^ £ J ~
OBSERVATIONES d e HISTORICIS
A L E X A N D R I MAGNI.
« rm s* ..-r- -Tr=-»
Q U A S
CONS. A M P LI SS. F /1CULT. PHILOS. VPS.
P R Æ S I D E
M ag . ERIC. M. FANT,
HIST. PROF. REG ET ORD. SOC. REG. SCIENT. UPS, ET ACAD.
B EG . L IT T . HUM. ANTIQU. ET HIST. STOCKH. MEMBRO.
V
P R O G R A D U
P. P .
M A T T H I A S
S T I P . R E G . D A L E K A R I Ü S ,
IN A U D IT . G U S T . MAJ. D . V MAJI M DCCXCVII.
HORIS A. M. SOLITIS.
U P S A L I Æ ,
a p u d Jo«. F r e d. E d m a n, r e g. a c a d. t y p o ü r.
OBSERVATIONES
d eHISTORICIS A LEX A N D RI M AGNI.
D
u odecim a n n o r u m (patio, q u o Macedoniae in Græcia reg no A lexander M a g n u s imperitavit, n o n aliud illuflrius, five re ru m g e d a r u m copiam Sc m a g n i t u d i n e m , five artium & litterarum florem (pe*£taveris, fidit univerfi orbis hidoria. T u m enim non t a n tu m amplisfimum & antiquiori aevo potentisfimum F e r i a r u m im pe riu m d e d r u & u m e d : T y r u s urbs, quse o p ib u s & commerciis multos dominata per a n n o s , r u it & deleta c d : India, fabulis tantum antea cogni
ta , ad G a n g e m u s q u e pervagata; fed & fuum ad c u lm e n perducta erat Schola A th enienfis, Philofo- p h o r u m placitis, P o e ta ru m carminibus & Artificum o p e ri b u s ad feram poderitatem fuperdes. E legit i- t aq ue hanc p e ri o d u m eruditisfimus Abbas Barthélémy, q u a iter fui Anacharfidis fingeret in Græciam, cui fic licuit (um m os qualibet in arte viros coram intueri.
Jfocrates aqualis erat Platonis & X enophontis. Una c u m Thucydide adesfe potuit primo fp eöaculo O e dipi Sophoclis Sc îphigeniæ Euripidis. Discipuli ejus Æ fch in es & D em osthenes in eloquentia præfente A ris
totele p o t u e r u n t aemulari. X eno & E p icu ru s, fuae qui
libet Se&ae a u& or, hoc te m p o re floruere. Platontco-
A r u m
r u m A c a d e m i a , P eripateticorum L y c c a , S toicorum p or t i c u s & Epicureorum h orti a n u m e ro fa j u v e n u m c o r o na f r e q u e n t a b a n t u r . Artis pi tl or i æ & fculptoria;
M a g i f t r o s , Phi d ia m , A p e lle m & P ra xitelem notisfi- m u m eft ctjam h u n c t e m p o r i s articulum i m m or t al e m reddidisfe.
Sc r ip t or es Orientales aliam de origine A le x a n d r i a d f e r u n t f e n te n ti a m, q u a m tra du nt Græci a t q u e L a tini. C u m hi Philippi Macedonici filium exiftimant;
illi D a rh I:mi vel ex p ro p r i a vel ex P hilippi fi
lia g e n i t u m , p e r h i b e n t . Pofterius a d fe ru nt R icbardfoti in praefatione ad Gl os fa ri um P c r f i c u m y n c c n on Her- belot in fua Bibliotheca Orientali; prius nobilisfimi ad aulam O t t o m a n n i c a m Sveciæ Legati C arolus F re
dericas voti Hopken &_ E d u a rd us Carlfon in litteris ad R e g n i Sveciæ S e n a t o r e m , C o m. G u ß a v u tn B o n d e , datis Conftantinopoli 1736 & edicis in Bibliotheca Sve c an a Cel. G b rw ell, T o m . IV. p. r p . Q u i d q u i d fit, n a t u m fuisfe confiât an. 356 ante C h r i f t u m e odem- q u e d ie , q u o famofisfimum Dianæ Ephefiae T c m p l u m c o n c r e m a v e r a t H ero stra tu s. X I V annos natus A r iß o * te le m praeceptorem na &us eft, quern Phi lofophum a cuti sfi mum fimul e l e g a n t i a r u m ftudiofisfimum fuisfe tradit P lu ta r chus. Patri fuccesfit a n n o ætatis X X , 336 ante C h r . ann o. M o x T h e b a s cepit & delevit, f ü p r e m u s q u e G ræc iæ P r æ t o r fa&us c u m X X X V a r m a t o r u m millibus P e r f a r u m i m p e r i u m a d o r t u s eft.
