(1)u t N, J» DISSERTATIO DE FRUCTIBUS Ex Veterum Comoediarum Leétione Percipiendis Jßuam Qonfentiente <?AmpliJJiFacultate Philofiphicain AcademiaUpfalienfi P RAS IDE Viro Clarijjimo JOHANNE COLUMBO, Poefc ProfefT: Ording Publico bonorum examinifubmitti

u

t N, _J»

DISSERTATIO

DE

FRUCTIBUS

Ex

Veterum Comoediarum

Leétione Percipiendis

Jßuam

Qonfentiente <?AmpliJJiFacultate

Philofiphicain AcademiaUpfalienfi

P RAS IDE

Vir^o Clarijjimo

JOHANNE COLUMBO,

Poefc ProfefT: Ording

Publico bonorum ^examinifubmittif

OLAUS BERELIUS

L. F.

Holmknfis

Å.clo IocLxxxrv.A+D. ^ Juni boris folitis

InAuditorioGußaviano Majori

31

>*

Excadit NICOLAUS W ANKIJE S.R. M* Typogr»

i A\V \ * /

....j, . s ^. ... ..-A —Li—. ,

Iii iE||

P!1

Eximio ac bmaniffimo juVeni

OLAO BERELIO

am'tcofuo fwgulari S*P.

QUantus^ac_cuilibct^{decentifitmodo,}Comcediarum^hoccft,ufus,ad imitationemquantaque_vetcrum,prseftantia,filuftituantur,dcbito

aflequitacilereor. Etenim interomnes, ceuarbitror,

convenit,Comcediarum audores voluiflb communiummorum

öc cai'uum Exempla publiceproponere, uthomines indcedodi, prudentius judicarentderebus humanis. Nam quemadmodum qui ad Ipeculum feco»

mit,redbornateque^crinesdifponit,ita prorfus Comcediarum Spedator^ve»

lutinSpeculoadionesfuascontemplatur,& honeftas quidem magisorna*

re,turpes vero pre mere ac abolere dil'cit. HsecfidaåPoetis, ^uteffidos

moresnoftros,expreflamque imaginem vitse quotidianae videremusinquit

Cicero proArchia. Quidenim Comeedia aliud eft, quamvitse Civilis pri*

vataeque imago,quseadvivumvirtutumjuxta&vitiorum Excmpla reprae«

fentat,mores hominum variosgraphicé depidosexhibet, vocisvultusque

moderationemoftendit,quomodo affedusmovendiregendiqueaperte ^mon#

flratatquedeclarat. HocipfuminculcaturquoqueinEpitaphioTerentiii jDefcripfimores, hominum■> juVenumque jenumque%

Quaiitér a, fer\isdeeipianturheriⁱ

Quidmeretrix, quid Icno doli confingata\>armi Hac quieunque legit, (te puto tautu* erit,

Taceojam reliquosComcediarumfrudus,laude fuaminimedefraudandos;

prseterquamemmquod deledatiGnemnobisafferanthaudvulgarem,etiam adcivitatisornamentumquodammodo non parumconferre cenfendse funt»

Sed&juvenum animosFormant & affvefaciunt, ne,fi quid in confpedu

multorum dicendum,obftupelcant,neve_{PrincipummajeftatemautMagna*}

tumnimisvereanturconfpedum, obquamoptimi_IsepeobmutuereOratores»

De hifce omnibus cum Tu, amice honoratiffime,inpisefenti diflertatio«

neexprofeßolufceperisagere,non pofiumnon hocnomine Tibilubentis*

fimegratulari: Argumentumenimfumfifti tradandum, quod haud dubieE*

ruditorummereturadplaufum, &certamihifpesTuaraargumentodignam efleexpofitionem. Interea honeftum ac laudabile propolitum Tuum piis prolequorvoti6,utflos lllevernantisTusesetatis inpublicicoromodum&Tui Tuorumque folamenolim Isetos uberefque producat frudus. Qucd &

VirtusTua &Eruditioconjedurå minimeobfcura Tibiaugurantur. Sienim

exaurorajudicemusdiemvitse Tusereliquumejufdem diluculorefponfurum

tutolicebit colligere. Sit Tibi Numsn benignum, utftadium inquo es conftitutus, feliciter decurrere,actandem ad metamcollineareacpertinge*

repofllsexoptatiflimam. Vale

amicitiseofficiiqueErgo ßcr,Fcßin*Upf,4,CalenäMaij,1684»

