AND EA

c?

y. N. S. S. T.

DISSERTATIONE GRADUALI,

JUS & FAVOREM

DEFENSIONIS,

IN STATU

NATURALI,

Curncon

fen fa AlmphJJ. Facultas:

Philofjn

Upjal. Headern.

PRISI DE

Ampliflimo

Celeberrtmo,

VIRO,

Mag. AND R EA

®9tÖM®aSS/

Phil. Pra&. Prof.Reg.

&Ordin.

Public# ■erudttorum

cenfura modefle

fubmittit

JACOBUS STRANGH,

WESTMANNUS.

In Audit.Gufiav. Ma),addiem X.

Maij. Anno MDCCXX11.

horis ante meridicm folitis*

•mt®- H*o*HM»S4»--ms®*

UPSAU&WfiRNKRIANlS,

St.® R:je M:tis.

MAGNiE FIDEI VIRO ,

Reverendtsßmo in Cbriflo

PATRI ac DOMINO,

D. MATTHIJi [SER,

S.

TheoL DOCTORI Cele-

berrimo, Per Veftmanniam & u- tramque

Dalekarliam EPISCOPO

Eminentiffimo, Confiftorii Aro- fienfis PRiESIDI Graviflimo, Re-

giique Gymnafii EPHORO

Adcuratiflimo,

M/EQENAT1 MAGNO.

"\JTAxime

0*

/

M noßra gloria gentis»

Dukeaccus

Alußs, praßdwrn*

quc meum*

■'

AÜ

Admittas

fa citis jubmifßz

aliquo digna fa-

vore tuo.

JSlon en

fe

comynendant

nec auro

Sed tamen

ingenuafuntpietatis

opus.

Jllußres,

mnculta

cbaru,

Magno

JUacenas, nomine nofiratm«.

Ndmque ^ut de Phcebo fibt fumit Cynthia lumen

fens ßc vefiro nomine Char¬

ta ratet.

Vrve diu

felix

poßhujus tempora

vita,

Inter codicolas_regna

be

Reverendiffimi Nominis Tul

lievotifßmus cultor.

JACOB STRÅNGH,

Maxime Rever. A DOMINO,

Dn. erico

BENZELIO,

S. Theo!. DOCTORlCeleberrimo, Academ.

Upfal. B1BLIOTHECA-

RlOIncluto, PASTORI in Jpoge*

b\)&Slatllftat»

Vigilantiflimo.

P ATRONO OPTIMO.

Generofo

Nobilt/Jmo DOMINO,

DN. LAURE NTIO

EHRENSTAM,

SECRETARlO Thefauri. Ordin.

Regni

PROMOTORI B ENIG N/SSIMO*

VObis,

PATRON! Oprimi» boc

exiguum

jamextet^ pii ac fubmiffi animi dommen-

/«*»*0^maxima inmecollatabeutficia,gra»

tiam atquefavorem prorjus fingularem7 calidiffimisjroperelnnifeitcitaKFeftrdy

notist -offert,

Cdeberr. ac Nobilifl Nominum Veftrorum.

Hurmüimtts tliens,

JACOB

STRANGH.

SECTIO PRIOR.

De

Defenßone privata

minus

Sollennu

§. r.

Prooemialis

l

De

naturali*

Umjurä,

ratio-

ne (latus ac conditio-

nishominum»ininde- finitumpene varient:

hujus omnino

confi-

deratio prsemittenda cd, _antequam de

illisliquidoconftare

poflit. Qüamobrem ut

inftituti

nem teddere, ac jus & favorem de«

fenfionis^eo melius exponerepoflimus,

inantecefium > quid

(latus naturalis

A ttuac

1

rmne nobis veni'at,

diflin&eexplicam

dum eft. Omiftis itaque ^, ob _propo-

fitam brevitatem, hgnificationibus,

a juris Naturalis fcriptoribus ufitatis aliis, hocloco, per ftatumnaturalem, nihil aliudintelligimus, quam conditio-

nem hominum in ^qualitate ac libertate

naturali viventium_, tibineque communem in his t erris agnofcunt dominum ^, neque ullis aiiis, quam [olis divinis legibusfub- jcttifunt. Dicitur hic flatus notanter naturalis ^: quiahomines per ipfamna-

turam, fine accedente aliquo fatfto^,aut inftituto hurhano, inifloconftituti in- telliguntur. ^qualitas quoque , quac hic innuitur, nontameftjuris & obli- gationis ^, quam poteftatis, per quam

omnes homines in flatu naturali vi- ventes, fuasadiones, res& facultates, ita libere gubernarepoflunt, utnemi-

ni, nifi SoliDeo,earumrationem red- dereteneantnr. Nam aequalitatem ju¬

ris & obligationis quod attinet, qua nimirum5omnes & Singuli, etiamfi

»nusprae altero, variis &naturae&for-

tunatdotibus inftru&us ht, adjuris na¬

turalispraeceptaaequaliter fervanda ob-

(Innguntur,

que fit

conditioni$,acommünknejuris

éxcluditur, hxcinquam, ad libertatem

naturalemconltituenda,fotenonfufficit.

