Nahum Latine versus et notis philologicis illustratus. Quem venia ampl. facult. philos. Upsaliens. publicæ disquisitioni subjiciunt Johannes Bodin ... et Andreas Gustavus Bergström Suderm. Nericii. In audit. Gustaviano d. I Junii MDCCCVIII, h. a. m. s., P

NAHUM

LATINE VERSUS ET NOTIS PHILOLOGICIS

ILLUSTRATUS.

qjJEM

VENIA AMPL. FACULT. PHILOS. UPSALIENS.

PUBLICAE _{DISQUISITIONI SUBJICIUNT}

JOHANNES

BODIN

F H I L. MAG.

* _ET

ANDREAS GUSTAVUS BERGSTRÖM

SUDERM. NERlCII»

/

IN AUDIT. GüSTAVlANO D. I _JUNII MDCCCVIII,

H. A. M. S.

P. III.

UPSALIiE

NAHUM.

Cap. II: s.Reftitnet Jehova

Dignitatem fuam 1J Jacobo,

Ut Israeli $

Siquidem praedones illos

exhauferunt,

Palmites eorum m) perdiderunt,

D

CJy-«onvenienter ufu obtinuerunt. Ita a. r. TN Ar. cur* vari,ßexo ac rurvato corpore conniti,

proprie

eft

nomen

inten*

ßorem nifum, quo quis

ad

aliquid

agendum

fertur,

fignificans.

In connexione vero cum alia particula

ad adveibii

ufum

_com«

mode tranfit, ut in» "in usque ad intenßonem i. e.

fummopere,

valde, omnino, penitus &e.

Nonnulli

IN»

referunt ad

TT»

extendere; haec vero derivatio additi n nullam exhibet rationem.

I) Omni ut nifu ad arma

fefe

pararent

admonitis in

priori

verfu _{Judafis, Vates laeram}

_{felicisfimi belli}

_eventus

_jam

_eiere

/ludet _{fpem, illis eo minus}

_fallacem,

_quo

_{ipfe decreverit}

_Deut,

imperium

evertendo

Asfyriacum,

talein conciliare

gloriam,

qua-lis ante exfilium fuerit Ifraelitarum. piNJ varie a

variis

expli-catur. A LXX _per

_vßgw,

_quibus

_lufFragatur

_{Cel. Dathe}

vertens : _äußeret Dens contumcliam

jfacobo:

Ab

Arabe

_vero per

fj + £=> excellentiam, _qu;e

verfio nobis

eo

fortius

arrifit,

quo bonum & cum

antecedentibus

convenientiorem

effundit Ten«

fum, nec non a Syro, Chaldceo & Hieronymo

invenitur

pro-bata. _{Objedio Dathiana, ledionem in rwtfrt}

esfe

mutandam,

paruin valebit

adtendenti

ad loca

Devt.

30: 3

Pf.

14: 7

85:

2. ubi Hebr. trvi/', convenienter Aram. TJ"),

tranfitivam

in

kal admittit notionem.

m) rn»7 palmes rad. habet

Veibi

TOT

Arab. j—ip,

quod

proprie valet

putare,

refecare, &

ut

in

Lev.

25:

3

&

Ef.

5;

*6

NAHUM.

Cap.II: 4. Clypei n) heroum

Ejus rutilant

o);

Milites ftrenui p) coceino funt induti qj;

Cur*

fuis adornatas _{palmitibus, tam ab}

_fecund

_itatem, quam proptcr

ornamentum, quod dabant, _inter

_{frudus Palasftinae principes}

fue-riivt _{hujusqut regionis prarcipuum}

conftituerint

peculium,

didione

i"h"nD"r _{"^pp^ beic baud ineptej utitur Vates}

inflgnem huic

rc-gioni ab

Asfyriis illatam

defignaturus

vaflationem.

n) p» pr. eft inftrumentum

tedionis, clypeus,

a. r. pa Ar.

0.,, Tv texit, operuit.

