& f. Ρ. Q. Χ.
DISSERTATIO ACADEMICA,
De
COMETQUAM,ARUM,
Confentiente Ampliß, Facult. Philojopb.
In lttttflri ad Salam Athenao, PR/ESIDE
VIRO Amplissimo et Celeberrimo,
MAG. ANDREA
C Ε L S I O,
Aftronomiae PROFESSORE Reg. &c Ordin.
Reg. Societ. Scient. SECRETARIO,
PRO GRADET,
Publico bonorum examini modefle fiibmittit
OLAVUS P. FLODERUS,
SMOLANDUS.
In Auditorio Guftav. Major. die xxxi. Maji,
Anni MDCCXLIII.
Horis, ante meridiem,folitis.
UPSALEE Typis Yidux B. Höjer*.
S:£ R: l Μ:τι?
MAGNA F1DEI F/RO,
Perilluftri Generofiflimoque
ΌCΜΙΜΟ GUBERNAIORIac BAROM,
Dn carolo
johanni
STIERNSTEDT,
Μ MC ΕΝ ATI ΜΑΧΙΜΟ,
Illud,fixis,αcommodi experiunturSole ejusdemque natur#Planet#,flelits, quaso qu#vocant,funt
alia, tiscircumjeBa corporaopaca, ztf lueem, quam milis noßris offundunt, gratißhnam, illinc mutuo nanci-
fcantur? fine qua den/is operta tenebris y #ternam ζβ
luBuofißtmam noBent, incolis fiiis forent obduBura. Ne
mireris , Generoiiiiime D:ne BARO, β eundemfe-
re, apreefixo Nomine;rTuoJplendidißtmo, favorema-
mde exfpeSetpertenuis h#e noßra Minerva, utfote qu#
nofi -vanafibifpe pollicetur, radios quosdama tantoju¬
larein obfeuras hafce pagellas emifjum tri, eoquefutw
rum, utlucequadam, licetalienaxß mutuata, effulgeant,
mi# nativam afefpargere baud quaquam potts erunt.
Surna veroti$% GUBERNATOR
fufr
fuadeas, vehementer'velim, ?;?<? 72ö/z fam rut hcubrdtionu
lushisce, omnialioquinornatudeftitlitis, nitovemallquem
ac decus conciliarem, iüuftria Tua limina , aditum
jam fiiijje mölitum, quampotius , 222* opportunam hancy
utividetur,occafionem, <?manihusquaßprteripimihi-paté*
rer, quagratifftmum meum ξ$venerabundum, Te>
dnimum, publice deelarars pojjem, Accipiasproinde
MiECENAS Gratiofiffime , hoe, quidquidefi, ehar*
facei munufculi, tamquam pignus devotiflhmz mentisy
gratafemper memoria confervaturcs, inßgnia illaßavo*
ris ae benevolentice documenta, toto hoc, zzrzz/
viori, tempore, Tibi innötefceremihicontigit, z/for-
tim in me exftiterunt. Refpicias, humillimusoro, illudt
eodemgratiofo adfeBu, AuBorem hucusque amphe-
cli dignatuses, rzzz, quam ut perpetuitatem addas, »/-
hil a Te enixius avdentiusque comendo.- Mihi veroy
de cetero\ nec prius quidpiam, //z ror/V , nec anti-
quius, tfz/22222 utSupremmilleCoeliterrteq? Monarcha,ju*
tearTe,GenerofiffimeD:neBARO, SIDERISinflar fulgentijjimi, immortaliuminpatriam meritorumgloria^
heroicavum virtutum fplendore orbem noftrum hy- perboreum,<7220222dintißhnecollußrare,eumq;diem, nonnifi
Jero admodum illucefcere, STELLAM tantofulgore
corufcantemr ex hemifphterio noflro, occtfui fuo Viet¬
nam ejße, higebimus. Ita voveo, cjf quoadvixerey vt*
mre non intermittamy manfuru&
Perilluftris & Generofiifimi
NO MINIS TUI
Cuitor dcvotiflifBÜS
OLAVUS FLODERUS.
