Sub PR^SIDIO,

(1)

ι

Ν%

DISSERTAT10

JURIDICA,

DE

Quam

^,

CONSENSU CONSULTiSS. FACULT.JURID.

in Regia academia uesaliensi,

Sub PR^SIDIO,

VIRI _{CONSUL ΤI}SSIMl,

DN JOHANlNIS ER.

FICK,

J. ü.

DOCTOR.

äc

PROFESSOR. Reg.

et

Pube.

PUBLICACENSUR/EMODESTE SURTIC IT

JOHANNES RUNER,

GESTRICIUS.

IN AUD. CAROL. MAJ. DIE XXV.

AUGUST.

ANN. MDCCLVI.

η. α. m. s.

URSAUM,

Excud. L. M. HGJKR., Reg. Acad. Typogr.

(2)

a

Monfieur,

ONSIEUR PIERRE

GRÅSTEEN,

JUGE TERRITORIAL

dans le departement des

Havad de Lagundct, Hagnnda, Ulleråker 8ze.

Agrées

^mier

^,

^effai

je Vous fuplie,

^academique ^}

ia liberté,

^que ^j'ai Γ honneur de

^que ie me

iauroit _que paroicre avec. plus d* eclat, 8z ^en

feniible adx bienfaics _, dont Vous m' avés favorifé reconnoiflance, que je Vous dois, que de färre con

egard, pendant le tems, que j'ai eu Γavantage de

a me conformer a Γ integrité deVos jugemens,(dans

afiés henreux _que de parveni^r å un parei! emploi;

nuer la _part que j'ai eu dans Vos bonnes _graces; je u'

ouvrage etoit ailés fortuné que d' écre requ , d'un

& ils feroient encore plus accomplis, il ce, que je

etoit exaucé, de Vous faire jouir & Vos familles de heur. Je iuis avec refpeä:

Mesß

Mesfi

VStre trls-bumble JEAN

(3)

ä

Monfieur,

Monsieur CHARLE DAHL,

JUGE TERRITORIAL dans la Province

de Ge/Irikland,

eurs,

prends , de mettre Vos noms , å la tete de ^ce pre- Vous prefenter, fous les aufpices des quels ^, il ne méme tems pour Vous temoigner, eombien je fuis

dans bien des occalions. C'eft la moindre _marque de

roitre au public les bontés, que Vous avés eu åmon

Vous fuivre dans VosJurisdielions, pour apprendre

les affaires, qui Vous font conbées) fijamais ie iuis Je defire en atcendant _que Vous daignies me conti·

oubl érai _{rien pour} tacher de les meriter;ii men petit

oeil Favorable _, je ferois au comble de mes fouhaics, demande.-å Dien, par les voeux que je lui adrefle,

teures les proiperités qui conduifent ^au parfaic bon-

eurSj

tres-åevoué Serviteur7

RUNER.

(4)

BRUKS^- PATRONESS AN,

Adla FRU

ANNA CHRISTINA MACKEY,

Ithen

^wågar

fäkra

^jag ^pryda

tillforfigt,

^deiTa

at

blad med Gunstigä

ej ogunftigt uptages,

Fruns widtberomda och hederwärda namn.

Åtanckan af then myckna godhet,

fom

wederfa-

farits mine kårefle Foråldrars Hus , har foranlä- ^.

tit mig ^, at wid alla mojelige tillfallen wifa;

huru högt wårde jag fåcter på Fruns ynnefh

Skulle min fläder, fom jag, wid närmare eftersin¬

nande , äfwen fielf formårker ^, ^{wara en} for-klen

tolck at mina inre tanckar deromfå räknar iag

doek for en lycka ^, om thenna lilla pappersgåf-

wan gunftigt emottagcs, fåfom et prof af oändc- lig wordnad for min Gynnarinna. Med önfkan

af all fållhet framhärdar

ÅDLA FRU BRUKS -PATRONESSANS

ödmjuke tjenare, JOHAN RUNER.

(5)

Bruks-INSPECTOREN,

Hogagtad

Herr ERIC RV NE R,

Mm karefie FADER.

SS

^och

bedröfweligt

ungdoms-åren

thet

fakna Ene

måtte wara

Foråldrars

, at i

hjelp

låro-

och underftod _, antingen for theras oformo- genhet fkull, eller tidiga frånfålie; Lika få glådie-

fullt år thet _, _at aga thenna oikattbara förmån.

Till en del wederfors Eder, Huldaste Fader,

thet förra i ungdomen ; thet fednare har jag da- geligen ^, och GUDi lof , till min (förda förmån,

fått hit intills åtniuta. Om derföre detta efterläng¬

tade och behageliga tillfalle, då jag, under erin- dran _af then fynnerliga omwårdnad min kåreffe Fader , ifrån föd/lofkinden , burit for min wål*

fård _, borde betyga ^en wördnadsfull erkånt/la for

the oräkneliga theraf ånnu flytande wålgierningar,

ikulle förfummas; få ^wore jag aldeles nedrig fin-

nad och borde anfes fom en odrågelig börda for Jorden. Men ehuru willig jag år, at hårutinnan följa en otwungen ßarnflig pligt ^, och fåledcs

nu afmåla et få ömt Faders hjerta ^, måffe jag dock,

klagan

wårdt , kånna derciil en altfor ilor oformö-

(6)

De ADSESSORIBUS.

inftitutum requirit, rnonenteetjam Glöriofiffimae rne- moriae Rege GUSTAVO ADOLPHO, in Proemi

Conilit. de Proc. judiciuro, 1614.; ntnon modo lata

lex ubique locorunv.decenter

obfervetur, fed

^&

iuiH-

tia in foris regni fan&e adminiilretur. Cfr.

