Det här verket har digitaliserats vid Göteborgs universitetsbibliotek.
Alla tryckta texter är OCR-tolkade till maskinläsbar text. Det betyder att du kan söka och kopiera texten från dokumentet. Vissa äldre dokument med dåligt tryck kan vara svåra att OCR-tolka korrekt vilket medför att den OCR-tolkade texten kan innehålla fel och därför bör man visuellt jämföra med verkets bilder för att avgöra vad som är riktigt.
Th is work has been digitised at Gothenburg University Library.
All printed texts have been OCR-processed and converted to machine readable text.
Th is means that you can search and copy text from the document. Some early printed books are hard to OCR-process correctly and the text may contain errors, so one should always visually compare it with the images to determine what is correct.
01234567891011121314151617181920212223242526272829 CM
JOHANNIS MESSENII
ILLUSTRATA,
Sei/
Chronologia de rebus Suecle
Potiffimùm ;
Dcindè Regnorum etiam adjacentium,
in quantum illius conducit cognitioni-
Tam Eccleßqflicis quam Politicis,
abAnno Christi MDLX. ad MDLX VIII.
TOMUS VI.
STOCKHOLM!^
Tjpis OLAVI ENÆI, Anno Christi M. DGCIL
SERENISSIMO ET POTENTISSIMO
monarchæ
,
D. GUSTAVO ADOLPHO,
Sueciæ,Gothiæ, ac Vandaliæ Regi,Magno
Finlandiæ Principi, Duci Eftoniæ, Careliæque , nec non Ingermanfiiæ Domino ,
Plurimam ac ætcrnam falutem !
cow7..
arrogaret5 & in
tgceclciris, <3 oinwno regiis am~
mi corporisque dotibus proditus fuitnon paucis . Rex ERICAS, MAJESTATIS VESTRÆ Patruus ferunt quod mentis JiirM quibusdam foret deditus affectibus heris, &puffionibus etiam abunde frommentt- ruinam. Nam animi quadam inconßantia, con/du pracipitantia, nimia divitiarum affluentia, harum mutilis prof.ußo.
Sicut etiam frequens cum malit confultoribus de Repubf dehberatiOjinl tiabilis dominiorum cupido, quodque fufpicionibus plus xquo tndulgeret, exitium Regi mamificeiitljfmo attulerunt. Inde fiqmdem,prâ dolor, Jid Z^lurLfehofiibJlbjecit, quam ßmulpoft
Polonum, Lubecdfes, Lignes pariter adverfarios, cum granßimoa»>
fro, qSm regni iuetiei detriment fuftinens; Jmotf ™*™'n£ibZ Jfles pariter laceflmt, fratre Johanne impugnato, G? captivato, quibi
damque Procerum nobilioribus trucidatis. . Huc acceffit quod v aga, domi operam daret libidini,
ingenti opum profußone ßmul HngU. ScoU^ Htharingœ &
nubium expeteret, obtentoque aliquarum earundem conjenju, minus ■ hi liter illas negligeret-, neutram ducendo. Profer tim vero cum domi dem (latui haud convenienter regio, maritus faSlusßt, unde permag Sibi.^) fafamilU contemptum, odiumque gentis Suetica conciti#
Caterum ad rerum quod attinet hujusmodi cauf/as,cum Rege D n
^nßZofuoin bdlum incidit quod is
arrovaret in infulam G otiandi a , quas damque ohm pr j ZTZpt^idis Andds^xÉRiœS^ ^^
precium refundendum effe. Quapropter cum Dano fs '<’!
arma conjungunt Lubecenfes , ac Polonus ; IU,
Sued a negotiandi non impetrarent prnnlegium.Hic porro q do^1'
HM
S\ Ræ Majestatis Vestræ
JOHANNES MESSENIUS.
Subjeétiflimus & fideliffimlis Servitor,
-
dominium Efllonio aflfeHaret, dewdè fororem ipfius, & flbrorium Johan- nem Finlandia Principem , in vincula conjecifflet. Undè liquet timui, quonam fuerit cauflfa diflfentionis Ericum & Johannem inter, nempe quod Rex fratris haberet fufpeftum cum germana hoflis matrimonium-, Ac propter ea utJNloflfchum ad fuus traheret partes, Cathar in am violen- ter marito ereptam, illi conjugem minus honefle pollicetur, quam prius frufird Tyrannus expetivifljet.
Atqui eodem ERICHS Procerum ideo perpetravit, quod fufpicare- tur ipjos throno Suecio clam inhiare , quem majores illorum quoque pojjedijjent ; vel Ducis Johannis, ceu proximi cognati, liberationem ma
chinarentur, ut fceptrum regni ipfi traderent. Nec tantum hujusmodi fufpicionum incendio, fomitem fubminifllrdvit cacodœmon , quantum unus confultorum primarius malorum, Georgius Petrius,qui regis, ree ni
que fubverfioni natus videbatur.Hoc quidem POTENTISSIME REX profent E fumma efl Hi florio, quam de Patruo & patria MAJESTATIS VESTRÆ confcriptam , jure quodam meritijfimo MAJESTATI VE STRÆ inferibo, qua par efl fubjeHione dedico offeroque, impense fla
gitans, ut Chronie on chronographum , confluet d dignetur benevolen
tia compleiïi. His proinde valeat MAJESTAS VESTRA quam reSliffimè, diutifflmeque. Ex arce Cajanaburgenfi, NHL die Auguflli,
anno MDCXXN °
^PROGRAMMA.
V
Os qui fceptra tenetis ipfa mundi, Et rerum dominos Deus creavit ; Quos inter Gothiæ fui monarcha , Et Suecam pariter tuli coronam , Infortunia vos mea erudirePoffunt, confiliariis malignis
Aurem ne tribuatis usque fidam ; Nec mens fufpiciofa vos patrare Cogat flagitium, velut necare
Infontes homines-, vel hos iniquis Torturis cruciare-, carcerumvè
Clauftris tradere -, vel bonis honeftè Partis defpoliare -, nec fitire damna
Fratrum -, pluribus aut movere bellum Unà fortibus hoftium catervis >
Nec gazæ cumulos nimis profufa Dextrâ diftribuatis, hos parentum Nobis follicitudo congregavit -,
Confortem thalami nec eligatis
Quæ non conditione vos adæquet, Hoftis conciliatus haud repentè
Credatur nimium, latet venænum-, Hinc traxi exitium, cavetelapfumi Vos veftigia noftra fat monebunt.
CHRO
Chronologize Scondianæ
TOMUS SEXTUS.
negotiatores adhærentes,
Nno M.D.LXL poft parenta
lia , Ericus Guftavi filius quibuslibet ani-
mi corporisque dotibus, regiæ competentibus maje- ftati, affatim decoratus , clavum Sueciæ capeflit mo
derandum. Nam præter infignem artium liberalium,
& præfertim mathefeos, ac lingvarum exoticarum cognitionem, in omni difeiplinæ militaris fuerat genere verfatiffimus;
ingenio admodum perfpicaci, verum fufpicaci; blandus fermone ; co
niis alloquio ; flatura corporis mage grata, qùam elata; equitandi,na
tandi, faltandique peritia tantopere præditùs, ut fpeftantium animos in fiimmam plerumque admirationem raperet. Quocirca ingentem de il
lo fpem omnes Sueonum conceperant , nec eâ fruflrati fuiflent , nifî pravorum fedu&us fuafu confultorum, eorundemque coryphæi,Georgii Petri, hominis verfutiflimi, crudeliflimique, ille fratribus & fororibus, injuria affe&is vindi&am in fe provocaffet ; Ampliflimo quoque Sueciæ regno non contentus, aliena affe&aflet imperia; Inde multiplici bello do- ttii & foris, fe implicaflet, Danos, Polonos, Livones ,
Vandalicos,& ipfosmet Sueones,Principi Johanni germano
iffnul laceflendo; Nifi prætereà regni proceres, quorum majores Sueti- ço quondam aflediflent gubernaculo, affeâati perperam forfitàn fufpe-
<%s dominii maftaffet ; Animo nimis inconftanti cum variis identi
dem principibus fœminis, matrimonium contrahere primum propofu- }æet, nunc Anglam , nunc Scotam, nunc Lotharingam, & nunc Hef- larn ambiens, ac immenfo in harum quamlibet auro profufo, inchoa- tum connubii paflum denique omififiet , intereàque domi nimium va- deditus libidini, pellicibus illuflriflima difliiadentibus continuo ma- hdmonia , obediviffet ; Ac demùm nifl thefauros Sueciæ admodum gran
is , â parente in ufum reipub. confervatos, non hinc perdendæ , &
pltt congeftos , nimium imprudenter, praefatis aliisque modis dilapidai- let, prout fequens his omnibus perhibitura teftimonium fit hiftoria,ad flUam ex diverticulo nobis modo remeandum.
