GUM SOCIETAS

F.

A.

F. S,

F.

AD

L: GUM SOCIETAS

LXIX. ff. _pro Socio,

DISPUTATI

O.

[sir am,

ima cum

Nonnullis Definitionibus

Eorcnfibus

fuis,

Approbante Ampliffima Pacultatc Juridica,

In

Regia

Academia Upfalcnd,

Suh

PR^SIDIO

DANIELIS FORELII,

Publice Examini,

A, d, XXVII. m. Aprilis A.O.R*

M.DC.XCV,

In AuditorioGu.ftaviano Majore,

horis ante meridiein coafyeüs, fubjicit

St3e K:x M:tb

InEacultate

Jurid

^ea

Aliimtm*

Jonas $

S V8ERMANNVS»

f:

Verba

Legis 6$. ff.

pro

Socio.

Ulpian'us Lib. XXXII.

ad Ediaura,

y"m SocietcU ad emendum coiretur

^,

&"

Jconveniret, ut unus reliquis ^nun- dinas, td eft,epulas, piicdaret;

negotio dimitteret: Si eas eis ^non foherit: Ö"

pro focio

^ex

uendito, cum eo agendum eft.

Etnerariam haud dubie

videbor

!u-

dere operam ,

fi

poft tot

furamorum

in utroqne jtitre Do&orom labores in*

caffum fufos, in verumhujuslegis fen-

fum & ufum tentavero inquirere: Aut

certé inter totdo&ifTknorum virorum

conjc&uras, quis probi orishomofen-

tentiarum divifionem imperabic, arbi- triumque quali in fe reeipiet£ Quin fatius erit, illa veterum incaiißis obfcLiris follemni formula pronunciare, non liqnerc.

Maxime cum nemini vitio danda videatur hie ignorantixcö*

fefHo; cum

Jurisconfultorum facilé

prineeps

Jaeobus

Cuja-

A Clus

%

ciusHb,4.

obf,

cdp. 17.

ingcnué

fit confefius, fc

plaftc

nenau«

fum diccre,eam åfe legem intclligi: Nec Francifcus nofter, qui fe Accurfium exinde di&um gloriatur, in

leg.fafta.

§. Si

<vero nominis. ff,adS. C,Trebell. quod ädverfus juriscivilis te- nebras _accurrat, facem praefert^j Bartolus verb, qui Noßer

Juriga fölet

audire (vid. Nicol. de Paffer. Concil. cunft-

leg.

jr,

1. c. 3« q.%,§.14. ^{c, 2.} q.3.5.16, c.3, 1.5.1 c.y.q,},fj.12.

q.7, §.i24 p.2. c.3. ^10. 5.10. r.4, ^.3.§.8.r.j, ^i.S.14,) Fhaéthontis inftar,

7/>/2 pavet, nec qtut

commijjas

flefiat hdbenas,

[city quafit iter. O vid.hb,2. A/etam,v. 170.

Quid> fi vel maximé rccentiores [ureconfultos, _qui legutn

ftudium humaniorum literarum cultu exornarunt, fccuti,non

omni inveniendas veritatis fpe exciderimus; non deerunt ta¬

rnen, &: illi Pragmatici quidem, qui fubinde crepent, otium

operamque fruftra poni in obfeuris illisULPiANi fragmentis interpretanda, qux ad juris juftitiaeq; profeflioncm nihil_pro- funt, fed magnifico nomine fegne otium velant: quin po- tius, fiAgricolam laudamus, quod juris huius, quantumvis fibi patrii, ftudio nimis flagrantem animumcoércuerit» Tacit, in

Agricol.

cap.q.S.5. nos utique ab codem jure, é noftris fo¬

ris profcripto, mentem avocamus, aut certe neceffariis con#

tenti, cetera facimus mHfa.

Verum ifta quidem intempeftiva, aut faltem miniménc-

ccfTaria eft fedulitas diflvadentiumfuris Romani fludium.Su*

pervacuurn

efl enim9

in

quod

imm tmpelli; Senec.deBerieflih.

Jr. cap. 17 nec monitis & prseceptis ad ignaviam opus eft.

Atque utconcedam fine turpi nota ignoraripofle multa,prs-

fertim difficiliora illa in jure ^: ita pulchrc, imo & utiliter»

/Tß eadem fciri contendo. Si ergo nos neglc&um aut defatiga-

tionem rd nobiliffimar in illis non reprehendamus,• quis erit

tam mvidus.ut labori & induftriaj noftrae ponat modumr Ac oeFragmattci querantur, rem noftram ir> eorum f ronon ver-

«i» nonnulfas

iub fincmdifputationis

defuxitiona forcufes, ^a

PneftantiflTimo Dn.

