DISSERTATIO CHEMICA

&

-

DISSERTATIO CHEMICA

ANALYSIN GADOLINITARÜM YTTERBY- ENSIUM EXHIBENS.

CUJUS PARTEM SECUNDAK

VENIA AMF L. FACULT. PHILOS. UPS AL.

P, P.

MAG. NICOL. JOH. BERLIN

Norrlandus.

et

FRANCISCUS FREDERICUS RYDBERG,

Holmiensis. Slip. Flodin.

IN AUDIT. GUSTAV. DIE XXIX MART, MDCCCXXXIV.

H. F, M. S.

UPSA LIAE

EXCUDEBANT REGIAE ACADEMIAE TYPOGRAPHI.

Numerus 2.89 centenarium excurrens in-

dicare videtur, Oxidum Cericum & Ferrieum

ut Oxidum Cerosum & Ferrosum esse srsti-

nianda. Quo facto, sequentes oriuntur nu-

meri:

Oxyg. quant.

Acidi Silicici 25.62 i3.3o Oxidi Yttrici 5o.oo 9.96

—

Ferrosi i4.44 5.29

—

Cerosi 7.90 1.18

—

Calcici i.5o o.4o

—

Magnesici 0.54

—

Aluminici o.48

—

Kalici _0.19

—

Natrici 0.18 ioo.65

Alterum etiam ejusdem speciei Gadolini-

ten, priori omnino, ut videbatur, similem,

decomposuimus, ut, comparatione amborum

facta, aliquid eerti comperiremus. Quam ve-

ro, ad rite determinandas quantitates partium

constituentium hujus minerae, eandem ac su- pra ingressi sumus viam, & in omnibus fere,

saltim principalibus, eodem ^quoque modo se-

sehabuit lapis, liceat nobis, omissa processus

ia

expositione, contenta, quse eruere potuerlfnus,

s6lummodo afFerre; ne forsan prolixior et, ut

videri possit, superflua ejusdem expositio cui

tpediurrl ad fe ^rat, Observasse tarnen necessum

estr quod nos in Lac analysi majorem feceri-

inus jacturam, quoniam Ferrum antea quam

Cerium, praecipitavimus; aceidit nempe, ut

Cerium & Yttria una cum Ferro ima pete-

rent. Pfgecipitatum igitur colligere, Acido

solvere Muriatico et Cerium _segregare coaeti

sumus; Ferrum deinde et Yttriarn ope Succi-

natis Natrici determinavimus. Hoc Gadolini-

tae frustulurn in centenario dedit:

Acidi Silicici 25.26 Oxid i Yttrici ^45.55

—

Ferrici 22.58

—

Cerici 6.55

—

Calcici o.5o

—

Magnesici

•—

Aluminici 0^28

—

Kalici

21

—

Natrici

10U20

i3

vel

Acidi Silicici Oxyg. quant.

25.26 l3.12 Oxidi Ytlrici 45.53 ₉₀₇

—

Ferrosi 20.28 4.62

—

Cerosi 6.08 0.90

—-

Calcici o.5o

—

Magnesici

—

Aluminici 0.28

—

Kalici O.2 L

—

Natrici

38.45

Vidimus _nunc, ut quisquam Jam forsan

autumaverit, hos Gadolinitas constantem

quandam inter se analogiam vix habere.

Quam vis igitur generalem eorutn formulam

proponere non possumus, tarnen rationes par¬

tium constituentium amborum observasse vat, si ve casu tantae adsint, sive quadam ne- cessitate. Primum scilieet in oculis ca dit,

quantitates oxygenii Oxidi Yttrici & Ferrosi

in utraque analysi oxygenium Acidi Silicici

haud _parum aequare. Nam 9.96+ 3.29 ⁼ i3.2o;

et 9.07 + 4.62 = 13.69, In hoc saltem inter

se congruunt hsec Gudolinitarum species ef

quae ad Finbo &: Broddbo lecta est9 in eove-

1.4

ro differunt, quod in his quantitaies oxygenii

Oxidi Forrosi & Cerosi äquales sint, in illis

vero repetitae. In priori analysi oxygenium

Oxidi Ferrosi ter Oxidi Cerosi aéquat; in po¬

steriori quintuplo major reperitur. — Restat

rationes subigere, quibus constitutio hörum

Gadolinitarum cogitari polest; etsi veritatis

fidem sibi ^{asserere non} omnino possinti Si

nempe Oxidum Magnesicum, Kalieum & Na-

tricum isomorphismo ad esse consideraremus,

constitutio prioris ad formulam

I • -

'