£ , Ab exequiis reverfi paternis Stocholmiam unà fratres & forores
^ici regis, paterni flagitant exeeutionem teftamenti ; portionem fcili-
A • cet
2___________CHRONOLOGIÆ SCONDIANÆ
cet quilibet fuam de ampliflimo patris thefauro, velut etiam fundorum hæreditariorum, 8c deputatos fibi ducatus ; Johannes Finlandiam; Ma
gnus Oftrogothiam ; & Carolus adhuc minorennis , Sudermanniam, Nericiam & Vermelandiam. Itaque bona Ericus cum iis mobdia par
titus, fibi juxta obligationem illis argenti fummis maximis, in Angli- cum impenfis matrimonium non detracftis , fuam integre capeffit por
tionem. Fundos autem hæreditarios ipfis prefcife denegat, afleverans cum major illorum foret pars a prifcis olim regibus Suecanæ donata Ecclefiæ , hinc mandato parentis ablata , minus vero æquè fundis hæ- reditariis adnumerata ad coronam regni , quæ eorundem amiffione fuiflet nimium exhaufta , iterum devolvendos elfe. Ducatus tamen fratribus deftinaros, præterquam Carolo , affignavit, fed jure magis li
mitato,quam ultima fuerat parentis voluntas ihisque de caudis prima,& qui
dem fœcunda valdè inter Guftavi liberos jacitur difcordiæ fementis.
Quam rex Ericus par vi faciens (pro fuæ voluntatis executfone in his,aliis
que regni negotiis,primariosSueonumArbogiæ convocat,ubi XIV. Aprilis, Duces compulfi talibus fubfcribunt ftatutis,quoad provinciarumpofleffionem obfervandis,qualibusillimancipia fratri prorfus effici fe clàm fremebant.
Confangvineos vero fuos alios inferioris ordinis poteftate, dignitateque ornaturus , ordinibus voce præconis follènniter denunciat, quod Pe
trum Brahe amitinum fuum , ficut 8c Suantonem Sture, Guftavum- que Rofa, parentis confobrinos, in proxima fuæ coronationis feftivi- tate vellet Comitum infignibus decorare. Caufæ erant, ut hi hæredi
tarios na&i honores, hæreditariis Regibus fideliter adhærercnt. Quæ non evanuit fpes, profuitque poftmodum, 8c prodeft adhuc Guftavi familiae , fide illorum erga eandem nunquam non firma exiftente.
Verum poftridie Rex ipfemet cum ordinibus locutus,fuum cumAngla connubium deprædicat, & tandem fe illorum permittit arbitrio , hâc tamen lege, ut fi Anglicum non procederet matrimonium, fibi libe
ram poftea facerent poteflatem, indigenam, vel alienigenam, inferioris aut fuperioris conditionis uxorem eligendi.
Hinc ftatim Sueones fubveriti id , quod accidit poftmodum, nè Anglæ privatus amoribus, unam pellicum ducerer uxorem, quod nimio harum defiderio flagrare illum conflabar. Nuptiis igitur fubfcribunt An
glais , & ampliflimos in has contribuunt denuo fumptus. Quibuscurn, aliisque longe majoribus ex regni defumpris ærario, regiorum quidam fervitorum in Angliam præmiffi funt, tanto neceflarium thalamo pra?' paraturi apparatum.
• ^Q^anens interim Arbogiæ fpönfus adhuc paulifper, ut regnun1 fua in abfentia tranquillius gubernaretur, peculiarem lingulis aflignatpr°' vinciis dynaftam; fupremos incolis judices controverfiarum ordinat, quorum pars media Stocholmiæ continuo moratura , & afleilbrum reliqui per vices regnum perluftraturi, litesque forent difcuflùri. P*' verforia etiam publica, & fubfidia pro commeatibus ultro citrbque pef Sueciam, viatoria conftituit. Livoniæ præterèa fnbaäio in his ponderata, approbataque, comitiis. Inauguratio regis publicata, XXIX. Junii die celebranda Upfaliæ. Et tandem nonnulla religionis negotia in hoc venti' lata conventu. Etenim Rex juvenis Dionyfii præceptoris informatione,
& quotidiano cum aliis ex Anglia Calviniftarum colloquio, ad dogma fummoperè inclinatus Calvinianum, de contrariis huic ceremoniis prl' mum in Ecclefia Sueonum abrogandis ; Sacramenti nimirum elevatione»
imaginum propofitione, altarium & facerdotum ornatu, movit ille qu^' ftionemj nec promovit, M. Laurentio regni Arçhiepifcopo regiæp!tn^
TOMUS SEXTUS.___________ 3 ununreluftante molitioni, & fententiam confutante adverfariorumE Rex proptereà diendè indignatus eft, quod foris fponfæ minus fe fore gratum, Calvinianæ fubvereretur, in his domi paflus repulfam. Sed temporis pro- grefliicum peregrino in Sueoniam milite, placita Calviniftarum, Ana- baptiftarumjconoclaftarum, & Liquiriftarum, uberius multo propagata, bellum acrius Laurentio .intulerunt, prout ex fequenti conftabit hiftoria.
Cæterum modö Livonica invitat calamum tragædia, quam utleâor perferius contempletur, ipfam paulo altius exordiar. Gothardus Kctle- rus Ma gifter ordinis Livonici, armis Mofchorum graviflimè impugna
tus, majores hoftibus indies accedere vires, & fibi, Puisque decedere hinc animadvertit, quod Vandalorum mercatores, & potifiimum Lube- cenfes, omifla cumRevalienfibus, aliisque Livoniæ civibus, negotiatione, fub Nar viam cum mercibus navigarent Ruthenicam, ac Mofcho infignem commeatum, & omnigenum belli gerendi apparatum, non in Livoniæ folum , fed totius etiam Chriftiani orbis perniciem, quotannis appor
tarent. Quamobrem cum fæpe numero Lubecenfes intermittendæ cum hoftibus inufitatæ fub Narvia negotiationis, & confvetæ in Livoniæ urbi
bus, potiflimumque apud Revalienfes frequentanda?, nequicquam admo- nuifiet, demum anno MDLIX. deipfis coram Imperatore queritur Fer- dinando. Quibus ifte querelis compulfus, publico vetat edi&o cum Mo- fchisjvelut Reipublicæ Chriftianæ hoftibus, impofterum mercari,datisque fimul litteris ad Guftavum, Sueciæ regem, ipfum, ceu maris Baltic! domi
num, ad impediendam hujusmodi cum Rufiis mercaturam, peramicè in
vitat’ Atqui cum nihilominus inftitores Vandaliae, aliarumque nationum, continuo in Mofchoviam velificarent, clafie Magifter in Oceanum, cum fublidio Revalienfium expedita, plurimas intercipit onerarias Rufliam vprfiic feftinantes, vel inde remeantes, & Sueonibus fimul non parcens, Sueciæ propcerea Regem fibi infeftum reddidit.
Nec minus Vandali« mercatores, amplioribus longe mercibus fpolia- ti, Livonibus indignantur, qui Cæfareum exequerentur mandatum. Pro- ptereaque Ferdinando fa&i fupplices, data cautione de non apportandis Mofcho armis, alias in Rufiiam merces advehendi, evehendique licen
tiam Viennæ,III. Aprilis die, annoMDLX. impetrarunt, & fimul litteras Imperatoris ad Magiftrum ordinis , ablatarum fruftrà mandantes reftitu- tionem mercium.
