ANDREA PHOSFHORIS,

Deo Duce, y g.

DISPUTATIO PHYSICA

t De

PHOSFHORIS,

Quam«.

SuffraganteAmpliffimo Collegio Philo«"

fophico, inRegia AcademiaUpfalenii

pr;eside

■·■

·,«-■. · I

Vivo Celeberriruo5

Dn. ANDREA DROS-

SANDRO,

Med. Do£L & Profeffore Ord.

Public« Eruditorum cenfurae, horis^an·

te meridiem confvetis in Auditorio Gu- f

ftavianomajoriad diemi^Junij Anno1691 modefiefuhmittit,

erigus e. DIUPiEDIUS

Angerm.

HOLMh£> ImprimebatJohannes Biüingsiey,

Reveren&Jftmo ί» Chvißo Patrt DOMIMO

M.MATTHl/ü STEUCHIO, ]

per Norlandias Occidentales Superim j

fendentieminentiflirno,Conftftorii Herno- iandeniis Prasficli, Gymnafiiq; Ephora

graviflimo>Msecenatimagno.

nec non

Pr&Clarißimoξ£Pluv'tmum ReverendoPiroy

Mag. HAQUINO BOLIN, ί

PaftoriSc Praspoiitoin©c(cftt)at) dignii1

iimo, promotori optimo Sc banigniiiimo*

Plurimum Reverende Dottijfinto

DN. ERICO DIUPy^EDIO, J

Paftori in ©tuttfcfuttfc meritiifimo, Pa-

rerici iuo omni filiaii obiéquio aecernum profc- quendo.

fon: ξ$ Hloftißimoi

DN. JON/E ^M OM AN,

VerbiDiviniComminiftroin©iuntflltt^

indefeflo»adfini chariffimo.

Hafce ingenii,Studiorumq> mcorum primitias?, 1

atcj> offieioie

Nohitiflimo Domino⁷ .

), DN. MAGNO BLI X,

fr Regise Officinae armorum, qua? Suder»

o- hambnixeifiPrasfe&oAmplrfifiimo,Avuii-

f culo quovis honoris officio profequendo.

■... ,. '■. - i

ut8c

Ctarißimts plurimum Reverend» föiyti*

J, Regii Gymnafii Hernoianden- _|

f- fis LECTORIBUS, Vener. Confiftorä

ADSESSORIBUS, Pramotoribus optimis.

fönerabtli «f Doffijimo,

), DN. PETRO SOHLBBRG,*

a- Verbi Divini Praeconi in

c- laudabiii/adfini honoratiilimo.

Speclahiliy

i, DN. B RYNOLPHO E. LE-

|

it> VANDROj mercatori in Sudcrhambn

perinduftrio, adüni diie&o.

is, dn fignunianimiobfequentis gratiflimiqv. humillimft

•fe D. D. D,

ε. m

B. L. S.

C

Um toto

iUo tempore,

mußs

Upfalienßbtu

egregtaillafåquotidiefert inlueemprodeun*

tiaflorn milttomim meorumtnbonis liternartibmq^

libtraltbmexercitia,mn potuimninßmilestona-

tm vehementer incitari ferrify. Perum propofito

huicut ut laudabiii5 obßetit ^nonmedo^ fummaqua

rumfemper iuBatw:jumegeßatßed ξ$ingenij mei

tenuita*. ^Demum animum mihier exitaiutdtt^

virde'P^eipublicamßra literaria optime meritut,

0*mihi benecupiens; Argumentum de phosphorä artißcialibm, conßderatisne fane dignum, mihi

rommendavit, Jjluodmonitumconßlium^exequit

iamiquidem abaliquotempereallaboravi: ^verum

intamrarotamqßfßciliargument^otot occurerunt

dißicultates, utanimumcalamum^ tandemdepo~

fuifjem, nißDn% Pr&fesad ^quemhocmenmdeßde-

rium atcpaliquomcp elaboratumexercitium^nuper

detuli,taminformationefua9quamhoc velillararo

fcriptojfubßdio mihi veräßet, Non enim erubefco ingenuefateriperquoshac inparteprofecerim*β profeBua aücujus nomen mereatur hxc lucubra-

tiuneula. Excipe igitur B.Lßercnafronte [peci-

tnenhocce Academicum, non quidem pro Argu- tnentidignitate elaboratumfolitumepfatisqueun·

ditäte^tarnenfttaßmulacra/itatecommendabile tneßudiaftmea»Tuofavore, tuoauxiliofoveat%

gromtrve>Pale«

ö

Ρ

ef Ρ1

re

lti

Vi

Φ

a fe

ni m

MembrumPrius.

