Observationes generales circa primum dynastiæ Vaseæ seculum, quas venia qmpl. ord. phil. Ups. præside mag. Erico M. Fant ... pro gradu philosophico p. p. Georgius Frederic. Fant stip. reg. Fjerhundrensis. In audit. Gust. maj. d. XVIII MDCCXCI. Horis a. m.

D. D.

)Hg

OBSERVATIONES GENERALES

CIRCA

PRIMUM DYNASTIÆ VASEÆ S E C U L U M ,

<

f

QUAS

V E fiftA A M P L . ORD. P H I L V P S^.

P R Æ S I D E

M - ERICOM. FANT,

1 H I S T O R . P R O F . R E G . E T ORD.

S. R. S. M.

PRO GRADU PHILOSOPHICO P. P.

GEORGIUS FREDERIC. FANT,

/? ? £ . F je r d h u n d r e n fis .

IN A U D IT . G U S T . MAJ. D . X V III MAJI MDCCXCI.

H orit ff. m. confietis.

U P S A L I Æ ,

Litteris Viduæ Direct. ^{Jo h a n Ed m a n.}

V I R O

' M A X I M E R E V E R E N D O e t C E L E B E R R I M O D O M I N O

J O M J L W M X 2VL 2B JL ST 2 %

S. S. T H E O L . D O C T O R I ,

D I O E C E S E O S W E S T M A N N O D A L E K A R L I C Æ ARCHI-PRÆP0S1T0 REG. ORD. D E STELLA POLARI MEMBRO,

P A TR U O I N D U LG E N T ISS1M 0,

N E C N O N

V I R O

A D M O D U M R E V E R E N D O e t P R Æ C L A R I S S I M O D O M I N O M A G I S T R O

GJE QJ BLGXO 2/1. JF J J T ,

E c c l e s . i n L ô f s t a e t E n a k e r PASTORI e t PRÆPOSITO

P A R E N T I O P T I M O .

W [ u n u s o mn i p r e t i o & n i t o r e deftitutum , 'Veftris- q u e meri ti s m i n i m e d i g n u m , ceu p a r v u m tamen ob- ftri&isfimæ m e n t i s & p i e ta t i s f u æ , n u m q u a m inter- mor itu rae, p i g n u s , l i t a t u m volui t

G E O R G . F R E D E R I C . F A N T .

CIRCA

PRIMUM DYNASTIÆ VASEÆ SECULUM

V

licet illorum cum eis, quæ antea e v e n e r u n t , quæque ad­

h uc eveni unt & eventura fun t, eam r e te r un t limilirudi- n em , ut fi nuda pr or fus e x h i b e a n r u r , n o n p os funt, q v in l e £ t o r i , limatioris judicii vi inftru<fto, defarigationem cr e­

en t & faftidium. Ex Hiftoriæ luce ma j or u m exemplis e do c e a t u r , o p o r t e t , i mp er an s, quæ vitia illorum arque hallucinationes in Reipublicæ cesferint i n c o m m o d u m ac d e t r i m e n t u m , ut tanto lecurius ab illis fibimer caveat.

H a u d fecus origi nem jurium officiorumque fuorum eodem ex fonte hauriat ci vis, quo tutus de e o r u m aequitate &

limitibus posfit judicare. N o n proelii ta nt um oblidionis- que e x i t u m ; v e r um causfas q u o q u e , cur bene maleve res geftæ f u e r i n t ; ad u ng uem libi cognitas habeat miles. Q u i n i m m o r er um recipr ocanti um in ævi cujuscumque mor es

& cogitandi r at i on em efficaciam perfpiciet Philofophus , ex qua concl uder e ei liceat ad ingenii humani pr ogr es - f u s , eor umq ue in publicam felicitatem v i m , quam ùlri- main omnis fcientiæ noftræ me tam me ri t o dixeris.