Refpondente concfnnatas, fubjungåm;

3c

alias, fl Deo vifum fuerit, difficiliores & in foro maximéve-

xatas controverflas exhibcbo difp utandas, In praefentiautem,

cum temporis iJlius, quod & domi & foris in Juris Romani

ftudio confumfi, abqua publice reddenda

fit

ratio, placuitin difputationis materiam hane praxipue eligere legem,quaepro¬

påer difficultatemexercere

induftriam,

& propter brevitatem

inccr difputationis modum contineri poteft. Qua quidem in

re fi, poft aliorum fruftra confumtam operam , nihil profe-

cero, magnis tarnen cxcidiffe aufis

dulcc

necindecorum erit.

Quamquäm

^intelledum

non

^aut

leve

emendationem

momentum

adferre foleant libri

ad difficiliorum legum

juris Graeci, cum horum compilatores propius

adjuftiniani Impe-

ratoris temporaaccefferint,melioribusque forte fint

ufi

exem- piaribus, & integris haud

dubic multis

^veterum

JCtorum

o- peribus, jusRomanum in Graecum fermonem verterint: In

hac tarnen lege, violentiori quadam interpretatione

ufi,

nun- dinas lilas epulis fuis prorfus confumfcruntj ut fatis liqueat,

UlpianvmhicGraculis fixiffc _crucem, & fruftra ihosin au- xilium hic å nobis vocari. Sic enim illi b^ota:Ith XII. tit. i.

OfAzsr. Kcw c&ri oiyt^anx y^ivov^ccufxtw , riv tvetloff

ctfkoif ivco%>':ci^y qcfi ^{«7^A«f} mivjeuj» a mi&y cvdyfTU/j ryj<g£la v^ivmietA dywyy,^ 7ij t? i,e« Ulp. Sifocietatem ademendum

coiertmus, dr conveniret, ut unm reliquis epuUis

pr&ßaret,

^eosque

immunes faceret} nec feccrit, profocio, dr exvendito convenitur, Cafus autem, qui inScholiis ejusdem juris fingitur, rifum fa>

cile movebit : Titius fundum

pojßdebat.

Cum autem primus ejus acquirendt defiderio teneretur, nec aliquam cum Titio fami-

liaritatem b aber_{et, cum}fecundo dr tertio Titti amicis colhcutm

eft,

utipfi

cum eo

de

vendiiione fundi agerent, quaß tres ad e-

jmdem fundi emptionem communiter accedere deberent\paflusque eß7 quod uterque eorum pretii nominefohifjet, id eis (e

perfolu*

turum}

eoJ% ab

omni

negotio &

cura tiberos

dimißurum, dr in-

A % fuper

Juper

eis epulas praßuttirurh prom[ßt. i^Amlo

egerunt cumTi~

tio: perfvaßruut, fundumque

trccentü

nureis emcrunt. Miß"

ritur qu&nam actio

ipßs adverfus

Primum competat: & refpon-

de_mus, aclionem _pro (ocio eis dand^am: hac emm actio addijjol-

vendam Societatem paftuLri

potefi,

Quis enim ^cxlegisnoßrae

verbis haue fpeciem exfculpere potcft? Quis, vel dupondius,

non vidct hic nullam initam focieratem > Quis coritradum

mandati hic celebratum non deprehendit ? Quis hinc adio-

nem proSocio procudere pot;ft> ^ui

denique

adio cx vcn- dito hic dabirur*

7: W

Melius Accurfius nofter,

qui cum pro, nundinat, id eß, ep'ulas, legeret nundinarias epulas, vcl,ur margini Corporis Jm

ris Gloff. Edit. Parif de A: i fös.adfcriptum tik,pernundinas

epulas

praßaret)

^eam legis noftrae exhibuit fpeciem, quae ver¬

bis ipfis non prorfus repugnaret: Cafus efl, inquit in Gloflf.

ad h. leg, Convenit interSottos, ut unmproXXfolidü eputatest"

terispararet, Solutis nnmis^ vel alias (atisfatto ^,

poffunt

agere proSocio, dr ex empto♦ Nam, ^ut &. hoc proAccuruo addam,

non abfurdum eft, ex vendito. interpretari,ex empto-, cum ha?c

adionum nomina ^non ufqueadeo rcligiofe femper diftinxere

|Cti antiqui. Mejer, Co

lieg. J

ur,tArg S, i. tit. de cA*E♦ V,

ijjuo minus ramenhanc fpeciem veram putem,

facit

primum, quod ^ex lege ipfa conventionis colligi non polfit, fed hari*

oletur ipfc, conventum fuifleinter Socios de prasftandis epu- Iis pro certo pretio, atque illud vel folutum> vel eo nomine fatisfadum fuitfe. Deinde verofimile non eft, IJlpiakum