De

Tei PhosphorisNaturalibus.

10-

1,e" eft φωοτφοξ®,. Phosphorus autem

er proprieeftnomenSteWx,qvastepo-

remätutinö luciferdicitur, _qvoniä

'ca lucemveldiempraenunciatjCumin

1r vefperaminclinacW% he- fperus,& å no<fte nq&ifer feuno-

ct~ fturnus appellatur. Jaffi vero hoc

'u~ feculo ingeniofurn atq; inventio-

num feracisiimo,Phosphorinomi- e) neNoéhlueasqvasdarn art^ficiales^

§. t

w,

rå hi ui,

tm nt 10-

inGermaniaprimum, 5cdemurti->, r»

Anglianuperinventas,infignirivo* få

luerunt earum Auftores. Qvam ρ

vocem & _{ego, pro} viribus ingenii (qvaemihilicet fempertenuesfriere, I

nunqvamtarnentenuioresobferva- r

tasfunt,qvamnuncinhoctamraro d

tamq;diffrcili ^argumento enodan- ^Ρ

do )eandem^remtraftaturus,exer- c

citio huic Academico tituli loco η

prasfigerenondubitavi, qvod difta Γ

vox& effeftis illorum _corporum c

fponte lucentium refpondeat, Sc \ jamdudum ab eruditoorberecepta!-

fit.

. c

§. ^2. Atq; jam in ipfo DiiTerta- *

tionis limine juxta methodum_> ( eruditis confvetam, aliqvalem^{no- <}

ftri Subjefti Deiinitionem trade- <

rem; fed^cum& varia fit phospho- 1

«*rum materia, variae item eorum_, ;

praeparationes, veritus fun\, ^ne_j

dum paucis verbis ad leges veras definitionis eandem explanare co- ^. nor, obfcuriorem _atq;intricatartL, magis ^eorum eiFentiam reddam.

Nec

ircj

tu Necdirndo, me hacin parte excu-

o* iatum iri, fi Benev. Lefitorem ad

im particularés fmgulorumphospho-

nii rorurn defcriptiönes in progrefiu

re, Diifertationishujusallatasmödefte,

ra- remittam. Priusqvam verö acce-

ro damus, ad phospnoros hos ärte_j

m- produftös ^paucis praemittere hp-

*r- cem animantiumaliaf_{umq; rerüm}

co naturalium conftitui, _{qva? cunu} Yta phosphöris arteficialibus haud in-

Lm congrueconvenit.TefteSturmio in

8c phyficaconciliatrice p. 235·.

)ta . §· % Siqvid in Sérenisiirrtamun- Y

di machinaabftrufum atcprecondi-

ta- tumyefylucisfåneeflentiadenfiorib9

qvafitenebris immeria delitefcit;

.0- adeo utnonpauci,ob difficultates,

le- qvibusinvoluta,eÖ: Spleildidisfimo

.0- licetluminecircumfuii,vel propri·*

u amcxcitatem,vel natura? lucisob-

i_, fcuritatem incufare coaéri fint: In

FX luce,rßw,luce niivimtu q*üidautem lux

;o- ßtignoramu*.S.Amb.lib.i.Hexaem.

u, cap. 9.huc forte digitum intendit,

n. cum in talia prorumpit verba_*

ec Ås Lux

ΊΚΧ+Χ»

