Dissertatio politica, de vitiis, quibus imperium civile impar, ex occasione C. Taciti libr. III. c. LIII. Quam, ex consensu ampliss. ordinis philosophici, in regia academia Upsaliensi, præside ... Gustavo Ant. Boudrie ... publ. eruditorum subjicit examini

f,

6

A. _{J. L. B. M.}

DISSERTATIO POLITICA, DE

VITIIS,

_QUIBUS

IMPERIUM

CIVILE

IMPAR,

Ex Occasione C. Taciti Libr. III. c. liii.

Quam,

EX COMSENSU AMPL1SS. ORD1N1S

PHILO

SÖ?

H1CU

IN REGLA ACADEMIA UPSALIENSI,

ρ r JE s i d ε

MM.

GUStAVO

ΛΝΤ.

BOUDRIE,

Philosoph. Prof. Reg. et Extra-Ord.

PUBL. ERUDHORUM SUBJ1C1T

EXAMINI

PRO SUMM IS IN PHILOS. HONORIBUS

AUCTOR

Johannes

Hoffman,

Alumn.

Reg·

Gothlandus,

In Aud. Carol. Maj. D. 28. Maji 1776.

U.PSALIjR,

IN

SJCRAM REGIAM MAJESTATEM

MAGNJE

FIDE1 VIRO,

GENERALIS LOCUM TENENTI,

SUPREMO ARCIS IN

_GOTHLANDI^

PR/EFECTO,

eiusdemque PROVINCWE

GUBERNATORI,

REGII ORDINIS ENSIFERI EQVITI,

FERILLUSTRI

GENER

domino

ac

LIBERO

BARONI,

DOMINO

C

ARO LO

OTT.

»«

SEGEBADEN,

ΜΑΧΙΜΟ

M/ECENATl

OPTIMOQVE,

S A

C R

U Μ

SJCR/E REEUE Μ_4JESTATIS

MAGNJE FIDE! VRG,

REGIM CANCbLLARlJE _CONSiLIARlO,

ad Academiam Upsaliensem

Eloqjjentia·; Atqöe Politices

PROFESSOR!

Reg. et Skytt. Celeberrimö ,

Equiti Aurato de Stella Polari Splemdidissimo,

Acad. Litt. Hum. Holm. Soc. Reg.

Scient. Ups. et Norrveg. Memb.

Societatisque

Antiquar.

Lond. Socio Honorar

GENEROSO ac NOÜILISSIMO

DOMINO,

:NO

1

JO

MiECEN ATl INDULGENTIS _SIMO,

In _{pietatis ac reverenti<e, qu<£ devotijjimum de*}

cet _{clientem, monumentum peremie}

, hoc, qiian*

tulumcunque

eft,

opelL·

juvenilis,

SACRATUM

voluit, dehuit

§. I.

lantam invenimus _{perverfitatem voluntatis huma»}

nse, ut, _{quaiBvis in bonum diftin&e cognitum}

fle£li _{debeat, deprehendatur tamen faepius,}

vel-ut ferva, sppetitui fenikivo _{& affe&ibus parere; unde}

propenfionibus peiliferis ccnnafam labern propria

indu-ftria _{adaugent homines. Et hoc ipfum etiara obtinee} in _{quocunque hominis ilatu, dom norma agendorum} & _{fugiendorurn ex limpiao rationis fonte rion}

depromi-tur. Verum enim vero, naturales obligationes & inde

fluentia iura, malls.moralibus, cujuscumque fint nominis,

non cedunt, ied eiiiagitant potius, _ut nulia adtio niii

ob _{finem, rationis di&amini convenientem, fufcipiatur:}

quippe qui non variaturex variato ilatu, fed magis

fub-inde confirmatur. Hinc _{poilquam horaines,} mcom-modorum, _{quibus laboravit naturalis olim flatus,} per-t«fi, in Civieaces conceflerant, ut fecuritate muniti tam

interna, quam externa, officia iua eo melius implerent, eoque isciori rerum fuarum dominio

fruerentur;

tum,

ficut finis dar raenfuram mediis, ita faftum eft, ut

dif-ioluta illa vivendi _{ratio, qua; in ftatu naturali locum}

obtinuit, ad finem ex rationis di&amine praefcriptum,

per nova fortioraqoe in foro Soli dirigenda

eflet

media.

Atque huc fpe&ant Leges Civiles,

juri

nstnrae

innixs,

^S5 / V. ^

quse taies

aåiones civium

, quas

heic vitia

vocamus^

coerceant & _{poena civili cafligent. Quemadmocium}

au-tera vitia erunt, _{donec homines, eaque pshc innumera}

pro diverfitate nationum, temperamentorum, & qu$

id _{genus funt alia; ita, vel me tacente, iåtis iuperque} patet, omnia, qus dantur vitia, legibus cohiberi

civi-Iibus _{numquam pofle atque penifus evelli.} Quantacun-que nempe utatur Legislator in Republica, ceteroquin optime conflituta, peripicacia & circumipe&ione, fuam

alicubi terminari fentiat _{poteilatem. Cavendum tamen} eil:, ne deliquiodefe&uique Legum adfcribamus, quod

infirmitati _{pariter ac malitiae fubjeilorum iit}

2dfcnben-dum. Hinc in Societate civili multa vitia _cujusvis

ho-neflati vel _{pudori, atque judicio confcientiae a) &} re-iervatis _{Majeflatis Divinas permittantur, neceile eil.}

