Dissertatio, de usu philosophiæ Græcæ hodierno. Quam adprobante facult. phil. Ups. præside mag. Dan. Boëthio ... publico examini modeste subjicit Gustavus Wilh. Öhman, Dalekarlus. In audit. Gust. maj. d. XIX. Decembris. MDCCXCI

7

D. D. DISSERTATIO, DE

usu

PHILOSOPHIE

GRZEC.®

HODIERNO.

QUAM

ADPROBAKTE FACULT. ΡΗ_{IL, VPS.} PR/ESIDE

Mag. DAN.

_BOETHIO,

ΕΤΗ. ET POLIT. PROF. REG. ET ORD.

PUBLIGO EXA MINI MODESTE SUBJIC1T

GUSTAV US W1LH.

_ÖHMAN

,

DALEKARLUS,

IN AUDIT. GUST. _{MAJ. D. XIX. DECEMBRIS. MDCCXGL}

UPSALl^,

BRUKS-PATRONEN

HÖGÅDLE

HERR γ

Αττνηsr-w

samt

17t

%

HÖGADLA

FRUN,

ÄWI

AI

Född _NYBERG,

rJM.

3

MINE HULDASTE FÖRÄLDRAR ! ]

Intagen

af

den

vördnadsfulla

och

tack/amma

kan-fla,

fom

Eder

ömma

omvårdnad[ om

mitt

väl lifvat,

vägar

jag

tillegna

Eder

denna

förfla fruckt af Eder

möda. 1_{genkännen i}

_desfa

_{rader det}

_{hjerta, Ε}

_{dr a} vi/a rad,

Ad/?τ

får

mig

lyckliga efterdåmen

dannat;

det är under detta

_{tillfredsftällande}

_hopp

_jag

_anfer

mig

högft förbunden

att

altid

framhärda

MINE HULDASTE FÖRÄLDRARS

LydigfleJon

DE

USU

PHILOSOPHIE GRECE

HODIERNO.

§. i.

In

_rumque

ea, quae

_artium

undique nobis adfulget, fcientiarum bona-

_{luce, nonnulli dubirandi quaerere}

ίο-ienc _anfam, an _{operae fa&uri iinr pretium , qui hac}

no-ftra setate ftudium collocarc _{fatagunr, in eruendis Sc}

exa-minandis _{anriquis fapientiae & fcientiae monumentis, qux} ad nos _{pervenerunt. Negare qui dem non posfunt, ab}

antiquis, ingenii fcientiaeque cultura iniignioribus, populis

provenisfe primas fcintibulas, quarum ope accenium fuit _{lumen, de quo nobis jam congratulari folemus.}

Fa-tentur _iraque, fuisfe _{tempus, quo antiquae litteraturae Au¬}

dio unice excitari & erudiri _{potuit ingenium liumanum8}

primasque, e fapiemia Graecorum Romanorumque

revi-vifcenre , illi accesfisfe vires, quibus communem medio,

ut _dicitur, aevo foporem excutere , ignorantiae Sc

prae-judiciorum jugum frangere valueric. Sed Audia, quae hominibus in hoc _{primo fanae rationis Sc fcientiarum}

crepufculo profuere, jam minoris fieri, immo, fine omni

in litteras redundaruro detrimenco , omnino negligi pos«

fe _{putanc, poilquam recentioris aevi homines rot} impen-disfe videntur _{vigilias in evolvendis antiquae eruditionis} fcientiae thefauris, ömneque illad, quod verum Sc hu¬

manis ufibus _aprinn, in illis delituit , in lucem

protraxe-runt, difciplinisque, quas nobis tradiderunf, ita

infper-ferunt, ut expedita noftri sevi hominibus, qui fapientiae

ftu-ders volunt, pareat via, omnia, quae in unaquaque re

per-, : F '"Γ

4

De uju

Philofopb'ia

perquifitionibus humanis obvia funt,

feiendi, quamvis

minus anxie _{quaerant, quis eadem} primus in luccm

pro-traxerit, & quamvis omnia Veterum ad Sciemiam

for-mandam & exornandarn conamina oblivioni rraderen-rur. Neque _nos ii Turnus, qui _tantiim ftatuimus antiquae

litteraturae & _{philofophiae pretium, ut folidae Tcienriae} laudem i Iiis _{denegaremus, qui aniam cogirandi} verum-que a falfo diTcernendi a pofterioris aevi philoiophis