LOCCE-

NII Antiquität.

Svio Gotb, Cap. III. Ejusmodi

vero Perfonse, quse publica au&oritace cauilas iorenfes ex- tricant, inque judieiis cum etfe&u & deccrminant &

e medio tollunt, communi nomine^vocantur Jtidices.

De his variae dudum, fub moderamine Confultiilimi

Dom. PRAES1DIS, in lucem prodiere DifTertationes,

tarn in _genere de Perßjiis, Judiciumprincipaliter Con-

ßituentibus, quam in fpecie de Juåicum Habilitate, $u-

risdiftione& Competentia. Rationen} icaque meorum in jure profe&uum iilis, quorum intereft,

V.D. jam

redditurus, do&rinam ^, prioribus hifee ar&e conne-

xam & proximam , utinam benis avibus, publice

tradendam elegi, de Adfcfforibus. Sed, cum mate¬

ria hasc a Noftratibus Jureconfukis hüc usque iere jacuerit inta&a , placuit ^tantum prima Adfeflorum

ducere quaii lineamenta, eaque a JCtis exteris ma<

ximam partem mntuata, patriisque inilitutis & legi¬

bus infuper adeommodata ; unde &, ü omnium ia-

tisfacere nequeam defiderio, Benevoli ^tarnen Leftoris

mihi poüiceor favorem, vel juitam (altern eorum, quiC dicenda veniunt, excuiationem. Ccepcis itaque

annuat DEus!

ξ. IL

Quad voeabulum AJjfeßris

a

praspofitione

cid Sc

verbo

(7)

Dé adsessoribus. >»

verbofedere originem

fuam ducat,

^remeiie

inier Le·

xicographos

penitus evi&am,jure credimus: adßulerc

autern, nonfemper

idem iignificare, probe fimul

no-

vimus. Hincnomen

Adfetforis

aut

i.) vulgär i

ter pro

eo, qui penes

alterum fedet, aut II J juridice fumi-

tur, vel a) generaliter, pro

quovis alteri cuicunque

opem ferenre,

vel etjam b) jpecialiter pro illo, qui

Judici , in munere

fuo dextere obeundo, coniilia

fuppeditat:

ajjidere enim,

per

f.3. L.g jf. Quod me-

lus caufa &c« idem

effc,

ac

confulere, vel Judici effe

a conßliis. Cfr. ELLE

HARTMANNI Diilerf. de Ad·

fejforibus,

fubPrieiidioConfultiflimi Viri,B ARTHQ-

LI LEONHARDI

SCHWENDENDÖRFFERI*

Lipfce habita

1685

^,

Thef. I, Ultimos hic vocis fi-

gnificatus,

qui noitrse in primis in pofterun? erit con-

liderationis, anfäm probet

definitioni;

qua,

AD-

SESSOR nobis diciturPerfona

-publica, judici conßlia

Ö jus, exofficio,

fubminißrans injudicio. Secundum

Jura Romana

Sc Saxonica Adfeflores communi fere

nomine dicuntur Scabini, Socii

judicis

^,

College, Ju-

dices Pedanei ^, Conßliar'ti ScSetuneres;

fed vario

ta¬

rnen (aepiusrcfpe&u.

ibid. Svethice

aut

coileelive

vo«

canturÄatteneiLebamotet/jf.^

Cap.xxui 9t Ä

ITilmnb/ 91 Form.1720.$. 23.$. /.

Cap. /.9t 25.

tnebel/Äo»gl. tITajts

tili ben

Sept. i6Såf. item

tili 2lbO *£)0f9t bClt 7· Martii ιό$ί.

2>ijTttatre/ $. 33'

Form.

1720

aut fingiliatioi

fRåbd&CtfttP /

Adfejjorer

^,

9iSbttl4ft/ Adßftenter

^*

TSammtWI

iolfmdtt Sc fiedeineeps; d i

ver

fo ta¬

rnen iemperjure Sc

gradu. Ad hos in

genere

quod

Α ζ adri-

(8)

De ADSESSGRIBU5.

adtiiiet, trita admodum eil quazdio; utrum ad perfo-

ms, judicium

principaliter

conftituentes, referendi dnt,

an veroad perfonas, dcdiclas, aäminiciliares ? Nos,

mediam ingredientes viam, negamus utrumque, da- tuendo; Adfeflores publicas eile perfonas, fed prin- cipalibus hifee & adminicularibus intermedias & hinc

quafiprincipales. Fatemur qnidem;

poffe judicium,

qua tale, vere fubddere, quanquam, miids & adfes- foribus, & omnibus illis, qui, tanquam repraeien-

tativi litis Domini, utpoteSyndici, Tutores & Ad-

vocati, _partes litigantium fudinebunt, non nid Ju¬

dex, A6lor & Reus , adeflent; quippe qui, inju-

dicio legitime condituendo ^, adeo abfolutae iunt nc«

ceffitatis, ^ut dne his judicium fumma laboraret nul- litate, atque de irritum foret. Nec negamus; Ad·

fefiores cum Secretariis, A£luariis, Notariis, cete-

risque perfonis adminicularibus, td habere commu¬

ne; ut & iili, una cum praefatis litium Dominis,

commodifati magis indituti judicii, quam abfolutse ejus necefdtati, inferviant. Attamen , fi, quod in primis adtinet ad Adfedores, quorum jura nunc eri-

mus rimaturi, expendas verba, quas in Formet Regi·

minis de A:o _1720., ejus _§. q7., ita habentur :

meblettfib tfym

albjle

af

ISilittiatena

ι trieb lila tätt/

Itaft

οφ rparftwbe/

23efi4lltiift·

gett tPtb&ättgtftlbe

0y0lO£;