DifFert

ab Hebr. nu*

eadem

ratione, qua Roinanorum _{Clypeus a Scuto, Vide Reimarus de dijferentia}

vo-cum. Hehr. II. pag. n.

oj Voci aiw lexicographi omnes

indolem vindicant

ru-tilandi. _{Comparatione tarnen fada cum Ar.}

_pof

_{fufcus fuit}

_de

s, )£

püf

fufcus faSfus eß conficitur

otw

proprio

non

perfede

in«

nuere notionem rührt coloris, verum alias ejus indicare deeiinatio-ues, tefte MiCKAenS in Sappl, ad Lex. Hebr. Sic in Thr. 4: 7 primigenius elueeieit ufus de

'margaritis

, quas

ad

rubrum re¬

midenf. Svet. _{ßjfta pa rodt.. Hinc in genere mare} margarita-rum, fplendefcere, rutilare.

pr) Sn rtfri*•viri roboris i. ^e.fortes viri, heroes, didio eil

fynonyma cum voce

ovriStt.-q) Q"»i)SroD' coccineis amifiti part. efl;

PyhaT. formafum

a

nomine ybin• _{quod.efl vermis, fpecies infedi}

_cujusdam

_{, herbas} fediaque arborum in plagis Oriemaiibirs corrodentis. Ex hoc

animanti color _{pra?parari folet coccineus, unde per Metonyiniam}

cer-NAHUM. 47

Cap. II: Curaus falcati r)

ignis

inftar

fulgent

Tempore Pugnse sj;

Haflae t) jam tren ulo

agitantur motu

u).

D 2 Per

tius conftat Orientis populos

prtefertimque

Medos

,

quorum

ma-gnificentiam

exercituum

Vates

heic

pingere

fluduir,

fagis

cocti-ncis, _{quando in}

proeJium

ibam,

fuisfe

amüfk>s.

Conftr

He-rod Poll. I: 13. LXX habentes

eprsctfwrss

ev Trvyt,

quid

in-tenderint diviuare non

posfum.

Syrus:

int

er

facies

ignitas

lu-dunt vocem osbr.tt cum ftquentibus perperam

jungit.

Chal-däus vertit purpureis

amiffii. Hieronymus:

in

eoccineis

indutu

r) Antiquiorum

gentium

modus

belligerandi

eo

fuit

con-Ipicuus, quod

acutis

falcibus,

qurqua

verfum

eminentibus,

mu¬

nitos habuerint currus. Ob fplendorem

his

haud

incommode

tribuifur _ignis.

_mbo

_prop.

quidquid

fecans

dein

falx

radix

Ar.

i _{fecuit fat indicat.}

_Lucem

_lucratur

_tx

collatione

vel in Arabs. V. T.

Tom.

II.

pag. 544

ncc

non

Syr.

!f—3

ferri genus

prcpßanfisßnntm;

qua»

voces

etiam

pro

enßbus acntis accipiuntur.

LXX

vjMoct

roov

ocqpoiTcav

&

Hiero¬

nymus _ignetz hnhfiicv mire

admodum vertunt.

Qui

iampadum

interpretaniur ceire

legerunt.

s) i3"On die quo

covßrnit

euni

h.

e.

die

pugna?.

LXX ev _{yjpeecc erctpix<7icis ctoTH.}

Syrus

quo

die

inßntunt

Jefe

ad

bellum.

t) Judicium Celsii,

ftcundum

quod

fignificaret

Cedros, fubftqui nulli

lv<>demus,

quippe

cum a

Celebr. noflro

Odmanno in _{aprico pofi'um}

_{fit Bib.'iorum}

_DN

hanc

arborutn

coniprebendeie

fpecit

m.

Vide

Ejusdtm

Strödda

J'aml.

ur

Natur-kunnigheten til den

Hel.

Skrifts

uplysning

2:

dr

a

fl. Faber in

28

NAHÜM.