u-nice habuisTe videnrur, dummodo ea, quae Tcire ie

pu-tant, Tolidis & in rerum natura fundatis rationibus

pro-pria meditatione fulTerint; nam au&oritatibus non

argu-mentis pugnare maturiori Philofophiae israti convenire

null'o modo _{potefo Concedere quoque posfumus, nullam} fere nobis in _{antiquoruni Tcriptis datam vel ad veritatem}

perveniendi vel errandi anfam a recentioribus homini-btis ita _{negle£ham fuisTe , ut quid novi, alieujus faltem} momenti, ad limites feientioe hodiernae extendendos ex

iIiis hauriendi _{fpem alere pofimus. Nihilotamen minus}

longiuSj quam par eft, interdum progredi antiquae

Tapien-tiae contemrum exiftimamus, dum eadem nullius uTus

nobis _{amplius Ted (ine omni veroe Tapientiee}

detri-mento oblivioni rradenda habetur. His permoti, vires

periclitari voluimus noffras, in diTcurienda quaeilio« ne, quoe pasfim moveri folet de ufu Philofophiae

Grae-cae _{hodierno, & momenta, qua?} ad illius ftudium

Tu-turis _{philoiophis commendandum faeere nobis viTa Tunt,,} mitiori Tuae ß. L. cenfurae fubmittere.

§. II.

Noftrae aetati virio vertere _{nolumus, quod}

paucio-res, quam faecula π&ίλινγενεο"η litterarum viciniora, habe¬ re videatur graece _larineque do&os, qui emortuis his lin¬

guls operam & vigilias

impendunt,

IpTe

enim

Tcientia-rum

Gide# Hodiaino. ₅

rum flatus, _grace & krine eruditum _ac folide dc&um _ea

tempeftate fynonyma fecerunt. Ea vero, qua jam

vi-vimus _{tempora , viam ad (olidam in omni fere}

fcienria-rum _{parte perveniendi a} lingvarum _antiquarum cognitio-ne _{magis magisque fepararunt.} Tantum _vero abeft,_ut Philo¬

logie Audio iuum exinde denegerur pretium, ut

conten-dere _{audeamus, idem} , hoc noAro tempore, eorum inge¬

nio, qui hoc peculiare fuum esfe voluerunt negotium,

magna & prateritis faculis vix exfpeciata cepisfe

incre-menta. Nulli _{praterea dubitamus, quin omnes, qui}

ele-gantioribus litreris operam navant, perfvafum Abi

habe-ant, magno Abi ad apte & ornate dicendum atque ad animos _{Eloquentia & Foefeos nativa dulcedine} commo-vendos, futurum esfe adjumento, Graca Latinaque

ex-emplaria diurna noiturnaque verfasfe manu: quamvis his

rivulis fuos _{irrigare horros minori, quam forfan par eA,} Audio contendere videantur noflri avi homines.

Di£tio-nem enim Oratorum _{Poétarurnque, quos eximios tulit}

Gracia _{Romaque, familiärem Abi reddidisfemultum juvare}

ad hodiernas ditandas _{linguas nova venuAare, negari non}

potefl 3 nec orrme, quod in hodiernam eloquenriam & Poefin ex his fontibus derivari poteA, emolumentum,

adhuc ita exhauflum esfe _arbitramur, ut non adhuc

plu-rima, ii vera adfuerit ingenii vis, _ex illis haurienda

fu-perAnt. Sed noflrum non esfe voluimus, lirteraturae Graca Audium _{Eloquentia & Poefeos cultoribus com·} mendare , quid commodi Fhilofophia Audiofis a cura in

antiquis Philofophiae Gracorum monumentis

examinan-dis collocata _{jure exfpc&are posiint, paucis disquiAturi..}

§. III.

Inrer _{antiquioris avi genres, nulla fcientiarum}

cnl-tura Gracis celebrior fuir, nec utla tot _ingenii

6 De _ufu

_PhilofophiiG

ta ad noftram aetarem fuperiliria reliquit.

Quantum

„aiii

populi, Graccis antiquiores, in

fcientiarum cultura

profe-cerint, a Graecorum fcriptis unice colligere

posfumus,

Sc _{qui Grsecos iecuti funt, Romanis,}

_ultra

_{ea, quse}

ab

his iüis in _{Philofophia do&oribus didicerunr,}

_iapere

ve-tuit infelicitas temporum, qtiae introduclionem

Philofo-phiae inter illos proxime

infecura funt:

ex quo

fädle

colligimus, quaeftionem de

Ufu

Philofophise

Antiqua?

ho·

dierno eo _{redire, ut} ad Philofophiae Graccae itudium

commendandum unice _pertinear.

