In Nomine Jeful
dissertatio
PRINCIP1UM
Er FONTEM
ORACULO RUM
Sillens,
quam
Adprobante Ampliff. Facult. Philofopb.
In alma Upfaltenß Academia,, Sub PRyESIDIO
V1RI CELEBERRIMl,
Mag P E T R I
EKERMAN.
Eloquentiae PROFESS. Reg. Sc Ord.
Publicas bonorumc enfuras modefie fubmittit
PETRUS ej«(S?U3l©/
olavi fil.
wermelandus.
In Audit. Guftav. Major, d. 6. Junii,
anno mdccxli.
horii ante meridiem folttis.
ul'sallt kiprefla.
V I R O
Afflplisßmo & Covfnltisßmü,
Dn. NATHANAELl EKMAN,
ReiMetallicae per Vermelandiam & Daliam JUDlCt
Graviffimo, PATRONO Magno»
VI
Dignitate ac Fi
Dim NICOLAO PIML,
Officinaruna Ferrearum POSSESSO FAUTORIBUS VIRO
Confultisßmo,
Dn. friedersco
SECRET ARIO Dextcr-
rimoy
FAUTORI Certiffima»
Speäatte Fi
D:nis ERICO LEVIN,
♦ Rei Metallicac PRJiFÉs
fautoribus
VI
Spe&atkfimis
dmsandrea holmstedt, JOHANN1
Öfficiaarum Ferrearum POSSESSORX
Fautoribus & Ami.
viro
Conjultüfimo,
Dn. THURONl SANDELIN,
philipftadienfium justitiario aiquifilmo,
fromotori optimo.
ris
de Spefiatkfmu,
et SVENONI BIUGGREN,
ribus & patronis induftriis ,
propenfiflirnis.
viro
Viteru cic Dignitate Inchto,
Dn. CHRISTOPH. MYHRMAN,
officinarumferrearum possessori acdirectori adcuratiffimo,
fautori & amico aeftumatifiirno.
detviris,
& ERICO FAHLBECK,
<^tis dexterrimis*
perbenignis.
ris
Trudfatrfjimts, „
NICOLAO LONBOHM,
T
bus Sc dikectoribus sollertiffimisj
eis honofatiiemij»
Spe&ata Integrität» VlRIS,
DO WIN IS
INGEM. TINGVALL,
HENDRICO FERNHOLM,
et
JOHANNI DIMBERG,
Civi^us ac Mercatoribus apud Philipftadieö-
fes Laadatiffimisj
Fautori3US et Amicis CertifTimis»
BEneficia
perfumblenmnmfacroVeftra, Patroni,
> in> quomemunerecdlata dumFautorese^Amic?»
apud Vosego indefunftusmemo- riam redtgo, Vobis certe> fi ulh unquam , hafcemeas primitias t^Academicas confecrare voiui. Noflis fwguli , quantum Vobis debeam. Accipite ergo in fignum non remuneratiönfej> [ed gratijfimi animi, hoc qualecunque opujculum > meique, ut antea; ita in po-
flerum vivite femper memores. Largiatur Vobis
Deus omne, quod deßderetis & expetatis bonum»
Confultiflim. & Spe&atiflim. Nominum VESTRORUM
Culter huwiUinnu indefe-Jftu
PETRUS SägUIWS). -
D. D.
§• i.
Xplicatio vocis oraculi, cum infigni aliqua difficultate care-
at, videbatur initio haud in- commcde pofTe prasteriri; at vero,quia adcurafa vocum e«<
volutio non parum confert ad
meliorem ipfarum rerum Co¬
gnitionen!, eam paucis attigiffe non pigebit. O-
racula ex eo adpellata effe nos docet Eloquenfiae
ille parens , Cicero «), quod tneß in bis Deorum ora•
tio, ut quenaadmodum a A/ya Aoyiov, quod & Graz-
cis nonnunquam oraculum notat; ita ab oro fiato-
racutum, eo videlieet (enfu, quo orare idem (it, quod loqui, vel ore pronuntiare , fic apud Maro¬
nern b): Juveiri oranti, pro loquenti. Orare autem quia ab ore defcendit, teile Varrone c), fequitur
oracula efte oris Dei effata vel refponfa, Nec
A raro
a) ln Topicis c.20. b) &neid*Üb.7,v, 44t. c) DeLing*
Lat, Lib.s.