Habet enimin omni ftatutam naturali, quamadventitiolocum. Aiqualitasau- tem poteftatis^{j ut} in folo naturali ob- tinet, ita hicimprimisattenditur.Quod

porro dicitur ^, homines in his terris

communemnon agnofceredominum 5 id de humano> non divino intelligen-

dum eft dominio. Nam, _quanquam

in libertate naturali, omni humano

imperio &judieio, exemti intelligun-

tur homines: non tarneninde eonclu- dendum efl:, quod illis in omnimoda licentia vivere, acvitam agerediffolu-

tam permiflum fit; multo minus quod

pro hoftibus invicem habendi fint, quod nemini neque parent neque im-

perant. (a) Abfitenim, ut ftatum natu¬

ralem, _pro ftatu ferino & hoftilt,fta-

tui fociali contradiftindlo habeamus ₅

praefertim cum conftet, Deum com-

muni omnes humanitatis fociafie vin-

culo, & legem naturalem, quamtam- quam normamagendorum &omitten-

A i dorum,

(d) Hobbes de eive capt 9< §. j[,

4

4

dorum, etiam in hoc

ftatu fequeten-

tur, pra:fcri

pfiffe. Duplex enim eft:

vincuium ^, hornines adcertum

aliquid

agendum aut

patiendum obftringens;

alterum per naturam , ex certo

infti-

tuto perhormnes

introdutfto alterum j

illud obligationem

naturalem Éeu

natam _, hoc adventitiam

producit. Jn

ftatu naturall folaprior

obligatio locum

habet: in adventitio naturali

obliga-

tioni fuperimponitur

quafi pofterior.

Quod tarnen non

ita explicandum eft,

quafi

apudhomines/ in aequalitate na-

turali viventesj omnimodam

liberta-

tem reqnireremus,

adeo

illi foli, ; å

juxta noftram

iententiam, in ftatu na¬

turali conftituidebeant, qui

ab omni

adventitia obligatione

liberi & immu¬

nes funt. Sciendum itaque

eft,

hie confiderare certos homines, qua-

tenus in refpeftu

ad fe invicem in

naturali vivunt* non atten-

dendo an cum aliis in civilem, aut a-

liam quamcunque

focietatem coalue-

runt. E« G. fummi imperantesin

qui-

busvisrebus publicis,

retfte in libertate

naturali invicem vivere dicuntur ^, e- tiamfi, refpedu avium

fuorum, in fta¬

tuadventitio vitam agant. Sic fi du»

vel plures diverfarum rerumpublica-

rum cives, in abditifiimis Oceani in fulis, vel alio _quocunque ioco, ver- farentur,ubi aut nullus efiet iftius foli Dominus, vel fi eilet, ejus fubfidioac

tutela ipfis frui non liceret, in ftatu utique naturali iilos vivere paüet ^, &

iamli neuter eorum fnae civitatis legi¬

buseflfet fölutus. Dupliciquippe modoge»

nutbumanumconßierari po-efiy inquitPu- fendorßus, (£) vet ut concipianturomnes

& (in*ttli homInes in naturali Dbertate vivere_y velutintelligantur cum aliquibus

in Jocietatem civilem coatuiffey cum cete- ris autem nullo niß communi humanitatis

vinculo connetti* Hifce itaque paucis*

quae ad propofitum noftrumfufficerevi- debantur, praemiflis, adremipfam^nos propius accingimus, atque, quantum per ingenii tenuitatemlicet, quidho-

minibus in libertate naturali conftitu- tis, circadefenfionem vitaeautrerum,

permillum fit > & quem favorem jus

Naturaedefendenti,_prae injufto aggref- fore, indu!geat»oftendere conabimur.

Cum itaque perfonas, tarn

publicas

A 5 quam

Cb) Üb. z. cap, 2. §. i.

6

quam privatas, in ftatu naturaii vCr- lari conftet: idcirco trafrationemnon

ftram induas fe&iones dirpefGuimus ^,

quarum prior defenfionem privaram

acminus follennem,pofterior defenfio-

nem publicam & follennioremperbel¬

lumimprimis expendit. Ubi tarnen non ömnia,quas circahancremdici poßunt, protulimus. Baucastantumquaeftiones,

hanc materiam concernentes decer- ptas, atque tuo, B. L. benigno judi--

cio fubmißas, vides-

& IL

<lAu de

fen[10

injufli aggreffo*

ris licite inftitui

ßojfit ?

