/
DISSERTATIO CHEMICA
ANALYSIN GADOLIN1TARUM YTTERBY-
ENSIUM EXHIBENS.
CUJUS PARTEM PRIOR EM
VENIA AMPL. FACULT. PHILOS. UPSAL.
P. P.
Mag. NICOL. JOH. BERLIN
%.
et
jacobus strömquist,
Norrlandi.
IN AUDIT. GUSTAV. DIE XXIX MART. MDCCCXXXIV.
H. A. M. S.
UPSALiAE
EXCUDEBANT REGIAE ACADEMIAE TYPOGRAPHI.
ÉIMMT firar ii' I ~T~
I
V <•
, >
•
!
' *
!
y " •
.
•. >■
■" i,.' v
- V-
'
_v -
■
. >,■ ; • •:
m
>
:
• .i* . ' '*
v'• >
V1RO
MAXIME REVERENDO,
PASTORI ET PR^EPOSITO IN RAMSELE,
dom. JONAE P. STRÖMQUIST
Agnalo suo et Fautori Optimo
• ;'c. •
Sacrum
voluit, debuit
Respondens.
VIRO REVERENDO,
COMMINlSTRO ET PASTORI IN, TÅS3Ö,
DOM. D A N IE LI HARLIN
' •"
/ • V
Fautori suo
Sacrum
vi d.
Respondens.'
DISSERTATIO CHEMICA
ANALYSIN GADOL1N1TARUM YTTERBY-
ENSIUM EXHIBENS.
(jadolinites, ut constat, ab Arrhenio primuiii
lectus est. Deinde, analysi instituta, Gadolin,
cujus gerit nomen, novum in illo detexit ter¬
rae genus, quod Yttriae, ex Ytterby Roslagise,
ubi invenius fuit, nomine signavit. Ad Finbo,
Broddbo & Kårarfvet postea lecti sunt Gadoli-
nitae. Quorum analysin, quum instituisset CeL
Berzelius, Finboensium et Broddboensium Con¬
stitutionen! talem esse invenit *), ut formulae
mineralogicae
te* S -H /a S -f- & T S
xesponderent; Kårarfvensem insuper Siliciates
Berylliae, Oxidi Cerosi et Manganosi Bisilicia-
*). Afhandl. i Fysik, Chemie och Mineralogie, T. IV. pp.
227—229.
teiiique Calcis contiiiere notavit f)« Ytterby-
ensern decomposuerunt Celeberrimi Gadolin ,
Ekeberg, Klaproth et Vauquelin. Qui quas
invenerunt partes eonstituentes partiumque quantitates sequens exhibebit tabella:
Gaclolln'*) Ekeberq**) Rlaproth-[) Vauqaelin-\\)
Ac. Silicici 5i 23.0 2 l.25 25.5
Ox. Yttrici 58 55.5 69.75 55.0
— Ferrici 12 i6.5 17.60 25.0
— Manganici — — — 2.0
— Beryllici — 4.5 — —
—Aluminici *9 — o.5o —
Aquse — — o.5o 10.1
100 99-5 99-5° 97-Ü
Nihil cerli de constitutione Gadolinihé Ytterbyensis ex his analyseis, quamvis a ee- leberrimis viris institutis, colligi posse, satis
•H L. c. pp. 595.
*) Vet. Acad. Nya HaticII. 179^. 2:dra Quart, p. 1J7.
**) Li. c. 1802, i:sta Quart, p. 76.
•j§ Klaprolhs Beyträge zur Chein. Kennt«, der Mincralkoiper.
T. III. p. 52.
ff) Annales de Chimie^ XXXVI. p. i45.
palet. Major scilicet est intér illas differen-
tia, quam quse ullam ad mit tät cönclusionem.
Ceterum, cum perpenclimus, Cerium tunc temporis nondum fuisse in medium prolatum Oxidumque Cerösum Oxidi Yttrici, indolern
mire referre, ita ut omnibus ejus quantitati-
bus supra allatis immixta haereat; operaepre- tium facturi nobis visi sumus, si analysin hujus
Gadolinitae revoearemus; quod, sinistris au-
spiciis, in laboratorio Cel. Prof. & Commendat.
Berzelihet sub ipsius oculis facere nobis li-
cuit
Constat, Gadoliniten, si frustulum ejus ope tubi ferruminatorii hammae vi lente exponi-
tur, ita ut par toti frustulo calor detur, certo caloris gradu phsenomenon quoddam ignis
coruscantis praebere. Quod phaenomenon,
ut observavit Gel. Berzelius , duplici modo
locum habere potest: sive frustulum tume- scit et se tollit, sicut Borax vel Acetas Cal- cieus, quo facto coruscatio ht minus fulgens;
sive lapis, facta radiatione, formam tenet eandem **')• His duobus tertium addere li-
*) Afhandl. &c. 8Cc. T. IV. pp. 218—219.
