/Γ
(λF.
F. S.
DISSERTATIO GRADUALIS
1 De
CAU
S S ISBELLI
JUSTIFICIS et POLITICIS,
QUAM,
CUM CONSENS. AMPL. FACUL7. PHILQS.
IN REGIA ACADEMIA
PRjESIDE,
AMPLISS. Atque CELEBERRIMO VIRO,
MAG. LAÜRENTIO
MORAL» et POL. PROF. REG. et ORD.·
publico examini modeste committit,
UNO BRÄNDER,
V. D. M.
DALEKARLUS.
IN AUDIT« CAROL. MAJ. DIE VIII. ΜΑΤΙ
Anni MDCCLII.
Η. Α. M. S.
UPSALI^E,
Excudic L. M. Höjer5 Reg, Acad» Typogr.
S:J£ R:JE M:TIS MAGNJL· HDEI VIRO, Dicecefeos Arofienfis EPISCOPO,
Ven. Confiftorii PRiESIDI,
Regji Gymnafii Scholarumqiie EPHORO,
S. S. Theologie DOCTORi,
Reverendiffimo Ρ ATRI ac DOMINO,
D:,oSAMUELI I
TROILIO,
MjECENATI ΜΑΧΙΜΟ.
Q Him manuumfim, dignusque,Tuarnm ReverendissimeVir Maxime Reverende,
que Tibi eifern levamini; nihil prius, ni-,
priEfentem opellam, omni quidem proprio nitore
minibus Vestris illiiflrarem, VoBisqne, Mäce·
cademici, offerrem. Multiplier certe nomine mi-
vultti dignemini; quemadmodum in pofferum mi-
ira de »Sacris mereri, prout Vestris iub aufpieiis -
in annos bene mukös, omnigena felieitate cumu-
REVEREND ISS.
Ν Ο Μ1Ν UM
rliens UNO
S:JE M:TIS MAGN/E FIDEl VIRO,
S. S. Theol. DOCTORI,
S:/e li:m M:ti a Sacris Snpremo,
Ecckiiarum Fahkinenfium A ΝTISTITI,
Maxime Reverendo atque Ampliffimo DOMINO,
D:no O L A V O STIERNMAN,
MiECENATI OPT1MO»
Pater impofitione, facris, primos inter, iniriatusr
vifus , qui in ferendo onere Ecclefise, qualicun- hilque mihi magis honorificnm duxi, quam quod orbatam, Reverendissimis atqueAmplissimis No-
nates Summi, quicquid reliquum fuerit otii A-
hi gratularer, fi leve hoc mnnus placido excipere
hi nihil antiquins, & nihil majori erit cura?, quam decet. Vivads, JVLecenates Induloentissimi,
latiflimi i
nec non A Μ Ρ LIS S, VESTRORUM
ievotijtfimus BRÄNDER,
Maxime Reverendo atque Ampliiiimo DOMINO,
D:no J A C O B O
S V Ε D Ε LI O,
S. S, Theol. DOCTORi, Ven. Confift. Arof. Vice
PRAESIDI, & Dicecefeos ARCHI~PR/£POSITO, PATRONO ΜΑΧΙΜΟ.
VIRIS Admodurn Reverendis & Pra»clariilimis>
Reeii Gymnaiii Aréfienfis
LECTORIBUSj
Atque Ven. Coniiitorii
ADSESSORIBUS,
Promotoribus Exoptatissimis. ·
Nec non
Admodum Reverendo atque Clariilimo,
D:no ERICO BRÄNDER,
Ecciefise, quse Deo in Svinevad Nericiorurn colligifur, PASTORI, PATRUO, ut inter plures unicefuper-
ftiii, ita ardentiori cultu cetatem profequendo.
Jn gräti animi te(Jeram & debitéc obJervantide pi·
·*
gnus, bunc qualemcunque lahorem Vobis, Patroni Optimi, tonfeeratum voiui, cum perpetua felicitatis ädprccatione: ßd eineres usque ρermaneo
Maxime Rever. atque PraeclariiT, Nom. Vestror.
tultor humillimus
UNO BRÄNDER.
Uamvis varise fint caufiaz, im-
mo innumeras, propter quas bella fibi invicem inferuntgen¬
tes, commode tamen ad diias clafies rednci & iolent, & de-
bent: quarum prior juibficas, pofterior vero politicas, vela-
3io nomine fuaforias, comple&itur caufias. De u-
troque hoc cauflarum genere pauca diflerere con-
ftituimus: in quo dum occupati fumus,benignam,
Quorum intereft, nobis expetimus cenfuram.