Erum equidem eft, Deum (ingu^

Iishominibus fortißimum indidiL fe focietatis ac mutus amicitiae amo- rem, ut nemo,, qui initinélum natura?

veltantillum

fequitur,

plane humanitatis fenfum exuerit,hor ililitatemconcordiae, bellum_paciferio praeferre

poflTe

deprehendimus multorum hominum

vel prava educatione, vel confvetu-

dinc, vel alia _quacunque caufla con¬

trariam

7 tra&am ingenii perverfitatem, utfola nocendi, dominandi, autaliisinfultan- di libidine9 pacem publicam turbare»

&ahos, innocentes licet, opprime-

re malint, quam placida tranquillitate

frui. Atqueitanonpoteftnon praeter intentionem creatoris, _pro vitä tran-

quilla, mutui amoris ac benevolentiae plena, ftatusviolentus praeternatura¬

lis atque hoftilis inter homines intro- duci. Nam tenerrimum noftri con-

fervandiftudiumnobisanatura inditum habemus omnes, ut nerr^o fit tam im- becillis homuncio , quinon vitamfuam

confervareactueri conetur. Vires quo- que facultatesque malum intentatum propulfandi, haud fruftraconcefiit lar- giilimus bonorum omnium difpenfä-

tor Deus; utnon poftintnon homines

contra quofvis aggrefiores, quantum fieri poteft, vimadhibere. Idque eo

majori jure ^, quodfacile intelligant,

hane hoftibus] fefe opponendi faculta-

tcm, nonuniceininconftanti aliquoat-

que pravoaffe&ufundari, qui dum mo- dumexcedit, coecosefficit homines, ^ut

fopitore&ae rationis didamine,nimium fibi atque fuae liceutiae indulgeant.Sed

A4 ia

in ipfä omtatMo natura

hominis

ne pravorum homtnum

licentia

im-

exitium tendat, vi

omnino atque armis cöercenda

eil.

nonexiftimandumeft ^,Deum innoceq- tes adquascunque injurias, citra

relu-

ftantiam, pcrfercndas adigere ^vo-

luifTe> quo pravi homines fux

impie-

que & aliis quamplurimis

argumentis,

vimadverfus,hohem hcitameile,'facile evincitur. Anautem, fi periculuma-

liter evadi nequeat, admortemusque invaforis procedere fas fit? adhucam- plius quaeri

poteh.

enim

qui id,

camimprimisob caufiTam, ut alias ta-

ceamrationes,in dubiumvocant,quod

invafor , fi in furore ac impietate fua

trucidetur, aeternam damnationemin-

currat, quam cum vitas temporalis ja-

étura, etiam in hoflte praecavere, Chriftiana pietas fvadere videtur. Ce-

terum> cum per alterius vitas difpen-

dium

(c)Hochfteter^: Cell. Vufend, Exercit, f.

§. 4* lit.b.

9 diuminjuftus invafor,nonmortemaeter- nam evadere, Ted tantum longiorem

moram ad incertiflimam pcenitentiam confequi poffit: nuila adajquata fubeft ratio, cur innocens ob pcenitentiam

alteriusadeo dubiam ,&^neprobabilem quidem, vitam fuamperdat. Imputet fibi improbusillenequamquidquidma- li patitur. Altereominusa:ternae ejus

mortisreus eft, quodnectemporalem*

necasternam vitam, necdenique lon¬

giorem ad pcenitentiam moram eieri- pere, fed tantum defen(ionem fuam dire&e, intenderit. Si de cetero as- terna injuftoruminvaforum damnatio^, proborum hommum confcientiis vin- culum injiceret; miferrimacerte föret horum _conditio? (d) quandoquidem femper cedere deberent, ne illos ^oc- cidere cogerentur. Cumautem/ea^-

litas adfalutem unherforumfpeftety non

funtejtrsmodilegesiftius fingend<e,per quas

ModeftifUmo cuiquefemper miferoeffe^neces- fttm föret, quotieicunque pravo euipiam-f jus naturviolare placeret ej.

A s $. III.

(d) Confer. Job. Wolfg. J<egeri ob- ferv. ;n Grot. pag. 194. (e) Pufend. op.

H. lib> a. cap. f. §. q.

to

§• III.

An

addefenftonem vit#,

jußi invaforis

inßituitur, obligatio ?