DAVID SILVIüS

•r*-

Benevolo Le£fcorL

S.P,

Onmefigiuniveterumdoftrin&iH<e,qmhm(embm

confiliivky6*prtidentiA; cofta majoradfcribtturjjuventbuscor*

_ porumvirestrthuuntury & quidvk aliud potittsquam monendi

prcuipkndiqueauftoritas. Itaque cum(latuisfemhunclaudabilemcommili-

tonummwemfequi,utinpubiicome exercerem,• fateormedubittm&incer-

tumbaftjfe,alktdneargumentumpotittseligerem quidvk,quamhoc prafetiS}

htquofuturumvidebam,utdtceretaliqukmematuriorum&Mateproveftio*

ruminvolajfemunusyquidsgenerefcriptorumadolefcentibusutilemndubitau

femaltqitidpalam pronunctare. Sedintentionemmeam, benigneLeflor,ne

graveris>qmfo,pernofcere. No« ego tamas deprchendiviresmeasyutka

Jumerewhoc argumentumpleneexcutiendwn&pertraäandum, quemadmo*

dumquicxprofejfofibihttjmgenertsqaaßionesyautresfcientiasqueriram>a-

mnegenuspraclarorttmvoluminumpluribkamUpervagati,• rimandas&per-

fcrutandasfujctpium. Sedmore[Academitofqutmnihilprohibetadea quo-

quefeporrigercyquaad7ra.i£$iccv^satqueadeolibrorumad dcleftumJfeåantj

brettfcbedioPittabamquarendum&diferendumejjeypretiumnc operaface*

retjquivelipjeveterumComosdtaskåkaretßudiofey vel aliiseasevolvendas

fväderet: &ßrakeviderciurfaftoImcconßare. quidefetquod is indepo.»

tijjimum aucubaretur. Dehistamettquapareflmodeßidjfero medijpexk*

fc>atqnekautauttoritatialiorimfindiverfas abeunnum[ementias, nihil det

rogarem. Imokocatatimeraputavtfore convenicntiffimum,ß Virorumqui

fcriptbfutscjmgenerhlikrosiliußrarumyinf.fimilibusßudiiscumlaudefuni

verfatt,veßigik&duåutlubcnswfiflerem. Etquia diffaremilpartimcom*

pereramhodiermsconatus aveterumsxquifitaarte&elegantu,exißimabap$

initispauciseaefeexplananda,qwadComsediaNaturam&conflkut'tonem

peninerent,quaque eammihialiisque redderentnotiorem. Quamobrcm &

verkamfetoparatamrß'cur videar mmis corxife nimkqueabrupte de Co-

mcediapartibusque ejusagere-y liestbacportiocmerispYamittaturyatqueadeo

majorem requirat eultum. Imo&in caterisaqukati LeQorkmeimecom*

mendoyquemproreliqua kumanttatefuahacquoqueinrneliorem partemac~

tspturumy&ficubt lapfwfutn>feßinationihocmercondonaturuwejji,conftdoCAPUT

CJWT K

Ad quod genus Poematum

referenda ficComcedia»

Pag. i

Oetas cum alias _{res,tum mo-}

resprasfercima&ionefque hominum imica-

ri&effingere,pervulgatum e/linfcripcisfa- piencum. In do&isillis imicacionibus tria

lpeftandadocuic Ariftoteles ♦ Quonemoconfideravic baec perfpexieque acucius, ^nemojudiciumveriustulic dearte co-

ta, aut meliusquid in ea fequendum fic aliis, veluti poficå legecradidic pofleritati, ucferé aicincomparabilisille Da¬

niel Heinfius,prafatione in edicum åfelibrum Philolophi

de Poécica. Tribus ergo differre ä fe invicem affirmae

hafceimitaciones.• yj yag to evzgoß jLLi/uHodrai,% to

yj ^to éTigcäSj-få) (a» fyuvrevIgczrov. ^Aut quod rebusgenerc di-

ver/isimitantur,aut quodalia,autquodaliter, & noneodem

modo. ^uemadmodum, inquic, co(oribus acfiguris quiali- quidexpnmere conantur, mutta imitantur, alü ex arte,aIii

exconjvctudine, quidamettamexutroque t it^ainiis quasdi-

ximus artibus, omnes aut rhythmo aut oratione imitantur

dutharmonia. Ubi cum pi£toribuscomponicpoécas,con'

veniences ucique in nonnullis, licet dillimles inpluribus;