ClariilimoDomino AÜCTORI.
DEfcribis, Ämice,ifta naturs fpe&acula,inprsfenti,fed gusinftitutumferne!Comctas; mirabilia
naturs curfum vix egrediuntur. Deicribis, inquam,
hsc ccelLcorpora; itaguidem, tit una oflendas, cce- Ii Tefedulum eile comtemplatorem, cujus prüden-
tis non converiit, prius quid verum judicare jtue-
rive, quam oculis, ut dicitur,armatis, mentisque a-
cie, quam fieri poffit diligentiffime, id ipiiimperlu-
flraverit. Quod circa Cometarum hifluxum, barbarum
uti nomen; ita veteribus pertimeicendum, co tene-
re oportet firmius, quo certius conftat, deeipi velle
homines male fanos, in eisque vulgo incertius eile
nihil. Sed mitto has, fi qus iint, yel eflepoffint,
tincinnatarum, ut Ciceroni vocantur, ftellarum in- fluxiones, inquibus explorandis hic Tuns integrefe<
reveriätus eftlabor; prstereo etjam confulto. laudes,
quas hscTibioperapeperit: mihi vero fufficiet me-
moraife, quam füaviter in animum meum vita Tua
bene morata femper influxerit, quamque jueunda
mihi Tua a teneris inde annis viia fuerit confuetu«
do , neceffitudine quadamaccedente, intimis ienfi-
bus ufurpata ispius. Hinc fit, ut, in rebus TuisA- cademicis, profpere ad voluntatemque omnium bo¬
norumfluentibus, nonpoflimpublice Tibi non gra- tulari. Sit, opto, Numen Tibi inpoflerum, uthuc-
usque, propitium: fint cun&a fortunata, lauila ac
felicia: fintprsmia, Te digna, hoc eil, uberrima.
A. N. COLLIANDER.
> -*
■ ϊ
I Ν, %
SECTIONIS PRIORIS
CAPUT L
Farits Vartorum de Qometis opniones recenfett
Olent interdnm, praeter ftellas fi¬
xas & Planetas ordinärios, qui femper in vicinia noitra difcur-
runt, alia etiam corpora extra- ordinaria noftris obverfari ocu-
Iis, quse,pr&ter iufolitummotum,
comam quanåam Jen capillitium,
tf longam plerumque caudain, a
fejpargereconfpiciuntur. Vocan-
tur htec, nomine inde ab antiquiffimis temporibus rece- pto,COMET7E, funtq; in dirplici iternm differentia: qui-
dam enim radios in orbem usquequaque vibrant, &dicun-
tur criniti fen cincimiati; alii vero,in eam duntaxat cceli partem, quae foli oppofita eft, caudam radiofamemittunt,
emidatique vulgo appellantur.
Multa de horum corporum phsenomenis, in fcriptis
vetejrum annotata reperies. Unde pronum eil fufpicari,
A eos
*
2 «S ) O ( 3»
eosinnaturahorumcuriofius fcrutanda,roinime fuamdefl-
deraripaffos eiTe|indußriam,etianifi,quashorumtemporum fuit infelieitas, ob defe&um idoneorum obfervandi in- firumentorum , veraeque motuum cceleßium theoriae,
umbram faepe pro eorpore, & nubem, quod ajunt, pro
Junone, tantum non omnes eaptarint exercitus cceleßis
iußratores. Accedit, quod gravia,quibus occcecati fub->
Inde erant, praefudicia, huc non parum momenti traxis-
fe videantur. Ut adeo nil miri, tot tamque varia hinc
emerfiffe fententiarumdivortia, totfalfa atqueimaginaria principia, tot denique iigmentorum cumulos, Ex qui- fcus, quantum detrimenti ceperit iubtiliffima hasc Aßro-
xiomia Cometica, dici vix poteft. Immo nee noßrum eß, in tantas ambages altius defeendere, quorum nam- que operain eo potiffimum verfabitur, ut duplicem il-
fum Influxum, Cometis falfo & merito vindicatum ,
ad rationis trutinampropius exaininemus. InanteceiTum
vero, haud abs re aiienum arbitramur, prcemiila brevi explicatione potiilimarum de Cometis opinionum , ge- nuinam horum corporum naturam, recentiorum indu-
ftria deteélam, quantum noßra quidem intereß, leviter expendere. Atque hic campus, haec arena, in qua te-
nuesingenii vires periclitabimur. Hoc opus, hic labor.