)**■ c m»
raro etjäm fata nuncupantur, hinccanit Virgil d)
cui fata parent, quem pojcat Apollo,
& Valerius Max. e) PytbiamAppkfata cecimffe, ait;
fuperftitione (cilicet mdu&i, oracula adeo eile ve-
ra plerique pucabant gentilium , ut ex certa qua- dam fatorum lege proficlfci crederentur. Sortium quoque nomine frequenter apud Åu&ores infigni-
ri (olent, unde Ovid. /)•
Mota Dea eft, fortemqite dedit
Quare etjara Valerius Maximus g) OelphSci ©ra*
cuii his merninit verbis : Sorttbns preecipi, idque ea-
deru plane ratione., qua Grxcvtitägov & y.År^og pro fäto vel refponfis accipiunt h). Varias praterea vocabulum oracuii admictere (ignificariories cuivis iacile patet i), Sumitur enirn nunc pro templo s
in quo refponfa dabantur, unde per oracula Intel*
liguntur loca orandi (eu precandi, quia in illis
Déus
d) Lib. z. Alneid« v. 121. e) Lib.t. c.gw.io. f) Ltbm 't.Metamorpbof.Fab.7. v. }$i, g) Lib.1. c. f*.& locisalik. b)
Apud antiquos dabantur fape oracula foreibus, utin progrejjtö fatebit,ideofö Cicero L 1.deDivinat c. ig, duo oraculorum fta*
tuit genera, unum quod inftinBu afflatufa divino fündebatury
alterunr quod a quatis & paribus ducsbatur forttbw e fttella
vel urna. Hinc fortHegus dicebatur Apollo,y Öt fortilegi Delphi, ut Horatitts de Arte Poetica v 219.
Sortilegis non difcrepuit fententia Delphis*
z") Veter1bus Hebräerum magiflrüin quadruplici eratfenfu^
fiiut quatuor ii confihuere oraculorum genera , nempe Urtm
& Thummitn, Sftritum Sanliüm, Propbetiam &Filium voctsy tfftc Gerharde inHarmon EvanpeLcap 147. Sed quoniam bae
ab InfiUut o noflro aIiena vidtntur9 tatnntnmmodo nomwaffß
«S ) ® ( fä» ■$
Dens per preces confulebatur é)t nunc pro åiå.o aücujus celebri & prope divino /); ideo nihil fa- lennius, quam vox velut oraculo emißa ;;/)> Ita la«
tius etjam pro elogio & ftatuco imperatorum , vel regum adhiberi, qui aliquando numinis ticulum, Majeftatis fus fignificandas ergo, fibi tribuebant*
fuas ieges oracula vocabant, in quibuss ex pote- ßate fibi divinitus concefTa, populo o^cia debica pra?fcripfere, oftendic Martinius «). S«epe pro i- pfo idolo vel numine, quod colebatur, accipiturs
ut apud Probum o)\ Hoc oractdi refponfo, At fre- quentius pro ipfis oraeulorumrelponfis, quae coti»
fulturis edita fuere , hinc apud Tacitum p): Con- fiilentibus redditum oraculum eß Et hoc eodem fen- fu, nos de Principio & Fönte Oracuhrum a&uri, id vocabuli ufurpamus. Itaque in limine ab humani-
tate tua , C, L. enixe impetratum volo, ut hunc qualemeunque laborem in meliorem interpreteris partem,innoxiosqjconatusfolito favore prolequaris«,
f IL
Neminem, qui (cripta eruditorum animo o-
^ulisque perlultravit, fugere potefl: varias variis fuiffe, & efle de origine & au&oribus oraculorurn
opiniones. Gentilium iors infima verum Deum8
A 2 quem
k) Martin, in Lexic-o Etymolcgho* 1} Finale percele-
bratum iUndMarci Catonis : homines nihil agenio, ma¬
le agere difcunt. Eandem ob rationern adpeüatLipßmLib.t%
Pol.c.S'iUudSaüußii adCafarem, fuuscuiqjanimus ex con- fcientia fpem probet, oraculum. m) Veüej. Patercul. Lib.