Ejure quidem, &facultate

fefe

fendendi> nulla eft difficultas. An

autem violenta vitae defenfio, contra

mjuftum invaforem, licitatantum, &

permodum nudac facultatis in

homine

fubi-

requaminvaforem occideremalit,pec- catireusfiat, &violati infeipfum offi-

cii accufari poflit? de ea re non con- venit interj. N. fcriptores. Sciendurn j

autem eft, ^non efie controverfiam de milite,quiratione muneris &officii

fibi

injun&i 9 contra hoftem fefe, & ahos

fua: fidei commiflfos, autpatriamdefen-

dere debet: nequede perfona publica»

rege nempe aut principe, ^ex cujus

itv

Sed

quxftio eftdeiis,ut loquttur

Pufendorf:

(/) q not proprium duntaxatpericulum itt

defenfionem fui excitat. GrotlUS

exifti-

mat, (g) quod, quamqisain

occidere

(f) Op. M.Hb. z. c. f. §.. 2, (g) De 3»

Bⁱ & P. lib.2. c, /. §, S*

paran

Il

parantem occidere liceat, laudabilius

tarnen eum facere, quioccidi, quam occidere mavult. Pufendorfio_quoq;(b)

verofimile non videtur, quod fa&um»

ex quoinvafori tantamalaproveniunt,

inter debitanumeraridebeat, &quod

peccatum eointermifio contrahacur:ad quodftabiliendum adplicattritum illud:

privilegio fuoquemlibitpofferenunciare, ubi citra prajuditium tertil iå _queatfieri, O fiander _autem, in obfl ad citat, locum exGrotio, oftendereconatur_> legem

natura? non modo licentiam_concedcre ad occidenduminvaförem, fed etiam

obligaread tutelamfui ide lauda¬

bilius facerenondicendus fit,quioccidi,

quamoccideremavult. Cui prästerChr.

Thomafium,(£)&

nisque probatisautoribus idemfentien*

tibus introdudlis, ita tandem conclu- dit: feipfum, inquit, quioccidere non

debet, isn.ee indireciebocfaciet, Undecum

vite

(b) Op. M lib. ^2. cap.f.§. 2. (i) Confer lllric, öbr. obf. inGrot,/.2.c, g.§.8.(b)Jur•

brud*D./.i, c« 2.§.ß4. (*)/» inß: Tb:Mor:

?•z.c.3.§. io.(l) Coli,Baf*Ex,g,§,4,Iit.c.

11

vita cu/todUhomtnifitpr<£cept4, (ltt~

dioanniti tenetur> adeadeelinandn, cjua

tjocitura & exitium adfcrre videntur j ni ,

fi nondirekte^, certe

indirette neglecli ofjficii

accufari veliti, Huicfententiae, utpotc

validioribus fubnixa: rationibus &nos

adfentimur.N5tamen coanimoutcon-

demnemusillos,qui fe occidipatmntur,

dum aut ob periculi gravitatem ^, nec

confilium, nec ratiocinandi copiam

habent, autpioquodamanimi

horro>

re, quem vincere nequeunt,

csdem

humanam abominantur. («?)Idtantum oftendere conabimur noninmero cu- juslibet hominis

podtum efte arbitrio,

ucrum in tali periculo vitam ponerc

velit, nec ne. Nam id ucique

falva

veritate dici poteft, omnes

homines

ad vitam, quantum inipfiseft, pero-

mnia licita media confervandam

obli-

gari: hinc , cum

mamfeftum fit vio-

lentamfui defenfionem (quandonem-

pe eamomenta,

quaeadinculpatamtu*

telamfpedlant

exafriflime obfervantur)

etiam inter licita vitze

confervanda;

mediavulgo haberi:

concludimus

que (m) confeyJoh.Chrifii

Becntdni /innöt-

in Gröt. tibi a«c. r, §. f*

que quemlibet, ad hane, ceu unicam

fcfein rali mortis'periculo defendendi

viam arripiendam obligari. Imprimis quamdiu nihil oftendi poteft, quod ^o- bligationem advitamconfervandam o- mnibus hominibus fortiflime injun-

<ftam, inmerum/usautfacultatemmu-

tare poterit. Nam non verumeft, in-

nocentem invafum , citra prajjudicium tertii, huicjuri pofte renunciare ^,cum focietas_genens humani haudparum lae- deretur, fi innocentes fefe occidi _pa-

terentur, quoimprobi homines & gra- viffimi legumNat: violatores? impune fuperftites viverent.

§. IV.

An hata defensio vit# cum c#de ejus,

qui

aggreditur ?

C Um jam

demonftratum (it, vita?de-

tem aggrediturj licitam

effej confi-

derandum quoque porro

eft) an&

per erroremadpetit ^, tentare liceat?

videtur hic prae

alteroillum habere fa-

vorem, quod deftinato

confilio mihi

necem

' l4

necemnon intentet.• atque ita in mc

tamgrave nonadmifit

deli&um,

illud

morte ejusdem expiari debeat»

Sed

facilis eft reiponfto, fi confideremus, jus & facultatem,

fefe

inva-

forisdefendendi, non habere rationem

pcenae» neque tundäri in

aliqua inju-

ftitia aut peccato invadentis^>

fed pri¬

mario &_perfe nafciexeo,

quod

raquemque fibi maxime comtnendat>

ut ex Grotio probat nofter. (n) Nam quisque fibi proximior

eft

I

i

aliorum. Hincquando

utraquelocumhabere nequit,

illa huic,

ceteris tarnenparibus^, praeferri poteft.