& dmul adtendas ad

vota & fuffragia, quibus ipd, in ferendis fententiis, valent, ex tenore Cap.XXIII. * 23 ^: videbis eos

perfonas efle

ceteris intermedias^, ^ηηχ judicii Praed-

dem animi magis, quam corporis, vircute iublevant,

quxque

(9)

De ADSESSORIBUS. 5

quseque ejusmuneris omnino participes fiunt,& cer-

to quoque refpc&u vere judices cvadunt: undc Sc Adfeilores ad perfonas QUASI PRINCIPALES

haud immerito referendos eile judicamus.

$.111.

SUBJECTUM Adfeßoris conflderaturi breviter

faltem _notamus; _omnes, qui vel natura,vei lege &

confvetudine, non prohibentur, eile adfefloratus capaces. Impcämenta itaque, quibus ab hoc munere haud injuile _arcentur, _quaeque _nos proxime erimus deferipturi, aut Naturalta funt,aut

ί,ζξαίΐα;

utraque

vero ejus indolis, uc vel _qua tempus, vel ctiam, pro ratione circumftantiarum, in _perpetuum obfhre vi-

deantur. Sic NATURA iua tribunalibus, tanquam Adfeifores , iniervire _nequeunt a) ob ztatem Infan-

tes, Pupilli,

Decrepiti,

utpotequi, animi & corpo¬

ris robore deftiruti, mole negotiorum mox obrue-

rentur: b) ob Aefeftum internum, Furioii, ^mente Ca- pti, Lunatici, etjamii incerta furoris iui nonnun- quam Uli haberent intervalla ^: cj obdefettum ^exter*

num, Muti, Cceci, furdi, membrorumque huc fpe·

ftantium perpetuo carentes uiu ^: & d) ob morhum>

quotquot, fine fpe in meliorem redeundi ftatum ^,

nunquam in foris comparere, neceflariaque iua ^pras-

fentia & ope judici ad manus fore , praefumuntur.

De _Servis Sc Feminis varie difputari folet; Natura ne,

an Lege, prohibeantur ? Nos hane controverfiam vix faeimus _{noftram ;} quia Servi in ditionibus Svio- Gothicis nonreperiuntur, ncc Feminae ejusmodi of-

(10)

ΰ De ADSESSORIBUS.

ficia jurisdiEtionaüa aptid nos ambiunt.

Impedimen-

ta igitur h;ec, quas

diximus naturalia, & generaliter

qnoque prohibitiva

nobis audiunt,

^quaeque nervo*

ie iura nodra, inb nomine

IPflitfot/

comprehen-

dunt, cfrff. /2.,

2\4tteg*

Odin. Kiij.. ^,

&

ff. 2.

SR.

'Proc. 161_f. , ejus quidem iunr generis , ut femper

impedianc, quo minus

quis aliu ipfe aliquo funga-

tur AdfefToris officio : a titulo tarnen Ütjalario ejus

omnes, quibus novercans

adeo fuerit

natura, con·

danter excludere, iniqvum omnino

foret

^, maxime

fi ejusmodi impedimenta alicui, pod

legitime

iuice-

ptum adfefioris munus,

fuperveniftent, & locum,

ejus nomine, in

judicioalius

fupplere

poflet.

Hinc oritur I.) Adieflorum

diilin&io, in ORDI-

ΝARIOS, qui falariis

privilepriisque muneri debitis

legitime ornati func, &,

niii adiint impedimenta

fermiffiva, feu

liaga fStrfall

^/

judieiis diligenter in*

terefte & pofilint & debenc :

EXTRAÖRDINA-

RIOS feu Vicarios , qui,

exidente cafu,

non

niii de-

legato ordinariorum miniderio funguntur ^,

iive id

cum quadam honoris aut beneficii

pnerogativa bat,

iive non, Sieg. Form.43. ff.%

^OUOtöll· 7723.b.2».

Sept.$.3,

ßottgl.

£Haj:ts

tili

Nov. 1634.: & HONOR

ARIOS denique, quibus, ob

bene merica in rempublicam ticulus &

parilis

^cum

ordinariis adlignatur honoris gradus atque

dignitas.

SKeg. Form.42. ff.

Botißl. Xfiayte «JotOttW. t>.

20.

Septemb.

^ij23.1.0ß.ff.ff.

\

^IV,

(11)

de adsessoribus, _f δ. iv.