Q uæ cum ita f i n t , ad r e r um in patria geflarum fe- r i e m , p e r p r i m u m & quod e x c u r r i t , dynaftiæ Valeæ

A c fe-

feculum oculos advertere atque generalem quafi earum- d e m in tabula fiftere fyn op fin, jucundum no n minus, quam utile duxi. Q u u m idcirco paucis m o d o obfer- vatiunculis hujusce ævi faciem rudi penicillo adumbrare in m e n t e m c o n d i tu i, tanto magis tuam C. L. miriorem cenf uram im petrare mibimet necesfum f e n t i o , quanro cer tius, o p u s , quod a d g r e d i o r , opimum cafibus, atrox proeliis , difcors (editionibus, ipfa etiam pace fævum es- f e , perfvafum habeo.

Sub X L ann or n m imperio Sveciam non modo ab o m ni p e r eg ri na vi liberam & uvrcvofjilu g au d e n t em , fed

& in fe pacatam, tranquillam quaque omnes regiminis fui partes firmatam praeftiterat G U S T A V U S L Exrernum q u i p p e , quod per C annorum cum Dania unionem cer­

vicibus Svecorum impe nde rat , jugum erat excusfum, ia- ternarque, quas porentiorum quarumdam familiarum de f umma r eru m contentiones per plura fecula m o v e ra n t, turbse adeo fedatæ, ut fub ultimis XX G U S T A V Ï annis, poft t umultum Dackianum, nec vola earum, nec vcftigium exfti- terit. H a u t parum ad haec contuleranr eximuc G U S T A V I ipfius d o t e s , a) firm seque non m i n u s , q u a m , tibi opus

fue-

n) C urtium in 5chola Upralicr.fi juvenis legerat. Unicom tantum Epifiolam nmnu ipfius nd ofHnem Stenoium Et ici L ejonltifvud fcriptam ha bemus ; fed in calamum di£lasfe confiat refutationem Chronici Rythmi' ci Danici veifibus Svecanis editam an. 1 5 5 7 , plurimoque figillo ejus ccn- fignata o£ln puhlicn. M u f i c a m , artem pingendi & architefluram in de­

liciis h abuit. Filios fuos fupra srvi confuetudinem educari curebot. Quod p e r e g r in i s , ob defeftum in d igenarum , uti cogebatur miniftris, multos rn eum excitabar querelas. Inter alios perfonatus S tu r iu s, D aljunknrn vulgo dif ttis, fuis litteris an. 1528 ita inv eh itu r: Hej mycket båttre år årligen i (îtte egna ß to r fo r ß t t Fådertieslatid ocb Rike nt d ö , ån f â ßcntnligen lå ­ ta fa r k rå n k a R ikfens frih eter orb privilegier , gif vande fig under T 'yjkn ut- låvfka m å n , fom aldrig tillfårene någon tid lyckfaligen fk t.d t hafver. K å r ß i k t utldn/ke M å n bafva (k itta t ocb platfat fa ttig a almogan Ht och tnßcati

f u e r i t , feverae, quibus fccptriim tenuir, ma nu s; fed & p r o ­ v ida N u m i n i s cura aliae res a c c e s f e r a n t > fine quibus vix ulla hac tempeftate valuerat h u m a n a ci rcumf pe&io atque p ru den ti a. Laniena Stockholmienfis ab una par te odio &

deteftatione Danici imperii o m n i u m animos i m p l e v e r a t , ab altera iliuftres, inrer quas fceprrum ha&enus al terna­

v e r a t , fuis capitibus o r ba v i t familias. U t autem illae ite­

r u m vires ref u me r e p o t u e r a n t , r e v i v i f c e r e n t , necesfe e r a t , veteres c o n t e n t i o n e s , praefeitim cum in vicina Da- nia adhuc maxi me vigerer Ariflocratia , quibus f omi tem pr æbuir G U S T A V U S inteftina i ne undo ma t r i m o ni a ducaliaque feuda filiis fuis largiendo.