Ericus quoque Rex parenti fubrogatus in throno, cum Sueonum inftigaretur querela opibus fpoliatorum , nequicquam fæpius Ketlerum admonet , ut merces Suecis reftitueret, & maris luperfederet infefta- tione. Interea' vero Revalienfes ob conjunétam cum Magiftro piraticam fe finitimis odiofos fieri nationibus, has ideo fuâ urbe pertranfîtâNar- viam frequentiores modo navigare, & Mofchos in illos reddere magis armatos, fruftrà fe in ipfos fubfidium â Magiftro præftolari, nec elle confultum propter mercatura? incommoda,illud â Polono in dominum accepto flagitart ; Suecum autem ab hoftibus liberare & priftinam Re
plia? negotiationem, compulfis eo mercatoribus , pofie facilius refti- Uiere, confiderantes ; Legatis ad Magiftrum expeditis, omnem ipfi re
vinciant fubje&ionem, nobilesque fimul Jarviæ, Harigiæac Virlandiæ, illam Regi Sueonum deferre inter fe deliberant. Surdas igitur aures Pubuerunt Magiftro , fuadenti ut fuum imitati exemplum, Polono ac
cederent; velut etiam Magno Oefelienfium dynaftæ, hortanti ut Danis, ceu primis conditoribus, fe fubmitterent. Tandem ipfemet Suecus â polono, & fortaflis fimul â Dano, fuit admonitus, ne Revalienfes cum anto regni fui diferimine, fub prote&ionem fufeiperet, fertur mo-
A 2 nenti-
o till
ly
£3
.ii
4 ŒRONOLOGIÆ SCONDIANÆ ___
nentibus confenfîflè, fed non ftetiffe poftea paétis.Enimvero æquam fib ratus occafionem inde oblatam, partem Livoniæ in prædam vicinis datæ Principibus occupandi, quod Magifterdamna Suecis irrogata, nollet com- penfare, cum Revalienfes Suetico fe imperio fubdere forte nondetreftarent, finitis anno MDLXI. comitiis Arbogenfibus, fub Aprilis exitum in Livo- niam cum exercitu transmifit praenobilem virum Claudium Chriftierni ab Aminne, mandans ut nifi ante feftivitatem Pafchæ Magifter damnis fatis- faceret Sueonum , ditionem ipfius invaderet fubjiceretque , ac fimul Re
valienfes in deditionem, prote&ionemque fufciperet femet oblaturos.
Claudius proinde fub Revaliam in Maijo delatus, Magiftro alibi agenti mandatum Regis per litteras exponit, 8c naâus refponfum, quod nullus conditionibus effet fatisfaâurus , bello fe accingit. Prius tamen ani
mos exploraturus Revalienfium, ipfis ad colloquium vocatis, fuammon- ftratinftruflionem » Quâ illi plurimum animati, * datis & acceptis utrinque obligationibus, regno Sueciæ fe fubmittunt, unaque ordo Nobilium inpro- euis urbi habitans provinciis, fed acropolim Sueones non adepti Reva
mp quod ipfam Caftellanus, Cafparus Oldenbochius , Magiftro adhuc fidus, dedere prorfus recufaret, fesqmmeftri temporis fpacio, arx vehe
menter oppugnata fuit, quam demum Casparus, viétualium inopia com- pulfus pandidit fefto D. Baptiftæ.
Interim domi Rex Ericus fuæ feftivitatem inaugurationis apparat, ad quam invitati confluunt, ficut etiam variorum principum , & urbium Van
dalicarum oratores. Fuit igitur illa Upfaliæ XXIX. Junii die, pompa fané maximâ celebrata. Eaque peraétâ, novo fratres juramento fidelitatis Rex Ericus fibi obligat , fpondentes inter alia , fe conttitutionibus haud obluétaturos Arbogenfibus, &fangvinem fi opus foret pro regis incolumi
tate profafuros. Inifta fimul folknnitate, ex promiflb decorat Comitum infignibus, Suantonem Sture, Petrum Brahe, & Guftavum Rofa. Atqui Baronum ornat titulis, alios VI. procerum Sueticorum, OlaumGuftavi, Stenonem Erici, Birgerum Nicolai, Gabrielern Chriftierni, Laurentium Flemingium, & Carolum Holgeri. Ceremonia talis fuit ; in Dalmaticis pro
cumbentium tempora ante thronum recens coronati, Rex præcinxit aureis diadematis, juflitque fideles eflè patrias; Hoc autem difcriminis inerat crea
tioni Comitum & Baronum, quod rex non his fed illis gladio leviter inflixit alapam. Deinde XXXIII. donat Equeftri cingulo partim indigenas, partim alienigenas. Vandalicis prasterea oratoribus multum exhibet favorem, pro
mittens illis veterum in regno Suetico privilegiorum confirmationem, &
miflurum fe propediem ipfis hujus exemplar. Longe tamen magis quàm cæterisbenevolumfe præbuit Revalienfibus, unà comparentibus, his privi' legia roborans liberaliflïma, fpe infuper faftâ, confvetam ipfis cum Mo*
fcho, aliisque negotiationem gentibus reftituendam; Præterea infigite#1 ipfis fummam argenti mutuavit pro latifundio Kegelenfi,eisdem, oppignO' rato â Magiftro folvit XXX. millia thalerorum, de quibus defperarunt Revalienfes; edi&umque fimul publicavit, quo mandat Sueonibus, omnige' num Revaliam pro pecunia parata commeatum deportarent.
Ifta Revalienfes regia munificentia & benevolentia, non immer##
exhilarati, de novo plurimum fibi gratulantur domino, multi quoque nobi' lium Livonorum in Sueciam profeâi, donis & bonis ampliffimis donant# ’ Atqui ftatuitSuecus,tanto emporio præftantem acceffionem regno contig#1*:’
fed pro dolor , evenit pofteris ut multo Sueonum fangvine Revalia & L vonia effent comparatæ, uberiori vero confèrvatæ.
Secundum coronationis follennia, rex Ericus Stocholmiam XI reverfus, Thencinium Polonici regis legatum ibi deprehendit, cum
Julii quo ipfi
jyr Wl
____ _____________ TOMUS SEXTUS.
>pii propter Revaliam vehemens'contentio. AïquêlucûîêntêFôftcndit Rex- fe nullo iniquo jure hujus urbis , & illi contermina; provincia; doming mac ceptaffe, quam Sigismundus illud afflaverit. Gothardus ordinis
propterea armis urbem Polono fubditurus , ipfam XI Ausufti cin-S/lh ’ hdione. Ait, præfidiariæ Sueonum cohorte! faââ protinfs in hofteni eruptione, ipfum mde profligant, machinis duabus bellicis, & totidem ve'-1- hs exutum. Poftea in m.l.tes noftrates de viâoria exultantes, horrenda n,™mrlntcr' °S obo"alu“’ “‘tere deflevit, atque bina illorum millia Ln, f!S fpatlUra’ ‘pflum urbis & territorii guberna- torem Laurentium Flemming a Sundholm Baronem, rapiendo.
Advenerat fub illud tempus ad novum Sueciæ rep-em I R nm-î Pontifies, Johannes Francifçus, Zacynthinorum EpSp™’,ÄetoZ indigena, nobiliffimus æque ac doéfiffimus. Etenim Pius IV obitum Guitavi intelligens, confidebat hujus filium throni hæredem, facilius ouam parentem ad Ecclelîæ gremium Romanæ, cum regno Sueciæ univerfo perducendum. Hoc igitur fuper negotio illum, miffo nunc in Sueciam lera to compellavit. Quod impetravit autem nihil erat, ut etiam idem leeams ex conventu Prmcipum Numburgi proteftantium contemptus difeeffe™
quando cum oratore Cæfaris , huc Sueciam fe dedit itineri , arbitrati iunt quidam quod non Sueonum duntaxàt gratia, iftum Pontifex trans- mituietlegatum, Ced etiam Anglorum, quôdfperaret Suecoadpartes fuasner moto, ubi thorusipfi Elizabetæ contingeret, expeditiorem fibi futuram An- giæ fimul converfionem.