Huic iinicogitationes noßras quaiescunque conformare
ßudebimusy quas fiB. L.mitiori nonplaneindignas judica-
veriteenfura, faciet, quod ipfius erga nos candor,&no- ftra vieiffim pietas, fuo quodam jure pofeere videntur.
In natalesvocabuli Comet<ey non eß, quod operofius Inquiramus, liquidem eos a Graecorum verbo χομοίω,οo-
movelcomam nutrio, arcefiendos efie, nemo ignorat, quivel tantilluminGraeca lingua fueritverfatus. Itaquey
miflisambagibus, ßatim ad ipfum propofitum nos confe- rimus, recenfituri omnium primo, diverfasPhilofopho-
rum,de cometarum natura, opiniones, ut deinde, quse-
nam
OS ) O c g» B
nam harum veritati proxime accedat, facilius ferriqueat judicium.
Agmen veroducat Aristoteles, Philofophorum fui
flevi facile princeps. Hic metuens, ne in ccelo genera-
tiones & corruptiones admitteret, Cometas, in regiones
fublunares detruiit, ratus,eos eiTemeteora ignita, genita
ex magna exhalationumcopia e terra elevatarum, ad fu-
premam usque aéris regionem: ubi condenfatae, folisqué
calore, vel alia de cauiTaaccenfe, proprio fulgerent lu-
mine,afcque cometam inilar ilellse apparentem compone-
rent. vid. SperlettePhyf.ρ.ijS- Quas fententia, ob fum-
mam, quam naétus erat, audloritatem, per multa omni-
no fecula principatum obtinuit, donec tandem Vir Sum-
musTychoBrahe, infignis Afironomice reilaurator, fir-
mis indudlus rationibus, eos in fedes fupralunares eve-
heret, fruilra interim in contrarium nitente univerfaPe- ripateticorum turba. Ab Aristotelisopinione,qua par-
tem non alienus fuiiTe videtur ipfe Keplerus, Aftrono-
mus fagaciilimus, quippe quiCometas itidem voluit eiTe
congeriem vaporum feu exhalationum; licet circa harum originem & fontem, mirum quantum ab illo difcrepave»
rit. Credidit namque Keplerus, iicut in mari pifces;;
ita-Cometas in aethere, exhujus craiTa pinguedine, qua- ii quodam excremento generari, atque hoc üeri, per fa- cultatem'quandam animali velvitali iimilem. cfr. Gregor.
Aflr. Phyf. p. m. 6oj.
Eandem fententiam poilmodum amplexus eil Heve:-
lius, Cometarum fui xvi obfervator perquam diligens.
Id tarnenfibi peculiare habet, quod ex Planetarum effli>
viis fubtilioribus, fibimutuo in iethere cafu jundtis & di- fciformam induentibus, Cometas oririilatuat.
PoileaveroCartesius,Gallise decus,rejedlis horum fententiis, aliam prorfus viam ingreiTus eil, in explican-
dis Cometarum pheenomenis. Ut enim ccelum in diver-
A 2 foS
$ € )o( S»
fos vorticesdivifum putabat, quorum quilibet foTem ali—
quem in centro fuo haberet; ita Cometam nihil aliud ehe voluit, quam aliquam ex ftellis fixis, quas quando
multarum macularum congerie opaca redditur, facile a vicino vortiee abforbetur. Si vero contingat, ut ab hoc
vortice per alios, usque ad orbem Saturni detrudatur,
tum ibi, lumine a fole mutuato fulgens,.Cometam coniti-
tuit. vid. Sperl. Phyfp. ij8*
Alii alias in hunc finem excogitarunt hypothefes.