Quodidem fic abHoracio &Prudencio, utinotumeft. Res ergo, quibus imitanturpoeta?, utpergic docere Ariftoteles,

func fermo, Harmonia& Rhythmus^ Uno horum mulci

dicunt concencam epopoeiam, fermone fcilicet: Addu-

cuncqueprofe verba illaAriflotelis: ^yi fo I&qtcqm (mwtois

A Aoyvi

liv*4iX5~5,« ^{idT^.} Sed cumhzc veroa (Tot ambigua

aonnihilincerprecacionispropcer varias interprecum feo-

tcncias- cuciusfueric dicere, uvofive reuna,rhychmo fah¬

ret, peregifle imicaciones fuas, hos qui olim in orchtftra

falribanc. Kaic Ariftoceles, harnr

,W ofUfl»1W- KS" »frKS"TPlfr W Hl 1utPPe eo

muemveftibu*efRnmntrhythme,mores& affecJw imttantur,

% J,Ls. Duabusaucemrebus imicabancur, uc vulc i-

dem,qui pocfinauleticaro &Cicbarifticamcolcbanc* Ni-

mirum olim mulco magisarcificiofa,meliorique rhychmo

&exa£tioribus numerismufica gaudebac,unde&major ii-

li ^cumpoéfi conveniencia quam hodie; adeouc mulci pro

iisdem haberenr, poecas &muficos. Inbis igicur& rhycb-

muserat&harmonia. Tribus,nempéfermone, rhychmo

&harmonia ucebantur veteresin dichyrambica, & in no-

morumpoefi,de qua vide Proclum apud Phocium, auc

Voffii Inftitr Poet: 1. J. c ij.p.ö* Imo&inComcedia

Tragcediaquehaec tria requirebancur,non quidem iimul,

fedleparatim& Diverbium enima Cancico,

cancicum å chorodiftinxereveceres. Quade reidem VcC

fius adeundushb.2.pag. 2. Habuimuseaquibus Rtimica-

cio^• de quibus ^camen infra adjiciencur ^per occafionem nonnulla/quacenusinComadia fpeftaneur. Res ^quam i-

mitamur,eft macena, inqua d ^{xipoene utramque}pagmam

facere, moreshominum, vircucesnimirum&vicia,qua?que

adeafaciunc. Rurfum hic philofophuscum piftoribus

comparacpoecas. Nam ucPolygnocus piftor meliores,

Paulodeceriorcs, Dionyfiusfimilesexprimerelolebac.* Ica

Homerusmeliores,Cleophofimiles, Hegemo &Nrcocha-

res peiores canebanc, Imo &.univcrfuii Tjagxdix Co-

madisc-

racedijeque hoc competere, uc alrera detcriores, (quod

pleriquedeComoediaaccipiunr,vcceripuca, namde nova,

quamucique nonviditAriftoteles,vix verum ) aicera me.

lioresveroreprefencec. Etiam dehoc dicecur infra, Deo

volente,prodefTeid_quoq;moribus, fiviriorumimagines&

exempla,ucfoeditacefiuadecerreancabimicacione,quibusfi-

erihocconvenicmodis publice proponancur& veluci dcri«

dendaaucdeceftanda prsebeancur omnibus. Refiacmodus

imicandi,fecundum _{quem ex mente}Placoniscriplexexfur- gic Poéfis«. Nam auc folus Poéca aliqiud ^{narrar,ac velut} fimplici proceflu orationis remperagic, &: fi ^nonnun-

quam adhibec auc commemorac aliorum quoque fer-

monem, ex propria ramen perfona ^eum refert, nec

iraperfabularum invoiucra (pr mimflcria, Deorum prxeipi-

tatliberumfi>iritum^utnonntvno vecerumaic, quemadmo-

dum casceri. Ha?c igicurfecundum Placonemeft kvex^

yyjais, fivedwyytta $1 k'Ka.yytyicvi. Vulgo etiam Exegetica

aucApangelcica,u e.narracivapoéfis dici folec» Eaeempla

dabuncLucreriiPoémadenatura rerum,Virgilii Georgico-

rum libri _eres, & prima quarci pars, uc voluicDiomedes

GrammacicuSj kem Gnomologi,& majorp^rsLyricorum

&Elegiacorum, aliique. Auc nihilexperfona(ua, fed^om-

nia ex alienis Poéca repra?fencac, _agencesque incer fe, &

quafinegociancesinducit«. Unde &Platoni v\SW(ju*

fjuialoos propriaquadamracione id fibi vendicans, quod alU

as poéfi compecic univcrfse. kem impaL™ ^to

mpyv, cl<P' a jyu <J$urcu97o nr^ai^cat aic Ecymologus magnus,

aliique mulci. Huc igiturfpeétanrnonTragicicancum,&

de quibus nunc agimus, Tomicg fed eciam fatyrica Poéfis Gracorum, & fiDanielem Heinfium, ejusque vefiigia le-