SuoslegatosRexEricusaduniverfosEuropæmonarchas.&Principesmo- do em.hr, renovatum cum.pfis amicitiam; ac etiam quâ olim pollereeoX dem parensfiius voluerat Guifavus. Horum porro haud poftremSsfiihCarotas l,rai;?æ.7X’nllperftatridefun,âoFranciteoûbrogatuLd illum uerdoftns vm M Martinus Helfingus, primus méæ foergs maritus to !Ä 1 Ult & alter mKuffiam expeditus,cum refponfo minus benigno poftea rediit V ueco enim, quo J Livoniam quoque affe&aret, Magnus dux indignabatur ’
Aft in Damam Iplendidior decreta eft legatio , quâ viri præno Mes, Guftavus Olai a Torpa Baro, & Thuro Bielchius, fungebantur in mandate habentes , ut publicam regi Sueonum fidem ner nani m profeduro Angliam verfus cum CCC. Itipatoribus , flagrent qu^
non difficulter impetrant, licet Danus connubium illud sfeci cum Ainrfa fuis penculoffim fore molitionibus, non obfeure profpiceret. His oræ t rea commiffum fuerat, ut cum Frederico de trinis Sueônum auS diadematibus, inter mfignia Danica légitimé minus ab ipfo ufurpatis,placidi expoftularent ; vetprem de Scania , Hallandia & Blechingia multo quondam argento Suecorum emptis, controverfiam inculcarent ’ Got- bmdxæ tamen reftitutionem ferio magis flagitata. Verum non difficilis limir?rn?tad hffiusmotù gravamina refponfio, demonftranti quibuslibet de iium Xr vSvm 5dIlfa0IOnerBremfebrogenfe quinquagenarium elfe ry f , ’ “ntq XV. annos impofitum, quod non liceret rumpi, citra
n°miniS Sue^CI Iftoque cognofcens Fridericus â J°rmo res novas fibi metuendas, arma tacitus oçcœpit cudere.
lium Meavit & Suecus Anglicæ modo accin&us profecftioni , confi- ilV Per.^aniara itineris ineundi. Atque ex portu Elsburgenfi, cum
& nÅ • cJa^e Calendis Septembris folvit, fratre ftipatus Cärolo Kei’)nIIS ?ecr0 Brahe, Guftavoque Rofa. Domi autem ftatus en-,’ dy^raoilis fuit, quod bellum inter Suecos & Livones flauraret- (il|asque äaiarerOnM,h°<;fChiS’ ac fubecenfibus futurum fumum fcin’
l olteutaret. Idvo Sueonum fufpma , navigationem deteftantiUm
A 5 Angli-
6___________ CHRONOLOGIÆ SCONDIANÆ _________
Anglicam,Deus clementer exaudiens,tantam objecit regiErico tempeita- tem, ut poftridiè converfis in patriam proris fauces repetendum ipfi fuerat Elsborgenfes. Quando culpam reverfionis Petro Brahe , & Gu- ftavo Rofæ, comitibus imputavit, graviter eam propter in illos inveftus.
Quam â fe derivantes, probant ut ipfiusmet mandato naucleros , vela quantocyus litori patrio convertiffe. Sed placatus, tandem iter novum perDaniam & Flandriam propofuit ad Anglam; Miflisque per Sueciam illico ediétis, nobiles regni convocat lenecopiam.
Dum vero ipfi confluunt, Regem per Daniæ oras dedufturi, co- gnofcit rex Ericus in Livonia â fuo exercitu occupatam eile Padifen- fem munitionem. Atqui non difficilem fore Parnoviæ deditionem inter
ventu pecuniæ , fimul intelligens, XI. Ocftob. Falecopiâ Veftrogothiæ, XX millia thalerorum Claudio Chriftierni, Sueticarum copiarum ibi duélori, transmifit, ut iis urbem compararet. Vichiam fimiliter & Oefe- liam, cum arcibus imperio fuo additurus XV. Novembris , Guftavo Finchio ad ducem Magnum legato expedito, ipfum hortatur ut Suetico fe axiomati cum ditionibus illis fubmitteret, fratris Friderici defertâ ami
citia, cujus animum fibi minus æquum foret expertus in Iiitiæ Holfa- tiæque nuper divifione, quas provincias ille totas occupaflet, & cohæ- redem ad barbaras Livoniæ gentes, velut in exilium ablegaflet, habi
turum illum auxilium & opes in Sueciâ, fi monitis obtemperaverit.
Verùm Dux Magnus fratrem confobrino præferens, hunc refpuit do
minum 5 & interim rex Ericus lenecopiam ingreflùs, nobiles illic con
gregatos offendit. Omifla autem propter anni tempus incommodum profeftione Anglicâ , ordini nobilitatis conftitutiones quasdam pro
pofuit , & publicat quantum fubfidii â quolibet nobilium bello, extra vel intra regnum gerendo , ex reditibus annuis ferri deberet, & quan
to tempore lurnptibus hifce propriis forent finguli militaturi. Intollera- biliora illa nonnulla cum effent , primam horum indignationem con
trahit.
Deinde fubverens rex Ericus, nè elufus ab Anglis, tandem repul- fam apud Elizabethan! pateretur ; ficut etiam ex animi quadam incon- ftantiâ, quæ in aliis fimiliter negotiis regis hujus fæpenumero obfuit fortunæ, cœpit cum Scota meditari connubium, licet inAnglicum ne- gocium argenti plurima talenta expendiflet. Quapropter comitem Pe;
trum de fufeipienda in Scotiam legatione, nunc follicitat, quæ deinde in fequentem annum fuit prorogata, Rexque Stocholmiam autumno finito remeavit.
A Frideri o Danorum rege XII. Oélobris, fuit foror Dorothea Vilhelmo juniori, Brunsvicenfium ac Lunenburgenfium principi folle11' niter elocata. Die autem XI. Novembris, M. Johannes Thaufonius»
Epifcopus in Jutia Ripenfis, & primus reformatæ in Dania religion15 author , vitam in hoc mundo terminavit»
Rex Sigismundus, Polonorum monarcha , non obfcurè intelligenS Johannem Finlandiæ principem infigniter nummatum effe, Catharinau1
illi fororem confidit nupturam , hujusmodique affinitatis animatus fiL cia, argenteum flagitat belli fubfidium, contra Mofchos gerendi» £ aliquot Livoniæ arcibus Johanni pignoris loco affignatis, CXXlV.n111'
lia thalerorum obtinet. . <
Anno M. D. LXII. Rex Ericus follicitus de pace cum Mofcho firmanda, ut Revalienfes , & reliqui Livonum Sueciæ adhærentes 1 pariter compræhenderentur, timidi alias ab hofte fe infeftari poflè,11 yâ Mofchum hoc fuper negotio compellat legatione. Coutroverfis enanI
TOMUS SEXTUS,
Jhi
cum Dano articulis, ut tranfigerentur, alios legatos in Daniam mißt, quorum potilfimus fuerat Steno Erici. Difputatum igitur Hafniæ cum Danis de violenta trium Coronarum ufurpatione, & Sueonumin Sco- niam, Hallandiam, Blechingiamque jurisdi&ione aliquomodo vehemen
tius quam â prioribus legatis fa&um. Viciffim exprobrarunt Dani Suecis, fumpta ab Erico infignia Daniæ & Norvegiæ, affedatam Eftho- niam, cujus vetus Rex Daniæ patronus, & follicitatum in partes Du
cem Magnum Friderici regis fratrem. Quandoquidem igitur Sueci vi
derunt ludi â fe operam , & Danos ä&ionem averfari, inde XVII.
Februarii difcedunt.
Interim promiffa Vandalicarum urbium negotiatoribus concinna
ta fuit privilegiorum confirmatio, & hujus exemplar menfe Aprili ad illos deltinatum. Novas ferme immunitatis ipfis conditiones Rex con- ceffit, veteribus abrogaris, regno Sueciæ anteà damnofis; haberent e- nim facultatem in primariis: Sueciæ, Gothiæque. civitatibus , Stochol- miâ, Calmarniâ, Sudercopiâ, Norcopiâ & Abogia, cum incolis accolis
que negotiandi, citra omnem ve&igalium folutionem. Sed lex addita erat, ut Sueones pari conditione gauderent viciffim in eorundem civi
tatibus ;& effiet illis liberum in fingulis comparare ædes, ufibus etiam regni unam deputandam. Deinde opem Vandalicis in quoslibet hoftium Rex pollicetur', & ille quoque mutua in neceffitate omni juvandus, mi
litem vero in civitatibus ut colligeret ftipendiarium nulli negarent.