Cl. Dn. Jag. Bernoulli in Syflem. Comet.An.16S2.edito^
fumit, Planetam quendam primarium circa folemrotari, in tam immenfaanobis diilantia, ut confpedlumnoflrum perpetuo fugiat; hujus vero Planetse primarii invifibiliSj
fatellites effe Cometas conjicit, qui nonniii in perihelio
fuo nobis confpicui evadunt.· Vid. Greg.Aftr. Phyf.p.60$.
QuomodoveropraetereareditumCometae 1680,in annum
1719. praedixerit, eventu fpem fruiirante,.notiitimumeft«·
Fueruntnonnulli,quos interMöestlinus,Tannerus, Ärriaga aliique, qui erediderunt, Cometas toties a Deo crearir quoties neceflarii funt, ad annuncianda hornini*
fcusconfilia Divina,eosqueAngelorumdudlui acdiredlio*
nifubeiTe^ Alii exiiiimant, Cometas eile congeriem mi-
nimarum iiellarum, quse feoriim fpedlatieinvifibiles funt, quamprirnum verocum aliiseoalefcunt, magnumcorpus
lucidum, ad initar Cometae,, efficiunt. KPet.Bail. deCo^
metisp. yyy. Quidam,teile Buddeo, Phii. Theor.p.234,
arbitrantur,, Cometam nihil aliud effe, quam Planetam imperledlum, feu chaos ejusmodi materia, qu&iiadcon~
fiilentiam redigatur, Planetamconilituit.
Sunt, qui realem Cometarum exiilentiam prorfus
negare fuilinuerunt, putantes eos nihil aliud ehe, quam
mere falfas apparentias, ortas ex refledlione vel refra- dlione luminis. Quomodo vero haec hat reftedtio vel
jrefradtio,. nullis exiftentibus corporibus, quie eandem caußaiitur^ ipfi foliintelligunt Loa-
«KS 5 ö C ©» 5 Longe antea, fnulto fobrius de Coinetis ratiociriati
iuntveteresChald^i&^gyptii,fcientesnamque, eoses-
fe fidera mundi durabilia & fpecies Planetarum. Unde
eos,longaobfervationum ferie inftruélos,Cometarum «Vi-
τβλλί prsenuntiare valuifie, audlor eft DiodorusSiculus*
Quamvis non defint, qui fidemDiodort, inhoc pun&o$
dubiam reddere nitantur, quos inter nominaffe fufficiat
Petr. Bailium, qui in Cogitationibus fuis de Cometis, pi Jj2j aucftoritate Eudoxi, Cononis, Epigenis aliorumquej
evincere conatur,nihil eerti eos de Cometarum motu po- fteritati reliquifte. Quidquidfit, cerfum eft5> fl vel ma-
xime hsec ipfis vindicandafit feientia, eam potiusAftro-
logise ealculo fatidieo, quamAftronomicis motuumtheo-
riis, acceptam efte referendam,liquidem eodemartificiOy
etiam terrse motus ac ternpeftates, eosprsevidifte, tefta-
turHaeeey,Cometograph. p.3. Ceterum in eo·interA-
ristotelem,Senecam,Plutarciiumaliosque,magisconve-- nitrquod Pythagorici &Italicafetta crediderint,Come-
tas efte seternamundi eorpora, Planetarum inftar,· gyros
fuosftatistemporibus eön»plentia. Ita enimAristoteles
Lib. /. Meteoron C. 6. de Cometa verba faeiens ait: T«r
Λ ιταλικών τιης και καλχμένων ΙΊυταγοξίιων ita λίγχην
βίντον éitat των Πλανήτων αψεξών, αλλα, Jla ττολλ» τ«
χξόνχ την φαντατιαν άντ* Ιιναι και rtjv νπβξβολην ίττΐ μι-<
ΧξΙνf όπίξ συμβami και πΐξΐ rev τ9 ίζμν α?ίξα. Idem
feniitHippocratesChius,utexeodemAristoteleconftat.
Idem quoque Democritus, ut teftis eft SenecA in Nat.