A i gen-

4

gcncemß'D.D. Rappokum fequimur, fairem aliqua^ex

parteetiam Sacyr$Latinorum:praetereaSilli, Atellanae.Mi«

mi,Bucolicapoefis,&fi qua efl prreterea hujusgeneris;nifi

pociusSilliadfacyros Atellanaead Comicasfabulas referem

dx funt, Tertiaforma aucfpeciespoefeos, uJb? etiamPla- toni,ex bis duabus mixtaefl,^viSi ajuCporépa» nx^dwooii peru»

trumqueperficiensidquodintend.it. Nam& ipfepaffiraPoe-

tajloquicur inhocgenere, &aliorum quoqueelfingir,rcd- dicqueperfonas ucDeorum, Heroum, hominumque. fn hocnobili(TimiF.pici,quorumutomnium reliquorum>prin- ceps& duxHomerusfuic, fecutusque eumapud ^Romanos

Virgilius& quicunquead horumleexempla fuccelTuvario compofuere. Scio quid contra hancdivifionem Voflius

obtcndat, lib, _{s.p, 4.} (ed in pra?fens acquiefcere malo in dudtuveterumquamdiverfa fentiencium rationesexpende-

re* Cumigiturfatisconfletad genusDramaticumComoe

diam percinerej hisitaprasmiflis adipfam accedendumeft propius.

CAT; IL

De Comoediae nomine;definitionc, origine & progreflu*

/^Omoediam a didtam, quodeftet-ray

putarunt nonnulli reclamante non Ariftotelemo¬

do lib.de poötica c. fed ScanalogiåGrammatica. Ac

licet hoc_pro fencentia fecunda aflerar etymon ille å Syl- burgioeditusKcymologus, verior tarnenprior ejus deriva-

tioeil. H JV Jca/xcci^ictdnquit^Vo/^-cö'cu, erreich!

TCC YMUjSLiy iXUTCC gy éoflcOJ TV AlCVVtX ty» T?!$ A>J(JM-

\q$

\

Igos, Comoedianomenhabet^ex<?<?,quodprius circavicos dice*

rentißhac infeflis Liberi & Cercris. Auequod circavicos d>vagarencurexurbe licentius,qute fententia videtur Ari- ftotelis,_quam (écutus eftetiam Feftus,Comcedtas, inquiens,

conßat appelutasex eoquodinitiom vicisjuvenescantarefo-

litieffentconvenientes, Ifidorus1.g. c.7. ComocdG inquic, appellati,five d loco,quta circum pagos agebant, quos Graci

comasvocant: Sive d commeßatione; Jolebantenintpofl ci- bumßominesadeos audiendos venire, Neque ^to

ramen i-arå ^tv_jcgj^sdidtumert, å hilaricacis& temu- lenciaeDeo, quemeundem ^cum Chamo ilio Moabitarum

idolo fufpicaturVoflius, lococit: A quo necineptum fu-

eric du&uejufdem VofTii, Comoedia; originem arceflere,^uc

ficComodignacanere. SivetamenadTcdpcovcumfic fentientib9,fivead-Tw *dpwy cumarirtotelereferasEthymon Comoedi£e,liquebiteam uccaeterapoémacsnacameffeU^to*

öouTo^o«^ct<Tiuot'ray,uci docuicctiam Philofophus. EßigiturCo- moediaßdemaDramaticum^Civium^acvulgiactionesßylopopu•

lariimitansyUtdifinitVoffius.AnComoedia ficpoéma,dubi-

taverequidam olimjtefteHoratiojlib.i.Saciv.v+4f Namipfe quidem Horaciusnondubitavir, quod illi ^perperamobjicic Scaliger,fed aliorum^cancum refert:Nuncaucé

hac derecumdefituficdubitari, _(deveraloquorComoedia

nondecircumforaneorumquorundam3gyrcaruminepciis) ré(queipfaficmanifefl:a,nondifqairam in praefcns de hoc amplius; Quaede origine Comoedia; dixi, natamfcilicec

eam exlufibus&jocisveterumpaganorum,quibus perdies

feftos& fereficiebant,&moresvitamque impeccbancalio-

rum,confirmac notus hac de re locus elegans Horacii lib.