posterioris vero ad formulam

ce* S+ f/2 S -f» /o TS

5.29 j.18 o.4#

prope accedit. Nam 9.96 H—-—r — ■+* —

= i2o39, numerus, oxygenio ceterorum addilo,

a i3.3o parum aberrans. Si ad posteriorem adten-

dirnus analysin, Oxygenium OxidorumCalcici, Mangnesici, Kalici &: Natrici ceteris adnumera-

renecesse etiam est, ut summa numero 10.12 as-

quet. Est alia etiam considerandi ratio, si ba-

sibus & acido par oxygenii tribuere potius

Velies, qu?e portionem quandam Oxidi Ferro-

so-Ferrici minerae iinmixtam achnittit, unde

hxe, oriretur forrnula

Et quidern magnam veri speciem hsec habet

cogitandi ratio; nam si Gadolinites AcidoMu-

riatico solo solutus est, solutio flava portio-

nem quandahi Oxidi Ferrici indicare videtur.

Sed justo longius hasce persecuti sumus con-

jecturas. Analysin Gadolinitae tumescentis,

qui in vitrum abit, jam exponamus.

II. Gadolinites tumescens ßf liquescens,

Tota minera, colore viridescenti- vel bru-

neseenti-nigro, nitoris fere expers ; superficie

externa parum inaequali pulvere flavescenti-

griseo interdum superinduta. Matrice gaudet

Spatho Scintillante Rubro, ubi pierumque

iri laminis obvenit, nonnumquam etiam in

frustis obtusangulis.

Fractura inaequalis festucis minusculif,

interdum nitentibus.

i6

Pulvis cerino-flavus _parum omnino viride

referens, pulveri Colophonii haud dissimilis.

Minori, _quam prseeedens, gaudet duritie.

Tubo adhibito ferruminatorio sie se ha¬

bet. Per _se, ut supra diximus, tumescit, fer-

vet et ad margines liquescit vitrum einereum

efficiens. Cum Sale Microcosmico simili, ac

praecedens, se habet modo, licet facilius ^ex-

cipiatur; cum Biearbonate Natrico globulum

efficit viridescentem, turbidum; Borace per- fecte solvitur et vitrum dat luteum post re-

Irigerationem coloris expers.

a) o&Zj hujus minerae per horae spatium

vehementer candefactae ponderis 0.017 ami-

serunL

b) ißr3o8 pulveris subtilissimi frustulorum

diligenter seleciorum Aqua regia superfusa

et

ut mos est, tractata Silieam tradiderunt

coloratam, ponderis 0.535, quam Acido Muri-

atieo digessimus; post digestionem 0.527 aequa,-

vit. Quod, cum etiam nunc impura videre¬

tur, cum Carbonatis Natrici cujus aqua abe-

rat, triplici quantitate, vehementi ignisr vi usi,

colliquefecimiis. Massa punctis notata fuscüs

aqua acida excipiebatur Silicamque ^secrevi-

mus puram, ponderis 0.472.

c) Aqua, quae mäss am ustarn

cum Ammoniaco praeeipitatum tradidit, quod

©►o54 ponderabat; partes ejus constituentes e- rant o.o5 Oxidi Yttrici & 0.004 Oxidi Ferrici.

d) Acidar Solution ^es (b) evaporatae y Ammo¬

niaco praecipitatae sunt;; quod iniurn petiit eollegimus, i Hud veroy quod per coluni tr«ans- ierat cum Oxalate Ammonico pul ver em deji-

eit niveo-album» Oxalas Caleicus ustus et Carbonate Ammonico i inb ut us Carbonatem tra-

didetCalcicum, ponderis 0,126, 0.071 Calcis purae

continens; Acido dein Muriatico solutus ad siccum evaporatus est, instillato Acido Sul-

phurico. Sulphas Calcieus candefactus _pon¬

dus habebat _0.170, Calcis purae 0.0726 resonans- Medium ^est 0.0718. Nullum visum est Oxidi Manganici vestigium.