Et-enim fuo _{quidera modo conipirant Judicia Divina &} humana; fed ratione ambitus & exercitii latius

admo-dum _{patet Jurisdiclio Divina£ namqu.? dependenter &}

analogice Cuilodi civitatis competit juflitia, eaque ta¬

men certe labilis & _{imperfecta, quse humana. Porro,} vitia in _{genere variant pro diverfitate fui obje£li;}

quo-rum alia funt atrocia _{crimina, qu# publicam}

privatam-que fecuritatem penitus labefa&ant, alia qua? tranquilli-tati_{felicicatiquepublica& privata, non tam direkte, quam}

potius quafi ex obliquo adverfantur & officiunt. At¬

que de hifce ampliorem nobis dicendi copiam dedit

libevius _{apud Tacitum Ann. 111.c. Lilly ubi in literis ad}

Senatum, ex occafione _{legis fumtuariar, graphice}

depin-git, quam parum in iis cohibendis imnerans iubinde

proficiat cjuantumque caveat, neρalam

fiaty quibus flagitiis

vitiisque impar fit. Hoc itaque argumentum pro

mocki-lo _{ingenii explicandum aggreifuri, folitam Tuam, L*}

B* _{perofficiofe nobis adprecamur humanitatem»}

ei®3 'S Λ f

«aö3 J i \

Τη anteceflum ere noftra eile duximus, ut probe

notetur, hdjus materiei indolem non eo

accipiendam

«fie fenfu, quaΓι vitiss

inferiores

promifcue

fint

horni-nes, atque adeo illis impares;

ied quod

hilce

fruflra

ab _{imperandbus medela}

_adhibenda

_teneetur,

civesque

ab iisdem _{plerumque vincantur, utpote}

_omni

_lege

_va· lidioribus. Nec ideo quis exiflimet, ejusmodi

fatta

na-turam vitiorum exuifie, etiamfi plurima illorum efient

vel maxime inevitabilia; funt nempe manentque in

fo-ro Divino non nifi vitia, quas ficuti ex libertate pro¬

fetia, ita tergeminae

obligationi,

Deo,

nobismet

ipfis

& aliis debit^, five aperte, five

occulte,

repugnant.

PaiTim hoc docent _Theologi, cum naturam peccati

o-riginalis & rS τϊξοοΗςετα

explicant.

Ex

hoc

namque

ftipi-te omnia _{progerminant vitia, qua? pro}

_objettis

fpecia-libus, circa quse hominum appetitus &

averfationes

ver-fantur, plura fortiunturnomina,

ficut &aliam aüamve

fpe-ciem induunt. Diflribuit illa Tbemiflius Orat. X. in tres

clafies,nempeατύχημα

άμάξτημα

&

οόόίκημα, cafuro,

errorern

&facinus: _{προσήκει·) inquif, rov}

_{βασιλέα}

_{ro μεν}

_{όικτείξειν,}

_ro ίε_{hτανοξ$8ν, μόνον}

_α^.}ro

_s%arov

_{ημωξίίΒαι.}

_b)

_Nos

_vero

_jam

contemplaturi hominum mores in

Sociecate

Civili,

plu¬

ra deprehendimus infanabilia

vitia,

_quorum

primo

o-mnium in cenium veniant, qure vulgo adpellant

inter¬

na. _{Atque tum} fiatim in

icenam

prodit

dottrina

_qua:«

libet a ianiori Religioneaberrans,

hterefin foquor,

qua?,

quatenus örtum fuum ducir

ab

errore

in

articulis

fidei

fun-damentalibus, eo minus fanttioni obnoxia

eil

poenali,

quod imperium civile nequeat

alicui

graciam Divinam

conciliare, id quod

ioüus

eft Dei,

qui

ur

κα^ιογνωςησ

conicienfiis _{imperaf. Tria} ncimqite

ßbi

refervavit

Dens:

(funt verba Stepbani Batboris, Poloniü

Regis)

Ex

mhi*

lo _{illiquid jacere: Jcire}

_futura:

_&Γ3

_dominari

_velie

<ρ> \ λ ( m*

/ T* V

tiis, _{c) Fides itaque fvadendacβ, non imρevanda. d) Ναοί} obitac ab una parte _{defeétus Superioritötis, ab} altera

lix de ahftinendo a re aliena _{adeoque & a juribus aÜG»} rum. Dens Ipfe diverFas _{tolerat Religiones; nec}