Quaeft. L 7. c. 3. Sie inquiens:· Deniocritusfubtilijjt*
mus antiquorum omnium·,fiifpicarife ait, plures ftellas ejfe,qu£ cufruilt, intelligens Cometas: Sednee numerum illorum pojuit^ nec nomina, nondum comprehenfis yfide
rum curfibus. Quibus aceeditApollonius Myndius,qui,
eodem referente Séneca Cap.7., ajebat, Cometen propri¬
um ejfe JiduSyßeut Solis &Lun<z. Geterum non eft ipfi
6 4M ') °( S&*
palamcurfus. Altiora mundifecat, &tum äemum appa-
ret, cum in imum curfusfui venit. Huic fentcntiae fuum denique calculum adjicit ipfe Seneca. Non exiftimo, in- quit ille Cap. 22, Cometen ejfe fubitaneum ignem, fedin-
ter £ternaopera natura. Cometes habetfuamfedem, &
jdeo non cito expellitur., fed emetitur fpatiumfuum, nec
exftinguitur,fed excedit, Ut vero femitse Cometarum
agnofcantur, neceffarium elfe dicit Cap. 2. Veteres or- tus Cometarum habere colleffosy deprehendi enimypropter raritatem, eorum curfus adhucnonpoteß,. »«· explorari
fin vicesfervent, ^ filos adfuum diem certus ordo pro-
Tandem, quod memorabile eft, ita vaticinatur, Cap. 25. Veniet tempus, ipfa^quoe nunc latent, /«
/κτώκ dies extrahat, longioris<evi diligentia. Adin-
quifitionemtantorum, eetas non unafufficit. Veniet tenv-
pus, pofteri noftri tam apertanos nefcijfemirabuntur.
Et Cap. 26. Erit, #«/' demonftret aliquando, m quibus Cometa,cocli partibus errent, feduäi a ceteris tant, quanti qualesquefint.
Vaticinium hoc Senec^e minime fallax aut irritum
fuiffe, abunde teflantur tottamquepr^eclara inventa, qui¬
bus fcientiam hane in immenfum auxerunt, Magni fupe-
rioris aeviAitronomi. Viros loquor, fupra laudem po- fitos,Thyconem,Keplerum,Hevelium, Cassinum, Flam-
stedium,Gregorium, Hallejum, aliosque, quorumim- mortalia, in hane Ailronomi« parte-m, merita, grato a- n-imo celebrabunt feri aepotes. Unum vero,inftar omni- um,nominaffefuffecerat,VirumSummum, Dn.ISAACUM
NEWTONUM,Anglisefidus fulgentiifimum,rz//«.rquippe ingenium, ut verbis utar Keillii in prsef. ad ver. Phyf., SagaciJJimum acplane divinum, ρlura&abftrufiorapate-
fecit natur£ myßeria, quam mortalibus(perarefaserat.
Arduum föret & ab inftituto noftro alienum,fingulahsee vel recenfendoperfequi velie. Sufficiat verbo indicaiTe-,
hoc
«g ) o c s» >
hoc Viro facem prasferente, nohis dudum innotuiffe le-
gesj quibus in orbitis fuis percurrendis, conflanter ob-
temperant errantes Cometee. Immo jam non amplius
Ailronomos latent femitse, quas in immenfis ccelorurn regionibus iidem emetiuntur, poilquam hic Vir incom-
parabilis, methodum primus docuit, Cometarum orbitas
Geometrice conftruendi,idque Problema arduum,ab aliis
fruilra tentatum,tantoautemOedipo dignum,fumma cum
omnium admirationerefolvit* Cfr. Halley. Cometogr.
Merito itaque gratulemur feculinoftri felieitati?quo
hiec omnia, quae fuo olim sevo ignoranti£ tenebris]^ ob-
du&a jacere, conqueflus eil Seneca, herculei tantorum
Virorum laboresperilrenueinapricumproduxerunt.
CAPUT II.