t: ig. n) In Lcxico citato. o) In vitaMiltiadts c,i. g) Anndlp
üb. Ii. c. fj'. h
4 )o ( ^
quem pra?1ucente lumine natura? cognoverant,haec
edidifle refponfa credere non dubitavir. Sed quis,
aliqualem faltem de Deo Opt. Max. ideam habens,
non videt, hoc falfiflimtKn, parirer ac abfurdifli-
mum eße; quoniam qua? per oracula ifta edita funt,
ita fere comparata reperiuntur,ut non modo non
divinum ipfius honorem adftruerent, (ed fine fum»
ma inDeum injuria & aculeis contumeliarum gra- vifiimis ne cogitari quidem poflent ? Immo, currj ipfe non tantum bonus (it 6c verus, (ed ipfa boni-
tas & veritas, num ita impcnere voluiflet homini»
bus, uti oracula eos, per multa inde fecula, nimi-
um quantum fefellifle legimus? Ethnicorum ve*
ro Philofophi longe alias heic (overunt fententias.
Etenim Ariftoteles, vir alioquin aeutiflimus, vim
iftam divinandi humori cuidam adfignat melan-
cholico, cauffam addendo, quod ingenio plus va- leant, qui atrabile abundant, quodque raptu quo-
dam veluti perciti,obfcura & (ubtiliora qua?vis me¬
lius perfpiciant, & futura haud raro pnefagiant q).
Sed q) Cfr. Voffiut de origine &propagat.IdololatrU L.t.ct6.
In caftra Ariftotelü defeendere Ammonius aptid Plutarchum
de oraculorum defettup. 458& feq.quivarils probare conatur
argumenta,naturalem vaticinandi9tm mentibus hominum in»
ejfe} necnon Petrus PetituSyMedicus &Philofopbtu Parifien»
deSibylla L.l.c, 8. Nefoprocul binc difcedunt, qui menti
peculiarem anatura difpofitionem ad revelationem a Deoyaut
genio quodam profeftam* recipiendam ine/Je contendunt, ut
Mofes Maimonides aliiqs ex Hebrais doftoribus, item Bene-
didhlS de Spinofa , quirefutatifuntaBuddeo in differtatio-
ne: Annaturalihomines polleant vaticinandi facultate?
^ ) O f 5**. y Sed refpondetVoflius illam folertiam & perfpicien»
tiarn in tis locumförlitan habere, quorurn notifia
a tenfibus pender, ac in iis, quorurn cognitio ali-
unde fuam trahit originern, aliter effe fentiendum.
Plutarchus vero, in vapore quodam terreftri,e fo-
le produ&o inque corpus bene temperatum frans-
miflo, mentemque humanam concirante, cauffam
oraculorum efficientem reponic, quemadrnodum
& illorum defe&um inde deducendum exiftimat, quod terra auc vi ejus paulatim evanefcente, tan¬
dem quafi efFoeta, ejusmodi exhalationes mittere defierit,aut quod hic ipfe incitans vapor in alium quafi immigraverit locum r). Sed mirum> ut ver- bis Voflii utar s), cujusquam paulo cordutwris am-
mumy in tamfrivolis potuifje acquiefcere. Faoenim
mentem humanam a vaporibus ejusmodi concita- ri, unde, qua?fo, illa exfpe&anda erit vis, ut a-
liud, quam quod prius noverint homines, fubtilius cogitent, vel difertius expromant ß)? Unde ine-
rit terrae, rationis utpote experti, & cui ne mini¬
mus quidem fenfus praefentium eft, ne dum futu- rörum, ifta facultas efFe&us producendi vel veri-
tatis numeros , vel poétic<e artis modulos comple-
turos, & ita quidem, ut de futuris, iisdemque an-
tea ignotiflimis commonefaciant? Addo, quomo-
A 3 do
r) Operofe bacde re a Plutarcbo dijputatur, in Tome r, de oraculorum defett*p, 460. feq,
s) L. t. deorig% &propag. IdoU ct ff,
(f) Ut Poet*, ubi paululum fe confrerferintflore, utipß ioqvuntur, Liberi Patris,felicitts in c arminibus p ange ndisf
an fundendis verfabuntur.