Pfeu-do - Orthodoxie paraflqta ullam habent rationem, _cur

fuum _{compeüe intrare e) tancopere in malts caufits}

prtefi-diuro _{urgeant, cum hoc de compulfu moraii &} pec-fuaforioj non de _{phyfico & violcnto, valeat. Siquidero} autem omnis _{firopliciter actus externus, adaiquatum} abiolvit _{objectom legum in iocietate civil! conditarum;} facile _{vides, ienfentias Fanaticas, qnss omnem} diftur-bant _{ordinem, finique civil! adverfantur, cohibendas}

effe; id quod de omnibus hujuscemodi delictis probe

tenendum. In _{Anabapdftas capitali fupplicio}

animad-verFum _{quideni novimus, Fed non ut htereticos} firopli-citer, verum ut feditioFos fimul, _{quod ex annalibus}

Ec-clefiaßicis _{colligimus, f) Sed} vero vitia, qua? vel

co-gitando, Fecundum iilud vulgare Svecanum: Tankarna löpa tullfrie, ve) volendo committuntur5 fanftior potius

Theologia 8z fana Philoiophia corrigunf, quamlex

un-quam civilis. Inutile ergo, ne dicam άτοπον, eil

ten-tare _{jubendo, ut in Religione fentiant id cives, quod}

ieneire nolunt: & hoc

_eilt,

_{quod appelLu levtulUamis,}

interdicere _{opinionem Divinitatis. Pari quoque ratione}

fuperftitio, religioni roaxime adverfa & creduls? plebis

turba? _{perquam famiiiaris, cujus variä genera, tum in}

Republica Judaica, tum spud Pontificios, imo & alios

etiamnum funt _{obvia, quantumvts cultui Divino} re-pugnet, attamen ur error, quatenus adeft veri & falfi confuFio, poenis fruftra Fanatur, inprimis Π altas

ludi-brium hoc _{egerit in animis radi-ces. Infelix quidern} ille, fed _{quamdiu Publica} rei non oiBciat, babebitur

fimul innocens. Si autem _{quis regeflerit, pofie ac}

de-bere _{imperium civile hiiic occurrere pefti: tum}

f-SÜa \ _{ζ <£^3}

mur _{quldem ingenue,} in ipia _{natura imperii civilis ra·}

tiones _{politicas réperiri,£) quxiuperflitionem tolerent;} fed iedulo ab erroribus _{crirnina inde orta, iunt}

diftin-guenda

, atque

iithsec

per

fe

confrituunc obje&um

poe-narum civilium; errcres vero, _{qua cales, non item.}

Crrterum fcias, omnium _{religionum paria eile jura} j

quippe nemo de induflria errare re^le prafumitur. Ve¬

rum Γι ad juris rigorem comprimeretur ibperilirio, _ni¬

hil ultra talis efficiet ieveritas, quam uehypocritac operoie

magis magisque

formarentur;

atque adeo noneilet aliud,

quam vitia ejusdem indolis cumuhre.

b)

Etenim

quo-niam _{hypocritae cultum Dei internum ab externo}

di-vellunt, ita tamen, ut in fuis externis aclibus pietatis &

obfervantis _{legis pra fe ferant ipeciem; led non ultra}

procedic imperium humanum, quam finis civitatis per-mittit; facis fuperque perfpicuum eft, dum ad

experi-entiam, iidam illam magiftram-, provocare veiimus, quamvis

funeiliilimum hoc rnalurn

ex contemtu, vel

ad minimum _{ignorantia religionis, enatum dixeris,} hy-pocrifm tamen, qux inträ pe&oris penetralia fubiiilit,

nullam in foro externo reipublicrc noxam adferre, 6s

proinde numquam jure puniri pofle.

l·) Adeas infuper Hug.

Gröt.

de J.

B. fff P.

111.

2. 4,

c) Puffend, de

habit.

relig.

Chrift. §.

XXIX.

d)

Benavd.

in Cantic. _{Jevm. LXFI. fub finem. e)}

_Luc.

_XIV:

_XXI11.

f) Gerhard, de Magiftratu

Pclitico

§.

CCCXFIL

g)

Fid.

Hocbflett. Coli. Puffevd. De Jure Pannrum

Seit,

F.

p. h) Cfr. Scherz, de Μαζί

ffr.

Politico

§. XIII.

n. 2»

§. III.

Hifce fic di {putatis,

progredimur

jam

ad vitia,

qux partim iunt congenita,

partim

ex

communi

Isbe

con-fcfta Illa cum jpfa

hominis

natura

pari

pailu

«9% > 6 f

«8S> > u \ W

lant, quoruni impunitatem maxima; rationes non tam fvadent, quam jubent. Lapfus hi minutiores, ut &

pcc-cata _{quotidiana incurfatlonis, a Theologis dici ioien-t,}

at-que in legibus politicis relinqvuntur civiliter indifferen¬

tes, ita tarnen, ui in foro Divino & confcientia;

ve-niam illud _{baudquaquam indipifcatur, quod civili}

exem-tum fit _{pcena. Huc etiaro commode referri poffunt} vitia ex _{culpa, quam vocant, Ieviflima profe&a;}

qu«i-bus Γι _{poena inforocivili(lafueretur, vitam plane iervüem}

quivis tranftgeret, & tribunalia perpetuo lifigantiura itre-pitu refonarent, rixaruroque nuJlus eilet finis, Et

qux-nam tum _{iuperites effec libera focietas? Porro aåiones}

civium ex intentione _{agentis metimur, atque ita leges}

ad faffa folent _{adplicari, utquinonex intentione vel cul¬}

pa fua peccaverit, innocens habeatur; unde etiam

da-mnura cafu datum haud _{ircputatur, fiquidem heic nu.Ua}

adelt _{culpa, i) Idem quoque fenriendum de vitiis ex}

ignorantia comraiilis; qua; eo minori jure pcenis iune

obnoxia, _{quo certius eil, ignorantem magis excufatum}

eile, quam errantem. Quod vero ad vitia animi & affe-ctus _{adtinet, iila quamvis poenis certe fint cohibenda ,}

quum in enormes affus _{eruperint, impar tarnen fe}

pro-fiteatur, necelle eil, imperium civile illis exflirpandis.