e) E solutione ^res i du a, Calee praecipitata, modo, quem antea dixirnus, 0.008 Oxidi Ma-

gnesici, 0.004 Oxidi Kalici & 0.004 Oxidi Na-

triei nacti sumus.

j5

f) Praecipitatum (6) cum solutione Kali

causiici _per horas aliquot digesten est; solu-

tianem alkalinam colo papyraceo ab insolutis

separatam Acido Muriatico saturavimus et,

mediante Carbonate Ammonico, OxidumAlu-

minicum elicuimus, ponderis 0.104. Residua

solutio o.oo5 pulveris albidi evaporatione de-

jecit, qui, quantum explorare licuerit, ut

Oxidum Alumiiiicum sehabebat. Solutis 0.104

nuper inventis, Acidi Silicici 0.002 relicta

sunt; quibus de 0.104 detractis, 0.102 resta ut,

quae o.oo5 addita justam tradunt Oxidi Alumi-

nici quantitatem.

g) Ouas supererant, modo antea allato,

tractata, 0.07 dabant Oxidi Cerici, 0.128 Oxidi

Ferrici et o.34 Oxidi Yttrici.

Dederunt _ergo ißr5o8 hu jus Gadolinite

*9

Acidi Silicici Z>) 0.^72

°-°02

0.474«

Oxidi Calcicl cl) — 0.0718

—

Aluminici/) ^— 0.1070

—

Cerici g) ^— 0.0700

—

Ferrici c) o.oo4

°-"8 0.1520

—

Yttrici c) o.oSo

0

3goo

—

Magnesicie) — 0.0080

—

Kalici e) — o.oo4o

7— Natrici é) ^— o.oo4o

1.2608.

Vel in centenario:

Acidi Silicici 56.24

Oxidi Calcici 5.48

—

Aluminici 8.18

—■

Cerici 5.55

—

Ferrici 10.09

Yttrici 29.81

—

Magnesici 0.61

—

Kalici >

—

Natrici)

96.37

Volatiliuia 4.5$

100.96

20

Vel

Oxyg.

Acidi Silicici 56.2-1 —

Oxidi Calcici 5.48

—

Alumin. 8.18

—

Cerosi 4.98 — ^ 10

—

Ferrosi 9.06 —

—

Yttrici 29.81 —

—

Magnesici 0.61

—

Kalici I

—

Natrici)

94-9 7 Volatilium 4.5g 99.56.

Qusenam lisec fuerint volatilia copia mi¬

ner« exigua nöbis non sivitexplorare.

Gentum ejusdem Gadolinitae partes alia analysi dabant:

Acrdi Silicici 53.60

Oxidi Calcici 9 5g

—

Aluminici 12.58

—

Cerici 4.89

—

Ferrici i5.oi

—

Yttrici 20.85

—

Magnesiqi 1.60

Natrici'

98 52

2.1

V

1 Oxyg. quant-

Acidi Silicici Oxidi Caloici

—

Alumln.

—

Cerosi

—

Ferrosi

—

Yltrici

—

Magnesici

—

Kalici )

—

Natrici)

Volatilium

& jacturse 53.6o

9-59

1*2.58 4.56 i3.48

20.83 1.60 0-42

17.45 2.69

5.63 0.68 5.07 4.i5 0.62

96.66

5.34

100.00

.i6.84

Formulam quandam utrique convenientern

analysi proponere perdifficile sane est et in ar- rogantise reprehensionem incurrisse nobis visi

fuerimus, si id tentaremus.

Praesentia Oxidi Aluminici Orthiten ar- guere videtur; et quidem haud dubitamus po- stulare mineram hancce vel concretionem es¬

se Orthitae & Gadolinitae vel, quod veritati propius accedere videtur, nihil aliud nisi Or¬

thiten, cujus, ad Finbo lectae, centum partes

Cel. Berzelius continere notavit

22

Ac. Silicici 56.25

Ox. Calcici 4.8g

—

Aluminici i4.oo

—

Cerosi ' 17-^9

—

Ferrosi n 42

—

Manganosi 2.36

—

YUrici 5.8o

Aquse

8.70

97-Si.

Si res se ita habet, novam Orthitse

triam

Ytterby, eeteris addere liceat.