Étcumperiiulum illud, abalteromihi im¬

merenti creetur _, eo minus inPidiofum eft^j

malum inaubloremfuumrecidere. ddin-

nocentiam defcnfionisfufficit, quodalteti

non fit jus ad me invadendum5 nequein

me obligatio mortem citra reluUantiam [ubeundi (o).

§.v.

An

cleturjus,

defendendt

iiece tertti ?

J^lfficilior eft ha?c quasftio ^> & utriri*

(#) Op:M:l,2, c* §./, (<?)Puf.

betritt

qtie habet _{patronos. Ut autem flatus} qtixftionis redle formetur, fciendum eft, noneftequa?ftionem detertiocum invafore colludente, _neque de^eo,cu¬

jus caufTa in mortis periculum conje-

<ftusfnm: fed quseftioeft deinnocente,

cum quo, citra^meam autejus culpam*

in eoftatu conflitutusfum, utfi _alteru¬

ter falvus efie velit, aut mihi antipfi pereundumfit: An, intali cafu, innö¬

tens falva confcientia obteri poffic?

inter juris Nat: Scriptores non conve- nit. Negativam fententiam tuetur

Grotius: (p) sin&c innocentes inquif>

qui interpofiti defenftonem aut fugam,

fwe cjuaevadimorsnanpoteft^, impediunt ,

transfodiautobteriyoffint, difputatur, Sunt quiliiercidputant, & paucis _inrerpo-

lltis _, mihi femper vrobahihor vifa(fl^con¬

traria fententia. Cui eatenusetiamcon-

fentit _{Ofiander in} Obf: ad _citat: loc:

quatenus cum foro confcientiae con-

Venit,interim facftumveniadignum fta- tuit., Hoc quidem c ertum eft, inquit, fi aliquis innOcentem interpoßtum^, qui im- pediatfugam autdcfenflonem, nullo fuovi- tioaut intentione impcdtendt^{, träns}fodrat

& ob-

£>cjf: Bi &J>%lib, a. c% /• §>4*

!6

tå obterat, inextremopeceßitAtlscafu, u<*

btmors aIit er dectinari neq nit, venia äi-

gtiume(fe^j »0*? »//» intentio

fed neccffitas

hocipfum extorfrj interim tarnen

talis

non eji aüusfinepeecato, potius enim debuijfet mortempati, in quo nonpeccas- fet, quaminnocenti mortem

inferre, NoS

certe cum Ofiandro hac in parte faci-

mus) atque invafum, non

ppde fine

labepeccari,

claudum vel infantem> fu-

gam in

angufto

citra fuam cul-

pam

impedientem, gladio transfoderfi

arbitramur, (q)etiamfi

injuftus invafor

fugientis

tergis

proxime inhac-

reret. Potius enim occurrentem , ci¬

tra infignem

Iaefionem profternere,&

fuper corpus

jacentis fugam moliri, de

buiflet: nec ideopoterit ad

caedemin-

nocentis proeedere>

quod periculum

ad profternendum

alterum requiritur ^,

multiphcari

tuat: relinquendum id potius

fortunae

arbitrio ^> utrum mortemevadere que-

at nec ne.

Etilvelmaximeilluminifta

mora occidi contingat, utique non peccat:

de

immunitate

fi

(q) confer Job. ~Chriß\

Becmani Ann*i#

Qrot: ad Hb; ?« c./.

innocentem gladio direde transfodiat,

certusneutiquam efife potcft. Ceterum,

ut circumftantia» rem in infinitum ^va¬

riant: ita, fieveniat,ut invafus ^occur-

rentem, quem tantumprcfternere ^in-

tendit, eodem impetu deponte in a- quas, citra omnemintentionem detur*

bet, excufabitomnino invafum extre¬

ma neceilitas, & graviffirna confter-

natio, in _qua

conffitutus

Quemadmodum nec mihi vitio verti

debet, fl _egonat/tndi peritus, tumaltero

natandi imperito , in profundas aquas in- tidifjem, & (ut fierefölet) ille mecircum- plexusteneret, neque snibi ^tantee fint vi¬

res, ut ipfum mecumefferrc _pofftm , quod

omnibus viribus talem abs me amoliar, ne tum eodem fuffocer. Pertinet quoquehuc exemplum de naufragio, quod ftatim

huic fubjungit Pufendorfius (r). Solec quoque hic quaeftio moveri: An ,fity>

rannus vel alius aliquis, fubcommina-

tione mortis , innocentem obteri ju- beat, _(/) fuam vitamfervare quis pos-

fit,exfequendoejus mandatum? Pufen¬

dorfius quidem prolixus in ^eo eft, ut

B affir-

(r) _0p> ^iaj. lib.2 caf. 6.§ 4, (f) Chr.