Hae en i mv er o praecipuae fuerunt causfae m a l o r u m , q u i b u s , i mper ante ER I C O X I V , vexabatur Svecia. Ipfe e q u i t a n d i , n a t a n d i , faltandique peritia infignis, Latialem q u oqu e confummatisfime callebat linguam. Af tr ologi am p lus , quam fatis esfet, colebat. V e r u m fufpicacem cru- d el emqu e ani mum pl ur i ma l oquunt ur fac i no r a, quibus trifle fuum acceleravit fatum £).J O H A N N E S fTatri aequalem fieri i m p a t i e n s , coronae capesfendæ grati a, P r i n ci p e m Ca ­ tholicae religioni addictam m a tr i m o n i o fecum junxerat.

A 3 Eru-

f u l l la fv a , f n drAga de i\t T r/k ln n d fa n en i rvdld. Hspc verba jusfu Reg»

Canceli. C olleg. an. 1 7 4 6 e Hiftoria fua G U S T A V I expungere injun»

S u m Reverend. Ccifio, in exemplari veio, quod posfidet Reverend. Archi- eyifcopus von T t o t l r a d h u c relidua.

h ) T em perare njibi non p e s f u m , quin odlegam fententiM* S u p rem i Judicii in duos ledi Regii cuflodes an. 1 5 6 6 : Endock de ofta bade h ö rt och få r n u m tn it, at K . M . rekt kunde lida pd v d g n r, dar K . M . drog fratn , något g r a n r is , h a lm , J'pdnnr eller något annat f â d a n t, f d bnfva de pâ et bemligt rum , fo tn K . M . f o r naturens nådtorft i g h t plågar b tfô k a , lagt tre tàlgda kåipar i k o rs v is, en kappe, 11 Lalfler och något annat m e r , fo m X. M . t duckte kr.fva bhfvit. d itftn t till ût kruka någon trolldom med. Ca­

piti« piopterea dam n ab a n fu r.

Eruditus m a g i s , quam Principe d i g n u m , per IV annos cum dimidio diræ carceris folirudini devotus, Conjugi illam partienti nimium quantum emancipatus, duorumque i m p e r i o r u m , religione di f e r e p a n ti u m , unione perpetuo occupatus, van um omnino animo concepit propofitum , Fapicolas cum Lutheranis reconciliandi, adhuc inter fe i nvi cem eo animatos zelo , quod enafeentes fe£las folet inflammare. H o c v e ro adeo amens co n l il i u m , nativo J O H A N N I S f ervore incitatum, non fine imprudentia & cru­

delitate exfequebatur. Quantum temporis , utilioribus re­

bus p of t ha bi t is, in fceru fuo Liturgico facerdotibus ob­

tr u d e n d o con fumferat! quot cives hanc ob causfam in exilium eje£li atque ad imum miferiarum ftatum detrufi!

Sic hujusce viginri annorum propoliti mol imina, nil, ni- fi con ti nuas , quoad Rex J O H A N N E S vixe rat , exitave- r u n t t u r b a s ; im mo occaflonem infuper fubminiftrabant, qua o m n e in Regnum SvioGothicum jus hereditatis filio ejus reliquisque pofleris in perpetuum abrogaretur. T a n ­ t o in discrimine haut raro verfari deprehe nduntu r r e s , q uæ p r i m o licet obtutu minimi momenti esfe vid ea ntu r, a conceptis ta men abhorreant vulgi opinionibus. N e q u e pofl: di mi di um anni ab obitu Regis , quopiam in regni a n g u l o , unu m Reginæ G U N N I L Æ fi exceperis facel- l u m , mo du lab atur Liturgia,