LEGE ^autem prohibentur; a) oh natimtatem

il-

ligitimam,

Spurii

^,

quique

ex coitu

damnato funt

procreati,

VOmbÖrbi$Z

I

nifi,

intervenierte

fin-

gulari Principis gratia, in integrum prius

illi reftitu-

sntur« ^eg Form. 1720.ß.2. Crimina quidem pater-

na iiliis innocentibus regulariter non funt imputandat

ob nexum tarnen iängvinis,^arque prafumta illorum,

in primis qni crimen pcrdueümiiscommiferant, paren-

tum vota, & rnalarn horum indolem, libcri quoque ab officiis quibusvis ^, dignitate confpicuis, repellun-

tur, Norkbp. /<^4. cfr ABRAHAMSSON in

notis ad C ρ. ]X. b) ob vitam inho-

neße acl-im⁵ five d clurn exiibmationis debitse, non

modo Infames &d HcH gravioris pleno jure Damna- ti, ied erjam ^a reatu ejusmodi intentati criminis ad«

buc non liberati: c)

ob[rehgionem

heterodoxam, quot- quoc Lutlieraniimo non additli funt, verum ceteris

adhaerent leftis, eidem adverfis, vide ÄOltUtlßÄ

2/ί. Martti /7//,jf. 2. d) ob vinculum con-

jangvinitatis

& affinilatis

^cum ceterisjudicii ^coIlegis

antea legitime oonftitutis« a jure petendi adfeflora-

tum _, excluduntur, qui in primo & iecundo cogna«

tionis grada fe invicem ^tangunt, ut Parentes, Filii,

Fratres 8z Affines: ö.Cap.I 2\·&· c) ob patriam Exteriquivis ablolute $. 15. £θΙί ^/75/. ^re- ipe&ive vero qui fixas in provincia tedes non habent:

C i.§ i.9i35- Et denique f) obimpeririam officii & me- ritt defeäam, _quotquot aliis forent,in beneficiis & pu- blieis muneribus rice

obtinendiSjpraejudicio,

velipar-

tam

(12)

8 De ADSESSORIBUS.

tam hanc non nifi cum rcipublicse damno nancifce-

rencur. Candidatorum _namque omnium 8z proba-

tam in muncre obeundo periciam, & teftata dudum

in focietatem, cujus membra fiiernnt, ftudia _acqiie

merica.

fétfatenfyct

θφ Ottfjeitfi/fecundum f.40.

!Reg. Form, vel quas tantundem valent,

©ficfehg-

t?et οφ

warEeiißcn

giort>4

Cjenjler

fecundum/.

6. Conflit. Reg.de Anno 1723, Olli Caraä.

f^cbtub.

θφ jubordin.iClQt tagflflb^/juranoftra femper requirunt.

Rationc aucem ultimi hujus in adfeßore requi- fid, ex promerito nempe & prudentia defumti, ori-

turdiftin&io II.) in Literatos Sz llliteratos, paricer ac

III.)in Plebejts, vulgariter, & Senatorios, eminenter*

ira dictos, Adfeflores. Si eniin peritiam fpe&es,

ILLITERATI _vocantur, qui non nifi ceconomix ru-

diori, agricultura*, commerciis opifieiisque a teneris

adived , harum tarnen rerum ex continua praxi ad-

modum gnari,in adieflorum numerum cooptad iunt, Hi ipfi injudiciorum Infhntiis tantum inferioribus admittuntur, idque regulariter fine publica & detcr-

minata qnadam honoris extra tribunal ipfis adfignata prserogativa

&

eminentia ^, Utait

2\4ll£l

; unde &

PLEBEJI nobis audiunt, quia plebeio ordini con- ftanteradhaerent, fenatoribus tarnen Metropolitanis, qui 8z ordinaria

adfefiorum dignitate

corufcant, nu- per exceptis.

ÄOltgl tTfajtfö Αφ/, b.

g. Ffunii 1*744, Literarum quamvis illi plus minus fint rüdes, ufu

tarnen & experientia edo&i, fuo non tantum officio

rite defungi, fed prseftandoraquoque & plura faspe,

quam

literad, tardiores faltem ingenii, vel laboris

(13)

De ADSESSGRIBU& _.9

irnpalientes, prsedare iolcnt, adeoque ob folam !in-

gvarum licerarumque imperitiam, non func penitus rejiciendi Ruitici & Municipales : Sapientes enim^ve-

re funt & prüdeη tes, qufcunque apta fini conne&e-

re poflunt media ^, & tempeftive fat-is providere, ne détrimenti quid capiat Societas, in qua degunt. LI¬

TER ATI autem no-bis funt _, qui perihidia Acade-

mica non modo communem do6hinarom adminicu- iarium emenfi fuerunt campum , fed & ^cerae alicui

fcientiae fe totos confecrarunt, fO!tt igcitOrnftudier,

Eviga »f3n:4ttttiftg*r

οφ

(fete

ityttiga wetten#

ffaper/

giccbt (ig

tili befoebratt xoatbigtl

uti

verba iacenc in fiepius laudata

§.40.9{C0.

Form, 1720.

cfr. ÄOft*

,£off4lfc

/7/f. jf. 9. Onines quidem, ecjaniii alioquin

Illiceratiftimi,

debent pro qua·

litate cujusvis loci & judicii, cui officia fua maneipa-

re gefh'unt, juris (altem communis ^, worum & confve·

tudinis, eile quodammodo periti: in Literatis ver®

exafta-rn Leges requirunt ejus difeiplinae cognitio·

nem _, in qua publico fe profuturoseffe promittunt.