Them. Jurisprud, divin,2, c,2.§. _i6pt

18

y|

affirmativam tueatur: (r) fine dti-

bio tamen negativa verior

eft: &

melius omnino eft mortem fubire,

quam innocentem

in rali cafu ob-

terere, ac malitiae& impietatis crude-

Jiflimae,vivumfieri inftrumentum. Ra*

tio autem hatceft: quia prxterquam quod probabile non

fit, Deum, ho*

mines tali mortem effugiendi modo >

uti voluiffe , qui a malitia humana ,

transgrefiionemlegis

direäe intenden*

te, fuppeditatur;

oftendenda

eft , coramejusmodi tyranno,tanta

le-

gum divinarum

reverentia,

potius

mori , quammanus fuas ad eas

violan- j

das accomrnodare, velit»

§. VI.

AnpromiJJio, injuflo aggrejjori^pro vitd-

confervationefaåa

obligei ?

"j^On eft quaeftio de promiffioné f a<fta

ei, cui noftram vitam

adpetendi

fufficientes rationes dedimus.

qusritur, an quis

obligetur ad pro-

miftum fervandum , qnod

injuftus

invafor, praedo nempe

autlatro

in-

jufta vi extorfit.^ Grotius

exiftimat

(rfjpro- (0 Of M: /, i. c. t. §.

(^)promittenterh obJigaH ^> quia ejus

tonfenfus fuit abiblutus, pofita ifthac

rerum conditione, Injuftum tarnenin vaforemteneriadliberandumpromifio-

rem _, fi prömifior velit., Pufendorfius

autemoliendit, (6) ad validum promis-

fum non fufficere > utin ^unofintrequi-

fitaad obiigationem producendam ne-

teiTaria, nifi ab alte»o vina abfint.,

quacjuris in ipfo adquifitionem interci*

pianr. Et pirofeétoex ^eoj quoddiéit

Grotius> teneri protr.ittentem ^, fed

ita _{i ut} promiftariusadeum liberandum

teneatur , paretcmnino> obiigationem

expartepromittentis eilenuIlä,quando- quidemin promifiario ftatin _prafuppo-

nitur obligatioin confcicntia, ad libe¬

randum alterum afua obligatione, a- deo ut una obligatio neceflario quafi

tollat alteram. Et fi vel maxime _, per operationem mentis, mihi proponere poffem.promittentis obiigationem, ad folvendum promiilum,tanquamquo ad exiftentiam , priorem obljgatione prb- iniilarii, ad liberandum alterum a fuå

obligationen ^tarnen redolet illud ma¬

gis otioiam in pbilofophando lubrilita-

B 2 tem _*

(*)/.^{i, c% 11.} _§.7, I 3, c, t. §. iii

2«

tem, quam inmoralibus ufum.

Alii,

(c) pro adftruenda

obligatione, adfol-

vendam

promifitbnem, iatroni fa&am,

argumenta a

focialitate

exiftimant, nifi latronibus fideshabea-

tur,in dubia iisnece pereundum

eile

nefarias

incidunt.

Cum enim cernant latrones fibi fidem

nunquam

fervari

promiflis pecuniis vitam redimere

tientur* Ne itaque illud

perrculieva-

dendi medium tollatur, etiam promis#

fa latronibus pro vitae Iiberanone

fa-

<H:a_, fervanda funt. Sed non

eft,

egomearumopum

ja&uram faciam, aut improbiffimum nebulonem praemiis

maftem,

proincertiffima proximimei

inidem

periculumconje&i Iiberatione,

quseutique

adhüc

i

latronisper-

fvafione atque nefario arbitrio^,

dubia

HinccurnWoifg Jsgerocon-

cludimus: utitmpoffibile eft^utex itijußiti/t

ori/itur^ufiitia^

velex vitio virtus'.ita impoa

fibtleejt, ut ex

prom'tßione

injußum

tum extort4, ortaturju[ia obligatio (ti),

Alia

(c) Hochft.Coli. Pr/f. Exereit,7. §.

zp.(d)

inooferv,Grot,pag, Covf. Job,Fräne,

Budd.inß. Tb:^mor. Pärtez. c.j,ftft.q..§./2»

, 21 Alia Sc longe difficilior eft qua»fi:io.

An., fi latro etiam juramentum ^extor-

ferir»promifTum tumfiatvalidum? Pro.

affirmaciva' _pugnat, (e). obligationem

naturalemeile >Deumnon facere falfi- tatis tedem , & quanqua.m promiflTum»

non ratione promiilionis, _quae inva- lidafuitj ^tarnen rationejuramenti, &

ob reverentiam Divininominis ed Ter- vandum. Certe iniqvum non videtur»

vita?fervandarcaufTj,& intuitu nominis divim non profanandi, certam opurn

& facultatumportiunculam dare. Ali¬

as, per juramentum non fervatum»

confcientis fcrupuli oriri poflunt, Sc fcandalum _quoque prsbetur infirmis.