6 <m ) o (
do haUtus, fumus 3c vapor i(k fiibterraneus, per fe nullius utique rei confcius, elevabit fatidicam ,
ü Diis piacet, atium in rebus abftrufioribus pan-
dendis referandisque, cum principium elevans, ut dici fölet, prsefagiendi potentia minus gaudeat ,
quam elevatum*}? Ceterum novimus in erudito-
rum clioro hane fere explofarn efle opinionem, un-
de pluribuseam convellere fupervacaneum ducimu^
alteram adgrefluri, qua ipfis daemonibus, ut caus- (is auélorrbusque, oracula adfcribi folent. Illa a
Pythagora & Platone ipforurnque adfeclis eft re-
petenda, quam Patres deinde ecclefias, magno ar¬
gumentorum pondere , in fcenam produxere , Sc produélam ita delenfitavere, ut Chriftianorum tan-
tum non omnium animos diu occupaverit, & con- ilri-
t ) Uas devi ipjiut terra, argutlas tum falfe ridet, tum
trudite reféllit Cicero L, 2. de T>ivinat.c.j7.Sed,quod C a-»
■putefl, inquh, cur ifto rnodo jam oracula Delphis non, eduntur, non modo noftra aetate, fed-järn diu, jam ut
«nihil poffit effe contemtius Hoc loco cum urgentui*,
£vanuifie ajunt vetufhte vins loci ejus, unde anhelitus
ille terraeberet, quo Pythia mente incitata oracula e- deret. De vino.aut falfamento putes ioqui , quze eva- nefeunt vetulbce. De vi loci agitur, neg; folum na- turali, fed etramdivina; quas quo tandem modo eva-
nuit 1 vetuftate^ inquies. Qua: vetufbs efl, qua: vim
divinam conficere poffit ? Quid tam divinumautem s
quam affiatus ex terra, mentem ita movens, ut ea'm providam rerum futurarum efficiat, ut ea non modo
cernat multo ante; fed etiam numero verfuq; pronuti- tiet ? Quando autem iftavis evanuic? an poftquam h®«
mines mious creduli elfe cceperirnt2
m* r o (7
ftriftos quafi tenuerit //). Ipfarn quousg noftrara facimus, ex fequentibus* patebit»
§. III.
Definitionern adcrnatun oraculorurn gentill«
tiorum ? noßro quidem judicio, rem tum acu teti-
giffe videmurj fl dicamus eajuifle refponja:, fet[a•
ti) Pytbagor as, tefte Biogenc Laertio Lib, $. fegm.tan-jg.
fiatuitmonastotum& heroasaera plenum efie animarum 9 eosq$ & das- exiftimarij atqjabhis hominibus im- mitti fomnia, & fjgna morbi & lanicatis - - - adq} hos
referriomnemluftrationes,Sc & expiationes, divinationemque
vaticinia,& cetera id genus. At Platoin Convip.
Oper. Piat, Edit', Fran'cof\ Anno löoz. p. itpq* a Marfitio Ficitio interpreten Ömnisaity naturadaernonum Ihrermor*
tales Deosq; ett medla. Quam vim habet? Interpreta-
tui Sc trajicit humana ad Deos, divina ad homines: ho-
rum quidem preces & facrsfieia, iilorum pratcepta , fa-
crosq; foknnes* in ftitutio nes- & ordinem. in utroq;
medio conftituta totum compkt» ut univerfum ipfum
tali vineulo inter fe conneéiatur. Per hane vaticinium
omne procedit , facerdotumq; diligentia circa facrifi- cia , expiationesqi & incantationes, & divinationem
omnem? atq^ magicam. Deus quidem horn inj non mi- fceturj Ted per id medium , commercium omne atq$
colloquium inter Deos hominesqj conficitur & vigi-
lantibus nobis , & dormientibus. Bonos fui(fe damonas, quos heic■commem&rat, fatis adparet } interim ramen ct tarn
malos introäuxerunt ipfitu feclatores, qui auftores ejfent »ra- mlorum, uti ex Plutarcho legitur in ds orac. äef,p.416.jeq*
Jftudvero Platonicorum dog-ma tum immmeris alm, ad vete¬
ris- ecclcfi* Patres, plenoy quod ajunt9 alveo, dirnanaße,
ut pluns fileam Kprob# Fonteneüe dam C Hifioire des Orä¬
ttes, p% 13.