Q u o d fi.nobilium or do ad t h ro nu m Svecanum J O H A N - N E M e v e x e r a n t , fua etiam privilegia ejus munificen­

tiae p r i m u m debent. Haud parum quoque fua au&orirate

& ftudio impulerunt, ut S I G I S M U N D U S , filius ejus, Rex P o l o n o r u m e l i g e r e t u r , qua occafione, invito ipfo J O H A N ­ N E , m a g n a m Efthomæ partem eorum imperio donandi fibi a r r o g a r u n t licentiam. Quibuscum cerre nihil aliud an i m o i n t e n d e r u n t , quam u t , fub abfentia S I G I S M U N D I , r e g n u m S v i o G o th ic u m , exclufis Principibus hereditariis,

ipfi in fenatti f epr emv ir or um , prour c o l l i b u e r i t , g u b e r ^ n ar en t r).Ubi v ei o J O H A N N E S propofiti eor um probe g n a ­ rus , fua mu ta re prægeftiebat c o n l i l i a , o p t i m a t u m , copiis militum o pi t u la t o r u m , confpiratione r e m or a ba tu r ; & ni-

fi t unc int er illos aequilibrium tenuisfet C A R O L U S , Su- dermannioe D ux , p a d u m h er edi tari um procul dubio a- bolitum iverant.

A D a n ic o, qu od veluti heredi tat e a fratre confecu- tus e r a t , bello in pace Stetinenfi 150,000 thaleris i m p e ­ rialibus fefe vindi cavit J O H A N N E S . Q uo d dein v e ro cum Rusfis obtinuit, necesfarium o m n i n o erat bellum, ut foe­

dus cum illis de Ellhonia fancitum vio laver at , n o v u m ac huic con tra ri um cum Polonicis feriens. I nt er Reg em n i m i r u m E R I C U M XIV & Rusfiam de Ellhonia p a r t i e n ­ da t r a d a t u s , non line d e t r i m e n t o P o lo n iæ , j a m du d um erat initus. Unus f upremus D u x , Pontus delà Cardie p u ­ t a , magis p e r b ie nn iu m, quam ceteri o m n e s , quamdiu Rex fceptrum renuit, armis proficiebat, utpote cujus t r i um­

p h i s , ad partitionis Livonige opus d e f e r e n d u m , poftula- t umque fuum Poloniæ r e nun ti and um d e m u m compelle­

bat ur Czarus. T u n c Svecia quidem hunc folum habuit ad- v er-

t ) Staruta Calmarienfia , de regimine utriusque r e g n i , d. 15 Sept.

I 5 8 7 oh E riio Sporte c o n ti g n a ta , ita h a b e n t: S å r nu Kongl. M , å r i Poblen , fk a ll S tetig es rtke regeras fl f S v e f k o m , dock a f dem , fo m Ko­

nungen dertil fa t t bafver , och fk a ll detina regering fk e Itkafåfom och når Konungen år f j t l f tilfå d e s , efter Sveriges hefkrifna lag och u t a f några få . renåmnda per jo n e r , innom och utom R å d s, ttemligen S j u , a f hvilka en fk a ll vara fa t t a f Högbot ne Fur (le tit i Södermanland på Fnrßendömets va g n a r, den ock, få fo m han å r båt dig ti l , fk a ll hnfva Jåtet. S å r de icke komma vfverens jitu emellan, fk a ll deras ro ß galla , fo m ß ö tfta hopen medhåUtr.

A d h a c procul dubio reipicit Glor. W e n . Hex G U S T A V U S A D O L P H U S , d u m in fua incepto hiftoiia Senatorts regni Ducem C A R O L U M imperio exuere voluisfe d ic it, på det de ß 'tt S j um an na regemente ti l Cb u rfô t [tanins i T jfk ln n d exempel dejlo båttre tinflålla kunde.

v er f ar i u m ; v e r u m n i f i S T E P H A N U S B A T H O R E U S eadem rempeftace terris valedixisfer, atque in ejus locum fuccesfio- n e m accepisfet S I G I S M U N D U S , n o n d u b i t a n d u m , quin R. J O H A N N E S bello cum Polonia pof tr emo implicare­

tur. Pax Teufinenfis an. 1595 ad hanc parte m ex recru#

defcenti belli f urore g r at um deni que Sveciæ conciliavit o t i u m , facile antea atque mi n or i cum fanguinis fumtuum- que di spendi o o bt i n e n d u m , fi poft De la Gardii vi£lorias easdem conditiones R e x n o n refpuisfet.