Pro negativa autem ftare vddetur, (/>

quod juramentum non introdu&unr fit» inpatrociniumimpietatisacmalitiae humanae; juramenta_quoqueperfe non

producant ^novam obligationem; (?) ied obligation,i in. fevalidsvelut accef- forium vinculum_r fuperveniant. Cum itaque nudapromifljo,utanteademon- ftratum efb, invalida fit, & nullamin

B ₅ pro-

(e) confer Hocbß. loc> eit. Itt.d. (f)Puf.

deO:H\ ^c. 1.1. cdp.g.§.ß» (g) Bdrbey-

tac: adloc.eit.praced.

it

promittente

producat obligationem

novaquoque nulla per juramcntum e- xiftere poteft obligatio. (*) Per jura-

mentum autem in praefenti cafu ^non

fervatum, nomen Dei non pro.fanari videtur,cum injurantenon fuerit ple¬

na & non perturbata intentio ^, ad ^m-

vocandum Deum, in ^nonfervatae fidei vindicem,- Sedejusintentiopraefurriitur

tantum fuiflTe? advitamab injuftamor-

te fervandam, idque perverba, jura-

menti vim, non nifi ^tum habentia?

quando in jurante efl: faltem aliqua

ob¬

ligatioad jurandum,& in in eo ,

cui ju-

ratur,jus juramentum licite exigendi %

atque rem juratam acceptandi. Et

i'd

Divini profana-

tione conjundlumvidetur, fi ejus no- minis mvocatio conftituatur tanquam medium, _quo nequiflimus quisque fuas impietatis fruftum obtineat. Hinc

ß;

coaélum juramentumconfcientiis vin-

culum injicere poflit, habentlane ho-

minesimprobiapertamviam ^» quane- quitiae fiiae frudhim obxinere queant.

Scandaloinßrmorumoccurritur, fi id»

quod

(*) Job, Trstnc, Budd* infl, Iheol, Mor,

pär, 2, t.j,feci:f. & /2.

quod pr-omißum fuitin pios uCusero- gecur. (&)

§. VH.

An mvaßts habeat jus

exigenäl

vindictam ?

ANtequamad

hanc quaeftionem

di-

vindi&a apud- lcriptores denotec, ^con-

fiderandunie(i I:mo poenamafuperio-

re infli&am fignifkare folet. UtvaJerv

Maxim(i) : lento gr adu ad vindittam ful divinaprocedit ira , tArditatemquefuppli-

ciigravitatecpmpenfat. 2:doSumiEurpro

mera cupiditate, aegre tisfacienda qui

nos laefere. Quo fenfu Pufendorfius vindi&am acceptflTevidetur, (k) _quan-

do ait: meramvindittam_, qua nihil aliud

pra,ter Udentis dolorem & perniciem habet

pro pofitum, fub crudelitatis vitio natura inter homines profcripfit. $:tio etiam fu-

mitur promalo paflionisrquoafHigitur

ledens inemendationemj ut malofuo dedoceatur delinquere&utalii etiam

B 4 ejus-

fhi) Pufend. Op. M: lib.4. cap. 2. §. g»

(i) lib. 1. c.1. (k) Op, M.lib.2, c. j,§.

adde Joh,Fr. Budd.Infi: Theot\mor,par. 2, c,$. (ett, 4. §. 22.

*4

cjusmodi punitione apertaacconfpicua*

qua? ad exemplumpertinet, a l<rfione

deterreantur. Hane jure natura? Iici-

tameflecenfetGrotius. (/) adhos fines, inquit, &inträ aqui terminos ß dingatur

vindicatioy etiam privata, ft jus nudum

naturarefpicimus³ noneft tllieita,4«tO de»

nique, & apud recentiores ^, fumitur

vindida _propropulfatione injuria? im«

minentis» tefte Thomafio.^ («*) Ita

Hochfteter: (») vindidam intcr pares locum habere &propriam laefi aftecu-

rationem intendere, dtcit* Thomafius quoque definit vindidam» quod ßtpo- fitio maliyqua inßigiturdelinquenttapari^y

quem (aßt inftatunaturaVt, euminßnemy üt ipfi lafotn toßerumcaveatur. Hifceita-

que pra;miflis3 pro varia vindidae ac-

eeptione, diverfe ad quaeftionem re-

fponderi poteft. St enim vindtda accipiatur I:mo fenfu y prout pcenam proprie fic didam denotat, neganda

omninoeftqua?ftio Namutquis poena alterumafhciat, requiriturfuperioritas»

non qualtscunque, (edimperii. Unde

ettain

(/) D J.B. & P. Hb. z. c. 20. §.f. (m) J. Pr D. lib.q,c, 7. §.47. (#) Sett./»§.