9 -m )o (
tantibin vel cre> velalio quocunque arttficie fubclolo ,
ab ipfts antiflittbus *) data. Etenim non uno eo*
demque modo vafidica hsecce prolata funtrefpon-
fa. Quin voce id faepius fieret* dubitari nequit;
at nonnunquam folo nutu, quod ex Diedoro, He-
rodoto & Callifthene obfervavit Freinshemius u) praecipueque ad Amnjonis oraculum. Nec infre-
quens erat per fomnia oracula reddere, ur in tern- plo Atrphiara! hunc invaluiflTe morem docetPair*
fanias, & in Fauni indicat Virgilius v)~ Sic per
fortes fua diftribuertmt vaticinia facerdotes , quae licet eflent faliaciflima?, tamen fi contingeret, ut
praedida complerentur, quemadmodum, monen-
te de hac eadem re Cicerone : quis efl, qui totum
dim jaculans non aliquando colkneetw)? audoritatem
iIiis
*) Perantdflites intelligofatidicos & fatidicos facerdo*
tes , quos tat*(fas effcientes & auftorespono oraculorum, non
tarnen plane excludendo opera damoniaca, quippe & his, (S>
illssfuas tribuimus partes. Nempe non intermifit unquam ma- ligntu ifie^ & immanifui conditoris odto exardefcens fcirittit, quinut caufamoralis adflagitiaqualibet teterrima cont urre*
ret^atfautoracula apudgentes magnafemper effent auftoritxtis
omniftuderet ntfu, fedquodpbyftce exillorum adytis, perfa•
cerdotes, per ftatuas, per% aves& ceteraidgenus artificia, oraculafuderit, fortesfy direxerit, nego atsjspernego. Abfit
tamen, ut cogitet quispiam me propterea diabolo facultntem,
pbyfice etiam perbomines loquendi, futnrasfcpradicendi, Deo
fic volentey denegare, quod apertißime ex facris confiat lite-
ris , qvum & pernota fit rcgula: a particularibusad uni-
verfalia non valet confequentia,
u) In notis adCurt. Lib. q, ct 7. v) Lib* /. dEneid, Vi
Sd.feq, \v) Lib. i, de Divinat, c.//.
) • c sa- 9 Ulis admirationernqijue & fidem conclliavere tan*
tam, ut confulturi non nifi folennibus luftrati riti- bus accederent, & his prüfentiffima adefTe cfede-
rent nutnina, qua? fortes mifTas pro fuo arbitratu diij enfarent. Plurimis locis ejusmcdi fortes edi-
tse funt, de quibus & variis fortiurr. divinatoriarum generibus videri potefl: Peucerus, in libello defor- tibus x). Sententlse huic, quod ad meras facer*
dotum fraudes & impofturas totatn oraeuiorum
fcenam referam, probe quidem novimus muitos,
& magni quidem nominis viros, refragari: cete- rum, quia hoc argumentum ejus eft indoiis, ut,
quicquid demum llatuatur ,orthodoxia? noftra? ni¬
hil inde vel roboris accedat,vel decedat, & fcri- ptura facra neque expreflis jubeat verbis, neque
per bonam confequentiam , quid de au&oribuso-
raculorum lit habendum, adftruat y), mihi inte*
B grum
x) bittres quidemfunt modi,quibus cenfulentibus refion- fa fuerunt data , fednobis pracipuos enumerare fufficiet.
y) ^e4s obfcurum nebis efi, utaliasmittam, Dolorem Ccorgium Meebium, TbeologumLipfienfem^ in tnaftatu de Ora- eulis Cap. /. p.tf.feq.omnem movere lapidem, ut ,duclu Scri-
ptura Sacrai oracula gentilitiaper diabolum datademonfiree.