_{Erequenrisiimum}

eil

ea, qua? nefcimus, neque magnopere

fcitu

digna

esfe

exiftimare, & fi forfan jure contendere potuerimus, in

plurimis rebus fcientiarum lucem, qua? nos

circumdar,

majo¬

rem esfe, _{quam, qua?} aliis olim affulfit, _parum

abeil,

quin eorum fcientiam in eodem habeamus

loco

ac

opi-niones & incomta _{figmenta, qua? apud omnes}

_barbaras

gentes invaluisfe , compertum

elf.

Verum

quidem

eil:,

initium _{cepisfe omnem Philofophiam ab}

_his

opinionibus,

fed qua? ad fterilem vix movendam

curioiitatem

apta

vi-dentur _{figmenta, quamdiu credulitate}

_ÖL·

_ignorantia

vul*

gi unice fundata funr, eadem non

fine

infigni

frudu

col-ligir Philofophus, poiiquam menrem

ad fe

ipfam

conver-fnm _{ur, eadem rationibus &argumentis fuiciat nexuque qua*} licunque fyfiematico inter fe coliiget, occupatam

fuisfe

vi¬

det. Si _{negare non posfumus,}

_habuisfe

_quandam

_Graccos

Philofophiam, hoc eit, fi fundamenta & nexum receptarum, cujuscunque demum indolis fuere,

opinionufn

conqui-rere folliciti fuere, ipfa hsec prima nafcentis

rationis

incunabula, philoiophorum attentione haud

indigna

esfe

reputabit, qui hiftoriam progresfus

ingenii

humani ali»

quid vel utiliraris vel jucunditatis fecum

ferre

arbitratur.

Eo vero majori jure Graecorum in

Philofophando

pro¬

gresfus hanc poftulare

videtur attentionem,

quo

certius

conftat, ÖL· neminem, nifi rerum, qu<£? ad

philofophiam

per-Grrtctf Hodierno. ₇

pertinent, ignarum, fugere poteft, Philofophiam, ab hac

de qua locuti furnus, infantia, ad maturitatem usque

in-ter Grcecos _{peruenisfe; η am luculentiora ad virile in}

philofophando robur perdudse rationis humanae indicia

vix _{requirere fas eil, quam quod fuum facere fuftinuerit,}

de _{primis, quibus verum a falfo & dubio feparatur,} li-miribus _{ultimisque principiis, quibus virtus a vitio,} ho-neftum ab utili difcernitur , disquirendi. Qui _{rerum ,} de

quibus qusiiverunt & Ariftoteies & Academia tam vetus

quam nova, cujus initia ab Arceiilao & Carneade repe¬

ri _{folent, in philofophiam vim norunt, non facile}

eo-rum _{operam ) qui in iilis enodandis occupati fuere,}

con-remtui tradendam esfe _{judicabit, quamvis haud pauca} circa easdem addenda & _{corrigenda invenerit}

po-fteriör setas.

§. IV.

Qui progresfus ingenii humani in vero & bono quse-rendo obfervare ίϊbi _{proficuum esfe exiftimant,}

exiftima-mare vero debent _{omnes, quibus philofophia}

curae eft,

a labore in examinanda Graecorum _{Philofophia collato} eo uberiores fibi _{polliceri posfimt frudus, quo magis}

extra dubium _{poiitum esfe videtur, Grarcos}

, proprio

marte, nullis vel _{exiguis faltem aliarum gentium in}

Phi-loiophia adjuti laboribus , eandem ab infantia ad virile

robur _{perduxisfe. Invaluit quidem opinio, Graream phi¬}

lofophiam, non tantum initia fua, iéd haud pauca

in-crementa _{antiquis Aiiae Africaeque populis, iEgyptiis}

prae-cipue, debere; itinera fcientiae augendae causfa a cele-berrimis Graeciae _{Philofophis, a Thalete, qui primus}

philofophise Grcecae ftator fuit, ad Platonem, usque ad

hos _{populos fufcepta, huic opinioni robur addere}

viden-tur. Alf ii _{ea, quae de fapientiae indole quam profesii} funt gentes, quae _{vulgo Grascoriun in} fcientiis

s De

ufu

PhilofopbU

ni habentur, fcire nobis datum effc, accuratiori

examini

fubjiciantur ,

gravisfimae adfunt

rationes

dubitandi,

an

Graecorum in philofophando

progresfus,

adjumentis

a

perigrinis his

gentibus petitis

au£ti

fuerint.