hic ex vendito,pro,ex empto,pofuiffe: maxime,cum haeclex

fit defumta cx lib.XXXIIad

Édidurm

ubi ilie accurate diftim xit has adiones* Vid. /. 11.& 13

.ff. de

A. E. V.

Baldus vero & Salicetus in Ccmment.ad h leg. ^cum nihil

fermone dignum, quod adderent, haberentj ne nihil tarnen viderentur dixifle, adionem ^ex vendito _{& pro} focio poffe

concurrere notant: ut jure meritoque pronunciafie videatur Cujacius Itb.KlL Ob/. _{aap* 16.} fe longé magis Corona donare

Accurfium. Cumque

f

Cumque

Acciirfii mduftriam commendants quibus

tem¬

porum illorum

infelicitas

eum imbuebar,

vitia;perinde

atque cgrcgiis

corponbl&s

venuftatem

conciliare folcnt

non

pudendi (J:

na.d: tum in hujus legis explicatione non eft

quod

^{eum re-} prehendamusj ^cum recentio es interpretes,

qui hifYoriae

vete-

ris åt elegantiorum literarum ftudio pedus

excoluere, circa

hane legem latis fudarint. jacobus

Gujacius, Ledionis Flo¬

rentina alias tenaciTfimus, hb ⁴ Obfcap.17 non in

venit; qui

illam explicaret Nam primum omntum,

inquit, uti

nun

din

ät

pro epulis accipi

pojfint,

non

video.

Tum

quid fit i negotio di-

mitt ere, non intelligo,

Deinde quod obfiurim eß,

^non

folutti

^e-

pulu, quorfum

detur actio

^ex

vendito, ajjequi nutlo modo pofifum.

ltaque accedit, lubrimide quamvis, huic

ledioni,

qua?

in aliis

y~

editionibus invenitur: CumSociety ad emendum coiretur, &

conveniret) ut ttnm reliquü

nandinarias epulas prafiaret, eofque

ad negotium

dimitteret: legisque fententiam ta;i (pecie

expo¬

nit: Inita ademendum Societate, oonvenit interfociostutunus

nundinaridA

epulas praßaret, reiiquos in negotium mitteret* Ht

negotiati funt, non folvuntur epuhe,

habent in

^eum

qui epulas

non prafiitit, e# lege

fiocietati addita attionem

pro

focio

:

actio-

nem ex venditoipft non habent, fedis, qui

vendidit hisy qui in

negotium mijfifimt, dum unm

epulas

parat, non

in

eos tantum, qui emerunt, (ed in eum etiam, qui epulas

prafiare debuit, quafi

ipfc emiße videatur, qui

hac

de re focietate cont

ratt

a Socios in negotium mifit7 ^ex vendito attionem

habet.

Itam

venditori

non

in eum duntaxaty qui alterim rnandato emit, fed Ö in eum, qui mandavitj ex vendito affio competit. 1. julianm §. Si Procura-

tor ff„deacl* empt.

vendit.

Verum hane fpeciem fibi minus conftare ipfe vicfitCu-V

jacius, 6c legis verba evincunt. Nam Ulpianus ait, hane

adioncm ^exvendito dem^umcompctcre,fi nundinasnon prx- ftiterit: unde å fenfu contrario inferre licet, non däri hane adioncm, Ulis praeititis; quod tarnen

u(u

venit in cafu å Cu- jacio dato* Nce repones, eam limitationem referendam ad

A $ adio-

6

adionem pro

fodo>

Nam cafus

pfarcipue

formatus eft, ui

fpeciemexhiberct adionis ex vendico; de quaUi-p ^ano pro-

pofltam fuittra&are in IIb. XXXII. ad Ediåum, ut fuprao-

ftenfurnt& probat etiam GoeddausinComm. ad L

1S7.jf.de

V*S*UndeWiflenbachius

Dijfi. in ff

3 3« §•

é.

redenotat Mat*

»quard.Freherum, nimis audader ultima legis noftrae verbafic

transponentem: &

proficio, fi

eas eisnonfolverit, & ex njcn- dito cum e0

agendum efl.