Genuinam Cometarum naturam & äffe-
Biones conßderat♦
I«·
Poilquam adeo,per tranfennamquaft,adfpeximus di~
verfas Philofophorum de Cometis opiniones, exigit ra¬
tioinflituti, utadnaturam horum corporum levitercon- templandam, pedem promoveamus. Antequam vero ad
hoc negotium propius nos aecingimus, haud inconful-
tum erit, brevemSyjlematis Planetarii ideam praemitte-
re, iis, quae de Cometis mox demonilranda veniunt,,
haud parum lucis fceneraturam.
§. IL
Per StstemaigiturPlanetariumintelligirnuevailum
illud fpatium, quo Planetas Primarii, cum fuis fecunda-
riis, circa folem, in orbitis determinatis, motu contK
nuo & regulari feruntur.
Schol.I. Soleil corpus illudinSyilemate noilro Ion-
& maximum, proprio fulgens himine, formatumque,
uti
t*. «β ·)ο< fc*
uti videtur., ex'ingenti quadam majja ignea, Dum Sot
circa axem fuum fpatio 2$£ dierum revolvitur, materia
haec, quae lumen efficit, verfus omnes piagas feie diffun-
dit, tantaque rapiditate fertur, ut non ultra femi quar- tam horute partem motui a fole verfus terram impende-
rc exiftimetur. Lumenverohoc, dumincorpus denfura incidit, r.efleétionem pati, nemo facile ignorat.
Schol.II. Planetas effe corpora opaca, luminea fo¬
lemutuato fifibilia, in eoquidem confentiunt omnes re- rumperiti. In vulgus veronotumeft, Planetas primarios
effe Mercurjum,Venerem, Tellurem, Martem, Jovem'
&Saturnum, quorum finguli, diverfis a fe invicemloca-
ii diffantiis, .certis temporumperiodis, revolutiones fuas
circa folem peragunt. Secundarii, qui etiam Satellites appellantur,revolutiones fuas circafolemimmediatenon
faciunt, fed circa fuum quisque primarium. Et ficut
Terra noftra, tajium uno$ itaJupiter, 4, & Saturnus^ 5,
ilipantur.
Schol. III. MotumPlanetarum efferegulärem, nemo
fernere in dubium voeareiibi fumet , poftquam.fagacis-
fimus Keplerus dudum regulas adftruxit, qui'bus Planetae
Primariimotus fuos circa folem attemperant. Monftra-
Vit fcilicet,multis interfe obfervationibus collatis, Plane¬
tas in orhitisEllipticiscirca folem revolvi, iis legibus,ut quadrata temporum periodicorinnßnt interfe, ut cuhi diflantiarum mediarum a centro vel afole, & radiis -ad
folem, in Ellipfeos foco conftitutum, «lu&is, deferibant
areas\ temporibus femper proportionales, ξ. IIL
Hifce breviter praslibatis , ad ipfam tracffationem
jrnox progredimur, initium faduri a Cometarum fitu,
quem longe fupra orbitam Lunte, in coelefti regione ,
qu?erendam effe, ex parallaxis diurnas fenfibilis defeftu,
vel
) ο χ $#}* 9 vel illa faltim minorei quam quae in Luna deprehendi-
tur, dudurn, polt Joh. Regiomontanum, qui jam Anno
1472, Cometas iupra Atmofphaeram telluris evexit, de-
cnonftratum ivit Tycho Brahe, uti antea monuimus. Id quod & alia etiåmphaenomena extra omnem dubitationis
aleam ponunt. Sane in vicinia Solis, Cometse interdum plena luce radiantes obfervati funt, ut ille Anni 1680^
qui, obfervante Dn. Cassini, 22. aut 23. tantum gradi-
busaSole diftans, pleno interimorbefulgebat, magnoin- dicio, eundem Sole fuifie altiorem. Vid. Gregor. Aftr.
Phyf.p. rn. 606.
Sunt qui exiflimant, ingens illtid fpatium inter Sa-
turnum & Stellas fixas, Cometarum effe habitaculum.