Lux hujiumodi eH^■> ut ^non in nume* c

Y9, nonin menfura,nefyinpondere% ut f

AltAyfedomni.ϊ eju* in afpeHugratiafit. C

Cum itaq; neq; minor iff» ^cogno- ί

fcendalucis _natura, fvavitas &de- ^

le£tatio animum noftrum deliniat, r qvamfitinea afpicienda oculorum t Voluptas; ideo qvid fityel inqvo- *

nam coniiftat,utinamfelici fidere, t

luftrare aufpicabor. 3

§. 4. Priusqvam DiiTertationis c

limen transgrediamur ^, inqviren- Γ

dum eritloco fundamenti; utrum € Subftantia luxfit, anadeaqvaefub- 2

ftantidealicui attribuanturreferen- r da. caJp· Ba?th. in Aflrol. 'Lheor;^8. 1

η. 4. Lumen in/er qvalitates obtinere £

locum ^a(Jerit, hqvibu» SubjcBa modi- t ficantur, augerefy numerumprimarum 1

qvalitatum,utJuiordinü conditionis 1

qvint^afit^tnefyenim calor eHnefyfrigut* (

nefyuütti* humiditatis, ficQttüveperfe ( efficiens»fed peculiari effentiλ ratiene,

areliqvarumconditionefeparata- Cum 1

Bartholino, totanifällor Peripate- \

ticorum Schola in eo confentit, 1

qvod f

J, ««Χ#» ^,

cm qvod lumen fit qvalitas. Philoib-

ut phias Burgundicae Author, lumen

i>. qvideqvalitatemfenfibilem ftatuit,

□- fed interea pluribus argumentis i-

e- dem fubftantiale 6c qvidem ^corpo-

Lt, reumefie,exejusdem fe. propaga-

Ώ tione,reflexione,refra<ftione ajiisq;

> effe&ibusdemonftrat: qvaefenten-

e3 tixrevera contrariafacile concili-

aripofiunt, fi dicamus&corpuslu-

is cidum & medium diaphanum i*

i- pfoma; adeo lumen, materialiter

ji efie fubftantiale^{& corporeum},fub

). a£tu ^verofenfationis haberefe ad-

i- modum accidentis feu qvalitatis fenfibilis,eodem modo ^accalorfri-

>c guscoloresjfapores, velafiae qvali-

L tåtesfenfibiles adaccidentiumclas-

η femreferuntur. Statuimus igitur

is lumen efie qvalitatem fenfibilem-,

r, qvas confiftitin motu, vel a&ione

rc qvadam prompta ac vivjda, ^qvse

, per aerem& alia corporapellucida

i interje&a oculosverfiis pergit,fen- gverd.inphilofiNatur. p.82, Qvac

, qvidem a<ftio å pre(fione qvadam.,

i A3 vel

ψ)(6Χ$&

velniiure&ilineo aetherearum par- ticularum forte Sphaericarum de- pendet-qvxålucidis corporibusad

oculi fundum non interrupta ferie

fe extendit Undemirum eile non

poteftj luminis propagationemad

irnmenfam diflantiam intra mo- mentum temporis perficipoiTe^;

qvoniam globuli aetherei ita difpo- üticoncipiuntur, ut cum unusfoli proximus tautillum propellatiir,

moveantur omnes in eadem ferie conftituti,adeo uteorum ultimus,

&fundooculi proximus eodem fe-

retemporismornentoretinammo- veat3qvo alteraradiiextremitas ab obje&olucidoimpdlitursSturm.in

phyf.conciliat.p.146,qvemmotum anima Statim lentit,cujusfenfatio-.

nem,vifionéappellam^.F;/enimfenfr

cummovetuyat^patituraliqvid,hx\^i.

!,2, deanima cap.y. λcentuitione fi/ü perfpicuumeHyβconferampoculos adle- cumtenebricofumfuccederenihilibi

videantut,* propter ad huc[ubfift^entern

motum inocalüeffeBunt)wqvitßcaijne^

para·

ir-

l.e- i ad

IG m

ad

a-

D-

>11

>

i

> is-

payaphrafi in Ariftotefem & libriiHi ^,

deSomniis.p.1010.

