuliffe fuo.

Da Deus ut nunquam

fallant pr^fagia

vätts Hujus, nec Fetro

Jpes fihß cajfk cadet*

^>

GandUato Prafiantijjmo> populärt

$$

amico

honöranäo) inhonoremcjßgnum amicitia

nnnquam difjuendairépente Jcripft.

ERlCÖS Emporägrius'

Phyf. Prof. pub.

Xpfrtus bellum felixq,

ut

ducere miles

JL#

Foi

tianimoreparat nomina

^■ magna

libi:

^,

Sic-

Sic

nitida cultof mufatum laude »laboris

Ardenti

ftudio> digna brabaea, feret.

PxerldumLymphiscur riondodUfltme P

fit.JUS*

Undiq;

cum

mades> praemia mille

leres?

Quod

tua

confirmat Sophia h&c afTextio doxfta

Altum natura rebus & arte Mare.

Gratulorergo animo>pu!cliris fucceffibus hifce, Etprecorhinc redeant commodamulta tibi!

SpeBat* Virtutps yjrohat&fy doBrin* Candidato,

Dn. PETRO

NERßELIO,coa-

terraneo&amicoobfervando,_progradu in Philofophia publice difputanti, Honoris

&amoris_ergoappofuit.

Ericus HeK