In in ter na r e g n i oeconomia quant um valuerit inge­

nium R. J O H A N N I S I I I : t i i , p ar ti m ab illo conditæ, par­

t im defignatæ urbes N o r l a n d i æ d o c u m e n t n m præbcnt hiculentisfimum; alia inftituta ut filenrio pr emam. Sed &

au£torem artium e l eg and or um in Svecia eum non imme ­ r it o falut3veris. Illius in his g u f t u m , quem , quod cum Italia exercebat c o m m e r c i u m , delicatiorem r e d d id i t, te- f lant ur aedificia publica tantum non omnia, aeque ac m o­

n u m e n t a , oculos noflros adhuc mirifice pafcentia. Eum q u o q u e , quoties vanus religionis zelus a ni mum n o n in­

c e n d e r a t , flori fcientiarum aur am adflasfe b e n i g ni o r em , ar guit illuftre Coll egium S t o c k h o l m i e n f e , d o & o r u m , in­

genii acumine confpicuorum , n u m e r o celebratisfimum , ubi dein ma g n i n o m i n i s , in quo d e m u m cumque fcien­

ti arum g e n e r e , enut ri eban tu r viri d),

S I G I S M U N D U M , filium ej us, p e r 45 a n n o r u m fpa- tium Poloniæ imperasfe haud i gn o tu m e f t , e u m tamen

ali-

d ) Melius nem o merita h o ru m vir orum e x p o f u i t , q u a m qui ipfe illorum inftitutione p lu rim u m prc^ecit, illuftrisfimus Regni Sveciæ Sena­

to r Jo b n n n ts S k y tte in oratione ad pubem Upfalienfem habita an 1 6 4 0 &

edita in N tttelb ln d ts Schwed. Bibi. St. 4. p. 1 24. Q uanti R. J O H A N ­ N E S patrise amore d u ftu s , v e rn acu lam , etiam cum D u t Finland»« es- f e t , fecerit li n g u a m , teftatur L. B. G uftavus Jobnnnis Rofcnbant in libel-

aliquamdiu Sveciæ r eg imen tenuisfe vix dixeri s; liquident inter fex annos , quibus Regis titulo inligniebatur, dccetn fere menfes n o n , nifi in disceptatione juri um fiiorum, heic confurnfisfe confiat. Præpof ier a n im i ru m illa o p in i o - - ne du£tus, quod i mper ium Regis cujuslibet in r e g n o h e­

redit ario abfolututn f o r e t , noftras at tig« oras. N o b i l e s , qui C A R O L U M , Ducem S u d e r m a n n i æ , a r egi mi ne e x ­ cludere non p o t u e r a n t , urrum hujus, an Regis faverent partibus , dubii hæfitarunt , fi hi inter fe d i s c o r d a r e n t , (emetipfos domi naturos fore opi na nt es ; Rex co nt ra fi Dux atque nobiles diftinerentur litibus, im pe ri um (e fer- vaturum cert o pr «edolabatur. Q u um v er o interea C A ­ R O L U S pura religione imbutus & ftc mimerofa facerdo- cum p o p u l o r a m v e undique cinctus c o h o r t e , o p t a t a m , co- r onæ nempe o c c u p a t i o n e m , c ont i ng er et m e t a m , utros­

que e or um fumma r er u m poti undi (pes frufirabatur.