Cap. II. $. Per agros u) furunt x) curros,

crefcentes, _{quarum Botanica Orientalis tres compleditur fpecies;}

has inter ita didam _{Cupresfum Theoidem respondere bibliorum}

rcc _{cogitatio nobis faltim infedit. Quidquid fit nulii}

tarnen dubitamus, _quin ex lignis harum arborum propter, qua

gaude-bant, duritiem , apud Orientales manubria fada fuerint

Jiafia-rumj] inde enim prone heic appofita prolluit fignificatio _haftet

ex eadem _{analogia linguas, qua Arabes Sc Latini abie•}

Um _{pro haftis ufurpantur. Vide Schultensn Monum, Vet.} Arab. pag. 20 Sc Virg. Aen. L. II v. 66/. Veteres _interpre«

tes, _{quorurn LXX vertunt} 01 ns7toi SogvCyjaovrcci', _{Syrus equites}

admirationi_{ßmt loco tabuna legisfe}

credere fas eft. Hieronymus _{agitatores confopiti funt curribus infidentes haud} dubie _cogitavit.

u) Conferentes Ezech. _{29: 7. "tan per tremiint, tremula}

agitantnr motu, eo cerrius _{transpofuimus, quo Syr.}

eundem confirmat ufun» Abulata confimili ratione beili

de-feribit _{apparatus babens}

^ trepidant lances.

vj _{nixini per plateas, minus commode} vertunt interpre-tes. Ut _{per agros potius reddatur,}

tam feries _{orationis, quam}

fequentis vocis moana nobis _{perfvadere videtur parallelismus.}

Eft nimirum fermo de locis _{amplis urbem cingentibus,}

per quac

exercitüs _{magno cum tumultu vagabantur}

hoftiles proprius pro» piusque urbem propinquantes. In

_fequentibus

_{primo deferibitur}

ipfa oppugnatio.

x) _{ibbirtn-» furunt fut. Hitp. a. r. Sbn Ar.}

jLä,

cujus ge-Huinam _{poteftatem, Ef,}

13: 10. de ftellis _{ufurpatam, Michacli®}

in _{Sitppl, ad Zt. H. rede collocat in lue}

NAHUM. 29 Cap. II: Per campos y) ruursfc

furibundi zj.

Adfpe&us eorum

fimilis

eft

lampadum.

Fulguruui a) inftar

discurrunt

bj.

Co*

bbn vel ad ftgnificatum transit

fulgentem

reddendi,

laudibus

il-lußrandi,

taudandi

Pil

104. 35: 43: 1

<5cc.;

vel

ad tunam

rcJatum, coli. Arab. &

S> X—A

,

lunaticus

fuit

de-notat, unde notionem comprehendat cujuscunque

infanise de

vim _{infaniendi, furendi}

fuftlnet.

LXX

_{vertunt ovy%v\)TY]acvTcu}

*

Hieronymus conturbatifunt. Syrus de curribus

ßiis fefe

ja-Plant. Utut Omnia Orientalibus fentiunt & vivunt,

fic fingula«

rem hio _quoque locus

fpirat venuftatem

_,

Profopopocte

compre-lienfam _{ftgura, Eois}

_adamata

_Vatibus,

_quoties

_incitatiori

affedu-um fervore fe fentiunt commotos.

y) Vox, e

rad. Verbi

"an-t

Ar.

amplus,

fpatio-liofus fuit, propriam heic tuetur

fignificationem loci

fpatioß,

campt vaßi — Tropici alias

facillime

fefe derivari patiuntur

fi*

gnificatus, felicitatis,

tranquilliiatis

lautceque vitee

conditicnis.

— z) iptöpW, forma eff

quadrata

Hitpaelica

verbi

ppitf

1.

plUJ eidem convenienter analogiae normte, qua: e. gl*,

ab

a bba Vaba & _quae funt reliqua exire

jubet.

Significatui

_m

q *

ppw curfandi, lucem fubminiftrat Ar.

UL-Lj

fluxit &

ÜL-5a^

criif v. Golii Lex. Arab. Cum nun paragogico

inteniiorem

ilbi adfeifeit _{poteftafem incurßtandi, rueiidi cum fiirore a}

_LXX

heic _{per gv[A7i:Xcm}]<jc\>tcci expresfam.}

a) VoxDtpmfulgura, radicem habet

verbi"p^s

0^,0

fulguravit. Metaphorice eft in ufu de lamina lance.ce de acie gladii, inftar

fulguris,

emicante. Vide Nah. 3: 3,

Hjob.