Sunt autem talia: _{ambitio, avaritia, invidia, fuperbia,} iracundia, _{ingratus animus, difcordia, lludium aliis} de-trahendi, crudelitas, implacabilitas, cetera. Ejusmodi

vitia, ad qua; inprimis proni funt homines, ubi ado-luere, _{^grius eliminantur. Bona} certe educatio, qua

in _{ipio iemine, vel ad minimum herba prima,} co.mpri-mwntur, plurimum _efficiet; lex vero civilis parum vel

nihil. Omnis aEil_{o, i-nquit Grotius, prafevtim delibemta}

Ef _{freqitens, quandam gignit (ni proclivitatem}

, qua

adul-ta, bäbitus dicitur, ideo vitiis, quamprimum fievi poteft,

etdimenda eft iUecebra, qnod fieri _{re&ius nequit,}

quam ii

Ii

)

7

(

H

dolore _{quodam fulfequente, fäporem amittat duieedinis. k)} Sicue autern _{parva icintilla negleßa, magnum fepe}

ex-citat_{incendium; ita & ha?c vitia, dum legibus validiora}

evafere, innumeris feditionibus & domeiticis bellis in quocunque pundo rerum noiirarum circuli, viam

mon-ftraruni. Art _{qusenam eft ratio, cur fine effectu legi¬}

bus ifta _{prohibeantur ? Sane, ego Γι quid rite} intellexe-rim, nuila, nifi quod fint indicia inabecrllitatis human«,

quas jus Principis in injuriam, vel fi mavis,

tyranni-clern,

convertere baud debet; fiquidem alias omne bo¬

nos inter & malos tolleretur difcrimen. Etentm iponte ac libere quando- agit homo, virtutem _quoque, Tin

minus nufiam, colere potefl. Verbo : ducimur omnes,

nti _notifiimum, naturali & infatiabili fere defiderio

per-feclionum noiirarum _{qu^rendarum, cui ie adjungit}

φιλαυτία-, vi cujus honores, divitias & Γιc por ro arripe«

rc ftudemus; _afque hoc ipiurn defiderium, _quousque

li-cite _{fat, indies creicit, & haud heile debeUatur.} Ejus-dem fere indolis iunt _{affe&us, qui fundamentum habene}

in _{ipra hominis natura, quique in fe nec boni nec}

ma-Ii, ied tum primum in; vitia degenerant, ubi ratione

non _{eemperantur. Unde, quoniarn nemo} omnibus

ho-ris _{fapit, facile videbis, vitia affe&uum in quolibet}

cafj _{puniri non poile: Nam fl puniendi, inquit Seneca,.}

cuicunque pravum maleficumque efl ingemnm, pann neminem excipiet. I) Ulterius dum e. gr. ad ingratitudinemoculos advertimus, nemo inficias ibit, ingratum violare jus

be-nefaåoris, Ted nonniiiimperfeåum: icilicet quis me co-gere poteil, ut paria rependam beneficia, qus

apud

me

collocavit alter/ Sed hac de re _plenius planiusque

acu-tiffimus Canzius commentatur, quem coniulat L. B. m)

Diitinguendum vero heic eil inter ingratitudinem

fim-piieem & compofitam; adverTus iliam fane non datur

a-dio_{foreniis; quamvis legemdeifla.coércendaolim} tulerint-

Atbe-\ O r _<£%

egg- ) ö V

jitbemenfes, teflante Valsrio Maximo; _n) id quod _{ds ju¬}

re factum non _{contendiraus. In confeilo hinc}

erit, ejusmodi officia, _{quas extorqueri neq leunt, legibus}

mi-nime eile _{iubje&a, neque eorum}

negleétum mferre vio-Iafionem _{juris cujusdam perfeffci; cujus tarnen vefiri«}

gia in ingratitudine cornpofita exftant.

O _{Cfr. Η. B. XXXII. jf. 1. XXXVIII. §. Μ. B.}

k) De jure Bellt & Pac. Libr* 2· _{Cap. 20. §. 7. /)} 5V-neca de /ra Libr. 2. c. _{3/. ra) Difc. Moral, P. 2. Cap.}

3,

pag. 482. 12) Libr. 2. Cap. _{6. $. 6.}

§. IV.