Cujus verba, utut lengiora paulo> rem tarnen totam iüufira-
tura > adtulijfe voluimus, ita v erobabensur : Viderunt, Pa¬
tres fcilicee, clara iftiut ret ibidem, feil, inScripturs, Sacra,
11filmerna* Nam Dens in Vet.Tefl. IJraelitas adhortatus fuit,
ne gentium Pytbones , qui nen ex aftutiisbominum3 fedex diabelt infiinTlu erantinßituti, lonfulerent. Vid. Deut.X1IX*
v.#, ubi ita legimus * Quando ingreffus fueris terram, quam Dominus Deu$ dabit tibi, cave ne imitari velis abominationes illarum gentiumé Nec inveniatur in te,
to WZ ) O ■( S»
grum fbre exiftimavi, cunåa fub examen adcura-
tius p qui luftret filium,aut filiam ducens per ignem,autqui
ariolos fcifcitetur, & obfervct fomnia atq; auguria;nec fitmaleficus, nec incantator, neq;qui Pythones son?- fulat, aut divinos, aut qui a mortuis quaerat veritatem,
Jn quibus Perbis per Pytbones nihil'aliud, quam oracvU eth*
vica indicantur. Pro Pytbonibus extatin Ling.S. nDN>
qua vox inter aIia fignificat utres : quia ut ex Aben E/ra
Ruxtorfius in Lex•fub hacvoce notat, ex tumido ventre,qua*
fi utre oracuia depromebant. Videtur äici 2*^ Pytho, inquit
Scbindlerus in Lex. Pentaglot. p. 34. quod ohfefi veluti utres inflati turge/cant , & fiiritusimmundus ex illorum ventre ,
de pr aterit is, prüfentibus futuris interrogatusrefj)ondeatx
unde etiam gyyet^ipivßckventriloquidicuntur. Etita commu- viter bunc& locum parallelum Lev. XIX. £/,interpretes ex- ponuntM - ♦ - Locus ergo hie exfcripturadefumtus, fatis
demonfirat oracuia ethnica a diaboloprofetia ejfe, baudvero
perafiutias & fraudes bominum introdutta. Sedelartor ad*
huc occurrit Åttor. XVL. tö. ubi mentio fit pueUse cujus dam,
qua babuit fiiritum Pythonis, & occurrit Apoßoiüj illosfe
multis clameribus flagitavit. Ab hac Paulus, (firitum
vAtidicum ejecit, - - - lnprtmis etiam notabile extat exem-
plum 1.Sam.XXlIX. de mutiere illa, qua ad mandatum Re¬
gis SauIls y Samuelem vel potius ejus(pettrum, e terra pro»
ducebat. HicfittusSamuelverbacum regeSäulefociabat,fed qui ipfe erat Satanas. Efjent , fateor, multa de vitiü in
hacargumentatione latentibus monenday quGd principium, ut
philofopbi loqvuntur,petitionts betefit tommißum^ dumPytho-
nes non ex afiutiis bominum, feddtaboli inßinttu, prodiifife
contendit : eßemm hoc ipfum, de quo inter nos difceptatur, Quod proconceffo & probate fumferit: perPytbonesfivefiDit
vonnifi oracuia ethnicorum inteüigi5 licet in probatione aqua ipft bareat.Quodconclufiunculam talem nettere non vereatur:
beut prohibuit confulere Pytbones Deut, X1IX,ergo ex bot
•m ) o ( i*
tJus paulo revocare. Efenim cfe Patribus fentio id , quod de Cypriano olim (enfit Auguftinus :
Qiiicquidin Cypriani (criptisSacrarum literarum au-
äoritati congruit, cum laude illius recipio: quod nun congruit, cum pace ip/rns rejicio z), Nec non cum la&eo illopatre,Chriftianorumq;vereCicerone,La- Öantio, facio: oportere in ea re maxime, in qua m- tio verjatur, flbi quemque confidere, fuoquejudicio, ac propriisdam JenJibus niti ad invejltgandam& perpenden*
veritatem, quam credentem alitnis erroribus de*,
api, tamquamipjum Talionis expertem a).
5 IV.
Rem perarduam multis Tane vifam* jam no- ftram defenfuri fenrentiam,adgrediemuf\ornnium
primo obfervantes twv 'rifåA in re-
B 2
^0, oracula ethnica a diaboloprofetta efle conoincimur. gio-Rae omnia, inquam, difcutiendaforent > »//? negotiiflbi per- trattandum voluiflfet Auclor eruditu cujus dam differtationis,
Londint Scanorum die XXIX, Nov. A:o MDCCV. habita, c/e Graculorum Ethnicorum origine, moderante L L. Or,
ErofefforeCeleberrimo Haquino Stridsberg, cap. 4, 7.jpjJfeq,
Ex Ulis fcripture dittis, ^ auttoribus oraculorum nihilcerti
flatust nihilfc nobis adverfum indefiuere,confidimus : quipe diabolurn phyficeper antiftitesoracula potuiß'e edere3 nunquam
negavimus; monemusfaleemz po(Tead efle non valere con-
fequentiam» dpuid, quodnobiscum facit Sacercodexpdum ex
adlatoÅttor. XVI. i6*patet, diabolurn fme tanta adparatUy eS
tarn longa, ut ita loquar? loci temporistfa prseparatione vatrci•
niattitatum.flarfiffe , quodtarnen inethnicorum oraculis alster efifa-
*) Tom.VIIiOp*Auguft%contraCreJcent,Grammat,La.e.qz»
4) Inflt Div. L,z, c, 7.
it -KH ) o (
gionibus rnontanis , fpeluncis , antris , cryptis ac
cavernis refertiffimis hiiffe adornata,quarum emi-
net Boeotia , oraculorum propemodum rmtrix &
mäter, obque ftupiditatem gentis proverbio quo»
que infamis, fecundum illud Horatii:
Bceotum in crajjo jurares aére natum.