20: 25. bj Verbum forma esfe _{pilleliea, ultimam iitteram}

u

NAHUM.

Cap. 11:6. Cogitafc (R^x Ninlvés") c) 'Robiles fuos d)

Corruunt _{e) procedendo:}

Feftinant ad iMruin,

Te-radicalem habente _dupplicatam,

_{fåne profitemur. Radix}

_ejus

ut Ar. _Syr.

«^.CTl?

_{fignificat, celerrime}

_{excurrere. Cfr.} Cel. Svanborg _{Joiil lat. verf. & Not. Philolog illu'lr. p. V.}

c) Sermo lue ef] de Rege

Asfyrioruin.

Urbe antea infe-dir, _{requievir, curamque}

_remifit,

_{nihil animo}

_pracfagiens

_mali, jam vero inopinato adventantium tumultu hofiium e fomno

qaafi expergefatflus validos

fuos

illico

meditatur

duces, quos

urbem defendere _{jubet. Confiernati vero hi vel prje nimia} fe-flinatione _{procedendo procumbunt,necviribus valent fuppetias fetre} tefiudinem hofies _{jain inoenibus urbis admovisfe perfpicientes.}

Vocem "Dt in ufu esfe de memoria & _{eogitationc animi} unani-iiiis infer _{Lexicographos efi conienfiis; hunc tarnen non nid}

fe-eundarium esfe ufum & _{per metonymiam accrevisfe ex notione}

fpirandi, fragrandi, pluribus, ur foler, commonfirat Cel. Schul-tensius in Com. ad Prov. 10. 8 collatione faéla cum Ar. -fo de acvi_{fragrantia, acri vigove odoris}

_ufurpata,

_{Liquet etiam} hoc ex Hof. _{14: g.} ubi _qrjcis

panS

_{po "d|} fragrantia _acris

ut Vini Libani oceurrit.

d) inN magnat, amplas; dein magnus quo ad

fortitudi-nem, nobilis, heros. Radix Hebr. eft "ilN _{cujus fignificatum} Laud. Schultensius deducit ex Ar.

_jof

_tumuit,

_{eodetn flexu,}

quo Grzecorum

y.v$os

magnificenlia a verbo v.veiv turuere. LX.T.

liabent oc<r&evv](T8<T(V iv rt} 7ic$?toc. Hieronymus raunt in iteneribus. e) impingere, offendere & confequenter labi, eorruere denotans, ad hane iorfan _{pervenit potefratein, vi fux} cognatio-nis cum vocibus Smid debilis _{fuit Syr. ivfirmns fuit,}

MAHUM.

Cap. IL Teftudo f) vero

illi

eft

admota.

7. Portas

fluminis

aperiuntur

gJ;

Pa-f) In hoc loco

cxplicando mirae

admodum

tam

inter

vete-res _quam reeentiores interpretes

deprehenduntur

fementiarum

di-vortia. LXX vertunt ercipiociTtsm tocs 7r$c(pvAoc%ct? ctvroov oino

certe iegentes. Hieronymus

& prceparabitur

umbraculum.

Chaldjeus cedifieant tarres, Syrus

£*

prceparabunt

pinnas

muri. MiCHAéLis and die rüßungen verden angelagt, ad

fuf-fragia Gel. Dathii* & Schulzii ?po per arma

verrendum

exi-fiimat, convenienter Ar. voci &—a. r. V.

(éC——m,

totum

fe opernit armis,

fit, vel derivatio

a

tegendo

vel

ut

alii

volunt

ab acumine. Cfr. Michaclis Sappl, ad Lex. Hebr.