Quod autem mercaturam Mofchoviticam attinuerat, illam non alibi quam Revaliæ, & Viburgi, tra&arent,
Ifto proinde Lubecenfes interdicto ad Cæfarêm oratores queffuros ablegant, & qui veniam ab ipfo flagitarent in Rufliam cum mercibus, illo non offenfo navigandi. Verùm Suecus XXV. Aprilis edi&um pro
mulgavit in ipfis Vandalorum emporiis etiam publicatum , & illo, fiib poena mercium amittendarum, Ruthenicam prohibet navigationem,pro
nans exiliere Chriftianitati noxiam, & Revalienfibus minus lucrofam ; quibus veterem omnino vellet reftitui negotiationis conditionem, fimul- que infignem in mare claffiemexpedivit,edidi transgreflbres muldatum.
Ita rex Ericus præbuit anfam bello, cum Lubecenfibus poftea ge- fto. Quando unà frater regis Princeps Johannes non minorem dedit cauffiam bello Danico; Etenim veris initio confpicatus in portu Stoc- holmenfium navem Danicam, tribus Sueciæ coronis , cum Daniæ fi- mul ftemmate infignitam, indeque vehementer efferatus, arrepta bi
penni , puppim demolitus , infignia deformat, & regem Fridericum ad iram provocat graviffimam. Quam Dux pro tempore contemnit, non fratris folum eximia poteffate, fed etiam inchoata cum Polono affinita
te, plurimum animofuS.
Quippe princeps Johannes Finlandiæ nadus ducatum , lit minus fraternas & Mofchoviticas timeret infidias,Polonum fuis addidum par
tibus reddere haud imprudenter deliberavit. Nec commodius quam patrimonio fe voti fore compotem exiftimans, illuftriffimam Regis Si- gismundi filiam , ex Bona Sfortia Catharinam expetiit, utpræfatus fum, Çonjugem. Mofchum porro habuit rivalem, cui quod, virginem ea nol-
*et conditione ducere, ut filii ex ipfa , non priori conjuge fufcepti, hæ- tedes effient throni paterni, Poloni magnopere indignati, legatis pro P°nfa miifis adducenda, Equifonem cum jumento candido & phalera
to obviam expediverunt, iftius proptereà Mofchum connubio indignum
^finuantes, & nefariam cum jumentis libidinem eidem exprobrantes.
^Unc igitur ille defpedum ità vindicavit, ut armis Polono illatis, eum amplis-
8 CHRONOLOGIÆ SCONDIANÆ __
ampliflimis Lithüâniæ ditionibus fpoliaret , fiimmopereque humiliaret.
Atqui Princeps Johannes non repulfam paffus, benevolo regis Erici fratris confenfu , Polonicam hinc amicitiam captantis, & fponfum fua epiftola fideliter commendantis, XXIV. Maji legatos in Poloniam in hu
jus negotio connubii transmifit , infignes nobilitate viros Henricum Claudii â Kanchas, Johannem Beronis, Equeftri confpicuum dignitate,
& Zachanam natione Polonum , ac funélione Ducis Cancellarium. Haud vero minus illuftris matrimonii cupidus rex Ericus, approbatione fena- tus, Reginam Scotiæ Mariam, fuo deflinat thalamo confortem, hujus- que nomine matrimonii, Comes Petrus, Carolus â Mornaj, & Marti
nus Helfingius, tempore veris in Scotiam fuerunt ablegati i quibus pro viatico, V. thalerorum millia fimt deputata,& præter nobiliffimas pellium decades non paucas permagni precii monilia cum legatis deftinata, Re
gina? loco arrhabonis offerenda.
Poft iftorum nihilominus abitum, quorundam fedu&us adulatorum perfvafione, venuftatem Lotharingæ , avum, vel proavum maternum habentis, Chrittiernum tyrannum, magnopere celebrantium, alios expe
dit legatos, non minus auro argentoque oneratos, ad Imperatorem vir
ginis tutorem, qui beneplacito cum refponfo inde poftmodum redie
runt , nec magfs quicquam effecerunt. Sed Annam Erici fororem Geor
gius Johannes, Rheni Palatinus, & Dux Bavariæ, conjugem flagitavit, futuroque Suecus fororio daturus refponfum, illuc modo Simonem Wet- terum transmiferat.
. Haélenus verb Lubecenfium oratores apud Cæfarem conftituti, IV.
Maji die, ipfius obtinent diploma, quo Narvicam illis indulget naviga
tionem, yelut Germaniæ proficuam, nolens ideb in gratiam Livonum , amplius imperio haud fuojeélorum Ruthenicarum Germanos mercium defraudare commodo, ut neque Lubecenfes earundem lucro. Aft nec dum acceptis Ferdinand! litteris, edifto refpondent Lubecenfes Suetici regis, XXIII. Maji, permultis contendentes argumentis, Ruthenicamfi- bi permittendam navigationem , nihil tamen efficientes. Nam rex Eri
cus non paucas Lubecenfium naves mercibus onuftas Ruthenicis prin
cipio æflatis captas, fibi vendicavit, & partim Stocholmiæ,partim Reva- liæ, illas exoneravit, fifcumque inde plurimum locupletavit.
Quocirca Lubecenfes hinc magis confternati, hederatas convocant urbes, felio facratiflimæTrinitatis illic comparentes , & indè litteris ad Suecum datis , illi fuadentes, ut prifeis fubfcriberet privilegiis civitatum Vandalicarum , & naves mercesque ablatas reftitueret. Voto autem fuo fruftratijde Sueonum Rege in conventu ordinum Francofurti Imperia
lium fummoperè querentur, & litteras folum Cæfaris, Eleétorumque, affequuntur, quibus Regem Ericum familiariter admonent, ut in gra
tiam cum Vandalicis redire non gravaretur mercatoribus. Nec cum Im
peratore Lubecenfes, & ipfius afl'eflbribus, duntaxàt periculofas Sueo- nibus haberent molitiones, fed etiam cum rege Danorum.
Proindè quid â confobrino expeélandum foret exploraturus, m Daniam XXX. Maji, fuum transmifit Secretarium, Laurentium Canu-
ti, Sc convocatis Stocholmiæ Sueticis optimatibus,illam cum Dano con- tröverfiam ponderat, fimulqueprocerum impetrat confenfum XVI. JU' nii,ut Angla fuper matrimonio iterum compellaretur, quod ex iph*
plurimum Sueonibus fubfidii foret in hollium quoslibet expeélandum- Ingens tamen fuerat regis Erici levitas , uno eodemque temp°r<j ternas ambire fponfas, Scotam videlicet, Lotharingam, & Anglam,m miaque paterni thefauri prodigalitas, tot opum cumulos in hujusmo
,___________ _TOMUS_SEXTUS. ' a expendereTvelut per jocum .legationes; & aiiüJSdereTNÖnV5T^"
ftfto mentis mconftantia fuit Dux Johannes, qui fela ppocatus
ma, &reverlis modo legatis, grafiffimo inde refponfoobleflatus ed' que ad nuptiarum follenma vocatus, fe accingit profe&ioni 5
P/r qun^e temPus S}ieficabnm in Livonia dü&or coniarum vir admodum ftrenuus , Claudius Chriftierniüs , cum argento Parno’
vienfes non poffet expugnare , ferrum corripit, & mandat? regis prope feftivitatem Pentecoftes , illos vehementer obfidet. Qui fimul iris omnium rerum penuria prefli, foris oppugnatione defeffi, nec uPâ fub- fidn a Magiftro vel rege Sigismundo propediem ferendi fne recreati' ‘ vel animati, obtenta vitæ ac bonorum fecuritate, veterum que privile
giorum immunitate,feipfos,& urbem fuamSuecorum fubjicium im erm Illos vero rex Ericus, magnopere hujusmodi ôbleâatus deditione’
omnigeno urbis defendendæ apparatu firmavit , & infimer X ml’
hbus Rigenfium marcarum donavit. Alio prætereà nuncio fuit s’mn ? non minus nunc recreatus ; Siquidem legati prius in Rufliam exnediti domum modo reverfi, bimam cum Modis pacem, nomine Sueonum k’
Livonum fimul fancitam retulerunt, iliaque vigente , magnam LivonÄ partem rex Ericus, regi Sigismundo , Magno & Gothardo, fubducere moliebatur. Itaque Mofchus deftinatis viciffim ad Suecos legatis ner h™
pacem confueto Ruthenis more, Stocholmiæ XIII. Junii roboravit ut interea occupatas in Livonia munitiones melius firmaret, & belli Sup
cos & Polonos inter de Livonia reliqua fufcepti fpeflaret catailronhen' hornmque alterum poftea commodius impugnaret , & totam provffi-
Ciam fubjugaret. piuvin-