Järn vero alia _{fubfeqvuntur tam aduitatamque vali¬}

da _{vicia, ut poenis vix}

ac ne vix _{quidem coérceri pos·}

fint fine _{graviori Imperii civilis dam}

no, qus inta&a. feu impunita ideo _{relinquere ivadet prudentia legislatoria.}

Sccus ilt _{fiac, operoia}

legum rnoles ceque ac nimia fie-veritas, eantum _abefl, ut _{delinqventes^ emendent, ut}

potius peccandi libidinem ulterius excitent. Firma tan¬

dem _{vitiorum concordia,}

legem incommodam fimul

efficit irritam. _{Comperfurn hoc fsepius eil in legibus}

variarum Nationum _{fumtuariis, qu& fumma licet}

accu-ratione _{conditae, efFe&u iamen iuo falubri}

utilitateque

caruere. _{Elegantur monet Valerius Maximus: aliquant}

o

facilius ejje luxuriam _{accufare, quam vitare: undeetiam,}

fi _{prohibita impune tranfcenderis, inquitTiberius, o)} -neque

fnetus ultra _{neque pudor. In quolibet imperio civili,}

cu¬

jus demum _{cumque fit regiminis formae, ubi divitias}

fiunt^

ina?qualiter

divife nec inter _{populum fatis}

pro-portionatai, ibi fimul _{gliicit vitium luxus p) regnatque,}

in^quali

licet effe&u. Si fides adhibenda annalibus

HiftoriciSj novimus confeåaria luxus _{apud Chinenfes} fuifie _{periculofiflinia. Donec contemnebant}

voluptates,

Φ

) 9

₍

_II

confervabant ftmul virtutis fan&itatem ab initio

impe-rii _{primorum Dynaftarum; poftea vero,}

ut docet de

Montesquieu, la corruption, le luxe, Poißvite, /<?;■ delices

f emparent des SucceJJenrs, leuv vis f'accourcit, leur _ejprit

faffoiblit, la familk decline. _{f) Devailavit hrec, a*}

tbagora. dici ioiita prima-peflis, virtutem populi Roma¬

ni, «quiori animo libertatcm Tibi adimi _{paffi, quam ut}

ludorum Circeniium _{pompa toileretur. Et teftantur få¬}

ne roulta _{beila, tumultus, tyrannides,}

egeftates, rapinae

& diicordis _{hujus monftri fcetus; Linde eleganter}

&?«*-ca _{r) dixic, luxum agra civitatis ejße indicium.}

Et /?V inter _{antiquiilimos profanos Scriptores celebris,}

non immerko _{ejus not« homines in furientium}

nume-rum refert. _{x) Memorabiie eil, quod Hermannus}

La-i&rar i) icribit, quod fcilicet lex de vitanda _ebrierate,

Germanis _{aliquando lata mox in coneemtum & rifum}

abierit; dum nonmilli nobiles in conviviis ilbi invicem

propinaverint pocula per irrifum: Es gilt dir auff des

Reichs _{Ahfcbitds Ofc. u) In genere .prasterea}

verum eil,

quod illa Lex, qu«, licet maximis munita iit peenis,

fed tarnen _{graflantia coércerevitia haud valet, perle}

fit abrogata; iignum nempe iflud eil _{clariiTimum, quod} incommoda displiceat. Nec e longidquo _exempla

arces-fämus: alteram _{illair» naturam, furca licet expellas, ta¬}

rnen _{usque recurric, ita ut legibus non retardetur. Quid,}

qu«io, effecit prohibitio in Patria noilra potus Caffel

Sane mandatum Summ« _{Majeilatis ialuberrimum ddu*} fum citius _{fuit, quam ubi conHitit, alias gentes,}

qua-rum fimi« _{plurimi efTe discupiunt, huic legi,}

tanquam intolerabili _malo, iefe fubtraxiiTé. _{Quid ergo poilea}

inane _{legis nomen valuit, cum inevitabilis abuius ipfe}

determinaverit, quid iocietati Civiii prudentia Imperu.:·

tis _{debeat, ne Salus Publica,}

tanquam fuprema Lex,

detrimenti _{quid capiac. Hujus rci optime gnarus, fi}

) Ό C

äff

alius, Rex Nofler Augufliffirnus GUSTAVUS Iii, fa» pientiilime procuravif, ut prteparatio vini aduili in

pri-varis _{sedibus, per trienniurn & quod excurrit, vetita,} inter jura _{Regalia fit habenda, follicitus,} ne fine fuo, quem in Publica & Privata falute femper pofuit,

exci-deret. _{Eligebantur olira apud Romanos, Angußo}

Cx-Jare regnante, duo viri, Patricias alter 3 alter

Flehe-ins, qui Cenfores diTi fünf, atque hi imprimis legibus

fumtuariis _{invigüarent, fed quanto cum fucceilu,} pro-lixe docent Annales C. _{Tacitiy quod tot a majoribus}

repertte legesj tot quas Divus Auguftus culit, illae obli«

vione, hx contemtu abölitas, fecuriorem luxum

fece-rint. _{Quoique les plaintesy inquit Amelot de la Houjfaie, v)}

qgJonfaitcontreles vieux ahus, jbient raifotmahles,

les

Ρritt¬

ess ne _{Icüßentpasde les tolerer, parce}

que nous neJonwiespas

capahles de la perfedlion äußere, que demandent des

Ceti-feurs, qui η entendent rien au gouvernement des Etats·

Les Ordres les _{plus conformes a la raifon ne Jont pas}

tou-jours les meitleurs, parce quils 11 e fontpas quelquefois

pro-portionnez a la portée de ceux, qui les doivent pradliqaer.