Verfionem

nofiram t» tefiudinis heic to minus

displicere exifiimamus,

quo textui

convenientiorem

affundit

fenfum;

nec

quid

impedit,

quominus

teßuda

utpote

infirumentum

bellicuin,

fub

quo

oppu-gnatores in muriy

deftruendisj tegebantur,

ex

eadein Arab.

téC-SC-«, _{tegendi faciiiime}

_fe

_patiatur

_dcrivari.

g) Per verba nnnco hYinorr vijrur

fadlani

fub

Rege

Sarda-napalo NinI heic intelligi inundatiuntm, qua ,

tefie

Diodoro

Siculo , ingresfis per drru'anv' muri partem

hofiibus,

Urbs

proifus

fuit defixudla,

haud

exigua

txifiimavit

interpretum

co-hors. _{Hoc quoque arrifit CeJ. Däthe.}

Obfervavimus

_tarnen hoc non bene aetati quadrare Nahumi, quippe qui, _quantum

nos fciamus, recentiori vixerir aevo, quam ut hune cafum

vati-cinari _{potuerit. Cfr. Eichhokni Einleitung in}

_{dar j4. T. T.}

fl. Verofiinilius ergo viderur pei inribs irnro W

intelligi

portas

Nini,

qute

ad Ticridem vergebant

&

ab hofiibus

pri-mum erant frangendas _{& occupandaej nec}

quid

impediat vide¬

mus, quominus hajc Poétae verba accipiantur ut imago, quam Vätes, Poetaruin rnore Orientalium, a nominata

inundatione

ibu-3* NAHUM.

Cap. II. Palatium _{h) fluftuat i) & inundatur k}.}

tuatus t(\, ad commune fupervenfurum _{Regni Asfyriaci depin«} gendum excidium. Frequentisfima fcilicet in Sacris carminibus

deprehendirur illa figura, qua gravisfimse calamitates# vehementiaj

imagine aquarum & fluminis , exprirauntur. Hieronymus hunc

iocum ita _{expücat: apertce funt portot Ninives, qua ad}

inßar

fluminum habebat civium multitudinem. LXX verrunt u\ Ttvhctt

7toKea>v. Syrus _{iegit mim habens Portas fifudce. tivtii:)} for-inam heic habet _pluralem

proprer eminentiam ad TiGmdis, qute

heic _{refpicirur, deilgnandam magnitudinem.}

h) Vox nomen efl quadrilifterum, ex Ar.

procerus, magnifiats fnit, _{defignans magnificum quid. Ufurpatur} de _{quavis, in sedificium fublime congerta, moie, palatio, templo,}

i) Nonnulli, cum Cd. Dathe qrpiv bmn verbotim de

_ipfo

_{palatio Regis explicatam iverunt, quod tarnen}

cum iu-genio Poericse didionis tum Hieronymi contrariatur _fententiae, fecundum quam totius regni prtedicirur dtftrudio. Verbum ama fiuffiuare fynonymo gaudet fignificatu cum Ar.

_j\f/o

_proprie

di-do de mari_{fiuffiibus commoto & rnidas jaStante.}

In Pf. 75: 4

occurrit lenfu _{metaphorico de animo, maris inftar ilu&uantis,}

affeffiibus commoto,

—-h) Hic locus admodum vexavit

_Philologos,

_{& nos in} vo-cabulo Sxm _{explicando Iiaud}

parum fuisfe dubios fane

fate-mur. Plurimi _{interpretes illud ad fequentem refeiunt}

verfuin,

quorum alii cum Cel. Dathe per Reginam exponunt, alii hoc

refpiciunt ut nomen _{proprium Regina, illo viventis tempore,}

quo Ninive fuit expugnata. Chald^eus _{origincm quacrit} Tit

,

NAHUJYL

33

Cap. II. g. _{(Ninive) t) In eaptivitatem abire}

cogitur

in).

E

An-nxn cx voce nx citrrus teffins. in Ef. 66. 20 obvia, vertens

Regina in eurru teffio fedens-. Ali i in

Pf.