T r a n f i e n s H e l l e s p o n t u m , p oft p u g n a m ad G r a n i c u m
A ft am m in or em & Lydiam & po d prceliiim ad Is- f u m in Cilicia, q u o cadra D a m Codamanni cum ma
t r e , c o nju ge & liberis c epit , Syriam & E g y p t u m f ubjugavit. A bdoloiiym o R eg e Sidonis c o n ftitu to , T y r u m v e te r em V i l menfium obfidione cinxit, ad d editionem compulit atqtie deftruxit, an. 332 ante n.
C hr. C o n d a t , fequiori æyo Cardinalem K icheim m in obfidione Rochellarum e xem plum hujus Herois imi
t a tu m fuisfe, fuppetias, quæ navibus continue fere
b a n t u r , p r o h i b e n d o , c o n d ru c lo mediis in undis at- q u e tormentis munito aggere. T a n d e m Dario ter
t ium viflo ad G a ng am clam feu Arbclam 331 an.
ante Q h r i f t u m , Perfepolin, cujus rudera ad hodier
n u m Chel min ar c o n f p i c i u n t u r , cepit Regiamque ar
c e m , fv ad en te pellice Thaide, incendio delevit. T u m v e ro mutatis moribus fævire cœpit in amicos. Philo•
ta m p a t r e m q u e ejus Par men i one rn , C litum Sc Cali- /th en eu i fine causfa e medio fudulir* D atio a Satrapa Baclria næ Besfö 330. a. n. C occifo, Parapamifum fluvium transiit A lexander, Bactrianam Sc Sogdianam, q u a r u m r e gi o n um tuum aegre hodie definimus, luae dicionis fecit itermie in Indiam adgresfus ed. S u peratis Indo Sc H y d a sp e fluminibus, Gangem adiit illoque fecundo ve&us e d in Oceanum. T e r r c d r i iti
n ere inde ipfe in Perfiam re diit, clasfi autem ejus Praefefhis N ea rch u s illam O r m u m reduxit. E x N ea rch i diariis A n i m i Indica colle&a funt primam- q ue vaftisfimae hujus regionis notitiam expeditionibus
A 2 A le.
A le x a n d r i deb emus. E r a n t v e ro jam tu m incolae ejus in V H clasfes divifi. Obiit A le x a n d e r Babyl one d. 21 April, a n no 323 ante C hr if t um.
T o t t a nt a q u e negotia fu b d u od e c e nn i r e g i m i n e a t q u e ante X X X I I I aetatis a n n u m abfoluta non p o t u e r e n o n aequalium & p o f t e r o r u m a d m i r a t i o n e m excitare. E x inftituto res A le x a n d ri ge- ftas t r a d i d e r u n t A r r ia n u s St C u rtiu s. Ille Graece VII d e E x p e d i t i o n e A le x a n d r i L i b r o s c o m p o f u i t . H i c L a t i n e X L i b r i s idem a r g u m e n t u m tra&avit. P r i m u s
& S e c u n d u s , qui ad c a p t a m L y d i a m p e r t i g e r u n t , t e m p o r i s p e r i e r e injuria, (upp le me nt is reftituti a J o b . FreinsbentiO j Profesfore Skyttiano Upfalienfi, quae R e ginae C h r ifim a dicavit. Vixisfe C u rtiu m f ub I m p e r a t o r e G ordiano ju ni or e exiftimat Gibbon e i q u e di- grcs fione fua L i b . X. C a p . I X a d u l a t u m fuisfe. N e m o a u t e m hos A u & o r e s accuratius legit & e x a m i n a vit L i b e r o Bar one d e S a in te C roix in fuo E x a m e n C ritique des anciens H iftoriens £ A lex a n d re le G r a n d , Paris 1 7 7 ? , 4-0. N o t i s f ï m u m effc, praecipua A le x a n d r i facinora elegantisfimo penicillo expresfisfè G a l li c um p i & o r e m Le B r u n a t q u e ære fculpfisfe Le C lerc , q u i n & a cu piQas a t q u e a d m i r a n d o artificio T a p e t i b u s intextas A le x a n d r i M a ^ n i hiftorias fervant ad h u c vetufta B e g u m a t q u e - O p t i m a t u m atria.