§•5". Qvodetiam lumen motum particularum rectum includat in__*

objectodiaphano,fen corpore non

fiftenteradiosluminofos,fedfecun-

dnm lineamre&am eosdemträns- mittente,apparet exeo qvod ple-

raq; corpora diaphana, vel fluida

fmt,^velanteataliafuerint,qvod eti-

am eademcontritaperfpicuitatem ,

amittant;nammutatisporistranfi-

tus luminis re£tilineusimpeditur,

utinalbumineovico&o, contra in

niveliqvefa£ba>&chartaoleoimbu-

ta. Uniformem re&umqve luci

competeremotum ex astherearum

particularum reilexione etiam li-

qvidoconftat; ut cumradiiinloca

politaacplanaincidant, tum refle-

xionis. angulos, incidentiae fimiles

&aeqvales, perlineam re&amfor-

mänt. Exemplorefraéhonisqvoq;

idem evincitur,tum enimradiilu¬

minisqviperaerem inaqvam, vel^ ^^a

vitrum commeantvpro occurfu

A4 cor-

7%) ^v^/va^wr

corporisdeniioris franguntur & in flechmtur nt vel adperpendicula- ^

remlineam magis accedant;vel ab eadem recedant, Ph. Burg, p. 704.

medianteautemreflexione8crefra-

&ioneobje&aqvae vis illuminatain fenfus noftros _agunt, alioqvin ea-;

demnon videremus.

§.6 Paucisde eiientialucis prae-

libatis,federnejusprimariamrima- ri conftitui, Ex _communi philo- fophorum_{fententia,infole}luxpras-

cipue radicesagit,qvi radios fplen- didisfimosinuniverfas mundi pia¬

gas ejaculatur, fublunaria _qvasqve

illuilrat ,caloreq;fuorefovet. Dum folem luftro _{animum meum fubit}

Peripateticorum fententia de fole, qvi nrmiter negarunteundem eife

ignitü, _propterea qvodignisfitna-

turasclementaris, adeoq; generati-

oni8ccorruptioniobnoxius,contra qvam fert conditio Coeli folisq; fe-

cutiin hoc, nifallor Au&oritatem Ariftotejis,qvipluribuslocis, aftra, folem,_{totumq;Ccelum}abomnicle- mentari

mentari imperfe&ione,mm corruptio^

ne,qvalitate,& qvidem ipfo calore

immunem eiTe ftatuit. Sed nefcio

anAriftoteles,veteresq;aliiphilofo- pbinaturam folis igneam ignora^

rint, qvamvis aliter de ea fcripfe- rint, ut exilium, aliasq; gravisii-

masplenas eyitarent, qvibus mul-

ftariobfervabantillosqvide^natura

folis Uberiusloqvebautur,contra^

fenfum atqveopmionemvulgi, cui

tum fol Numinis loco habebatur,

atq; fuperilitione gentili adoraba-

tur. Proptereaenim impietatis in

Deos patrios accufatus traditur A-

naxagoras,qvod folem candentem

acpenitus ignitam laminam dixe- ratjUteft in Laertio. Etiamfi^vero illorum temporumgentiles, & fo¬

lem & alios falfos Deos coluerint, fufpicari ramen fas eft^, animisnon paucorum notitiam nnius ejusqve