45: 10

hane

vocem

derivantes cx Ü20 _{Reginam ita di diam}

fuisfe exiflimant,

quia

ad

Regis dextram adflabat. Hieronymus

vertit

&

miles

captivus

abduStus ed fedudlus forfan a 1 Sam. 13: 3 ubi niX3 prcefi--diam militäre denotat. Huic fere _{fuffragatur LXX vkcSolcis ut}

in i _{Reg. 13: 23 &} Syrus eqnites. Nos _vero,

facem

prasfe-rentibus MichaSli <5c Grimm, sxr? per inundatur

transpofuiinus

iilud _{jprascedenti voci ;n>23}

_adjungentes

_eo

_{potiore jure,}

_quo

textui & carminis rationi convenientior inde emerghur~fenfus ,

haud lepugnante Etymologia,

fecundum

quam 3xn

til

verbum.

Hophalicum a. r. Snx., cui conferatur Ar.

quod

11011

tan-tum _{poteflatem habet fnndendi,}

_{fe/e effmidendi,}

exnndandi,

_ve¬

rum <5c _{fpeciatim de jndicio}

_{vindicånte divino uluip^tur in}

_Cor.

Sur. _{89. 13.}

p—0

A_X__c

jo

ofÅ_a

Jo»

—**.

C

fr.

MiCHAeLis Or. Ex. Eibl.

I) De Ninive heic esfe fermonem tam carminis

fc.ric,

quanr

forma vocis nhbsi feminina fatis elucefcir. Verfatia icilicet

Va-tes in milera 6c _{deploranda urbis expugnatas condirioae}

_pingenda,.

a femina, infervitutem _{redigenda, dubia imagine.} i

Lud

infre-quentem Hebrasis esfe confvetudinem urbes majores regionesquc

r.eprasfentandi fub forma matris feminasve nobilis,

oppidula

vero imagine filLruin aut ancillarum, quas matrem concomitantur

ad

jusfa eius exfequenda, präster hunc locum exempla

exhibent

El.

3. 16, 32: 9. 2 Sam. 20: 19 cetera ut taceam. Irundem

Ara-bibus ufum nec minus esfe folemnem. tellatur Arabs, Vita Fi»»

muri L. I.

pag. 230. ubi venullas fub forma muiieris totum

imperium Perflicum fißitur confpiciendum.

Cfr.

quoque

Hariri

5: 128. ubi Mecca —jL-Jl falutatur..

Cap. II. Ancillse

ejus

columbarum

inftar

_cunt

fufpiria

du-nj

Pe<ftora fua tundentes o).

Ni-coli. Syr.

Siuo^' Golio

teile, primum

dicituc

de

Jponfa, quce

fublato

velo &

reteSfo

vultu nitens

apparuit,

undc

Hcbr nSi in genere

denot.it,

ntidum

facere

&

fpeciatim

fedem

Juam facert

nudam,

e

loro

migrare,

in.

captivitatem

abduci.

nnbvn forma tfl irregularis Hoph.- pro

nftvSn habens

radicem

nSi> Ar. c. _pr. eminuit,

feiblimis

fuit;

dein

afcendit

e

loco

in

locum & in Ex. 16: 14. de rore

ufurpatum

afcendendo

dirpa-vuit unde in _genere

_tolli,

fubduci,

auferri

valet.

Cfr. H

_j

o b

36. 20.

n)

VipS

filjna»

didio

eft

poetiea

fuminum

doloris

& tniferise exprimens

gradutn.

Confimili ratione

Hiskias

in

Ef. 38-* 14

miferandam

fuam

deplorat

conditionem, cujus

loci

elegantem

Rev.

Tingstadii

verfionem

fvecanam heic juvat

ap-ponere:

Såfom en Svala

Då hon _{fkall bortßyga}

Qvillrade jag

Likt en Dufvas late

Var mitt _klagoljud,

ro _praeter

fblitam

poteflatem

ducendi

a

LXX

heic,

omisfa

voce VipX _per tjywTQ oos

expresfam,

etiam

habere

no-tionem gemendi h.

1.

verfiones

Syri

,

Chald^i

&

Hieronymi

comprobint,

aonfentientibus

ceteris

dialedis

fc. Arab.

mhelavit vix inttrruptofpv. itu

veluii quis

valde

lasftis

refpirare

fölet. Syr.

clamavit,

rugiit,

fuspiravit.

oj

fpeciatim

tympanum

pulfare,

dein

generatim

pulfa-

'