n„dan! P“™ Dux FinlandiæJohannes itineri accinftus Polonico vel ) nus Lithuamco, ab rege Erico fratre obtinuit, ut in fua ducatus’ ab fentia mihtanbus non eifet onerandus contributionibus ac exped doni bus , fimulque honorificas ad regem Sigismundum litteras a X
$qoæ-prum per Livonian, cum fecuritate & digXe orent dedufturæ ; Quæ tamen magis illi fuerant impedimento Jquam
Inf m E™u' animadvertens, quam peric™
lofa fib, effet illa Ducis Fmlandici cum Polono affinitas, idque proprer veteres cum fratre fimultates, & novas de Livonia cum reeeSiLX do be i tempeftates , transmiffis quantocius poft D. Johannerruiunciis
XT’ ^umÄruftra revocat- Quandoquidem is priori fretus E- ya, & benevolentia,navi protinus confcenfâ XTV i,,«- r» r Ilccn Ius cum infigni navium frequentia , &’JÄ/Ä”"’
Polo °l?' T|m delatl“fub Gedanum, in portu diebus XIV litteras â
; °lono fidei pubhcæ expe&avit, illisoue tandpm a j nrceJj]s d Jfigni pompa deducitur in urbem, & conviviis fuefl-a/nK- ec^anpnll^us cioneeX,Cipitl’r' temP°r7 Intervallo, rex Ericusdomi magis"in îüfp"- eîs nf„p Kp r en?n™acem fr?tris abitum confirmatus, nec parum â Du-
?m“ lnft'gatu3’ m conventu Ordinum, menfe Julio Stoc- 3PDra!vit-CC e^Vpt0 mu,tI.Pllcem de illo querimoniam inftituit, & Statuum tatLn , tI0ne conftituit, audita Laurentii Canuti nuper reverfi re- ftad C’ ut E.e.rtIl1^in Daniam legatus mitteretur, Thuro Bielche â Sale
^sTrS^Url°d’ t“0“’ Xdulii Maniam
^ep-pm ü .J • Puei^u 1-■ 5ed tweens inter fpem metumque pendet an nè imn 1,c eilSnTr?q habiturus effet amicum vel inimicum ignorans iroue lam Saratu.s a Danis opprimeretur, in iisdem XIV. Juki comitiis
^obil JCCî?.læ anno Priori ordinationem inchoatam confummavir Ôuâ
“biles obhgarentur, ex quibuslibet CCC. redituum anni“ma™
IO CHRONOLOGIÆ SCONDIANÆ
ift Çoronæ vafalli ex CC, cataphraâum Regi belligeraturo providere fémper equitem, & in peregrina illum trimeftri tempore militia fuftenta- re, verum domefticâ usque belli finem providere illi commeatum.
Huic quidem conftitutioni, Stocholmiæ velUpfaliæ, ut quidam fen- tiunt, promulgatæ, Nobilis ordo velut minus tolerabili ■> magnopere in- primis adverfans, ad tantam permovit regem Ericum indignationem , ut ibi contumaces neci dèftinaffe perhiberetur , nec tamen illam perpetrafle , intelle&â rebellium obedientiâ. Fratrem quoque Magnum Oftrogothiæ ducem, velut transgreflbrem conftitutionis Arbogianae, accufans, ipfius fervitores quosdam, huic magis culpæ affines, in vincula conjecit, ficque iftum etiam fibi fiatrem quodammodo adverfarium objecit. Atque prin
ceps Johannes non minus Regi offenfus, ob præfatam ex itinere concelfo revocationem , diffimulat, & viam continuat Dandfco Marieburgum; in
de Fruenburgum, feu Varmiam ; poft Brunsbergam, utrobique ab Ho- fio ditionis antiftite infigniter exceptus,& tandem Regiomontum properat.
Quando fimiliter Ericus rex non diutius fuum cum Angla connubium ratus prorogandum, & licentia fretus procerum nuper Stocholmiæ ob
tenta, XXII. Julii Nicolaum Gyllenftern, regni Cancellarium, & Bene- ditftum Gylte , velut paranymphos, ad Elizabethan! ablegavit ; Quos ta
men aéfutum legationis p oeni tens , Elsbnrgd revocavit, nec ipfos, aliosve ullos impolterum eo transmifit.
Interim Georgius Johannes, Rheni Palatinus, benigno Regis Suetici nuncio non parum exhilaratus, Scondiam verius greflhm accelerat, &
XVIII. Augufti Stocholmiam ingreflus, Annam Erici fororem illultrifli- mam venuftiffimamque fibi defponfavit, & domum pofteà repedavit, anno fequenti ad ipfa nuptiarum follennia opulentior & magnificentior rediturus.
Eodem propemodum tempore comes Petrus ex Scotia regreflus, Regi optatum indè refponfum Decembri menfe adventurum fignificat.
Nec ingratum ex Lotharingia, velut præfatusfum, prius confequebatur, eamque potiflimum ob cauflam ibi Suecus, prout non improbabilis exi- ftimo , procabatur , ut proneptem vel abneptem Chrifiierni regis conju
gem adeptus, avitam hujus jurisdiétionem in Daniam & Norvegiam, auxilio Cæfaris, alio rum que affinium, armis profequeretur, ac utroque regno potiretur.
Non multo diflimilem habuit intentionem Chriftopherus D. Magni- polenfis, & coadiutor Archiepifcopi Rigenfis , qui huic diœcefin fubdu- âurus , Imperatoris opem flagitavit, & fpe fruftratus , illam â Sueonuru Rege , unâ fororum du&â in matrimonium, fibi ferendam haud dubitavit-
In Sueciam proptereà hoc anni tempore perveniens, fuum Eric°
votum manifeftat, & defponfatâ ipfius forore Elizabethâ, fubfidium in*' petrat; aft quodam remoratus infortunio, poll: XVIII, annos cum ip‘a nuptias primum celebrat. Verum ipfemet Rex non Archiepifcopo quic- quam, fed Gothardo ordinis Magiftro Vitenftenum erepturus, illud pcr autumnum opera Claudii Chriftiernii graviter oppugnavit, quod tandem Johannes Grollius, fame adaâus,& nullas aliundè fuppetias nadfus,Suco
nibus aflignavit. Itaque cum rex Ericus non paucas urbes, arces <-*
provincias in Livonia ha&enùs obtinuiflet, nempè Revalenlium , Parno- vienfium, & Vitenftenenfium, Suantonem Sture Comitem modo illarum
conftituit gubernatorem. A ,
Quibus fortunæ fucceflibus Rex plurimum gavifus, nova infuper i titia cumulatur ; Siquidem â reverfis ex Dania legatis non citra volup temintellexerit, fecum in gratiam confobrinum rediifle. Atqui non m
TOMUS SEXTUS. n
tOj^Ut dniturnfor ifta Etîtïâ & amicitia, quam”Protoplaili mora in Pa- raciilo ; Quandoquidem Danus port noftroruminde abitum, venientibus illuc primum Mofchi, Sc deinceps Poloni, legatis, ac fœdus fecum in iuecum pangere volentibus, protinus confenferit, idemque Lubecenfi
bus perfuaferit.
Interea vero Dux Johannes Regiomonti quatriduum moratus, inde- que Calendis Septembris profe&us, ab aliquot turmis equitum Poloni- CIL’ Prutenicis, & Curlandicis, ad Caunam Lithuania?civitatem, orna- tillime deducitur. Ibi autem ipfemet Sigismundus rex cum flore Polo- ma? ac Lithtianiæ occurrens, fponfum perducit Vilnam , poll biduum, IV. videlicet Octobris die, qua decuit follennitate , ac dignitate Catha-
rinæ fponfæ copulatum. & ’
Memorat quidam, nuptialibus in bafilica facris pera&is, dum indè Neogami progrederentur, horribile vifum in cœlo prodigium nemnè feretrum in una caput hominis obtruncatum, in altera viream foetf-an-
tibus ollentans extremitate. 6
Secundum nuptias porro Dux Johannes cum leviro ibi aliqdandiu converfatus eft, acdemiim ipfi valedicens, cum nova nupta Rigam ver
ius contendit menfe Novembri; ubi non intromifliis, ad munitiones &
ditiones divertit, â leviro in pignus acceptas, ipfisque cuidam Johanni itrenuo militi non tamen ingenuo commiflis, Parnoviam feftinat ac ibi cum paucis in urbe fufeeptus hofpitio , fratris erga fe indignationem non obfcure cognovit; Ipfam tamen non magnopere formidans indè
Revaliam pergit ’
Quo tum temporis ex Sueeia Dux Chriftopherus cum regiis nro- peravit litteris, Suetico mandantibus ibi Polemarchæ, ut fibi præfulem Rigenfem impugnaturo,ferret fuppetias. Suæmet etiam caui&Suecus Lubecenfium calumniis in foro Cæfaris nimium prægravatæ tempeft - ve opitulaturus,Nicolaum Gvllenllern.ab Anglica nuper prof ftione re- vocatum , transmifit Francohirtum ; ubi Ferdinando, quam æquis effet Kex Sueonum permotus rationibus, ad prohibendam Vandaliæ merca- tonbus, Narviæ cum Ruthenis negotiationem, & quam illi peterent intolerabilem in Sueeia mercandi poteftatem, luculenter expofuit, fimul- que forfitàn de matrimonio Lotharingæ iterum propofuit.