fumminuminisinfediiTe, qvod^non

obfcure innuit Plato inEpiftola ad DyonyfiumSiciliae Tyrannum ubi

eum monet ferio fe _{agere cum u-}

A5* num

ntim DEUM nominarit fecuscum

plures. Sedhaec obiter. Siau&ori- ^t

taübus fententiamnoilram denatu¬

rafolis ignea adilruere fatagerem$

pofiemplurimatamveterumqvam recentiorum _, teilimonia in nanc

remadducere. Interantiqvisfimos

lolem eiTe candentem lapidem A-

naxagoras aiTeruitut dictum^, poniiimum ignem Zeno Cittieus,

maiFamcandentemDemocritus,ex

plurimo igne eompa&um Plato,

incendiummenteprasditumStoicL

Recentioresphilofophi, qvi ^me in kujusreiveritatempraecipue duxe-

xunt, foiem igneum aut ialtem ab igneliqvido,& folida confiftenteat-

qveincombuftibili materia eom-

poiitnm eiTe ftat-uunt* Ut Chrifto- phorusScheinerus,AchanaiiusKir¬

cheibs, Nicolaus Cabeus,& multi

aliiqvosdongaferierecenfetSchot¬

telsinitfnerarioeiftatico Kirkeri ii

folnoneiletigneusfruftra profede principelucishaberetur; iucemau-

Um pimitivamfitam ejß

motu

.««(»o®» ^..7

motupartium corporislueidiιyvi iaone-

umiiludredditcircumcirca dijfu.ndendi

rnatenarnfubtilem^{> qv&} adivnpUtporvs

corporum diaphanorumyafjeri Robaulii inphyfic*fa*cap. 27. Lux & lumen

fine Subje&o aut materia qvadam tenuisfimavixeiTe aut concipipof- funt; qvodexinde probatui^qvia

radiiinunumcolleöiignemacceiv dunt, ut ex fpeculis uftoriispater, Phil.Burg,delum.p.705% In Sacris

annalibus lucentia qvacq^perignem exprimuntur,utrubusardens qva-

driga Eliae,incodice Hebraeo ur ignem~νίκoruérolucemdenotat.

§,7, Praemiilxs qvibusdam defe-

de lucisprincipe,utruinlumiuitri-*

buendi,fintcolores,nuncreliqvum

eft paucis inveftigare5 particuke

qvas conftituunt moturn re&iline-

umverfusoculos, inferviunt qvoq;

colorum reprefentationi. Unaau-

temeademq;videturnobis efie co lorum_natura,fiveilli fint fixi&per¬

manentesfivefugaciores &pene^

momentanei, cum utriqve yifum

parilimodo amciäntPhil.Burg,de Col.p.723. Et^verifirmle eil colores t ab ipfo lumine non niii.modaliter differre:Cumcoloresprismatis vi- trei&iridis,nihilfint_praeterlumen

diveria refraiiione & reflexione_>

modificatum &debilitatum; nam

colorisnatura,^110η coniiftitin fola j

aetherearum particularum propul-

fione cumpropulfio earum detur, ubinulla coloris fitrepraefentatio,

ideocj;radii nunqvam apparentco«

loratianteqvam in objeÄum öpa- ΐ

cumincidant, &fic _per reflexio-

nem & refra&ionem varie diipo-

nuntur,ad repraefentandos hos vel

illoscolores: adeoutcolor nihil fit praeterlumencerta ratione modifi-

caaim fengv. inPhil.Natur,p. 87·

Sturm, in Phyf. Conciliat. p. 61.

Effluviadeniqj obie&orumin qvse incidunt radii, vel alii circumftan.- tesvapores, corpora lucida colora-

tarepnrfentare poilunt, Alex. dph.

J&yvctß. Nat4lib,i· cap.z. igncm Jemejpa/bos, fiert tarnenflavos yävapo·

tibm

«sx»3 ^, Xh&,

Π00* cjvos lumen penetrat-, ξ$ ob cjvos

maneqvafipurpurasfit,meridtefiavejciti qviatemporernatutinCiVaporescrajfiores humidiorescpfuntξ$minρdi*fipatf,meri-

die^autemextliorü}qvofit^ettamutmeri- dtanotemporeJumenfplendidiu*vibret*

purior item eandidior%folappAreat,

§•8·

Tie lue^c animantium~j*

Breviterexplanatisiisqvaeadlu¬

mencoelifte^^^/ar^iraaliumlu-

cempaucis examinareplacet;qvam exftitisfe imprimis homiuüexem- lis^notum eft, cum indiesaliqvos

ominescrinespetendofcintillas é capiteexcuttere poife experiamur.

Diverfas etiam alias corporishu-

manipartes fub tenebris luxiiFete-

ftantur hiftoriae nonpaücse,qva diK

revideaturBartb.delucehominum.