$ II.
Fundamentum hujus divifionis ex duplici illa confideratione, quae in omni bello fiifcipiendo oc*
curric, fi alias juftum erit, vel utile ialtem cenfebi-
tur,petendum eft: altera, utmmjufia fit belli ca? s- fa & lxfio adeo gravis, ut nullo leniori modo da-
A mnum
2 ) © C
irtntim vel reparari, vel averti poffit, indicat* al-
lera vero indigitat, num utile fit, armis jus iiium perfequi, vel num expediat, tam duro, immoan·
cipiti uti re medio, quod omnino bellum eil, fiuse
fecuritatis firmandae, nee no η commodi prom oven- di caufia. Hunc in modum deliberando, quia du¬
plexiniiituitur infpefrio, motiva inde oriuncur äuh
plicis generis, quoriim alia movent fub ratione ju-
fli, alia fob ratione utilis: ilL·, fi cauifie audianc^
cum impulfivarum tantum η omen mereantur,.ju-
itificae, h<ec vero politicie, vel cauflse adpellantur
fvaforise. Grot. de Jure B, B. ÉJb. IL C.I. fi.r.
Principibus itaque, bella gefluris, inprimis ta¬
lis commendanda eil deliberatio; quanto magis i- pfis incumbit, fingula fua fafta ad a?ternum illuå
ac immutabilejus, quod ipfa natura eonflitutum in-
venimus, fuicipere atque rimari. Hoc jure, quo-
veluti vinculo in focietate quadam univeriali copu-
latae funt fingulae gentes, tenentur prrncipes, quip-
pe quorum unusquisque gentem fuam repraefentat,
mutua fibi invicem praeftare officia, ut ubique ial-
va maneat juiiitia, & unicuique fuum tribuatur:
quod fi d!enegaturn fuerit, atque media leniora fui
juris, vel retinendi, vel obtinendi non fiufFecerint9
non tantum permittit jus naturae, iJlud vi atque ar¬
mis vindicare, verum etiam confervatio nofiri ipfius,
ab ipfa natura nobis injun£ta, ut nos defendamus, noflrumquejus illibatum confervemus, jubet. Vi-
dendum ramen, ne injuflum hoc nomine reddatur beHum,;quod ad propulfaadam injuriam, ac repa- ratio-
) o ( 3 rationem damni, vel fecuritatern in pofterum obti- nendam, duriora adhibeamus media,quam ferc ob¬
ligatio,qua focietati univerfali iumus obftri&i. Se-
cundum debberationis mömentum quod attinet;
quantum conducat,fuse utilitati profpicere,& quan- topere iapientem deceat, juftitia etiam cauflae bene
fe hahente, nihil fufcipere, cui eventus non facila reipondeat, abunde patet.
$. in.
Ex iam allatis conftat, cauflas juftificas pro ob¬
jecto habere juftum, & ipfa juftitia cauilse nici»
Quemadmodum juftum heic nihil aliud involvit,
quam quod convenienterlegi naturali, refpe&u ju¬
ris noftri perfeQi, nobis competit, ipfaque juftitia
conftans animi propofitum eft, unicuique fuum tri-
buendi: illud autem vel vere, vel adparenter tale eft; ita cauffe juftificae vel vere tales funt, vel qua- fi juftificie: illas juftum vere tale, hae vero aapa-
rens tantum reipiciunt.
§. IV.