11.Epift. ad Auguft,v.138»

A 3 Agri.

6

Agricola?prifci,förtegparvoque beati,

Conditapoflfrumenta,levantestemporefefto

Corpusy&tpfismanimum,fpefinisduraferentcm\

Cum(ociisoperumydrpuerisdr conjugcfida

TelluremporcoySylvanumlaclepUbant.

FloribusdrvinoGeniummemorembrevis avi*

Fescenmnaperhunc inventalicentiamorem

Verfibm alterms^yopprobria rußicafudit♦

Libertasquerecurrentesaccepta per annos Lußitamabiliter*

Åc ne putcs dcRomanis folis eum loqui, co quod Fef-

cenniafueric Hecrurizeoppidum, (ab hac enim^nonåFafci-

no areendoFefcenninacarminadifta funt^deAchenienfl*

bus fimilima habec Maximus Tyrius DifTxxi,p. m 215-.

ÅJqvoLiQG<?*vf[Att nraAoitoL ßk<7cLy)(Qpo\ 7Tcu<JW x.01» cLvfyavj yrjS

epyxloukol)di byifixsi?cipievoiyccgli kpttffsx.oitccpolxkixovipuvoicLapajat,

eijoyrc? olvtAntiqua ^Athenienfium Mufaynihil aliud

quamchoripuerorum virorumqueeranty dragricola inpopu*

Losdiviß(vidc re&iusnevercas invicos^aucpagosjA^oi cer-

teAchenienfibuscu 7repicin<h$,quaealiisxa/uai) quiaähucafe-

mentefuadr meßefirdidi,incompoßtaquadamerexternpora-

neacanebantcarmina. AdjiceAriftocelcm dePoet:civ♦ p.

241 edit. Dan. Heins virg Georg,11. v 38u & ejus inter-

preces,quiqueab hislaudaneur. Item Liv.vij,c. 2.&ex

rccencioribusQefaremSchalige umPoéc.hi.c.y.VofTln/lic.

poet» Jib* ii. Fred. Rappolc Commenc; inHoraciiver-

fusallacos, ahosqueprxlbrcim ex veteribus,quorum hite-

ftimonia adducunc. Cum hispugnare videneur, quificuc

poéleosomnisica &Comoedias originem ad Homerum re*

ferunc; quorum fencentias, cum inunum conduxeric Vir

perilludris & amplifllmtedignitatispariccr ac etuditionis, GisbercusCuperus, ab ordinibusTraniilalanix adilluftrifli-

Riorum & Pra;potentiumFoed,JBelg.ordinum confellum Delegarus, InclycajReip Daventrienfium Conful,jampri- demrarå policioris antiquicatis periciå, fcriptisque elegan-

tidlmiserudico orbinorus, &privatim etiam de nodris du»

diisbenémeritus; Ille_ergovir^taminfigms, ^{vetcrumadHo»}

merum,cjusque odyfleam_origincm Comcediac referend¬

um verba, cum egregié collegerit acinterpretatusfit in o- pere nuper fummocum do&orura applaufu publici juris fa&o, _quo lapidem IcaliteantiquilTimumj_principis poéta-

rum oLTrtyaxriy continentem miréilludrat,pagt78. nobisin cumuicuariohocfchedio Jabore idhocpenituslicebicfupcr-

fcdere. Hasc aucem pofitioni nodrasnon adverfancur. Sa-

eiscnimcondac, Homcrumnéque in Odydea néqj in Mar-

gite,Comoediamficdercriprideperpartes>modisc}iomnibui

abfolvideproutpoftmodum elaborata adaqueed, Profuif-

fetarnen eumhisquiexautoschediasmatibus majorisartis&

dudii operaconcinnabant, iisquefolerciffima&lepidiffima vita;privata? imitatione rebusquealiispraeivide viam, nun-

quaminficiabimur. Comoedia igitur, ut omnesresalise, ab-

iniriotenui profeOa,cum &animiscorporibusque laxandis reficiendisque conducere vidcrecur,& obreprehcnfionem

morumplaceret, paulacimexcoli augerique coepic.Id qua-

modofa(dum,dicacpro ^meDonatusJiveilleF.uanthius ed, isrpoteyopLiYGov in Terentianas fabulas au£tor* Comoediafere