Qvasnam autem materia in _corpo¬

re hominum has flammulas exci-

tat,nonaeqve expeditum eft define*

reobplunmarum fententiarum di-

vorfia. CfyfippusPhilofophus fta-

tuifletraditur, abanimalium prin¬

cipal!

Cipaliparte,qvamηρε(&νικψvöcanq

corde fcilicetigneurr»fpiritumin o- 1

culorunl pupillam turbinis inftar efferri, cujus fententisevehementi-

ores animi motus, patrocinari vi- dentur; qvibus fangvis ebullirein- cipit, & repentino motu invulturn

difpergitur; unde fervent ora ex

Senec^e Qedipo. A.5.

Atdent mlnaces igne trmtilento qenfß

Oculify vix fefedibus retincntfiiis

V'ulenmAudax, nimm iratiuferox arct

~ Exhalationespigves qvae conci-

tatiorimotufangvinis e viventium corporibus expelluntur, flammu¬

las live fcintillasigneas,circa_caput,

crinesvelaliacorporismembra ex*

citarefolent,qvodfleri poteft cum

«spdialitionesab aeris ambientis fri- gorecondenfanq.ir,&vifcoiitatefua crinibus&membrisaliisadhecrent,

alicCqvoq; particulaefubtiliores iti- demåcorporeexhaiant, qvibus^cae- I

tera effluvia vifcofa atteruntur,&

abambiente aere comprimuntur, donecflammam concipiant Sengv., xv

Philo£

Philof. Nat. ρ. 199. Motus repenti¬

nus multum facit ad excitandas

hominum luculas; nam omnis ca- ior & lux celerrimo motu con- ftat. Hominum deniqve bilis fan- gvini inducendo fervorem, huc

multumfacit, ideo qvi talem emit-

tuntfplendorem plerumq; funt bi-

lioii, utThom. Barth» de luce ho¬

minum&brutorum pag. 162»refert

deilluftrisfima Domina Caifandra

BurriRambaldi Patritii Veronen-

fisuxore,qvjelevi fri&ione excri-

nibus & corpore fcintillas, excuti-

ebat. Scintilbe qvasqvidamhörni-

nesexcutiunt, verifimiter nihil ali¬

udfunt, qvamvifcofa, fulphurea_»

falinaq-,effiuvia,qvaepermanumat- tritionem, a&uantur globulosqve

aethereosita _movent, utaliqvandö

lucemrepraefentent ^> Namnulla_^

ahaluxhominibus ineft, qvam na¬

turalis calor qvi incontinuo& ^va-

riomotuconiiftit, qvi qvocelerior

eileöintenfiorevadit calor.

δ. _9. Anirnälia bruta pari modo

lircem

«sxrfx&gs.

lucem vibrant, qvorum princepS

Jeofertur,deqvö,Mi^anm hb. ^n. de animalibtocap.7. AmmalUludeB valde igneum,ξβeaeil caufa,curiäudAEgyptij

vulcanoconfecrarint,exteriören^ignem

iimet

autfngtt^> ut ajunt^> propter ma·

gnarncopiaminteriaris: _porrocumVaU

defit tgneum folts Dornum eße dicunt.

Felesqvoq; prgeterqvai^qvod ocu- lislucent,^ex_pilismanum attritione etiamScintilläs_emittunt;Eqvorum

terga &jubas iivehementer frices fcintillis _micareéademcomperies, hyenas-,lupos,canes & innumera^

alia animantia exhiftoriis LuxiiTe patet, Ted nec vacatmihi, neq; eft

magni momenti, longa _exemplo-

rum ferieBen-lecForemdefatigaré.