At ill. Newtonus, ex parallaxis annuae infigni quantita-
te, aliisque rationibus firmiilimis, tuto conclufit, eos-
demin periheliis fuis, faepius infra orbes Martis & infe-
riorum Planetarum defcendere. Ita, fecundum calculum Halleji, Cometa 1680.d. 11.Novemb. adeo prope prae-
teriit orbitam Terrae, ut diftantia ejus a Terra, Semi-
diametrum folarem vix fuperaret. vid. Tranfact.Phil.N:o
2ßJ. Unde eos Syftematis Planetarii incolas, vel fima-
vis, advenas efie, luculenter conftat.
§. IV.
Quodfint corpora opaca, lumine non proprio, feda
fole mutuato fplendentia, ex indubiis itidem obfervatio-
-nibus compertum eft. Nam, lumen ipforum valde eil pallidum, & lumine lunari fiepe debilius. Sane, teftibus
Hevelio , Cometogr. Lib. 8- foli S7&- & Weigelio, in
Continuat. Speculi cool. C11. jf.j*. p.ßP.j Cometae, per
tubospallidam exhibuerunt faciem, inftar nubeculae aSo¬
le illuAratae. Quibusapplaudit FlamsTedius Hift. coel.L.
I.part. 3.fol. 108·, qui Cometam An. 1677. vidit Satur-
no pallidiorem, & pariter in Cometa An. 1683· lumen
admodum debile deprehendit. Immohocexeo etiamhaud
B parum
ϊο ) 0 c w"
J3arum comprobatur, quod fplendor ipforum, in viciniä
folis admodum confpicuus, obreceflum ab eodem, fatis
ienfibiliter decrefcat. vid. Newt. Pr. Ph. N. Math. L.J.
p. 442.fiqq.
§< v.
Magnituäo horum corporum varia a variis obferva-
tafuit. Plerique, feclufaComa, dummaximi videntur,
ftellas tantum primae aut fecundae magnitudinis adaequa-
re ereduntür. Non tarnen deiunt, qui multo majores apparuifle, defendunt. Ita, quiNeronis tempore afful-
fit, SENECAaudtore, Soli magnitudinenon cedebat. Si-
militer, quem Hevelius An. 1652. obfervavit , Luna
non minor apparuit, quamvis lumine & fplendore mi-
rum quantum ipfi cedens. Cfr. Keil. Aftr. p.sjj. New-
tonus, Ph. N. Pr. M. L. HL Prop. 41., inftituit compa-
rationem Cometas inter & Planetas, conjiciens , ficut
horum minimi Tunt, qui Soli proximi, & majores,. qui
ab eodem longius remoti} ita eodem modo comparatos
eiTe Cometas. Vi cujus conje&une , minimos tantum creditadfolem accedere; maximos vero immenfis ab eo¬
dem diftantiis remotos, nunquam fenfibiliter ipfi appro-
pinquare.
§. VI.
Numerus pariter, a variis varie deflnitur. SaneHe¬
velius in iua Cometogr.a diluvio ad ipfius tempora,nu-
merat 250. Lubienitskius autem in fuo Theatro Come- tico, ad annum 1665.ftatuere non dubitat 415. Tefta-
tur Pet. Bailius, in Cogit. de Cometis pagl/72.ab anno 1500. ad ann. 1543, horum 26. apparuiiTe} ab anno1556,
ad an. 1597, 15. vel 16} ab an. 1298. ad 1314, 7. nume-
ratos fuifle. Addit, nonrarum eilefi eodemanno,duo
vel ρlures, five diverfis menfibus, five diverfis horis e- jusdem diei, vififuerint. Idque exemplis confi.rmat.An-
ni
•Φ* ) O ( s·^ I i ni 1529, quando 4. fimul apparuerunt, & i6i8> quo Solo, 8· νel 9· confpeétos eile tradit.
§. VII.
Duratio eorum itidem valde eft iniequalis. Sunt qui4.menfes continuosvififuerunt, utilleprodigiofus an-
ni 1680, cujus meminit Halleji cit. Cometogr.p. 5. A-
iii diurno tempore redeunt, duma nemineobfervaripos- funt, ut au&or eft Newtonus in cit. Princ. Ph. N. p.