Hinc , & cum , juxtajragmentumLegis WeflroGotbi·

c<e, horum fit; tunw fT4l ji)4Hum 2A4ttod)

tprattet: οϊ

gita 2\4rtm fullfommft

/ meto frit-

jtrtn οφ mcb mrwttbbi/ mebh orbl)4mta fratn-

fotrille od) gåtninainnå fuUfomrnilfe

:

tlpy furttßt:

©afte

am

fragte,

od) fumdr

I4gfc>t:f/

majoris quoque, quam JUiterati, dignitatis in _repu-

blica funt capaces ^, & idcirco ^, quatenus locum in fuprema vere obtinent Inilantia, adfeiforcs haud im.

cnerito nobis audiunt SEN ATORH_, iive AdfeJJores⁹

Η fint

(14)

ΙΟ De ADSESSORIBUS-

(int flriQius fic di£li, live Confiliariorum titulo emi-

nennt, in

<^ofratt8e&i:i08«33er08»£rtmtl1At«auc

Cancellie SJåbW/ & fic deineeps. Circa ^omnes hos ipfos, qui tarnen, cum

PURPURATIS

&

EX·

CELLENTISSIMIS REGIS

REGNJQUE

SENA-

TORIBUS, longe eminentiorem Coniiliariorum or- dinemconibtuentibus^rninime funt confunclendi, no- ftra in primis jam verfabitur opera.

v.

Haec, de univerfali Adfeilorum habilitate, brevi-

tcr quamvis di&a, fufficiant: qvum tarnen, quinul-

lo tali impedimento ^tenenrur, non mox honorifica

hac ornentur provincia ^, proximum eft; ut in legi-

timam eorum CONSTITUTIONEM paucis fakern

nunc rnquiramus. GAUSS A EFFIC1ENS a) Re-

mota eft juris difpofitio, de Adfeilorum, aeque ac

ceterorum in imperio officialium, conftitutione ne-

eeflaria, Form, jf. //. b) Pr&pincjua vero,fum-

mus eil in Civitate Princeps, qui mediante praefen-

fatione , Ipfi a Regni Coilegiis oblata, Adfeflores in fupremis Inflantiis conftituere iolet ^, (Γ. 40. ibid. vel Magiftratus, Principis jure in

Inflantiis

faltem Infe-

rioribus utens. loco cit. MEDIA, quae, ad conftitutio-

nem hanc priorem legitime perficiendam ^, requi-

runtur _, quatuor potiflimum abfolvi poilunt mem- bris, nim. 1 )

Préefentationtβitfl&jjCt

^I ^{qua re¬}

gulärster tres Candidati, iique habiles ^, juris periti

& optime meriti ^, eliguncur in iudicio ^, & publico

diploniate

ornati S:x

R;ae Majeftati offeruntur.

2.)

Defigna*

(15)

De ADSESSORIBUS.

Defigtiatione ^,

111

tlαΠIStα

nbet

ι vi

cujus Imperans

Horum non ηiΓι unum ncminat, qui ad/eßoratui ha-

Öcnus vacanri in pofterum iic praefuturus 3 ) Conßi-

tutortoipfo,

jfU

Hltlaßtettι quo ira defignacus & ^con-

firmatus fuam in ^munerc auÖoritatem, iuaque eidern

connexa privilcgia, quoties opusfuerit, rite demon-

itrare valeat. Et 4) Juramento denique officiali, iEmbere iSbem mediante _quo aröius obftringitur

ad fidelitatem Regi ^, juftitiam Civibus, &diligen-

tiam Collegis fuis, uitro praeftandam, cetera. Cfr.

Äottßl·

ZtJa\;ts

55rotbn.

angäenbe

5&jl4ßew

«pe4fMnbe

οφ leöige i£mbeteriö bortgif.

1733.

b. _27. febr. b.9.

it.$δΐΐ.

Maji A:o. Ad übe-

riorem hujus Conftitutionis illuftrationem varix adhuc addi poflent obfervationes ^; utpote de jure pe-

tendi, quod ixpius non, nifi immediate praecefle-

rint publica habilifatis fpcciniina, ohtinetur: de mo¬

do & jure denominandi Adfeflorem ^, coto prxfenta-

tornm nurnero penitus negle&o ; de querela fuper

male inftituta prxféntatione ^: de tempore vacantis

& determinandi adfefioratuslegicimo ^: defportulis,

pro Salarii quantitate

folvenäis

^: de ^anno minifterii

& gratix rite obfervando: de inveftitura & introdu- ftione folcmni, vel minus, & fic porro. Sed cum hx ipfx meditationes inrcgram prorfus requirant to- tius a&us Conftitutorii tra&ationem feparatam, ^eas

nunc mittimus _, & opporcuniori, ii DEO ita placue-

rit, occafioni refervamus, id foltern brevicer heic raonentes, quod, ^cum FORMA, iecundumPhilo- iophos# fit _qua

dat e(]i

rei,

dtftingvi

oferari, illa,

Β 2 ratio-

(16)

12 De ADSESSORIBÜS.

racionc adfeilorum, non tarn eonirflat effenthüiter in

adfeffura feu adfeffione , vel accidentalitcr ^, in fole·

mnitacibus Inveft.ituras & Juramenti religione ^, uc habetcir«HARTM ANNUSin praefatae Difl.J. X VIII.;

quam potius in

ipfa hac

eorum

Conflitutione

Legitima,

utpote perquam

& Candidati

vere

adfeflores

exiflunt,

& alter ab altero optime diftingvitur, & eorum qui-

libet fua potitur in officio

aufioritate.