Cauflaebelli juftificae vere tales, nullae aliae efle
poflunt, quam quae oriuntur ex injuria, five fa&a,
five facienda, vel ut alii loquuntur, illata aut irn-
minente. Quam ob rem heic, duo attendere lubet
momenta: alterum, num injuria talis fit caufta,qua«
lem contendimus; alterum vero , num unica, &
plures non exfiftant caufiae juftificae vere tales. U-
trumque ex idea jufti ($. prasc.) occurrente evinci-
tur, & quidem quod ad prius: juftum diximus in-
volvere conformitatem cum lege naturali, reipe&u
A 2 juris
4 ) o C <&$£
juris alterius perfefti, hare autem a&ionum norma
nobis injungit, ut iura noftra, ii ab ali is violata fue-
rint, recuperemus, & nos defendamus, ii ab aiiis
ca fufcipiantur, quae omnino fecum jurium noftro-
rum ferrent violationem. Aft violatio jurium, quae aliis debentur, injuria dicitur, & quidem fafla, fi priori modo, facienda autem, fi pofteriori aliquid
contra jus noftrum fufcipiatur. Ergo injuria facfa
vel facienda eft caufla belli juftifica vere talis. Ad pofterius·autem momentum,num allegata haec caus- fa unica fit, vel plures tales exfiftant, refpondenaus, quod nulke aliae fint, modo juftum, fub cujus ra·
tione movent caufke juftificae vere tales, eo fenfu fu-
matur, quo nos (§. praec.) id fiimfimus, dicendo il-
lud refpicere jus alterius. Latiori quidem fenfu o~
mnium refpicit jura, & fingula officia, qus Deo, nobismetipiis & aliis debentur ; ftrifliori autem quem nos innuimus, refpicitur jus tantum alterius, A per eoniequens non nift ea confiderantur officia,
quas aliis prseffare tenemur. Horum autem viola¬
tionem injuriam vocamus, quam itaque unicam
elfe cauflam belli juffificam vere talem, nemo non videt. Eleganter non minus, quam vere, in hane
rem, faeundus ille morum Doctor Cicero ita lo- quitur: jufiitw frimum munus eft, ut ne cni qnis no- teaty nißiaeeßttus injuria. Lib. L de Offic. G VIL
$. V.
Fatendum tarnen eft, non omniumjurium vro~
ationem juftam praebere cauflam belli: permulta e-
nim
<£*£> ) o ( 5
nim funt jura, quibus imperfecta reipondet obliga¬
tio; qus quideni prsftare tenemur, ied ii denega- tafuerint, vi extorqueri nequeunt: quam ob rem
neque vi bellica exigi debent. Unde haud pauci dicune, injuriam, quam unicam contendimus belli
cauilam juftificam, efie negle&um juftitiae expletri- eis, per expletricem intelligentes eam, qux officia
nobis injungic perfe&se obligationis.
§.VI;
Alis autem caufts belli öbveniunt, a recentio*
ribus quaßjudifics adpellats: qus quidem fub ra~
tione juiti, ied non niii adparentis movent: hs ii
ad normam legum naturalium adeuratius expen-
dantur, a jufto prorfus aliens deprehenduntur, &
non nifi fpeciemjuititiae prsfe ferunt. Vulgoprs-
textus nominantur, & ipiis injuria, vel fafta,
vel facienda prstenditur, quamvis re ipia nuira ta¬
lis adlit.
Haice allegando caufTas, juftitia caufts in ie
non redditur melior; quia ii jufhim tere tale fpe- ftes, idem eilet, ac ii nulls afferentur? etjamfi a-
lium effe&um inter gentes habeant, quibus non da¬
tum eit, juftitiam armorum belligerantium rimari:
linde faepius evenit, ut bellum in ie injufrum fplen-
dido juftitis titulo fuperbiat, quem caufiae (υχ prs- teximt, ne ferinum in modum conflixiiie videantur.
Expedit etiam, ut bellum, quod fpeciem tantum
juftitis habet, fic certa ratione iuifum cerfeatur,
quo controverfe inter gentes aliquando finianturj
aliO'
β ) ο (
aiioquin nullum habtturae finem, cunj iuperiorem hi
terris non agnofcant, qui lites earum dirimat.
§. VII.
Quemadmodum jam neceile eft, ntad/intcaus- fx juidtica?.,ii bellum eritjuftum, vel minimum quafi jniHficae, ut ta-le adpareat; ica easdem etjam proinul-
gatas cupiurit gentes. Modus vero eas indicandi
varius eile potcft, qtiemadmodum priicis tempori-
bus uiitatus multum differt ab hodierno. Populus Romanus, omnium fui aevi gentium moratiffimus habitus, ritibus fuis fecialibus cauflas belli innote- icere voluit, a legato feciali omnibus, quae ad in- juriam reparandam, & rem amice componendam, conducerent,propofnis,efFe£lu aiitem deftitutis,reli- gioie is demum proclamavic:audiJupiterlξ$tuJuno!