**) Cel. Berzelius in Afhandl. i Fysik, Chemie och Minera-f
4
ceat: quidam scilicet ex Ytterby Gadolinitae
parum tumescunt, fervent et deinde ad mar- gines liquantur vitroque obducuntur encausto, canescente; ubi vero phaenomenon eorusca- tionis languidum et observatu difåcile est.
Verum eriimvero quum de Gadolinitis Ytter-
byensibus quaeritur, ex habitu externo prae- nuntiare licet, quale fulgurationis phaenome¬
non fiet; at descriptionem uniuscujusque spe- ciei suo loco allaturi sumus. Jam autem ana-
lysin tantum Gadolinitae tumescentis et qui
fervens liquatur instituimus; cujus analyseos
summam sequentes sistent pagellae.
i. Gcidolinites tumescens.
Color superficie externa niger, nitens, in-
trinsecus brunescenti-niger, quod prsecipue in frustulis minoribus observatur. Minera, pul¬
vere ochraceo-flavo interdum superinduta, in
logie T. IV., ubi de dupliei hocce roruscationis modo
mentio fit, Gadoliniten fervescentem Berylliam eontinere suspicatur, quum Ekeberg in centenario Berylliae partes 45 invenisset. Hane igitur terram elicere enixe studui-
mus, sed, ut jam apparebit, sine prospero suecessu.
5
Spatho Scintillante compacta obvenit sine ul¬
lo crystalli vestigio. Textura densa.
Fractura aequalis, nitens, plana vel con- chseformis, colore nonnumquam variegata pa-
yonaceo.
Vitrum leviter vulnerat.
Pulvis, ut Gadolinitarum mos est, viri- descenti-griseus.
Ope tubi ferruminatorii sequentes elici-
untur characteres: solus tumescit velut Borax, colorern adquirens cinereum. Borace haud
parum excipitur, relicto Aeido Silicico, glo-
bulum prasbens eoloris expertem; Phosphate
vero Ammonico-Natrico parum, tantum ta¬
rnen, ut globulus colorern adquirat flavum , qui refrigeratione evanescit. Cum Bicarbona-
te Natrico scoriarn praebet rubicundam ad ci¬
nereum vergentem.
a) Frustula rninerae seleeta, ponderis o-ro, per horse spatium vehementer in catillo pla-
tinico usta, nihil amiserunt; colore deinde
in cinereum muiato , Acidorum vi restile- runt.
6
b) Aliud ejusdem Gadolinitae frustum con- tinuum adcurate a pulvere fulvo, qui s?e-
pius ei ådhaeret, et a matrice liberatum, in
tenerrimum pulverem redaetmn est. i lic pul¬
vis, modico siccatus ealore et supra Acidum Sulpliuricum* refrigeratus, pondere gaudebat
i§r846. Acido deinde Muriatico superfusus, guttis interdum immixtis Acidi Nitrici, in bal-
neo aquae per lioras aliquot digestus est. So-
luta erat minera, Solutionen! efficiens flavam, relicto Acido Silicico. Solu tio, ad siccum us-
que sub agitatione evaporata et aqua acida
soluta, Acidum reliquit Silicicum, quod, fil-
tro collectum, aqua bene elotum et usturn
pondus habebat0,47. Hoc vero Acidum, quurn jam plane album non esset, denuo Acido Mu¬
riatico digesturn curavimus et, eandem ac an- tea ingressi viam, Silicam nacti sumus per- fecte puram, ponderis o.465.
c) Solutio acida, evaporatione paullulum
eomminuta, per Aminoniaeum praecipitata
et in vase vitreo, lamina vitrea bene tecto,
ut praecipitatum ima peteret, relicta est. So¬
lutio alkalina' per chartam colata gelatinam reliquit rubescenti-brunam', quam, infundibu-
lo tecto, aqua calida bene eluimus.
d) Aqua lotionis cum solutione alkalina
eommixta et evaporata est. Instillato deinde
Oxalate Ammonico, parvum Oxalatis Calcici praeeipitatum fundum petebat, quod probe
ustum et Carbonate Ammonico solito modo tractatum Carbonatis Calcici o.o43 tradidit,
Calcis purae 0.024 respondentia.