Uti res enim,

deficiente ejus forma, tanquam a&u exiilensconci- pinequit; ita, deficiente quoque conftitudonejudi-

cis vel adieffaris legitima, adfefior & iudex quilibet

forma fua carct, & hinc indicium ^eorum mox nuh lum evadit, Cfr. jf. 21.Cap.XXK

$. VI.

OBJECTUM, circa

quod

verfantur adieilores legitime fic confiituti, non nifi inpublicit ie prodit negotii!. Cäuifce autem controverise, quaeque^w-

(Haioni non modo contentioj<e , fed 8z voluntaria, fub- funt, iive privatorum illse iint, iive fifci, heicnobis

dicuntur publicsc. Regis enim ad mandatum, in publico plerumque locoj 8z quidem muneris, quod publicum

eff,

ratione

trafhntur expediunturque

in

communem Civitatis utilitatem, quae in genere re-

quirit, vi /. 23.

9ί£β·

Form,/72#, ut incorrupta

etjam

iingulis fua^, cum

efle&u,

tribuantur

jura

atque pri- vilegia. Hinc,

iive

Civiles iint cauife,

iive Crimi·

nales ; iive public# itriftius fic difbe, iive privato¬

rum : ii res iint controverfiis obnoxi#, vel minus;

modo de^eorum ordinadone, probadone, confirma*

tioae

(17)

De ÄDSESSOEUBUS. η

tinne vel folemnitate, legibus mandata, concivihus

neceEaria Et cautela sf item- fi qua?Eio oboriatur de

modocauflam legitime tra&andi, ut in

ferenda fem

rentia pradiminari,

vel principaSi, 8z ubi de

^reme-

diisjuris, de

exfecutione demandända vel

non, com trovertitur^ Engula, qua; huc pertinent, negotia

vocantur publica, circa quse

adfefiorum verfabitur

opera.

Sed de adfeilorum officio plenius infra eri*

mus a&uri. FINIS, ob _quem conffituunmr, eft

aut rej'pettu Juilicis, nve

ejus,

qui

judicio praceE 8c

jure

Collegium cogendi, cauilasque proponendi

gau- det, ut hic in iuo obeundo munere

adjuvetur

^aut refpetfu Partium, ^ut

barum utriusque jus, majori

cum fidocia examinetur 8z dcfiniatnr. Unde prono

quod

dickur alveo, fluit, quod EFFECTUS

eoruni

tam

generalis

^, per paratam

femper exa&ioremqus

juEitke adminidratiofrem^, quam fpcciafrs·, per com fervationein auöoritatis judiciorum^ 8z jurisdi£tio-

nis cujusvis Ene fraude exercitium,

teEibus Ec

omni exceptionc

majoribus Ermatum, obtineri dcbeat..

VIT.

Hifce in genere ita

obfervatis, ad ipecialiora,,.

quaeque

hanc materiam artfr'tis Eringunt

^, propera¬

mos, vifuri; quid particularia,

AdicEorem, erjamE

univerfaüter habilem ^, legitime conEituium inque

munere' fuo maxime Erennum occupatiffimumque faepius tarnen remorantia.

valeant impedimenta,

quae

prohibitfaü, feu

I

JCtis dicuntur. In bis

autem rimandis eo erimus breviores, quo> in ^eo-

dem

(18)

14 De ADSESSORIBUS.

dem enucleando argumenta, prplixior fuit Ciariff.

Dn. AXELSSON, de Habil. $ud. ex profeßo diffe¬

rens. vid. }. I. iupra. Cauife quippe fufpicionum,

quae, exiftente cafa particulari, judicibus haud raro, ad normam Cap. XIIi. S. ^/ objici poflunc, ut a

lite, hic & nunc mota,ie abflineant, _tanquam fui'pe-

£ti : ilte erjam Adfeiloribus, iive (ingillatim, live

colle&ivefumtis, obihnt, quo minus ejusmodi ^con-

troveriiis cra&andis interefle queant. §. 4. ibid. Hae jpie ad quacuor potiilimum referuntur Ciailes. Aue

ernm a) _negotium, in judicio peragendum, ad Ad·

fefforem ^, aliqua ratione, pertinet: aut b)muneribus e(t corruptus : aut c) certo cognationis gradu, cum li- tigatore, conjunfiusauc etjam d) nimio in hunc du·

citur vel _amore, velodio.

Quoties

qusedam ejusmodi lufpicionum cauite, interveniere proceilu furruna- rio, in limine a&ionis probantur; toties, ut inha«

biles, queique repelluntur Adfeflores : qui ^tarnen, quod obfervatu dignum, ipii caium iibi obje&um &

examinare & fententia fua legitime definire poiiunt.