Quirine! Diiijite omnesCixlefles,vosqite terreßres^vosqui
injerni audite. Ego vos tefior, popalum iIIum, (quem nominavit), injußum ejje, neque jus pérfohere. Di-
gnus, qui legatur Li vins Lib.l. C. XXXI nbi hi
ritus feciales pluribus recenfentur. Hodie autem ufu venit, ut libellis publicis, quibus Manifeßo*
rum nomen ufus loquendi impofuit recendor, iufti-
tiam fux cauflse, vel veram vel coloratam, ceteris gentihus pariter ac fubditis teftatam reddant; par¬
tim ut ilL· de juftitia belli judicium ferre poffint, partim ut bis querelae de bello fufcepto praecludan-
tur, vel ialtem leniantur; prasfertim cum ipiis cal-
car addatur ad rem ftrenue gerendam3 ii a fua par¬
te ju^efle ipfis perivafum fuerit.
§. VIII,
fe# ) o ( && t
§. VI iL
Hirc pauca de cauffis juftifrcis fufficiantr pro-
grcdimur jam ulteriüs, Pofiticas explicaturi, Dif- ferunt ratione obje&i, quod in illis ed: juftum, in his vero utile. Juilnm fcilicec diximus id, quod
eonvenit legi naturali,refpe£l:u iuris alcerius perfe¬
kt!. Utile aurem vocamus, quod confervationi no-
åras in(ervit. Et ficut media, quas prenfantur, huie fini infervitura, aut funt licita, aut illicita; ita quid
iibi velit utile verum, quid adparens, facile intelif- gicur. Differentia igitur inter judum Sc utile pro·
venit éx diverfa officiorum relatione, ad diverfos nempe fines adplicata, qui fines in collidone ita iibi
invicem fubordinandi funt, ut negligatur finis fuhr- ordinattTS, Sc iic admittatur minus malum ad majus perfe, non per accidens evitandum, utpote quod
fini fubordinanti contradicit. Hifce jam pneftru-
£tis, devolvimur porro, ad ipfas belli cauilas poli-
ticas exponendasr animum primum advertentes ad nimiam vicinae gentis crefcentem potentiam, quam referre folent Philofophiae moralis Dolores ihrer
eauilas belli politicas. Eft nempe conditio huma:-
na tarn dura, Sc interdum in tantis anguftiis pofi- ta, ut non omnia nobis injun&a ofücia iimul & fe¬
rne! obiervare poffimus. Hinc, quemadmodom in collÜTone exceptio a minori perfecfione, quas im tenditur, inftitui debet; ita gentibus ex hoc capite integrum eil, ea aliis praeferre officia, quibus iam
£tius corrpetit objedium, Sc fortior refpondet ob¬
ligatio. Jam vero praeftantiora fiint officin,. cmx
yaobis>-
3 ) o ( OX3)
nobismetipfis debemus, quam quse aliis funt exhi-
benda. ldcirco ubi inter neceflariam noliri confer- yationem & officia erga alios veraexoritur pugna,
ceflabitcuitodia officiorum erga alios, quippe quse fuhordinantur officiis erga nos ipfos. Sic, quum ingens illa, quse deprehenditur, hominum pravi-
tas efficiat, ut mutua diffidentia inter mortales re¬
gnet; qusevis gens, fuae confervationi rite conful-
tura, potentiam vicinse gentis,acceffionibus etiam»
ii legitimis, adau£tam otiofis ipeäare oculis nec poffit, nec debeat. Nemo igitur non videt, qualis
fit hsec nolfra caufla politica, & nulius dubito,quin
utilitas, quse heicurget,id efficiat, ut talis caufla
fuo gaudeat reQ:itudinis jure. Ubi enim prsECepta jufli, feu officia erga alios, nec eulpofe, nec dolo-
ie violantur, fed, intuitu finis fubordinantis, ex duobus malis, ad minus tempeflive admittendum ipfa compellit neceffitas; ab injuftitia a£iionis ad in-
juftitiam agentis argumentari non licet. Et fic op- pido elucefcit, quo nitatur fundamento, prsecipua
illa Principum cura,qua infervandum sequilibrium
Europae tanto nifu feruntur.
$. IX.
Exfiflunt autem alias caufise politicas, quse per·
fonata utilitatis fpecie fe infinuant, nulla habita ra- tione jufli, quod citra neceffitatem eo ipfo violatur.