Venim ante legati eo adventum , Imperator VII. Novemb fuum re gi Enco deftinavit cum litteris tabellarium, quibus cum ipfo clemen
tis expoftulat, ob maris mfeftationem, & impeditam ad Ruthenos na- amnfi°re d’h -eC flbl perfuadens Snecus Lubecenfium partibus Danum piius adhærere, in omnibus regni fui emporiis, pacem cum ipfo nu- duepq?nftltU?m ’ Çllenniterpc.?rat Pubpcandam, operâ æneatoris, & ca-
?Cpea f b ’ Sueombus manifeftans, quaslibet utrinque controverfias,illâ feanfaftas ’ amicè propediem componenda , elfe
pauco poli tempore intelligens Dani cum Mofcho & Polono ctiqnem, confobrino graviter fuccenfet; Magis tamen fratri Johanni, f0 Cipue poflquam modo primum inaudiret ipfum auri ta'ntum- novo f cero luppednaflè,omnino exiftimans fibi â fratre, Danis & Polonis for- lol?1 C0nb02^erato » occultas tendi infidias. Quarum infeiens Princens fui,^nP^s “"Pæiontim, & prout arbitror, infons, optimatibus Revaben- fend’ utat*s ’.&■ belle admodum tra<flatis,indè navigio Aboo-iam con-
^atAàllUr-am ipcb Theopha,niæ incolumis attigit pervigilio /’’totamque thahm PIS ^ftlvltate,?hf,aris tranfigit,cumilluftriffima probiffimar
1 c inaiami conforte, Catharina. r
B 2 Recen-
CHRONOLOGIÆ SCONDIANÆ
l
!
-
«
! 4l
î. ■ L
I Lï
>!•!
■
.4 >
• ■
il
flis '' i
K, Si ï i bp
«■
>
12__________r__5______ _________ ,
Recenfet porro quidam ex Scondiæ Hiftoricis, Principem Johânnefn eâ,præter alias, conditione matrimonio Catharinas potitum, quöd levi
ro promiferit, Catholici perSueciam dogmatis reftaurationi 8c propaga
tioni, fe pro viribus evigilaturum. Sed minus vera mihi affertio hujus
modi videtur, cum Princeps Johannes ifto fortaffis tempore magis Cal- vinianæ, in Anglia nonnihil imbibitæ, quàm Romanæ fuerit deditus re
ligioni , & acerrime in quolibet fermé congreffu confefluque adverfus dogma Catholicorum difputaverit. Illud tamen non inficior, libera illum religionis exercitia uxori Catholica? , & hujus fecftatoribus fpopondifie.
Sicut neque diffiteor, PrincipemJohannem deinceps affiduè cum iftius fidei affertoribus converfando, conferendoque , non parum ex dogmate i • - ___1 • ___ i i _ _ _ • _ ___ rr*. _ i_ r 1 _ L • fenfim imbibiffe.
Ah
eâ, praeter alias, conditione matrimonio Catharina? potitum, quod levi- tioni, fe pro viribus evigilaturum.
vinianæ, in Anglia nonnihil imbibitæ, quàm
dogma Catholicorum difputaverit. Illud tamen non inficior, libera illum religionis exercitia uxori Catholicæ , & hujus fecftatoribus fpopondiffe.
Sicut neque diffiteor, PrincipemJohannem deinceps affiduè cum iftius fidei affertoribus converfando, conferendoque, non parum ex dogmate hujüsmodi, quemadmodum ex operis progrefiù non obfcurè conftabit, fenfim imbibiffe.
Anno MDLXIII- Princeps Johannes amiciffimis compellans regem Ericumfratrem litteris , fuum ipfi denunciat reditum, ad repotiaque il
lum honorifice Abogiam invitat, aut fi non liceret ipfimet per negotia, illam fuâ præfentiâ ornare feftivitatem, ut illuftres fui loco illuc vicarios ablegare non dedignaretur. Sed utrumque Rex mordicus recufat, & IV- Februarii expeditis ad Ducem Jacobo Laurentio , atque Hermanno Bru- fehero, ipfum vehementer incufat, propter mutuatam regi Sigismundo hofti patriæ conjurato tantam pecuniam , illi fimul exprobrans, quod regia dehortatione contempta, Vilnam adiverit, & formidolofum nimis huic regno connubium iniverit, pariterque Ducem Johannem infimu- lans confpirationis adverfus patriam cum Polono & Dano, fœderatis in Stieoniam hoftibus, clanculum inftitutæ.
Porro cum afperiùs â fratre fuper his accepiffet, merito refponfum, Stocholmiam ipfum peremptorie ad regium citat tribunal, obje&is re- fponfurum ibi criminibus. Qui poftulatâ, & non impetratâ fufficienti fide publica, comparere omnino recufat. Indeque non obfcurè animadver
tens, fibi bellum â Rege inferendum, opem leviri regis Sigismundi, Du
cis Pruffici, & aliorum implorat affinium; fuas obfirmat munitiones»
ac potiffimum Abogiam, & Finlandos novo fibi obligat fidelitatis jura
mento , ad fubfidium fuo Principi ferendum haud imparatos.
Nec ignorans rex Ericus , fratrem hujusmodi fretum fuppetiis, ani- mofius rebellare , atque comperiens Mofchum, propter occupatam â Po- lonis Livoniam, & denegatum fibi cum Catharina matrimonium, modo Lithuaniæ ditiones infeftare , urbemque ibi primariam admirabili poten
tia impugnare Polociam, rransmiffis in Mofchoviam legatis hoc tempo- pore, Benediffto Gylte, ac Guftavo Finchio , Tyrannum invitat ad fee*
dus contra Polonum , velut hoftem utriusque communem , tempeftivè fecum pangendum.
Interea Danus fub prætextu pacis inter Scondios firmandæ , quid Suecus moliretur exploraturus , fuorum unum Confiliariorum , nempe Corficium Wlpheldium , in Sueciam expedivit legatum. Qui mente Februario regem Ericum Upfaliæ conveniens, & molitiones regis Friderici quodammodo ipfi proditas fubolfaciens,hanc â Rege fuo culpam derivare plurimum laborat, & inviolabilem inter Suecos ac Danos fore amicitiam fubdolè affe verat. Hujus itaque feduétus rex Ericus perfuafio"
ne,fide â confbbrino publica non impetratâ, XV. Februarii,hinc per Da- niam fuos deftinat legatos, Stenonem Ericium , Gabrielern Chrifticrnb Liberos regni Barones, &Georgiurn Finchium,inHaffiam abituros,Chri' fjinamque Lantgravii filiam, fibi conjugem poftulaturos.
Minus tamen fecuram mari, terrâve, legati non obtento in Dania falv°
W,f -
1
e
»
k?
. ■ i UI fl
_________ TOMUS SEXTUS. f.
ß^Tcondudu, fibi fore profedionem arfiitrati , cum SffiTm nTrve- mffent iHum a Johanne Frifio, regni Cancellario , flagitarunt. Is ?utem callidi admodum ingenii homo, tantam Succorum legationem habens fn- Ipedam, in abfentia regis Friderici,fub vario prætextu legatos æquo diu tius illic demoratur, nuncfuadens, ut Regem ea fuper re convenirent*
nunc perhibens hujusmodi ab illo litteras ipfis propediem adferendas ut interim expifcaretur, cujus gratia negotii Germaniam adirent, vel illud a Corhcio ex Sueoma reduce liquidius-intelligens, quod patriæ utilius de- præhenderet, Regi fuo juvem fuaderet Legatis confobdni exhibendum.