vetm ut ipfaquoqueoltm Iragccdia, fimplexcarmenfuit, qusd

choruscircaar a*fumantcs>nunc(patiatmnuncconßßenstnunc

revolens

gpos^cumtibicineconcinebaf-. Sedprimo^unaperfö- najubftitutaeftcantonbm,_quarcjpndensalternoChoro,Ioch~

fl^eta*-

pletavit vdriavitqueremmuficam^tumalteratumtertia

adpofiremumcrefcentenumero,perauttoresiiverfos,perfona%

palla, Cothurni, focii & coeteriornatus, atcpinfigniafccnico*

lrumrepcrta,<tyadhoc unicuiquefuus habitus\ & adultimum,

quiprimarum partium, qui Jecundarum& tertiärum, qui

quartarumatquequinttarumattore* ejjent. H$cilliusver¬

bs» Porro gloriaminventee Comoedia;cumAchcnienfes

fibivindicarenc,Chonnidam fiveutlegic Gyraldus, Chio-

nidcmanciquiflimumComicum tiominantes,& pofihunc

quanquamincertatemporaSufarionemaliiscfi Sisarion, ité

Mullum&Magnerem>Dorienfes,hoceft>ficuli&M.egaren-

fes,pro his Epicharmura&PhorminfivcPhormu reponen-

ces,nonfinefiicceflueamvelucinje&amanuvindicabancfi¬

bi. Atmanficapud ^rhenienfes tarnenlausperfettas magis

&exculc«Comoedias,quippe aptidquosCraces nonparum adjuvitjCumcjeteris cercansdeanciquitaccquamquamEufe-

bius,duosforteCratccasComicos confundens,Cracinoeum

az>yx.povovaucetiam recenciorem facic: moxEupoliseam e- gregieauxit,Cracinusa&ibnsdiftinxic, Ariftophanesfupre-

mamilli impofuitmanum* Atquehi tres pofiremi circa

peloponnefiacavigentestemporaconfiituebantaecatem il-

lamComoedite,qu$vetus di&a efi, fummå in a- liisComicétraducendisacderidendis libertate fe efierens,

utidiceturetiaminfra. Nec parum profiiilTe civicati pu«

tat eam Horatiusaliique: Sed optimeCicero monuit, de-

buifle eam inträ reprehenfionem malorum fubfifiere;

?/ujuemodi,\nc[u\enscives dcenfere melius efi quamdpoeta

notari: vide ejus verba exdeperditis de Rep. libris de

promptaabAugufiinolib.2.de Civit: Dei c. p. & inde al-

lata å Voflio lib, ii, Infiicut: Poet: C.27. P« 137« Qpalia-

cunque

cunque tarnen hsec eflenc,populo _{vixcapaci libertatisfuse}

nimiumplacebanc, pramiifque affe&ifunt,non cantum ob

exagicacos mordaciffimisjocis, & nominatim perftri£tos Cleonem,Cleophoncem, Hyperbolum,fadiofofque& im«

proboscivesalios, Ted & viros praeclaros, mericifque in Remp. magnos,Periclem&Ariftidem,(ucjamde Socrace

philofopho & F.uripidepoecaTragico nihildicam) multis laceracos fcommacibus. _{Quare cum} triginca Tyranni å Sparcanis_cöercica Achenienfibuseflencimpollci, licentia hsec lege

fuic,quåcavebacur, ne quispublice in _quemquam

inveherecur,poenaqnefufligacionisindelinquencemftacuca.

UnderurfumHoraciusEpift«adAuguftum :

J^u'm ett amlex

Voenaquelata*>matoquanollctcarmine_quemquam:

Defiribi. Verteremodumformidinefuftis.

Eamquelegem ^ucplurimasalias_receperunceciam Romani,

& in fuas quoque cabulas duodecim retulerunc. Quan- quam fltemporum feriemfpe&amus,ancquiores fuerede-

cemviri Romani criginta illisTyrannis quadraginca annis

auceciam amplius: quarecaucé in hocfequendi recentio*

res,necdeeademlegehoc accipiendum, Ted de alia fimili,

Ucjam nihil addamdeEupolide^qui abAlcibiademari fub- merfus, fabulam fuam,quam ßi^Tcus infcripferac, imicari

coa&us eft. Sicigicurin ordinem redafti poecceifti male«

dici,chorumin quopraecipuéexferebac lefe lingvceftylive

acerbicas, rollere coa&ifunc,& fubflicuerepro eo ^ra^y-ßi-

uns quasdam,feudigreffiones, quibusa^qualium fuorumaut

aliorum PoecarumTcripca carpebanc; aur, II quemränge*

rene,alium,_peramijgmaca hoc, facisque obfcure faciebanc.