/. Lcit. Cap,XIII, JH. S. Sed non fufficic univeriali

iuperaddita particularis haze Adfeiiorum habilitas, mediante _qua ilii a muneris praeienti exercitio ne-

queuntrepelli i necSocietati fat _prolunt, fi vel ^maxime cenaci Memoria, magna Ingenii vi ^, atque felici

quoque efient Pfudicio praediri, velquamvis paratam

infuper haberent Scribendi _peritiam & facilitatern ^,

multatn Dicendi copiam, & egregiam denique leget Interpretandi _atque ad fa&a quaevis Adplicandi prom·

ftitudinem:

quamvis bis ornamentis penitus deftitu-

ti offi-

(19)

De ADSESSORiBUS.

ti officiis

Jurisdi&ionalibus prasfici

non

debeant. ijι

illis icaque varias

adhuc jure rcquirimus virtutes,

fine quibus partibus fürs nunquam

faciem facis. Pit-

tatis ßudium, omnibus injunthim, eil

quidem fons

& fcaturigo ^,

linde

^omnes ^ceteras

propujinlant vir*

tutes, homine dignas; atque fie JCto

etjam necefia-

rium eil. Judicibus tarnen, & confequenter

Ad-

iefioribus , qui ejusdem muneris

funt participes,

virtutes fjuafi propriae funt:

Ajfecluum moäeratio;

ne eftrenato horuni, male compofitorum, turbine

in publico negotio

cceeutiant, nubemque

pro

Ju-

none tandem ampl 6lentur: Diligentia attention; qua (lata tempora &fatalia ^, flriclifiimo

iure ipfis injun-

£ta_, obfervent, nec prompte

peragenda, quamvis

mulca & vsria fint, unquam in crailinum

differant:

laciturnitasi nam fententiae judicanwum

particnlares

femper celandas, & cui grave

eil

tacere,

in crimen

prajvaricationis ^ex

improvifo facile incidic: Fides

& Integritas ; ut

fine fraude & dolo iemper

proce- dant, ne veriras unquam, quancum in illis,

faciat

naufragium : Gravitas ; vi

cujus, fine profopole-

pfia, poilulante

fic muneris ratione, qiyd rede

vel minus fic, cordate.& mafcule lo jui ac défendere

non vereantur:: Mode(Ii^a _quoque 1k Pr&bitas; ne incomto fermonis _genere, & vi quadam minus opor-

tuna _, iure fuo abutantur, ^atque fic innocentibus

molefliam creent : Et jußtitia denique ; qua fuum cuique, lecundum fcriptas leges,

confvetudines lo¬

ci & juili demum principia ^, qua fieri poffit

re£litu-

dine, tribuant a&u & fine mora. cfr 2DOtil*2^e3. />·

Ä0l.

(20)

i:6 De ADSESSÜRIBUS.

2£fll

ϊΧΙ&γΛΖ 15t-b. 13. Jan 16SS- fr· /. Febr. ify?.

iiofül.pk 21fr* 55efXP

1060. & b ι.Sept. i6fy., § ^{i. n. 2,}

#7, /<?. Hujusmodi jam virrudbus ornaci Adfeflores,

ranquam viri candidi & veri amantes , non poiTunt

nonjudici, inlitrbus prudencer exammandis & jufte decidendis, inque cetenis, qnotquct m foro übve*

niunc _, negotii» rite expediundis, muicuin prieftare operis Sc coniilii., atque fic bac ratfone, rnaxime (1 prsefentes jtidieum indies admodum crefcentes la-

bores

refpicis

^, in patria efie Sc neceflarios ^, Sc utiles.

&eg.

Form. jf. ^ii. Vera enim

funt,

^qua? habetCory- phseus /noder,Nob.ReviJ.Secret. D. Ν EH KMAN in §,

ιγ, Cap. XXVU, de Froc. Civ. ί£η snfrä tCM fitä-

rarefelal

ån mänga/ öd) tfrege alle

Etmtta mefr famlab

flit bAtte ptofwa

{aUn/ \*mt alia tfree prnftånbipbetw/ od>

juwn/

i?a?ab

töttodjo·

lått åx i ån en dlena.

5. VM.

De Ädfeßoruni OFFICIO, qnod JCns adfeflo-

fium dicitur, jam difpuratnri pnemonemus; i!!ud

pro diveriis judiciorum Collegiorumque generibus,

diverfas fa?pe induere formas. Facienda enirn eo-

rum judfci adiidendum, qui vel rebus meraliicis, vel

commerciis prom ove ηdis ^> ceterisve dicafteriis ^ceco·

nomieis, ex natura obj^&i & ftilo diverfarum curia-

rum iuum mutuantibus in foro procedendi modum, funt dicati, in mulds difcrepanc ab officiis illorum, qui non nid

juitidx,

inrer concives

adminiitrandie

^;

operam navant^. Nobis vero praectpua, Sc qua? Ad-

feilori-

(21)

De ADSESSORIBUSr, «7

fefloribus fcre omnibus iunt communia , qua fieri poterit brevitate, negotia attingere nunc animus eil.

In genere itaque notandum ;

debere Adfeflores

^par-

ticipes efle omnium eorum, quae ad ipfiusjudicis^f

ieu PrceiTdis , percineant munus, confCap. XXIII.

SR.*55 ;fl modo exceperis ι,)jus convocandi

cogendique

collegium;

quodipfum

ftatis ^non tanrum temporibus,

fed illis potiflimum, in quibus regulariter efletjufti- tium, ultro fe prodit : 2.) jus proponetulicaujjas ^, in judicio tra&andas, quod Prasfidis in primis arbitrio reli&um; aperturam enim literarum, ad Collegium datarum, ipfl maxime commiflam eflenoviinus: 3.)