Non

enim

heic dc _{congerie quadam}

_opinionum

,

de

rebus ad

philo-fophiam pertinentibus,

au&oritare

&

traditione

fuffultarurn

quaeritur, fed de cognitione e

principiis,

five

eadem

a

priori iive a

pofteriori

haurire

eonaturn

fuerit

ingenium

humanuni. _{Theogbnia & Myrhologia, a}

quibus

incepe-runt Graecorum ad philofophandum eonatus,

etjam

an-te ea _tempora, quibus

^Egyptum

aliasque

orientales

re-giones fciendi

causfa adeundi

rnos

invaluit,

inter

Grse-cos notae fuerunt. Et quae de fcientia quadam occulta

&

fupra communes natura;

noftrae

vires

exfurgens,

qua

Ae-gyptii,

Chaldei, aliique

Orientales populi

celebres

fuisfe

perhibentur,

circumferri (ölet

farna

,

teliari

nobis

vide¬

tur, harum gentium iapientiam,

Graecorum

philofophioe

exiguo fuisfe

adminiculo.

Potior

mihi

eorum

videtur

fencentia, qui Aegyptios ali&sque, de

quibus

heic ierrno

esfe _{poteft , gentes,}

_fcientificam

_{fi quandam}

forfan

ha-buerint _{cognitionem, eandem}

_Gruecis

_acceptam

referre

debuisfe conrendunt. Non contemnenda Hiftorica do

cumentafaltem docent, Aegyptios, inde _a

Pfarnmitici

Gera¬

te, Graecae lingvae Graecisque aiti bus

addifcendis

operam

navasfe. Praeterea quod Thales Aegyptios

alritudinem

Pyramidum ex

illarum

umbra metiri

docuerit,

&

Pytha-goras, in omni Aegyptiorum

fcientia

inftru£tisfimus,

in-ventis in _{primis Marhefeos}

_elemenris

_adeo

_celebre

fibi

adquiiiisfe nomen

putaverit,

teflari

videtur de infantia

iciencificse _{cognitionis inter hos}

_antiquos

_{Nili Accolas *).}

Haec

*) Confer. Meiners Gefcbickte des Urfprungs, fortgångs wtid ver.

falls der JTisfenfcbaften in Gricheland und Fotn Pars J, Tiedetuaa

Gvtfccc Hodierno. 9 Htec vero cum ita fint, facile _paret, Graecam Philofo*

phiam lllis, qui progresfus ingenii humani inveftigare

libi conducere _{putant, fpe£taculum offene, quod iiuflra}

alibi quccrerenr.

§

.

v.

Ad folidam _{Philofophia? hodierna? cognitionem ma·} gnopere quoque juvare putamus peritiam , in anriqua

Gra?corum _{Philofophia adquifitam. Linnina philöfophiae}

hodierna? vix _{ingresfus Graecam illius orjginem rnox}

ani-tnadvertir, & ad _{quemlibet, in illius} campo percufrendo,

gr adum , objecha iibi videt impédimenta , qua? philofo¬

phia: Gra?cae cognitione munitus faciiius

feliåusque

fu-perarer. Teilatur hoc divido philofophiae a graecis mu-tuata. Teftatur _quoque frpius ab hodiernis philofophiae

doftoribus _{repetita e Piatonis fchola oriunda defcriptio}

Philofophite: per fcientiam rerum divinarnm,

humana-rumque. Fieri enim non potuit, quin

Philofophia,

cum a Graecorum philofophandi principiis & regulis incepe»

rit _{primum hodierni a?vi, ad fyilematicam &}

_fcientificam

cognitionem condendam,

ffudium,

multum ,

poft

omnes,

quas iubiisfe videtur, vicisfnudines adhuc habeat &

for-mae & materite a Graecis mutuo _acceprae. Et _vereor,

ne illi, _qui Philofophiam populärem reddendi

iludio

ita ducunrur , ut e philofophia eliminara oprarent omnia _,

qui a litreratura antiqua praeparatum

intelle&um

requi-runt, tandem eo progrediantur , ut nullam aliam utilem

judicent rerum cognitionem, quam qua?

fine ullo

medi-tandi & _{cogitandi adquifito habitu onMiibus pateret.} Sed _{ponamus, fieri olim posfe, ut}

_Philofophica

fyftema-ta ita inftituantur, ut cum Graeca Philofophia nihil com¬

mune habere videantur; fed plana & _{aperta graecae} lit-teraturae omnino expertibus ad folidam, in _quacunque

re, ad philofophiam pertinente ,

perveniendi

pateat

via,

dum-ΙΟ De

ufü

Philofophice

durnmodo attendendi vim debiro ordine

exercuerint

;

mulra ramen commoda philoibphantibus adferre

Grteco-nim in philofophia labores, _putamus.