B _Hinc

IO

Hincorca attasComoediae media di&a, veteri ^{quam nova?}

adhuc fimiiior. Hujus au&ores praecipui fuere Philiftus,

Scephanus&PlacoComicus, 1andern fub Alexandro M..

vicandae fufpicioniscaufa, ne quis pocenciorum fe laefurn

exiftiraarec,penicusmucacaertforma Comocdiar,fublacao.

mnisreprehenfiocercicujufqtjam hominis, &pro veris ar- gumentisaucveromixcis, penicusfictaadhibica func. Sed

&partesalicerdiftinftee,diäioeleganciå nacivå &fimplice

gratiorfuic; quaminaqualiillocultuautgranditace priore

Inhac, magnummeruerenomeoMenander, Diphilus.Phi#

lippides, Pofidippus & Apollodorus Ha?c Romanis eci-

ampiacuicpra?prioribus,nifiquod Plaucus ridiculum illud,

quofefegracumvulgofecerac vecusAccicaComoedia^, im~

penfe feöarecur; fortade &alii alia, de quibus Comoediis

eorum deperdicisnon icafacilencbis Judiciumed; oifi quodnora;fincvecerumdeiisfenccnciae. Terendus fem¬

per in nova exprimenda manfit, non modo ut imitatör,

jfed &ucfidusinrerpres,qua derepaucadicenturinfra. Sunt

veropra^tereaaliasComcediarum motoriaeex motu, id ed

cxtumulcuofo drepitu & difcurfu,qui iniilisreperiebacur

diäae; utAmphicryoPlauci: aliae ftacarije,mulco quiecio-

res, uc ejufdem Cidellaria, alia? mixta; uc Terencii An-

dria & Funuchus. PluresComoediarum differentias fedi-

nationuncnonfinicexplicare.

LAVAU

De Comoediac partibus fecundum cjualitatem,

pArtes Comoediae, uti & Tragoedia?, & quodammodo

* eciam Epopoeias,aliae func roirowvfecundum quali-

cacem

ii tatem, alias y&t* to -ttdo-oV fecuncium quantitatem, 111$

percotamfe fabulamextendunt&ubiqueccrnuntur,h$ fi.

biinvicem fuccedunt,& alia ponitur poft aliam. ^Partes (ecundumqualitatem lexfunt,ubiftacuicAriftoteles,fruftra

obhoc åScaligero reprehenlus,quarum quatuoradpöetae iplius partes fpe&ant, fabula, mores,fententia,& duftio;

finequibus, utoptimeVofliusmonetdrama fcribi nonpo- teft.Nam &res excogitanda eft,quamfabulam dicimus; &

cum ca inimitationeconfiftat; moreshominumatquc inci*

mi fenfusexprimidebent.* eaqueomnia didione _apcafieri

oportet. Extra _poette ipfius ^munus funt du$, _apparatus

& modulatio,_quarum prior ad ^ax,tvo7nmfive opificem in- ftrumentorum fenicorum pertinet-, Altera, fiVoftium fe-

quimur, adrovv7rvx$nw fivehiftrionem,fedlatediftum;^cu¬

jus eft fabulam & voce & geftu reprafentare. Agamus

breviterdefingulis. Fabulamhicintelligimus twtov yyixLTW aiiScLoiv jyu wzgioytiv, aptamverumJeu attienum confli- tutionem-) (eu comfofitionem atqueferiem. Hujus requifi-

tumillud primumeft,utunam tantum contineaca&ionem,

h.eft,nonomnia unius hominis, fedunamunius a&ionem;

cotamtarnen &abfolutam, (verba funt_Voftii) ut qu$ ha-

beat_partes fuas, _{easqueitaconnexas,utunä}pofitå,necefta' rioautveriftmiliter_alteraconfequatur: Unä item fublata, fabula; _pereatftruftura. Equidem Donatus, & poft eum

Voffius, atqueBoeclerus obfervant, folere Terentium feré

duplicare fabulas; folamque Hecyram ejus, uniusadole-

fcentisnegotiumunum continere; Cameras duorum. Sed fciendum eft,unamtarnen in iftis quoque primariam eße

a&ionem; alteramhuic fervire,& inftaringentis quidem,

fed apci tarnen & elegantis epifodii eile. Sic exe nphmi

B 2 Andria

12

AndriaTcrentii, Irretic fe virginis arrsore nimio adole-

fcens, _quam fororem credebanc omnes e(Te merecriculas.