Q u o d a u t e m A le x a n d r i M a ç n i m e m o r i a m nobis i ndelebilem St infauftam fimiil efficit, e ft , q u o d ejus e x e m p l o incitatus juvenilis R. Caroh X I l n n i m u s , in p a t r i * fuae r u in a m St d e c r e m e n t u m majora v iri bus
m o -
moliri aufus fit at qu e, bella bellis fine meta & terrni*
n o f e re nd o, non nifi c u m m o rt e illorum exitum in
v en er it. De inftitutione hu jus Pegis agens an o n y m u s D . F. in Leben F rederia A u g u fti K önigs in Pohlen, H a m b u r g 1733, 8 :o pag. 326 hæc h a b et : M a n lie ß ih n hiern eckft den Q u in t u m C u rtiu m ilberfezen u n d an diefe Buch f a n d t Er fe in e l u f l , nich t J o w o h l we
g e n der S c re ib a r t, als w egen derer Sachen, fo darin
n e n c rze h le t werde?]. A ls fe in P r a c e p to r , der ih m das B uch e r k lä r te , ih m fr a g te : W a s er dann von A le x a n d e r n gedachte? fo a n tw o rtete der P r in s : Ich d e n c h e , das ich ih m gerne mochte ähnlich w erden.
A b e r fa g te m a n z u i h m , er hat nicht langer als $2 j a h r gelebet. E i j , a wie der te E r , i ß diej'es nicht ge
n u g w a n n m an K önigreiche b e zw u n g e n hat. In in- f t ru ct io ne Praeceptoris Regii A n d r e a N o r d e n h je lm , q u a m HiRoriæ (uæ inferuit N o rd b e rg p. 9, cu m nulla i n te r libros legendos C u rtii fiat m e n t i o > inde hic R egis p a n e g y r i f h m a g i s , q u a m h i f t o r i c u s , anfam f umfit increpandi h u n c A n o n y m u m , R e g e m q u e fub e xped ition ibus bellicis & in primis an. 1702
Curtium
d e m u m legisfe, asferendi; fed ex relatione R. Canc el
l a rie Confiiiarii Tborna Peli de Rudiis Car o h , q u a m C o iletlioni tuae inferuit G S rw ell p. i 3 6 , c o n t r a r i u m p r o b a t u r . E x ea enim c o n f l a t , menfc O f t o b r i 1697
* libro IV u s q u e ad X feu u l t i m u m Pr inc ip em h u n c A u Q o r e m expliauisfe. Q u a m fideli a ute m me moria A le x a n d r i non m o d o fa&aj led St verba retinuerit
A 3 at-
a t q u e ad res a ppl ic uer i t fe c i r c u m f l a n t i s , e x u n o al- t e r o v e e x e m p l o , q u o d a d f e r t ipfe Rcv\ N o rd b e rg y lucidius a pparebit. C u m Cardinalis Pr i ma s Po loni æ Rndzrejoxp/ki -menfe Majo an. 1 7 0 2 adiret Ke g em Rei*
publicae L eg a tu s, fuo n o mi ne ei p e r L e g a t u m bVacbila
g e r falutare jiisfit R e x , his verbis: L enta rem edia f ig n e s Medicos non e x p e tu n t tem pora tuen. Cfr. N o r d
berg T o m . I. p. q u æ A le x a n d r i M a g n i fuisfç conflat ex C u rtii Li b. 3. C ap . 5. Et j am f e n t e n t i a m , q u a m in a d o r na n da pacificatione AlrRanfladenfi p r o - tulisfe f e r t u r , c u m i n c r e m e n t u m finium i mpe rii u r g e r e ei f va de rent confîliarii: M e m in i, m e es fe A le x a n d r u m , non m e rc a to re m , invenire licet a p u d C u r tiu m L i b . 4 . Cap. Ii. I p f u m illud e x e m p l u m H i f to r iæ A le x a n d ti M a g n i ex editione Pitifci, q u o ufus Caro
lu s X / / , ex posfesfione C o m . G iifia v i C r o n b je lm , q ui infticutioni h u j u s Principis f uerat a d h i b i t u s , m i gr av it in Bibliothecam Cei. L e c l or is & P r æpof . N o r d i n , in q ua adh uc fervatur.
I n t e r m u l t a s , q ua s d e r e b u s geflis Car oli X I l editas h a b e m u s , n a r r a t i o n e s , una e f l , q u æ n o n d u m l u c em ad sp exi t; fed q u æ fortasfis reliquis m e l iu s c h a r a & e r e m h uj us Regis illustrat. A u & o r e m illa a- g no f e itA x e liu m G y lle n k ro k , S u p r e m u m E x c u b i a r u m P r æ f e & u m , qui in captivitate Muscovitica illam an.