e) Liquidum, quod 'per colum transierat
dum Calx dejecta eolligebatur, ad siccum
usque evaporatum,' prinium ad relegationern
Chloreti Ammonici, deinde in atmosfera Car¬
bonatis Arninonici ustum est. Residuum 0.022
aequavit et aqua solutum, Magnesiae reliquit quantitatem, quae collecta et usta pondus ha¬
bebat 0.0e. E reliquis 0.012, Chloreta Kalii
k Natrii continentibus, mediante Chloreto
Platinico, 0.019 obtinebantur Chloreti Platini- co-Kalici, o.oo56 Kali puri resonantia; at
0.0006 Kali puri o.oo56 respondent Chloreti Kalici, quae Chloreti Natrici 0.0064 reliqua tradunt, o.oo34 Gxidi Natrici continentia,
/)Praeeipitatum rubescenti-brunum (c) cum solutione Kali caustiei coctum deinde colatuin et probe lotum est. Solutionen! alkalinarnAci-
8
do Muriatico saturavimus et,Carbonate Atnmo-
riico instillato, parvum obtinebatur sedimen-
tum, quod colleotum et ustum ponderis erat
0.009. Oxidum Aluminieurn erat. Liquidum,
Carbonatem Ammonicum continens. evapora- tum nulluni prodidit Berylliae vestigium.
g) Quod solutio Kali caustici solvere non valuerat Aeido Muriatico immisimus, a quo totum excipiebatur ita ut solutionern tiavam
conficeret, euialiquantulum aquae adfusum est.
Parva Arnmoniaci quantitate addita, ne per- acidum esset liquidum, erystalli impositas
sunt Sulphatis Kalici, ut Ceriurn eliceretur.
Aceidit vero, ut una cum Sulphate Cerico-
Kalico Subsulphas etiam Ferricus fundum pe-
teret. Sedimentum colo papyraceo diligenter
secretum saturata Sulphatis Kalici solutione
lavimus. Aqua fervente sal geminatum Cerii
solutum est, in qua solutione Ammoniacum
albidum efFecit praecipitaturn, quod, elotum
et valde ustum, 0.160 dabat Oxidi Cerici. Acido
deinde Muriatico coquente solutum et Chloreto
Barii praecipitaturn, o.oo5 dabat Sulphatis Ba- rytici continentia o.oo3 Acidi Sulphurici; justa
igitur Oxidi Cerici quantitas = 0.107 erat.
9
//) Restabat ut Ferrum ab Oxido Ytfrico
in solutione Sulphatis Kaliei saturata segre- garemus, quem in finem solutio accuratissi-
me Ammoniaco neutralisata est et Ferrum deinde solitis dejectum cautelis, mediante Suc-
cinate Natrieo. Succinas Ferricus una cum
Sübsulpiiale Ferrico (g) urebatur primum
lenle deinde vehementius, ut Acida destrue-
rentur vel ejicerentur. Oxidum Ferricuni
o.3o5 sequavit. Acido Muriatico solutum
0.008 reliquit Acidi Silicici, quae o.3o5 detra-
cta 0.297 tradunt Oxidi Ferrici.
i) Solutioni residua?, Yttriam continenti,
Amrnoniaci caustici magna quantitas misee-
batur. Praecipitatum collectum et loturn Ä-
cido Nitrico solvebatur atque per Kali causti-
cum rursus ad imum yertebatur. Hydras Yt-
tricus, inde ortus, diligenter colligebatur et
magna aquas quantitate abluebatur; siccatus
deinde & probe ustus, 0.923 dabat Oxidi Yt-
trici, licet paullulum colorati. Iterum igi-
tur Acido Nitrico superfundebatur, quod per- parvam reliquit pulveris badii portionem,
cujus tarnen quantitas minor erat, quam quse
a
IO
ponderari potuerit vel explorari, utrum Oxi
dum esset Cericum an Manganicum.
En jam partes, quas ex 1^846 hujusGado-
Iinitae nacti sumus:
Acidi Silicici b) 0.465 Ii) o008
— 0.4760
Oxidi Calcici d) — o.oi4o
— Magnesici e) — 0.0100
— Aluminici f) — 0.0090
— Kalici e) 0,0006
— Natrici e) — o.oo54
— Cerici g) — 0.1570
— Ferrici h) — 0.7970
-— Yttiici /) — O>9'j5O Vel in centenario;
ur.9000
Acidi Silicici 35 62 Oxidi Yttriei 5o.oo
— Ferrici 16.08
— Cerici 8.5o
— Calcici 1 5o
— Magnesici 054
— Aluruinici o.48
— Kalici 0.19
. — Natrici 0.18
io'i.89