Nec dolus ipfos latuit,qui propterea fraudem deteftati;de tanta ibi mora luis negotiis inimicajroteftati ; jure gentium, pace inter regna nuper hrmata & propinqua Regis utriusque confangvinitate animati, non ex- pettato diutius hujusmodi conductu , abitum inde parant Ideoque Fri- lius m fua magis confirmatus fufpicione, & peregrinis citra licentiam abitunentibus magnopere indignatus, frequentibus ac frementibus ad portas urbis mandat excubitoribus , ut Suecos exitu prohiberent Qui jufla minus æqua executi, appropinquantes occidua? mox portæ legatos7 verbis & verberibus , ad pnftinum remeare diverforium, licet de tanta palàm vehementerque proteftarentur violentia, & hujus vindidam ad- verfariis luculentius interminarentur , compellunt. Quam Frifius noftra- tibus contumeliam , Rege abfente,non tamen infciente, fed facinori conni- vente,irrogavit,& cruentiflimo ità bello feptennali primum cecinit clafficum
Verum enimvero ne hujus fama injuria? in Sueciam propa
gata , fimiles Corhcio injiceret ibi compedes , fedulo invigilat &
captivos magis fpe liberationis, quam metu diledat, lautiusqne tra
ctat, donec incolumem ex Suecia reciperet Wlfeldium. Quifmgula- fi h finAmthmpOriS interVall° Sueo™m expertus benevolentiam, indeque ub finem brumæ in patriam reverfus , regi Friderico fignificat, haud ipfi diuturnam cum rege Enco pacem ullatenus futurarn , nili trium Ufu coronarum fe quantocius abdicaret, fimulque Gotlandiam illi re- ignaret. Ac proinde Legatorum non improbat captivationem, & præ- ei^Jm Stenonis, affirmans ipfum , maximum hujusmodi confultorem
«illeniionis. Quamobrem ille cum fociis ardiori mandatur cufiodiæ •
^ervitorum quidam contumaciores , publicis aliquantifper carceribus mancipantur ; Sarcinæ penitius examinantur , litteris potiffimum fpo-
«atæ, & tandem ipfimet legati Calenbnrgum expediuntur cuftodiendi,
«iique fuerant mtegrum detenti per biennium
m„^anUSpOrr6miffis aâutumlitter« a£lSuecum, illorum audaciam&con- traS F>?«r exaggerat«tantamque pröpter violentiam, non iniuliè
«Xcuftr “Mp ?Kr refcrib“s ">ox rex Ericus, fuos fruftrà feteritdd 1I11S l’be,rt,atelp.™.P«rat, licet crebris regem Fridericum be£,„ a hac poftmodum folltcitaret.lmmb tantum abeff.ut hos Danusli- VerC, i’ L,r a i0.n.a bvef° “e*nceps per Daniam ablegatos Germaniam çj., s 10mines ilhc detinere non formidaret, nè ipfis quidem ex Sue- hor Parn.enScin^tOr^Uf ’ icet confvetis negotiari ; Largamque nimis mam? n- ,uecis. Præbens bellandi occafionem. Ipfemer autem pri- biK . • J1 a cam ja<fiurus ; Suecum Oceano depulfurus ; dt mercatori- denHCCl<jirn mare acc°Ientibus , ve&igalque in freto Cymbrico pen
iti p1 iUS ’ c e(Eie Sueonum graflatione querentibus, fecuram præftiturus fern a navigationem, initio veris XVI. navium expedit in mare claf- duiq’ Jac°bum Brokenhufium præfiçit Admiralium. Qqæ de- d?ve^av0C!|lI?entnm PIurimis mercatorum occidentalium onerariis,
ena Vandalorum emporia, nec Sueticis ullibi navigiis comparen-
B 3 tibus,
t4 CHRONOLOGIZE SCONDIANÆ
tibus, quæ propter maris fauces adhuc congelatas , domi remoraban- tur, fibi dominium Pelagi vendicarunt, ac velut hofte jam inde fuga
to , triumpharunt. Terreftrem quoque vidoriam fibi rex Fridericus de rege Erico haud dubiam pollicebatur , quôd prætpr non paucos Germa- niæ Principes, Mofchum & Polonum haberet adjutores, Vandalicique forent cives Regis Suetici ofores; Velut etiam , quod Suecia domeftico arderet incendio , vehementiores quotidie flâmmas proferente.
Sed nihilominus imperterrito Rex Ericus animo perftat, & ne plurium fe hoftium objiceret mucronibus confodiendum, ac penitus ob
ruendum , fummoperè invigilat. Atque præcipuè amicitiam Impera
toris Romani captans, cum interea menfe Februario præfatas ipfius literas, in caufla Lubecenfium conferiptas, accepiffet, his V. Martii die Arofiâ refpondit amiciffimè , perfediffimè tamen, &. nervofiffimè. Ita
que Cæfar his Sueci literis, non folum â legato ipfius Nicolao Gyllen- fternio, de injufta Lubecenfium caulfa plenimmè informatus, regis ad- didior partibus evalit,& Sueticæ exemplar apologias mercatoribus appro
bandum , vel confutandum transmifit. Hoc verb illi funt conati , minus tamen feliciter , prout ex Lubecenfum literis ad Imperatorem hac de materia XVII Septembris pofteà exaratis, comprobatur.
Quibus prætereà rationibus impelleretur rex Ericus ad Livoniæ impugnationem, Cæfari, velut ordinis 'Iheutonici fummo protedori, çopiofè fimul demonftravit, illarumque fretus æquitate, dum Polonus bello diftineretur Mofchovitico, VIII minores Livoniæ munitiones,quas inter fuerat Karchis, Duci oppignorata Johanni, primis hujus anni men- fibus fubjugavit. Rex Sigismundus itaque â tantis hoftibus impugnatus, infuperque de periculofo fororii ftatu in Finlandia dominantis, informa
tus , IX Aprilis Lubecenfibus perfcripfit, quos inftigat, ut aliis Vanda- liæ municipibus in auxilium adhibitis, veterem defenderent libertatem ; Sueco ipfam pelfundanti frenos injicerent ; Pelago hoftem excluderent ; nec ullä per mare fubfidia huic adferri permitterent ; Spondens, quoad Livoniam, terreftri militia fe conatus infradurum Sueticos, Danumque ex fua parte idem promififle afieverans.
Venim Rex Ericus, ut internis primum tumultibus fedatis, ex
ternis fecurius congrederetur hoftibus, initio veris Andream Sigfridium, mediocri ftipatum exercitu, mifit in Finlandiam , ut expugnata quan
tocius Abogiâ,Ducem Johannem fratrem, cum uxore, fedatoribusque»
captivum , vivum aut mortuum , inde perduceret in Sueciam, & f in- landos regio morigeros imperio efficeret. Nec animum Dux vifo ho
ftium adventu defpondens, fe defenfioni fuæ, fuorumque accingit, &
trimeftrem fuftinet obfidionem, intereà fuppetias ex Polonia, Pruffia- que nequicquam expedans promiflas.
Quo temporis intervallo, novos deftinat in Haffiam Legatos reX Ericus, fibi Ghriftinam ibi fponfam adduduros, hosque Jacobus Baggiu*
per mare, inftrudiffima XII navium clafle, mandato regio fufeepit R°' ftochium fecurè transvehendos. Qui Stocholmiâ IV. Maji cum triumph0 folvit, & in Oceanum provedus, fub Borenholmia facris Pentecoftes ferii*
in præfatam Danorum incidit claffem. Quando Sueci, Danique, mæ tuo efferati confpedu, primum eminus, & mox cominus, fe viciftinj telis impetunt. Acerrime vero utrinque pugnatur aliquandiu, &,tan dem Sueones , licet navium , & militum numero , longé forent no bus inferiores, tamen vidoriâ fuperiores evaferunt. Nam Adm^a . nobili Jacobo Brochenhufio, cum nonnullis Capitaneis , & DCG claffiariis in fuam redado poteftatem, prætoriam , ternaque infuper a