Coli\ Puf*

If

etiamjus puniendi inter juramajeftatis

referrifölet.(o) In ftatuautem naturali, ubi fuperiorem ⁱⁿ histerrisnon agno- fcunthomines, _pcenae locum non efle patec. Grotius exiftimat quidem(>) ^re¬

ges, & qui parregibus obtinent impe¬

rium , non tantum ob injurias, quac

ipfos peculiariter non tangunt, fed e- tiam objuris naturalisautGentium vio- lationem, alios puniendi jus & faculta-

tem habere. Adprobatquoquefenten-

tiam Innocentii Pontificis, quibellum

in eos licitum e(Te ftatuit, qui in na-

turam delinquunt. Negatdeniquepu¬

niendi poteftatem eile effe&um pro¬

prium jurisdidlionis civilis,Fundamen- tumhujus adfertioniseft, quodcenfet,

libertatem humanaefocietatiperpcenas confulendi, antecivitates

&judicia

quos autem juri huic tum demum ro nunciafTe _, quando imperio civili fefe fubiecerunt, regesautem& principes, quia nemini _parent, jusillud retinuif- fe. Sedpotiusdicendumeft, Deum fi-

B _f bi

(o)Hochftet'. de jurePatt:pdf?. //. confeY budd inß. Theol. morPar. z.cap. y. /eft. j.

§• (f) d)e Jt B.CdP,Hb* c, zo,§.

16

bifoli deli&orum vindidam in ftatuna- turali refervaffe, ejusvero exercitium^?

non nifi infummcepoteftati civilifubje-

<ftos, port conftitutas civitates »earum re&oribusdemandarte (q). Atque fio

omnino patetpuniendi

poteftatém in-

ter homines erte efFecftum _proprium jurisdiftionis civilis, & inrtatu

naturali

focumnon habere. Si i:dofenfu acci-.

piatur vindi&a? n.empe pro mera cu^

pidicate ^segre iis faciendi? qui

noslae-

fere , eciam ertatu naturaliproferiben-

da eft. Nam, ut loquitur Maufonius?

eogitare quotyodo quisremordeat morden-

***w? ö'nocenti noceat, fer£ eft^•> nonho*

minh. (r) Interna autem fignificatione

rtimta vindi&a,an inrtatunaturali tole-.

rari queat? cumtantumemendationem

& affecurationem intendete videatur^

non adeo judicatu facileert. Nos ta¬

rnenverba Grotiicum grano falis

acci-

vindidam pri-

vatam ultra laefi affecurationem? feu cautionem,denon in futurum ofFenden-

do ?nonextendi debere putamus. Hinc quodlaefus, in

ftatu natutali, depofi-

ta

(q) Rom. tj.r. q» (r) videGret: lib, 2*

tap. 20. §, f.

*7

tahoftilitate, _acceptadamnirefttturio-

ne , & legitima denique cautione in futurumobtenta,poterit infuper Iseden-

temmalo paffionis, proculpa muitari;

vel in emendationemejus , ne fcilicet

idem in alios in pofterum tentet, vel

ut aliiejus coércitioneautpoena, ^alaefi

invafione deterreantur: de eare jure meritoque dubitatur Nam inter taiem vindiclam, & _poenam , autnullaaut

valde exiguadeprehendttur differentia;- adeoque ad folum fuperiorem fpedat.

Non quidemnego, quin invaforiatgre fieri poilit, quamdiu fe profitetur hö¬

ften^, atque ho.ftilitatem ipfo adu e-

xercet (s) .Sedid, non tampropoenas

quam pro jufto ac legitimo medio de-

fenfioneminftituendi, jusdebitum aut cautionem denique exigendi ^, haberi

debet. Ad emendationem proximi quod attinet> non quidem inficias eo,,

quinquammaxime eidemoperamdare

teneamur, amice {amen, & citra o- mnemextérnam yimaccoad:ionem in»

ftitui debet. Alias, (I omnibus privatis promifcue licita eilet emendatio pro¬

ximi (s) confer. Puf. Op. M. Hb: S* _{cap. 3,}

§* ^2. item cnj>* 6, 7.

ximipervim» inftatu naturali ,* prorfus

infociabilis föret vita humana , atque bellum omnium inomues introdueere-

tur. Nam cuivis improbo, femperju-

ftae probos infeftandi caudae fuppete-

rent. Cum non podent noninvemre delidum, cujus emendationem obten-

derent. Si denique vindida inultimo

fenfu accipiatur,non poteft non licita efle, quia non intenditnifi laeiiafTecu-

rationem , quac omnino necedaria eft.

SECTIO

POSTERIOR,

De

Defenßone publica

magis folien-

ni per

bellum„

An bellare

unquamjuftum [n ?

Onfane mirum eft, viros e-

tiamdodidimos, poftaccu-

ratameorum> quaebellum comitantur, malorum^con- fiderationem, ^eo redados fuide, utomniaarma Chriftianisinter- dicere, & belluna _{tanquamexorcore-}

yocatum, damnare voluerint. Nam

malum