17TI c o mp o fu it . E x e a d e m p a t e t , C a ro lu m e t j a m t r a n s i t u m in Afiam m e d i t a t u m fuisfe, n ullo alio, q u o d q u i d e m nos pc rf pi ce re p o s f u m u s , confilio, q u a m u t
et-
e tjam hac cx parte* A le x a n d ru m imitaretur. Ita ve
r o ille : H àr i Kolornack be fa lte hans M a je (lå t, at in - fo rr/iera mig oin vågarna til A ßen. J a g fade> at A • jie n vore langt h ä rifrå n och aldeles ej åt denna tra- cte?i. H, M . fa d e , at M azeppa har f t g t ho7\o?n, at A - ß e n ej vore lå n g t h å n fr å n y alt/å ma/te v i ock ga dit o p p , på det v i k u n n a f å g a , at v i ock v a n t t A ßen.
J a g fv a r a d e , at E . M . lårer allenaß v ilja raillera m ed m ig om A fien och aldrig ta n ka på naçon marche d it åt. H . M rai/lerar ej; u ta n J m a ß e n u J iå g a e fter vågen dit åt. Ja g fa d e , at j a g v il det'
gerna g ô ra ; r/jew fb r få k ra r a t A ß e n år på några ioo:de m il h ä rifrå n . A l t f å g ic k ja g f r å n K onungen til M a ze p p a och b a d , at han ville låta g ijv a m ig e f terrå ttelje om vågarna til A ß e n . H an frågade m i g y h va d ja g v t lie m ed de vågar ? j a g fv a r a d e : fo m Ei
ders Excellence har f u g t H. M . at A fie n icke vore lå ngt h ä rifrå n ; altfå har K onungen befalt m ig in fo r
m era m ig om fa m m a vågar och vill ça d it. M azeppa b le f t år o f ver m y c k e t fu i (kråckt och fa d e , at han al- lenafl railler at m ed H . M . härom . J a g fade: E . E.
f er J j t l f ' H * M . ä r en g lo rieu x H e rre , fotn å flundar, ko v e t, längre gåj än n y ttig t kan vara. Således år en f a d a n discours ibland fa r lig . M azeppa J a d e , at han ville g å opp til H . M . och be honom ändra fin refolution. J a g g ic k härpå tilbaka til H . Af. och fade, at j a g v a n t hos M a z e p p a , at få a f honom in fo rm a • tion om vägen t i l A fie n ..
Ar
ni u n d erlig ? fade Ko-n u n -
n u n g e n , W w/ v a rit bos M a zep p a l J a ! fu a r a d e jag, ty al]a ja g fr å g a r har i landet om A fie n , f a veta de icke, h var det å r\ a it få vi/ie ja g in gen a n n a n u t våg at f å efterråttelfe cm vågen, ån a f M a zeppa, fo m der- om t alt. H. M . frå g a d e m ig , h v a i M azeppa [varade.
J a g J a d e, at bon b lifv it m ycket allarme rad der b fver och f a d e , at han allenaß railler at med E. M . der- orn ocb lofvade, <7? ban f l r a x ville u p vn g ta bos E . M . H . M . hegyjite m ycket at le och Jade : J lår ha (kra m t G ubben y fd a t han blir f j u k . J a g f a d e , at j a g ej rår fö re, om han blir f j u k eller icke ] ty ja g bad ho
nom icke raillera m ed E. M . d ero m ; ty j a g m ente det va ra E. M . a lfv a r villa til A ß en . H. M . befalte v n g u p få tta m archen til O p u z a tilhakars ïSc.
N e q u e heic reticenda eft infulfa quidem- led re- fpe &u linguae & antiquitatis magni facienda A le x a n dri M a g n i Hiftoria , curante Regni Dapifert) Boëtio jo a n n is e Latino in Sv ecanum carmen translata, q u a m i m p e n d s Regni D r o tz e ti Comitis Petri Brahe Wifings- b u r g i e x vetufto R. Antiquitatis Archivi ma n uf cr ip to Codice edidit Jo b . H adorpbius. N o s q u i d e m latec, quis ille fuerit A u & o r Latinus, ex q u o fua tra ns tu le ri t Poeta Svecus. Fa b ul â s p luri mas a tq u e p r od i gi a c ontinet e x e x pe ditionibus A \e x a n d rt in Indiam, in q u i b u s ta me n n o n
nulla veritatem redolentia o ccu rru n t, ex gr. de E lep h an tis, q u os F y la r a p p ella t, H ip p o p o ta m is, G y m n o s o p h iftis , iibrarii forte culpa G r a n a - fo p h iß is d iftis. Moralia etjam non fpernenda P biiofophi Indorum Brac- mani A le x a n d r o M a g n o feribunt. E ft vero hæ c hiftoria, una cum L egibus P r o v in cia lib u s, C hronicis R h y tm icis atque de Inftitutione R e g ia Libro, praecipuus fo n s, ex quo G losfarium fuum S v io G o th icu m irrigaverit lito - liris fh r iu s .