Siqvidem animalia hominibusFere iimiliaFuiit qvoad partes corporis^

Spirituum & Sangvinis motum-, fic etiam iiSjeasdem manifeitandae Iuriscauiasaffigno; exeeptistalibus animantibus,qvasejusmodi ^natura privilegio gandent,utnoriumelius qvam interdiu videant. Qyorum

«MXiyXS^

luxex oculis emanans longéalitefy

atq;fola radiorum refiexione pro-

pagatur,vermesqvöq;noftupkires

mcent,utGicindela2aliiq;bénemuM

tamrepentes qvamvolantesairlarm pyrides cantharides&c. deqvibus Th, Barth. dicSlo lib.p.27g. Horum

infeöorum lucis eaufamaddit,Ro-

hault,inphyC fuap.2jf. Veriiimile

eile dicit ex vermiculis & muicis fto&ulucentibus, exhaläre materi-

am qvätidam qvas qvodam modo

refert iudorem aliorum animali-

11m atq> eam eile qvx impellit fe-

f cundum elementnm_$ qvod ex eo

pröbatur^, qvöniam poft mortem lucere defmunt.

tö. Sed circa lucemanimali-

um fupradi&saddimus&aliaqvae

I exhalationes pinaves & fulphureas

velaugent vel DiiTipant. Circum-

ftansaer muitumcoutribuitad lu- eis animantiumaccenfionem;facit

deindetemporum diverfitas,ut di-

; minuatur&augefcat lucidaexhaha-

- tio; major ineftanimalibus calor

B tempore

ί

tempore hyberno ^, qvam afltivo, qviaperaeftumpori dilatantur,per

qvosinternuserumpitcalor. Geli-

diflima autemhyeme lux cum,ca- iore viget; qvia tunc anguftiores

funt pori utmelius Sulphureaex- halatio, cuticula? &crinibusadhas- rerepoflit. Alimentisautemredin-

tegrantur animantium flammula?, fiqvidempleraq; illafulphure ^qvo-

damimbutafunt. Luminofle Sub-

ftantix ftrenuushoftis eft a?gritu- do,qva?tantumnativicaloris&fpi-

rituum diflipat, qvantum collegit

fanitaSjimde nonmodonitor ocu-

lorum,faciei& totius corporis pe- rit,fed& materia illa generandis

flammulis apta confummitur &

evanefcit.

§.n» Ha&enusHomines &ani-

malia bruta, pinavibus exhalatio-

nibus, &fangvinis concitatiorimo¬

tuluxifle indigitavi, nunc autem qvaratione, leones, feles, mures, talpse,&no&uae,intenebris velme¬

lius, velaeqvebene^acinterdiuvide-

•WßteX»

ånt,paucisluflrabo. Ab emiffione

radiorum (utqvidam volunt) nul¬

luni^exoculis lumen evibrant^qvo

in tenebris obje&a dignofcant. Si

enim felem in cubiculum inducas, cujus rimae probe funt obturatar,

cumlucernacandelammaximeab-

fcondente, nihil qvidqvam lucis fe¬

lisoculifpargent; remotoverovel

tantillumvelamineutminimalux

confpiciatur , oculiegregie fplen-

dere incipiunt, fupprefså ^vero lu¬

cerna, oculi iterum obfcurantur.

Hiuc facile apparet, illam oculo-

rum lucem intrinficam non eile.^»

Et fiinnatumhaberent lumen,uti- qvevicinasresperradiorum emis-

fionemilluilrarent; fed id elfe fal-

fumprobaturexeo, qvod ft fpecu-

lumoculis ^eorum no&u obponas-

nihil luminiså fpeculo reflexurrL*

comparebit. Qvomodo ^autem in

tenebris illa animaliavideant,non I efthujuslocivelinftituti. Splendor,

autemqvi in ejusmodi animalium 14 oculis,fubtenebrisobfervatur,nihil

B2 aliud

ΊΚΧ*°Χ»

aliudeft,_qvam tenueillud lumens qvodinipfis tenebris remane-t, ab

oculis eorum reflexum ad vifnm noftrum: qvemadmodum&idem

inadamantealiisq;lapidibusprasti- ofis,annulis inclufisobfervatur*

§.12* In praecedentibus viventi- j

umlucemlevipenicillo adumbra-

vi,jam paucisrerum mortuarum

&putridarum flammulasadne&e-

re placet. Teftaturqvotidiana ex- perientia, qvod motus qvanto fit

celerior,tantoetiam intenfiorem_»

excitetcalorem; qvi minimarum partium motus, etiamfi vifui nen pateat,infieni humidicongerie ta¬