Nec /Egyprus, Italia, alteque Gnecise terra? fem«*
plis hifce fatidicis caruere. Audiamus Paufanjam
de antro Corycio , deque aliis ita Ioquenrem b) s Htiic antro nomen inditum eß a Corycta nympha , ö- tnnium vero, quce unquam viderim, quodfpeéletur di*
mfjtmum , hoc mihi vijum eft. Nam in litoribus <£r profunda mari vicinis partibus, quam fit magnus hu~
jfusmodi cavernarum numerus , nemo, ne diligenti
quidem inveßigatione, affequi pofjit. Sed maximi
funt tum in Gratia, tum inBarbarorum terris, His-
ce cavernis fepta fuere fuperftru&a oraculorum$
utpote oraculum Serapidis apud Alexandriarn 9
Saturni in urbe Alexandrina, Fortune Praeneftina?
prope Romarn, Sibylle Currianae, Apollinis Del- phici, &c. Ubi vero talia deeranc fubfidra, nan
oefuere adyta fcilicet, quse dete&um horum
comrnode fupplere poteranc,ratione ipfius ftruétu«*
rae , antrorum quandam fpeciern pra? fe ferencia«
Hinc Hefychius äJvrw. 27rfyaiw, rj tö atroxgutyov pé-
gog rS tyu c)m Sine hisaatns adytisq> vel natura,
ve!
b) pA£. zzé, Eodem modo Suidoi. Ca[arquofy lib.
q. åe bell»civilt. Addo Lucdnum dtgntffimum, qui audiatur^
Ita vem iüe Pbarfalicor„ L j.de Pytbia:
Illa påvens adyti penetrale remoti
Eatidicum > prima temploruminparte refiftfc
4W )Ö ( HR- •!
vel manu h&is, nuilum facile reperire llcuft fatidi-
cum remplum,valdeutpote neceflariisadimperitam plebem Tub perpetuo fuperftitionis jugo detinen- dam, atq; praeftigias illas peragendas5 quas antißi-
tes, in his tenebrofis ubiq; delitefcendo locis, im»
puneadhibuere. Occulcas & fobterraneas vias, qui»
bus ad ha?c (acraria in templo Serapidis iidem iri- troiere,defcribir Ruffinus, uti nec clandeftinos illos meatus, quos Beli facerdotes frequentavere, hifto-
ria ejus facra apocrypha, recicec d). Ut vero pha-
lerata
Et[AUlo inferiust
— Sentit tripodåS ceffare* furens^
Appius, & nobis meritas dabis impia poenas Et fupcris, quos fingi$> ait> nifi mergeris antrii,
Deq; orbis trepidi tanto confulta tumultu
Definis ipfa loqui. Tandem conterrita virgo Confugit ad tripodas, vaftisq; abduda cavernis
Haciitj & infveto concepit pedore numen, &c.
A) Eleganter quofc de auftoribus eraculorum dißerit
EonteneUe Itbro citat. p. m. V ccriture fainte nc
nous apprcnd-elie pas comment Daniel découvrit 1*
impoflure desPrétresde Belus,qui favoicntbien rentrer fecretement dans fon temple pour prendre les viandes*
qu'on yavoit offertes ? 11 me femble quecette hiftoirc
feule devroit decidertoutc Jaqueftion en nötre faveur.
Il s> agit la d'un des miraclesdupaganifme qui etoitcrii
le plus uiiiverfellement, de ces vidimes que les Dieux prenoient la peinedevenirmänger eux-mémes. L' ecri-
ture attribue-t-elle ce prodige aux demons? Point du
tout, tnais a des Prétresimpofieurs; & c?eft-låfeulefois
ouT ecriture s* étend un peu fur un prodige du p?ga- siifme; & en ne nous avertiffant point que tous les au«
q* noknt pa§ de la mémc nature3 elle nomdonné