B T u n c

- - -- - ---1—r--

I o , q u e m f u b n o m i n e Shogskdr Ueigsbo cd i d i r , Svcvßca S p e a k e r s kla^otndt p. 3 9 , his verlîbus:

J a g mtnns en Konung arti Sd htjgt f o r olla ttug Och rnig nllen begdrn H o s folkct f i t t och / I t innen feck inuidnga M ed mig ct frdnnnanth e n d , Hvem ndgat ville i m rdnga Var flra x bans oguitfi fporiL y 'e wilts den fntnm a J k r ifv a Pit Finßtrt i et />;<■/,

Sem hnn ß r t fv a r nt gifva Till Frankerike JJcref, En Finlands Fdrfie bil f i t s D en gangen fva rn f i l , A t inrrt det fe b /fd e r A t bruka Fr att/k,in dif.

•

T u n c o m n ium fere o p ti m a t u m , præ te r e o r u m , qui fefcuritatis fibi conciliandae causfa, a parte ejus fteteranr, Ducis v in di&æ cupidini jam expolitorum, opes ac divi­

tiae in ejus fa&ionis participes diftribuebantur. Bellum cum R ege de fuccesfione, cum Republica Polonorum de Efthonia jam ei impendebat. Sed hoc e t ia m , quando u terque litigantium a violentia vicini libi fecuritatem pro- f pi ce ren t, nov am cum Ruslia bello fubminiftravit mate­

riem. A r d u u m , quod tam faufto omine Pontus de la. Gar- die aufpicatus eft, opus ad faftigium demum perduxit natus e j u s , J a c o b u s. Opt imos certe vi&oriarum , ab illis r e p o r t atarum , capere fr u du s noverat G U S T A VUS A D O L P H U S , ad certos atque fecuros regno terminos pacifcendos , imperiumque Rusficum e mari Balthico e l i m i n a n d u m , om n e m curam impendens atque laborem.

A Dània etiam valenti absque causfa hoftiliter infeftaba- tu r C A R O L U S IX, ira u t , imperante demum G U S T A ­ V O A D O L P H O , an. 1613 decies centenis millibus thal.

imper . pacem a vicino fuo iterum redimere cogeretur Svecia.

N e q u e C A R O L U S a religionem reformandi ftudio erat immun is; prudentiorem tamen, quam J O H A N N E S , f cop um f uum obtinendi viam eft ingresfüs. Quando fci- licet a&us difputatorios , fparfosque libellos fuo deftitui effe&u v i d erat, in eo fubfiltit, ne ullam quidem in ea re fairem adhibens violentiam. Ad opus foederis quod a t t i n e t , ut contra S I G I S M U N D U M , H if p am a m , Im p e­

r a t o r e m , unionem Catholicam , eorumque fomites, Je- fuitas, aequam teneret lancem, partibus Britanniae, Belgii unionisque Evangelicae fefe addixit.

C A R O L U S a confiliis habuit neminem. Regnum filio fuo G U S T A V O A D O L P H O , internis dilaceratum mot ibus externisque bellis exhauftum atque conquasfa-

t um

t p m , reliquerat. Hujus v e ro fub i m p e r i o d a m n o r u m m e ­ dicamina & fie mi no ra t e mp o r a tanto certius libi polli­

ceri potuit noftra majeftati ejus devonsfima patria , q u o ­ niam fplendidisfimis , quibus ipfe a natura erat o r n a ­ t u s , d o t i b u s , fidelia d u o r u m ma gni nominis Minif tr o- runi , A xelii fc. Oxenfijerna, jfobrwntsque Skytte^{, ac-} cesferant cftudia. U tc u m q u e unus vel peritisiimus erat f er ipt ur ar um c on f i l i o r u m v e , alter ad o eco no mi am offi- ci umq ue quæftorium digne e x o r n a n d u m aptisfimus, a m ­ b o r u m tamen in utrisque ufus eft opera. Q u e m a d ­ m o d u m novis arque infolitis tributis , quæ bella ab illo crebrius gefta r e q u i r e b a n t , calculum ut adjiceret p o ­ pulus, mi r um quantum effecerat ejus f acunditas, ita p r u ­ dentia fua eadem fixa & perpetua calluerat retinere. N o ­ biles a patre oppresfos afthctosve nimia indulgentia e r e ­ x i t ; qu or um ideo in dies accrefcentes p r æ cereris, d e g e ­ neribus, (wanbordige; ita di&is , civibus praerogativae, ae­