in _{Angiia Camera Stellata jus Cenforium imitatur,}

( demtis tarnen rebus _{capitalibus;)} x) ut alias jam

le-ges fumt.uarias filentio prastereamus. y) Euro in finem

conflitui folent ATores _{infpeToresque public!s qui}

quan-tacunque cum diligentia officio fuo prsfmt, omnia ta¬

rnen _{rnachinamenta pr<Tcavere}

non poilunt Taceo3

quod non omnes de _Republica fe tarn bene meritos jaTent, _{quin iargitionibus clanculum eorrepti, in}

abu-lu cohibendo _conniveanf. Prteterea nulia eil per totum orbem _{natio, cui non natiua aliqua quafi vitia in deliciis}

funt; aliaque aliis cofnmunia,propterincljnationesaequales, provinciarum propinquitafem, climaris ilmilern

confii-tütionera , genium, guflum atque exempia, Eft enim

((funt verba Barclaji) z) quidam quaIi fpiritus, qui

; ii (

Iis _{regionibus proprius nafcentihis patriee}

_habit

_um cupi-ditates fintim _ingenerat. Ν_{am ut} iidem

cibi

_pro

condien-tium arte _{faporem quidem mutant. Ceterum interna vis}

aiendi aut nocendi nullis hlandimentis in totum _corrumpitur:

ita in omni _{gente per cefius fuccedentium feculorum, mores}

animosqne mutantium beeret quadam vis inconcujfa, quam

bominibus pro conditione terrarum in quibus nafeicontigerit,

fata fua diviferunt. Commemorant Fafii hißorici ab

an-tiquioribus inde temporibus Hifpanorum (uperbiam,

Gal-lorum levitafem naturalem & infatiabilem Veneris

du-elloque

confligendi

cupidinem, Anglorum

immodera-tam _{luxuriem, ßevit'iam & andaciam, Belgarum}

rao-rum _{impuritatem, Italorum} perfidiam, Judsorum

con-natam _{quafi foenerandi libidinem. Cetera Mifoponerus}

receniet. α ) Tn haec _{vitia, qux virtutis quodam habi·}

tu veilita fenfim _{obrepunt, a teneris usque ita}

ingur-gitant ie homines, ut crgrivis idcirco puniantur,

nun-quam vero emendentur. Ad hanc rem ulterius illuflran-dam facit _{apud Beigas mos, ut qua? fe ftupro,}

tan-quam malo fuo quotidiano, contaminaverant,

infer-rentur in _{publica eam ob rem conftituta Lupanaria,}

de-ficiente, ur itepius, emendationis fpe ex rigore legis. Rationem addit GenerofifT. Comes Lowenhjelm in fo-lidifl. Didert. iub Prasfid. GenerofüT _{Reg. Canc.} Confi-liar. & _{Equit. aur. de Stella Polari Johan Ihre, Upialia;}

MDCCLXI1I. De Moderamine A£l. _{hum.perleg. civil.pag. 3<f.}

Si enim, inquit, in for_{o or}din_ario Iis _eorum cognofcebatur.,

novit _{Judex, queenam fententia e/fet ferenda, nifi cnlpce}

ajfinis ipfe baberi vellet, imo ut fidem fuam erga

Prin-cipem te(latiffiinam faceret, quam iniquiffimus erga

accufa-tum _{e/fe debuit.}

il. L. Hl c. LIV.I _ρ) Per

lu-bonorum_{profufionemmoduin}

) tn C

^S3 ' 1* I <3gs

dentem. Notum _{magis, quam Civitati decr>rum hoc Vitium;}

in lautiori forte von tantum _{nutmtis, fed (cf civibus pro·}

mifcue _{fdmiliariffimum, _/ς/^ exferit tum in amißu, £«/;/ //?} viciu, _cultuque externa; _{generaliter ergo heic fumitur.}

Ζ' _{Efprit des Loix L. Sept. Cbap. FIL}

pag.\ρβ. r) Ε.

piß. ClF. s) lliad XF. 12S, riß. t) Lihr. l.de Cenftt

c. X, not. XXXiL u) v. _{Oldenburg. Tbef Rerumpublic.}

pari. IF. pag. CCCLXXX, v) _{Reflexions Politiqnes pag.}

CXXFIIL _{χ) Cjr. Reinhardi Animadverf. Hift.Polit.ad J.}

Lipfii Polit. Lihr. IF. c. XI, _pag. /337, 7) Figuere apnd

Athenienfes, hdbebant Of givernrots _{qui infpicerent convivia;}

pari modo in Gallin, ?'# Hijpania & z» Svecia. .Cfr. _Kongl. Fbrordn. emot _{yppighet <fc. d. 26 Jun.}

ιη66. Cf _{Kundg. d. 2η}

Nov. _{176β. Cfr. Kongl. Brdnv. Vorbildet d.}

11. Sept. _ιηη2EV

Kundg. omBränning,vårkft.for Kronans räkn. d. _{/4 Sept./77ju} ζ) BorcInjι IconAnita,p.m.XX, XXI. a)Satyr. n. XXF1I.