Nam ficut utileadparens oritur ex confufa boni re-
prsefentatione, ita iiifunt quidem gentes fibi bo-
num, e hello fufeipiendo oriundum, fed non in
f debi-
&J? ) o { 9
debita fiua Iatitudine; examinantes duntaxat, quid
fibimet ipfis profit, non autem quid focietati uni-
veriali conducat, quidve adeo ofticia Juris Ν.per-
fe£ta, quae aliis debentur, exigant. Et quoniam
fe fuperiorem nullum in his terris agnoicunt gen¬
tes, facile intelligitur, cur plerumque utile adpa-
rens fequantur, idque ut fere unicam cauflam po- Ikicam arripiant. Iithaecautem caufia belli politi-
ea tam multiplex invenitur, quam eil: modus iuis
inferviendi commodis. Scilicet nunc bello adgre-
diuntur Principes vicinam gentem, quia debilis
& viribus fraÖai nunc avidis adfpiciunt oculis regionem alterius fibi proficuam, eamque flatim
vi bellica fuo adjungere intendunt territorio: nunc
confiliis & infiigationibus inträ alterius .gentis po- mceria motus inteftinos excitant, ipfimet extrin-
iecus bello invafuri; nunc alteram gentem, bello impediendam curant, ne rebus aliis ie immificeat,
quas fibi folis profuturas volunt. Ut fexcenta a-
lia fpurise utilitatis agmina filentio praetereamus,
quibus plurimi ReStores gentium addu&i, intur-
bido pifcari geftiunt.
χ·
Sunt hx caufise politicae tantis plerumque te- fe involueris, ut fugiant fiepenumero ipios bei«
ligerandum cives, nec eodem modo ac juflificse in vulgus prodeunt; prasfertimcum arcana flatus, qui¬
bus praecipuam fuam debent originem, non tam
fvadeant, quam vetent, ne propalentur; quamvis
B inter-
ΙΟ §£& ) ο (
interdum, id quod fatendum, ideo duntaxat occul-
tentur, ne omnibus condet, gentem de invaden-
tem , nimio utilicatis dudio unice eile abreptam.
Interim tarnen,nunquam deede folent caudx, quae prstexuntirr, licet quafi tantum judidcas fint, ju-
ditiaeque colorem mentiantur: has vero dcut($ VI.)
contendimus, non majoris eile pretii & valoris,
quam d nullae adferrentur, ita bellum ex hoc ca- pite iiifceptum prorfus injudum ede, nemo non videt.
ξ. X
Quamvis quxdio de juditia belli, in hoc vel
illo calu individualiter ipeöato, fat ardua invenia-
tur, quippe adcuratam requirit cognitionem juris,
quod ab utraque parte praetenditur, & perplexis
folet ede involutum circumdantiis, nec ullus cum efto£fcu fuum interponere podit Judicium, quan-
doquidem unusquisque belligerantium , propriis
indulgens perivadonihus, fuam caudam judamcre¬
dit, vel faltem non aliter dmulat, venditatque; ni-
hilotarnen fecius id tuto adeverare podumus, u*
trinque caudam aeque judam nunquam reperiri,
cum hoc implrcet. Hinc dcut omne bellum ed
au,t offendvum, aut defendvum; ita in hello ob
fendvo juditiam adede dieinius, ubi antea fa&am
injuriam moraiiter intedtam cupimus, & de in a-
renam martis defeendimus, ut id, quod nodrum ed, confequamur. In defendvo autem judum no- minamus, qnandovim vi repellimus, & injuriam,
quae hello injudo intentatur, avertere conamur.
Ubi
<§sa? )οί igsa? It Ubi autem cauifie tantuiripoliticas, fen fvaforiae, ab
aterutra parte occurrunt, & praetextum juftithe induunt, bellum pro injuflo reputandum eft; nifi
in cafu necefiitacis vera urferit utilrtas , ut fecurita-
ti tempeftive confulatur, dum aliter fentiamus , o- portet.
§. Xlf.
Sic habes, L. B. caufias belli juffificas 8c po-
liticas, quantum fieripotuerit, in hoctemporisprae- \ cipitio, expoiitas. Antequam finis opellae impone-
retur, aliquot exempla hiftorica, rem noitram cu- mulatius illuftrantia, iiilere, non a fcopo alienum
föret. Verum ii moderna defiderentur, evolvas
velim ipfa manifefta, fcripcaque bellica noilri aevi
Politicorum confulas: fin ve ro antiquiora arrideanc exempla, habemus eadem a Grotio, ejusque com- mentatoribus, fingulari indufiria colle&a, quo
JLe&orem Benevolum ablegatum
volumus.
Sf D« G·