Ingenium

huma-num, unica rantum ad res

coniiderandas

öc inrer

fe

eonjungendas

adivefa&um via, unicoque

inhaerens

ordi-ni, quem inde ab infantia, aliorum

inßitutio,

exempla

öc

prarcepta familiärem

reddiderunr,

proprio

marte

cogi-randi öc vim & defiderium facile amirrit, philofophiarn memoria, non intelleftu öc cogitatione fuam facit,

öc

ultra eorum autoritärem , a quibus edo&um primum

fuit, rerum principia öc fundamenta

vix quaerit.

Ma-gnopere

ad vim

ingenii

excitandam,

philoibphicasque

veritates, critico exarninatas oculo, fuas faciendas , cam-pumque , in quo

exipatietur,

aperiendum latiorem

,

fine

dubio iuvat _{plura diverfaque res}

_coniiderandi

_{öc inter}

fe _{conjungendi tentamina}

_{cognovisfe Sc}

examiriasfe. Et

hoc nominecommendandam eo magisesfe videt

Philofophi¬

arn _graecam qui perpenderit, contineri

illam

fuo

ambitu,

pri¬

ma fyilematum femina, _quae

recentiorum

_cura

in

altam

fe-getem creverunt.

Sic

quae

de finibus

bonorum

malorum-que, live de fumnio

bono,

quod

τέλος

appellabant,

di-iputarunt Grteci,

haud

contemnendam ad quaeftiones

re¬

centiorum de ultimis moralitatis principiis ab omni par¬ te examinandas, adferre lucem , harum rerum periti ne»

gare nequeunt,

§· vi.

Qui facratioribus ftudiis fuam dicarunt operam,

five

Theologica fyftemata, nexum öc explicarionem, quam iacris veritatibus inde ab _{antiquis temporibus dare}

co-nati func fantisfimce _{Reiigionis doclores öc}

propugnato-res, cognofcere fua interesfe putaverint,

iive de Religio¬

ns vero öc nativo fuo nitori reftituenda foiliciti fuerint,

folidiori _{grascae Philofophiae cognirionc}

_fe

_{non carere}

pos-Graca Hodierno♦ 31

posfe facile fatebuntur, dum meminerint*, quam vim

primum Plaronica b) Sc deinde Arifiotelica philofophia in eorum habuerit _{opiniones, qui de Religionis}

do£tri-na bene mereri ftuduerunr. Nec erroribus circa facras

veritates hac etiarn noitra aetate _{frequentioribus cum}

fuc-cesfu obviam ibunt Graecae _{Philofophiae rudes. Multa}

enim, quae noilro tempore invalere videntur , veram Re¬

ligionis ßmplicitarem perventia ingenii humani

figmen-ta, mutatis nominibus, apud _anriquos viguisfe

deprehen-dimus, primamque iiiam in Philofophia Graecanica an-fam habuisfe _{videntur, Exemplo nobis funt Myfticismi} Sc fanatism! errores, quos graviori Sc fyftematico vultu

prodiisfe vidit noitrum aevum quos facilius explicabit Sc refurabir _{ille, qui a Graeca inftru&us philofophia,} anti-qua Pythagorico Plaronica figrnenta _cognoverit.

Hase de Ufu _{Philofophiae graecae hodierno breviter}

allata, iaris teftantur, bene rebus fuis confulere illos >

qui Philofophicis ftudiis olim vacare optant, dum juveni¬

les curas ad _{graecae litreraturae ftudium convertere grave} fibi non duxerunt. Falluntur enim isepisiime illi, qui_{vel ab}

illorum _{opera, qui Philofophiae hiftoriam confcripfere,} vel a Graecorum fcriptis in _notiores lingvas converiis,

fat is fe erudiri _{putant. Hominis enim dodli eft, fua, non} aliena, fide Sc au&oritate niri.