§. v.

Vitia de cetero _{piurima fefe nobisofferunt,}

quarpro diverfitate _flatus, ex _{quo dijudicanda iunt, variant: In}

genere aulem funt vel _Imperanchirn , vel civium.

II-lorum iicuti Ariftoteles _{copiofe defcripfit vitia; b) ita} eadem heic _{receniere, fupervacaneurn ducimus. Nec}

tacent Hiiloria? tara _{Sacra?, quam profana. Quod}

au-tera talia in _{iraperio civili corrigi}

nequeant, per fe

pa-tet; _{agnofcit namque Imperans nulium, prsetcr Deum,}

fuperiorem. _{Magiflvatus depAivatisj Principesde} viagiflrati-bus, [olusveroDens _{deprincipihusjudicai, dicit M. Aurelius*}

Tamquara infonunium hocvel maximum civ?um eil

re-ipicere, deprecari, & pra?terea patienter pati, Sacerdos

cordatus, Γι _{q.uis aiius} au&oritate muneris fui potentiam}

Principis iuperatKe, ra o nere _poteil, ut iliis _{deiiftat; fl}vero minus_{profecerit, non ultra licet.}

Egregie canit Poéta: Re· gumtimendoruminpropriosgreges, inipfos imperiume(iJovis.

Gonfideranda jam veniunt vitia civium _{7 quorum} alii

«5^3 \ _{1 Λ t}

σόψ ) 13 l «w

éiii _{pecuiiari naunere}

_funguntur,

_{alii Γο}

lummödo com«

rouni _{imperii civilis jure gaudenr; utrique horum}

con-ditioni vitia _{adha^reni, quibus averruncandis impar}

efl imperium civile. Docent commentarii _{Hiflorici, vitia,}

vulgo diuta aulica, non raro _{comroifti, falutemque}

Pu-blicam, ab avaris Miniilrls & _{fuperbis baud parum} poft-haberi, cum _{nerape Ejus nomine, apud exteros,}

qui-buscura _{agendum, propriam vel maxime}

qoarunt

uti-litatem. Ridente tandem _{fortuna, vitia firpul,}

virfuti-bus _{confinia, ample&untur; fed hoc in}

puncto

prasier-tim _{cognitas (iint,}

_{^ωξοφοίγΐα}

_&

7τςοσύύ7τόλη·φ1οί» Eo

mi-nori _{jure Irxc puniri poOunt, quod plerumque}

impe-rant-e infcio _{fianf, & incerdum vetat ratio}

(latus,

etiam-Γι iint _{cognita, in illa ur animadvertat imperium ci¬}

vile. _{Dim taceo, video, erat Symbolum ÉliiabötSE}

Regi-nre'AngHa?. Infidiofum _{quandoque Joabum}

prcdentiili-mus David _invcnit,

quem tarnen fummovere timuit»

c _{) Et quantane vitia ducliis aluntur,}

lege licet civili prohibieis ? Gerte quamvis jure jurando fe obflri^gant

viri nobiles & _{ftrenui, ne alios in iilam arenam}

provo¬

cent; atgre tarnen imperium civile libidinem hane

evei-lit, quin occuito quafi trarnite, opportunam ira re (loan-tes _{qurerant occafionem, &}

mägnitodrnern quandam

a-nimi ofbenta t_{uri, vitam vilipendere,}

religioni non dtr¬

eanf. Profedto ubi falus _{honainum, ibi etiatn lex, com}

temmtur, & omne fan&um.

Breviter _{jam attingereliceir vitia Erudiforum,}

quos nol¬

la fåne _{forent, Γι omnes,}

quotguot aliquid dicendum ha-bent, fobrie, commode& _{prudencer, naatura exprimerent} cogitata. Confvetudo etiam hoc in cafu pravaadeo

inva-luit, ut, dum nemini cedunt eruditi, interdum _neque

rationi cedont. _Binc multi libertati vel _{licentirecogitandi}

& _{fcribendi ita indulgent, ut tet fallaciarum monilra}

e-natafmt, quot malefami3 icriptitandi pruritus, indornifa

) 14

C

SI

•plagt!

literarii

committendi

licentia,

periculoia*

novitatis

& convitiandi libido alere _{poilunt. Tot capita, quot}

fenfus. _{Ipfa tremulo motu ja£tantur prela, remque pro*}

dunt, _{Ecquis eil, qui neiciat invidiam, quse eruditis}

plerumque adfperfa eil. Inconiulte dixeris, htec vitia

ab _{imperio civili corrigi poile, quum ipfum fontem,}

φίλκυτίΰύv puta, fruflra exhauieris. Plura videre licet

a-pud Frizickium ICcurn, & Spizeliuni Theologum, de vitiis eruditorum..