Adoielcencisaucempaceraliam ipfi deftinaverac; & ut fili- usquoeflecanimo comperirec cercius, nuptias fe fafturum

jam fimulabat. Obfequicurnacus parenci, fuggcrencehoc

confilii fervo: Sed focer qui erac futurus, viciacam efle å juveneifto virginemaliamcognovic, genicumqucpuerum;

ideoquemutacconliiium negacque collocaturum fe ei fili-

um. M.oxviciacamillam,&jam macrem,fuam eflefiliam agnofcit,olimfibi fubrepcam. QuareefHiåimeam amam

tijuvenidatnupcura. Hicunum eft negotium, unius juve»

nisamor&nuptias; fednejampriusdefponfata decerta^re- linquerecur, acque lic criftior forec hac parce eventus,ad«

jungicurhuicalceriusjuvenisamor,quiefficerec ^ne quåpar¬

ce Itecicia claudicaret: ad rem igicur&ille facit; & fic in

casreris. Comple£ticuraucem Comicafabula,res nonRe«

gumauc Deorum,fed Vulgi; inque hoc maxime differc å Tragoediå* Quare huic cothurnus, illi foccus convenit:

Huicdidio fublimis & quafi ampullaca, omniaque ^magna

&oy>cAillidi£tio temperaca & incerdum humilis, elegans

tarnen&faceca,ncpoftea dicecur,casceraqueomnia velme<

diocria vel parva. Prarcereararo ulcra unius dieia&iones

aucaftionempocius unam extendicle Comoedia, adfura-

mum exic in pofteram lucem,uc Heauconcimorumenos

Terencii. Plaucus aucem, quod in^unafabula Alcumenam

&concipereexJove,&parere-Herculem facit, reprehenfi«

onem meruic erudicorum. Sed neque veras res, verum ficlas Comoedia nova, eaque accuracior, imicacur; neque

ex EpicoCyclo^aucaliundeargumentafua depromicComi-

cuspoéca,fed ipfeinvenic. Icanequeexfacris hiftoriisde»

fumi

fumiComoediae materiamplacuiromnibus; quaderelegi

omnino merecurVoftiusinaddendis ad librum fecundum

Inftic.poec. Iniciumautem rerumexponi debet feu narrari

åperfonisprocadicis,ac feré amediis agendiprineipium

procedere: Hicenimordo eil pöecicus,ucå mediisauc fioi

proximisincipiacur,priora quafi per occafionemnarren*

cur,jamantegeftacumfuerinc,paulatim vero progredi ^res

indifndia& liresdebet,aucalioquiturbis &moleftiis impli»

cari; ut fiac illa _qu^ dicicurfabulas connexio, Ariftoteli

Mais. Eam opportune nec eft machina, fed fponcefic

progredientibus negoeiis ^, foiucio ^, Grxcé Auen?, exci-

eiperedebet: de^quainfra, ubi departibus fecundumquan»

ticatem. Seqvunturmores,dequibus paulcoperofius ago infra, ubi de frudibuslegendi Comeedice diftero. Nunc

ergoftridimfuffecericmonuifle,mores hic incelligi fecun¬

dum quos dieimur tales ^auttales,ucdocecDaniel Heinfius

deTragoed.p.12p. i. e* uc explicac D. Rappoltus in libello

ejufdem argumentip.12 bonivelmali, Itaquequod Gratis

vfyos id latinis hoc locomores, quia reddi alicervix poterar.

Cumpeculialiter,ucexFabio notac idemille infignisHein¬

fius, noncam mores quam proprietas eorum queedam ifia

vocedefignetur: qui^profingulishabiubus,affedibus,^nacio-

nibus,a?tacibus,fecundaautadverfafortuna, efie in fingulis

diverfi folenr. Eft autem moraca oratio, noninquafim- plex exftac morum confeftlo,uc fi quisdicac feefteiratum,

aut juftum,auc mifericordern; fed fi talem geftu, verbis &

adionibusexprimac. FxlatinisIcripcoribus ^nemo melius

Terencio moratum illud _genusexpreffic,quiob hoc lauda¬

turabHeinfioimpenfiffime, diciturqueomnibusin haepar*

tepalmampra?ripuifle. Vid lib. denatura&conftic.Tra- groedi^p.133. Eccemoresmicisviri, Credo*