443. Dantur Cometas, qui altero apparitionis die, ra-
diis Solis involvuntur, nec amplius fiunt confpicui, an-
notanteEailio in libello cit.p. 133. Id quod Seneca fuo
tempore agnovit. Ita enim, Qu<eß. Nat. Lib. 7. c. 20., il¬
le:. Multos Cometas von videinus, quod obfcurantur ra- diis Solis; quo deficiente, quendam Cometen apparuijje,
quemSol vicinus obtexerat, Possidonius tradit. In eo
tarnen omnes conveniunt, quod plerique bimeftri fpatio,
fuerint fpeåati, ultra fexvero menfes, vix quisquamap- paruerit.
$. VIII.
Progredimur ulterius, ad motitm horum corporum paucis coniiderandum, in ipfo limine monentes, praeter
diurnumillum& apparentern, quemcumomnibus corpori-
bus cceleftibus habent communem, etiam aliumipfispro¬
prio competere, quo nonin eodem lococonftanter hae-
rent, fed ab eo, inquo primum apparuerunt, quotidie
recedentes,perSpatiaCceleftia late vagantur. Hunc mo-
tum veteribusnon incognitum fuiiTe, Keiijus, teftimo-
nioSENEc/E, evincere conatur, Aßron.p.jj'7. Eft ve¬
ro hic motus Cometarum non aequalis in omnibus, fed
varius & erraticus; immo in omnes fere piagas fieri de- deprehenfus. Hinc alii fequuntur feriem fignorum cce- leftium, in planis paullulum inclinatis ad planum/Equa-
toris Solaris; alii in planis huic fere perpendicularibus
moveniur. Sunt denique, qui motu revera retrograde,
Bs »qua*
Ύ2 <Φξ ) Ο ( Η*
quaquaverfum feruntur, contra dire&ionem communcm omnium Planetarum· Unde quid de motu vorticali Car-
tefianorum,habendum fit, manifeile conilat. Cel. Hal- LEjus, conilruétis orbitis 24. Cometarum, quorum ob-
fervationes babuit fufficientes, deprehendiiTe iibi vide-
tur XI. illorum dire&o eurfu fecundum feriem iignorum procefliffe; reliquos veroXIII. moturetrogradocontra ii¬
gnorum ordinem,curfum tenuiffe. vid. ipfius Cometogr.p.
Hj. Non omnium eadem eil celeritas j fumma vero ,
quantum conilat, a Regiomontano obfervata fuit, in Coineta Anni 1472, quiuno die 40. gradus confecit, ut teilis eil Keil /. cit.p-jfj?- Quidam in initio funt velo- ciores, quam in fine; alii in principio apparitionis tarde moventur, inmedio vero, curfu feruntur incitatiilimo,
5. IX.
Ad orbitas Cometarum quod attinet, fuerunt qui-
dem nonnulli, quos inter KepleRus, Cartesius, Heve-
Lius, alii, qui eos in reBis trajicere llatuerunt. Poilea
vero, tum ex evidentiilimis obfervationibus, tumperde- monilrationes compertum eil, femitas, qua? eorumpbas·
nomenis optime conveniunt, efTe Ellipticas easque adeo excentricas, ut portio earum, qua nobis funt confpicui,
pro Parabola baberi poflit. In bifce vero orbitis Elli- pticis, folem in foco habentibus, Cometae motu prorfus regulari feruntur, iisdemque tenentur legibus, quibus obtemperant omnes Planetas, defcribendo feilicet areas, ad centrumfolis <eftimatas, temporibus proportionales, id quod exemplo magni illius, anni 1680, luculenter de- monilravit 111. Newtonus , Princ. Ph. L. 2. p. 480.feq.
Idem vero a ceteris faétum eife, Hallejus in Synopfi
Cometica firmiter comprobatum dedit.
Et quid multa? Motus regularitatem ne Ailronomias quidem rudis in dubium revocabit, ubi perpendit,appa-
• -
- ritiones