Tanquam invi£lum Vitium efl quoque litiuna

fre-quentia, ita communis, ut ipia fora & tribunalia

ii-Iis avertendis _{imparia ie exiliment. Ludunt homines,}

uti _{conllat, litibus, aliosque -deprimendi prava}

cupidi-tåte _{abrepti, materiam htigandi ubique inveniunt:}

tan-tum vero _{abefl, ut} funeiliffimum _{hoc vitium in im¬}

perio civili abrogari poilit, ut potius conceilum fit

cui-vis _{legum aut formularum juris perito, citra}

rigoro-Tum _{examen, in foro cauffas agere. Huc accedant de}

cetero _{vitia, qua; in ipfo foro committuntur, iuntque,}

praeter muitas ambages & advocatorum fraudes, atro

carbone _{prtrferfim notanda perjuria; a quibus eo mi¬}

nus arcere potefl _imperium civile _{reos, quo certius eil,}

Deum iimul cum _{Sceptris non} conceiliile

omniicicn-dam.

b) Libr. Χ. ΡoHt. Cap, XL c) i. Reg. 11: j. §. VI.

Alia adhuc _{fuperiunt vitia, quorum enumefatio} breve orationis filum nirnis deduceret: fufficiat

non-nulla ialtim nominalle. Talia funt vitia educadonis

liberorum, ex nimia vel indulgentia vel feverit3te pro-fecla. _{Exempla improbitaris, quas uti genere humano}

indigna, etiam fcandala excitant maxima. Huc fpeftat

quo-c9& \ T Γ / '<$&$.

cftgJ J ι) ( ^bv

quoque concentio de prscedentia, quas privatorum a* has honefiura certamen _{virtutisque cos; Ted viliifimis}

item _{perquam famiiiaris, in vitiurn abiit: nempe} iuper-bia inflati homines in _{dignitate iua civili alios} ccnte-rnnunt, adeo ut, etiamfi certi in imperio civili conftituii

fint _{ordines,' pr^cedentiam tainen fibi fingant}

perfona-tam, _{prxtexendo fingularia iua merita & praclare fadda.}

Nec heic taceamus omnes refervationes

mentaleso-mniaque, quas nullo fine eduntur, verba temeraria, &

fic _{porro. Adjungatur prarterea quarcunqiie adtio in} diminutionem farnas aliorum _{fimplicicer fadla; itemque}

curiofitas, animi inconilantia, &c proinde promiifionum fransgreifio, quas violat faltim jus skerius imperfedlum.

Idem _{quoque heic valet de conatibus & minis}

ineffica-eibus, quod habet vetuihis in patria Canon: For ogiord gärning, bote ofoåt få\ bott är med ingo bott. Sic de-nique legibus nec compeici poilunt facinora inteftafa atque oceulta, quo in caiu, nempe deficiente aliorum teftimonio, foli Deo reiervanda res eft, qui omnibus

vitiis _{cognofcendis omnino par eil, ut Sapientiifimusj.}

exnendendis, ut _{asquiffirnus; & vindicandis,} ut

Poten-tiilimus.

Habes heic C. L. _{imaginem vitiorum, quibus im¬}

perium civile impar, leviter depidlam. Podemus ergo,

expleto qualitercunque promiilo, jam pedem figere; fed

velis forte nodum _{quendam a nobis explicatum.}

Qure-ftio hasc erit: _{Quidnam imperio civili incumbit in}

corrigendis idis vitiis, quorum corredlio tamen necedaria eft? _{Refponfum fupra paffim dedimus: In genere &}

fum-matim tenendum arbitramur, quod nimia indulgentia & _{intemperata ieveritas fint illaz fyrtes, quibus dum} impingunt vitia, robufiiora evadunt. Verbo:

prüden-tia _{Imperantis optime procurat Salutem Publicam, ubi}

Beges

quantumvis non omnibus numeris

perfedte,

bo.

β

)

ϊβ.

( II

η χ tarnen fint omnes _{fan^sque habeancur. Negle$us}

poenas crimina auget; binc qui delatores non cafligat»

di-xit _{Domitianus, invitat. Notee iunt Leges Lycurgi} a

t-que Draconis; illius _{feverioresj hujus per} om ne arvura

infames, de quibus vulgafiffimum ed effatum Hero-dici, _{quod fangvi}ne, non atramento, (criptds juerint: me¬

dia _{ergo via incedendum ed. Totam rem noftram} a-bunde conficit _{perelegans Diilertatio fub Praefidio C. &}

C. D:ni Doft. & ProfeiToris _{Chriiiiernin, Sveth. edita}

a _{Dicdr. Michel UpH 1772. Tankar}

omviten, Britt och

Straff. Operi, exaiciato; magis, quam perfe&o, finem imponentes, precamur Supremum Numen, ut a&iones

noftra? veram de _{Ejus Majeftate redolentes cognitionem,}

aptifllmae fint ad promovendam Pubiicam &

Pri-vatam _{Salutem, Ejusque Hominis}

Cloriam.

é # Φ

Quis cafus omnes enumevare valet, quibus aut pena qua-cunque, aut duriori anwiadvertiffe in delinquentes\ hnge perniciofius eß principi reipubUcee, quam nuüas _{prorfus pcenas irrogajje, Schubgrtus.}