rnennullaverifimilioralia caufiL^

adferri poteft calons infieno exci-

tati,_qvamtaliumminimarumpar- ticularnmagitatio. Pifces & ligna

nonluceremcipiunt,anteqvamali- qvis putredinis gradus praecefie-

rit; nam corpora corrumpuntur per motum partium ^> qvaruirL,

qvaedamavolant,qvodin lignopu- trido,ejuspororumlaxitas ejusqve .p

levitas

levitas oftendit, Rohault. Ph, fuχ

ρ, 275. Perhane aliqvalemputredi-

nernr fölvitur inanimalibus mor-

truismtifeulorum compages,& hu-

mores rudiores diflipantur, qvi-

busremotisin hofpitansfulphurea

I &völatilis fubftantia, ^{qvx per pu-}

tredmis calorem exhalat» meliori rationé aetherem ambientém im-

pellit; &ficlumenintenebris fsepi-

nsexcitat. Änimantinm carnemL·,

precedenteputredine etiamluxifle

TeftaturBarth, citatolibro _p. 244·

atq; hiftoriam adfert feqventem^

rfnno U9lt tempore chnfltredivi-

vifolemma celebrantur, tres Romani

juveneSiStudiofi Nobiles agnum eme~

runttejut^partem ipfo Pafcha dte com- mederunt > qvod fupereral appenfurru·

( utfit) qvodam locofervarunt,atcped

nollucumvenifienty candelarumJpecie%

complurese)uo agni partes colLucere vi¬

de_{runt ;} qvodfiqvisdigitiscarnemillam

contrePlabat fplendor una cum adipej

taclis lochadh&refccbat; Ceilante pu-

k tredine, ceflat^etiamlux, qviafimul

B₃ ceflat

cefiatpartiumfolutio,&motusqvi

caloremexcitat,qviq;fulphureavi- fcidaq; effluvia, ex interioribus lo-

culis expeüit, ad impellendos glo-

bulos-jethereosficincarne hac ali-

isqve rebus obfervatum eil, qvod qvamdiu putrefcebant lucemevi- brarint,pera£låverd putredine lux

evanuerit. Etcarnihuic lucida in

hofpitans materia aliqvamdiu viia eil,_qvoniamob vifciditatem &po-

rorum tenuitatem nonpotuit ex-

fpirare,neq; externus^aerintromit-

tiobparticulas _{iuas poris} majores..

Parili modo ferpentes, &alia ani-

mantia vifcidis humoribusfcaten- tia, etiamfi inminutas partes dii- fedlafuerint, non moriuntur, qvia porivifciditate obitruéli fpiritibus

animalibus tranütumdenegant. Sic gallus capite detruncatus, fubinde poitremamiteratfaltationem.

§· ι?.

£><? luce aqva Sal\&.

Qvantumluminis fub tenebrisin marifalfo appareat,omnibusiisno- tiffimum

timmumeff, qvitempore nocmrno asq;ac diurno iteneraper mare in-

ilitdunt. Obfervaturenim circa_.

naviumlatera, icopulosq; in qvos

marevehementerimpellitur, tanta fcin&llartimcopia,utacervos qvaji

igneosreferat Cum autem mare remibusimpufiumfuerit, vel Sco- pulo aliisq·,obftaeulisillifum,impe-

tus qvem particulas fåinx ex nac concuffione acqviruntefficere po- teft,ut prima; earum in aerem_,

ejecfee, feibidulcis ^aqnaepartibus qvibus circumcinéhe funt ^, expe- diant;atq·,itafolae&certointerval-

loab invieem diftantes , fcintillas ignis generent, haud fecus qvatrL.

qvsefolentemicareexpercuiio fili-

ce. Sciendumeft; particulas falis

adeffe&umhitnc edendum, reétas

&politas reqviri,uteomeliuså^par¬

tibus_aqvas dulcis feparentur. Mu-

riaautem& aqvamarinainuafe alt qvamdiudetentaejusmodi fcinfcißis

nonemicat,reqviritur enimut par¬

ticulas_aqvasdulcis,Talis illas,non ni-

B ₄ rnis