jus

dirigendi

negotia collegialia, id quod ejus curae quoque principaliter conceflum eil: 4J jus eminenter Jufiragandi ^, vi cujus votum decifivum Prasfidi, vel,

illo deficiente _, ejus nomine Adfeflorum primario, competit: & 5.)jus denique edendi acta, eaque fuo

in primis nomine & fubflgnatione publice corrobo- randi; cetera namque judicis facienda, Adfefloribus

in fupremis faltem dicafleriis, funt regulariter com¬

munia. Infpecie vero, & tanquam fingularia, nu-

meramus fequentia Adfeflorum ofbcia. Debent z) judici a conßliis ejje> h. e. jura minus perito fugge-

rere, & quid in qualibet caufla bonum ieqvumve flt, tempeflive fatis atque prudcnter fvadere, cavendo,

ne affectibus ejus forte inconditis ullus relinquatur locus, fedlites* quantum in ipfls, legitime prsefcin- dantur, abbrevientur. Reg. Conßit. Acad. Cap. IV.

tnembr. _3. _/4.; b) fcriptas conficere relattones ^, feu fummarias cauflarum narrationes, fecundum federn

C tempo·

(22)

18 DE ADSESSORIBUS.

temporis, rite& ordine conne&ere,

$.

r, Cap. XXII,

SR. 33o c) fußragia edere in decifionem cauffie con·

troverfae. Sed haec Adfeflorum vota particularia,

utrum numero praeponderare ^, anvero,pro cauflae

indole acnatura , ponaere tantum rationis, vincere

debeant, optime nos edocec Cap.XXIII. cjusd. tit d) negotia, foris

expediunda, perjßcerei

utpote , examinare corpus deli&i, rem controverfam aeftimare,

teftimonium ab _aegroto fumere,

folemne

conficere

inventarium, &c. Atque e) majorem

denique

judi-

cio £5" auftoritatem&fidem conciliare. Ceterum, ad Adfefiores quoque trita illa officii

judicantium

diftin-

&io, in-Nobile & Mcrcenarium, quodammodo adpli-

cari debet.

§. IX.

Coronidis loco tandem obfervamus, quod circa

Adfefiorum Adjunffa , in cenfum veniant i.jHO·

NORES, quibus ^non modo Praefidem judicii, in

of¬

ficio, adjuvantes, f.7, Cap.XIV, 9t.

58

⁵ fed &^ex¬

tra forum, SRflltg. /7/4, prae aliis iunt^con- ipicui: portio enim judicum dicuntur in /. /, Cod.

ad

L.Jul. & bis violatis, Praetoris quoque cenfetur vio-

lata Majeftas. ib. 2.)

SALARIÄ,

^quae

unde/e alant

a nonnullis ita vocitantur. Haec vel ^certafunt, _quae

ex publico ipfis

praeftantur

^,

@tdttbfCjC &&!€£/

vel incerta^ _{quae pro}

qualitate judiciorum, periona-

rum, laborum, ubi mercenario locus eil officio,

etiam Adiefloribus folvuntur,

SRcfc-θφ

fDäQ-tra-

Bamenter _,

0portfä£/

3 )

PRIVILE-

GIA

(23)

De ADSESSORIBUS. ₁₉

GIA 8z IMMUNiTATES , quorum intuicu im¬

munes funt a colleötis militaribus, / ordinariis municipalium oneribus ^,

rtll

SOl'gdtJ

tUHgvt / hoipitiis

quibusvis excraordinariis

^,

08- ήwattetittSa?

/

& Bc deinceps. conf.

quoque

^atlbelö Ordin.

167^ Jf. //.

SDuele Plac.

1738.

&c.

Et 4.)POENidE,

quibus, ob imperitiam vel do-

lum, caftigantur, quotquot incongruis fraudulen-

tisve fuis confiliis alteri Iitigatorum, qua vitam, fa-

mam vel bona, aliquid inferunt damni. jj\ ntCap. /,

Contrariis denique judici adfidentium tanquam fpecies adnumerantur a)

MORS

^, tam natura*

Iis, quam civilis, b)

RESIGNATIO,

qua?

fit

^ex;

caufia, vei neceßaria t puta ulteriori promotione aut alia fimili, vel arhitraria ^, nimirum abdicatione fpontanea. HARTMAN. 1. c. J.XV-& d) REMO-

TIO, ut fi quis, ob dolum ^, cogeretur adfefluram

*'in perpctuum relinquere.

Atque fic habes, LeBor Humaniffime, prima,

quse

promiiimus, adfefforum lineamenta;

cetera

&

quse in effigie adhuc refhnt, levi

fortaifis

peni-

cillo ipfe fupplebis.

S. D. G*

(24)

Min Herre.

Den wånikap ofs tillfammanhåller år lika

^{mal med}_gre _åren ^wärt_, _wid^umgänge_de _fpådare^, ^{hwilket i}

_Snillens

^de

gam¬

_Tåf.^yn¬

lingsplacs ^, hade fin början. Den har okats alt

fedan och nn ofs iå förenat, at ingen ting mera

ikiljer wåra finnen ^, ån en olika affigt ^, med wå-

ra hittils gemenfamt tillbrackta göromål. Kan jag

derföre wid detta tillfalle underlåta, at öfwer Edra framfieg allmånt yttra min hjerteliga iag¬

nad ? Himlen låte Eder, min Wån, fom i god

tid börjar wandra Dygdewågen, ej tröttna innan J hinnen

fram

till målet !

Och efter J

utwaldt,

at låra _, med tiden hägna Råttwifan ; få hoppas jag ^, at J emot mig åren få råttwis och aldrig glömmen, ^at jag år beftåndigt

Eder

Tropiafle Wart,

LARS D. QVIST.