que ac opes publici de t ri me nt o corrafae, pofterorum t e m ­ p o r u m Ariftocraticis fa&ionibus & turbis uberr ima fug- gesferunt alimenta. Induciis cum Polonia p a ct i s, h occe quoque imper ium ab o m n i in mari Balthico c o m m e r ­ cio excludebatur. Pari ratione Imper. F PR Dl N A N D U.M., propius jam ad illud a c c e d e n t e m , bello adortus eft G U ­ S T A V US A D O L P H U S . Q u o d fi diferimen minime tan- tiirn, quantum praetendebatur , fuisfet, exitus tamen m o ­ litionis Regi fortaslis i n f i g ni or em , quam regoo' falubrem

& f rugiferam conciliavit gloriam.

S i q u i d e m , cum nova p r or f us tributa populo i r r o g a ­ r e t , vias quoque ad ea facilius folvenda aperire ftuduerit fapientisfimus ille R e x ; rei M e t a l l u r g i e « , C o m m e r c i i , Civitarumve non m i n u s , quam fcientiarum florem ac in- cremenrum ira ei curæ nordique fuisfe conf lat, ur dignus o mn i n o h a b e a t u r , qui u t ro r um qu e in Svecia condi toris

B 2 in-

infigniatur tifulo. Ipfe litteris haud m e d i o c r i t e r tinftns, con fu lt or umqu e do&isfimorum ftipatus c o r o n a non po- ttiit, quin fcientias in debito po ner et pretio. Quisquis forte di xe ri t, P rinci pum huc usque n o m i n a t o r u m erudi­

t i onem n o n extra notitiam Latialis fer moni s fefe exren- disfe, f er ipt a, quæ vernacula lingua c o n c i n n a r u n t , p r o ­ fecto non pervolut averi t. Illa quidem neq ue luminum p i g m e n t o r u m q u e referra, neque calamiftris d e p r e h e n d u n ­ t u r i n t o r t a ; ver um mentis maturae r o b u r , res nec t u m o ­ r e nec ar gu ti is , (ed a r g u m e n t o r u m p o n d e r e meditatis- que ratiociniis unice a b f ol ve n s , ubicumque fere domin-atur.

A d obitum G U S T A V I A D O L P H ! C a r d i a m , Kex- h o l m i a m , I n g r i a m , Li von iam , b onamqu e Borusliæ Po- loniccC ac imperii Teut onici parte m fiua d i t i on e & pote- ftate complexa efl Svccia; fed Scaniæ, H a ll a nd iæ , Blekin- g i æ , Bahuliæ, G o t h l a n d i æ , Jàmt iæ atque H e rd al i æ pos- fesfionem adhuc d e l i d e r a b a t , q uar um tamen cum illa u- n ton em meliori quali jure efikgitabat naturalis earum li­

tus Qu am ob rem illarum posfeslionum ulr ramar inar um jadturaiTi ferius citius fecisfe SvioGothiam , has ver o in o mni bus inimici fati truculentiis fuæ ditionis n umqu am n on rerinuisfe tam no tum elt , quam quod notislimum.

E x p u gn at i o ne regi onu m , quæ perpetui juris fieri potue­

r i n t , regni fines dilatare, gloriolis d em um C H R1S T I N Æ atque C A R O L ! G U S T A V I imperii s, nefcio q u o fato erat r ef er vat um, quorum ut famam i nt eger vix capiat orbis,

ita nec res geftas noftri culpa d e t e r e r e ingenii audemus.