Oritur ergo utraque adio, & illa,

pro locio, & haec,^exvendito, å non impleca padi lege depne- flandis nundinis: ideo ut padum cum foeiis folum initum,

ita foeiis competit duplex hxc adio adverfus focium nundi-

nas nonfolventem* De illo,qui vendidit his, qui in negotium

midi funt, nulluni in lege noftra verbum. Ut nihil dieam de geminata illa particula, d",quae fatis fuperque docet efle has

adiones coneurrentes*

Cuiacium tarnen fequitur Antonius Mornacius in

öb- fervat.ad h. /^,ubi,

epulas preeßaret explieat: ^qn'il feroit

le de-

Aß

fray du

v

i

vre

dur

ant

le

temps

de

la

foire♦

Dilapfus

deinde ad

feftivitates nundinarumdeferibendas, ldquoddifficillimumeft, qui adio ex vendito hinc oriatur, non tangit»

At

|oh: Jacobus Wiflenbachius

in peculiari de hac lege

difputatia«ula,qu£interdifputationes

ejus in Pandedas ordine XXXIIIeft, contra Cujacium Plorentinamledionem tuetur,

omnes ferupulos Cujacio ademturus, fueeefiu, quantum _ego

perfpicere pofium, infelici. Nihil Hunc movet3quod

apud all¬

es auttoresnundinapro

epulis

nundinariis forfan non reperiantur.

fatiscjfe,

putattea notione eas

hic

_aeeipi

^ülpiano.Imöinhoc

difputamus. Nec ad rem facit, quod Iileex LaurcntioValla

adfertde elegantia didionis in jurenoftro* Neque enim quae- limus an vox fit Latina, fed an,aut qua mente fit ab CJlpi-

Ano prolata f Et jejuna nimis eft ratio,quam fubjicic : Fi¬

gurata locutione itaTfundma

hie

fumuntur: /tolutvpncw>, ^perme-

tonyrniam

ßbjeäi

^pro adjunclo. Probandum enim ^praeterea fuerat,taletn hujus vocis _tropura ufu

Latine loquentiurn fii-

7

ifle féceptum»

Kfam vcl in illo exemplo.

quod

adfert*Wifl"en»

bachius, eittfrtl CU1 nett? fa§r #f6ctt/ dare alicuinovumannum^ie.

donum, munusin novi anniaujpicioy abunde liquet, jus & ar- bitrium in troposlinguge eflepenesufummecLatinediciquic«

quid reguiis quibuscunque

Rhetorum

convenit. Alterum h(

Cujacii dubium exemturus, d ⁿ_egotio

dimittere,

exponit, §. 5, immunem & liberum ab

obligatio

nis nexu praHare. Rede,mea quidem fententiaj å itaGraeccs aeeepiflfe vidimus«. Verum quod §. 11.idem illud explicat, eosabepularum

fclutione

liberos

Cr immunesfervare-, alienum eft å ^nienteUlp ⁱaki: necopus

erat, utWiflenbachius fuumfaceret hunc errorem,quem jam

ante inGloß.erravit Accurfius. Nam negotium utiq; hiepria- cipalc intelligitur,

quod

erat föcietas ad emendum contraria.

Circa tertium autemnodum nequiequaraludatur cum laten»

tibus loris. Nam legis hancprofert fpeciem & fententiam : Soäetate inter

aliquos nundinarum

temporead emendum contraria, covcniffcinter eos,utunusreliquü

neceffarins

_epulas

praberet, eos£

abepularumfolutione hberos &immunes

fervaret}interea,

dumhty

nequeex lege noftra liquetnundinarum _tempore contradam

hane foeietatem: neque in fpecie Wiffenbachiana celebrata

cernitur eroptio 8t venditio; ut prudentior fuerit Accuriius, qui epulas proXX lolidisemtas fingit. Et ß _utraque adio

detur Sociis _{contra eum} qui epulas ^non pradlitit (narn ut a-

gnofeit ipfe f. 7*quafini datur aHio ex vendito, eadem etiam

datnr aHio pro

Socio:

AHio_proSocio, & aHio ^ex vendito, ejus*

dem reinomine bic concurrunt) qui, quaefo, nonfolutls

epulis

aHio ex vendito datur venditori epularum, _pro earundem confe«

quendo pretiot

quod

Tibicontrarius

affirmatWiftenbacbiusS.

6}

An adionem cxlegibus contradus habet ille,quicontradum vioiavit? Quid elarius, quam utramqueadionem dari contra

8

Hugo Grotius inSparf.Flor, ad_Jus

fußinian.

ad

h. leg.

^con«

jicit fcriptumfuifTeIIILdianas epulasy

id

eft quatriduanas. Ve»

rum,& hac admiffaconje&ura,remanent omnes illae difEcul-

tates, quas jam enumcravimus4

Adeö diffieiles iftasfuerunt epulae. Inventus ^tarnen fuit

DefideriusHeraldus, quiemendationurn fttAYum libro _{cap. i.}nun- dinarias illas epulas, ut jpfe loquitur, plane confumeret Exb

ftimat enim femido&um aliqucm,nundinas interpretatum fu-

ifle epulas, quod in nundinis paulö hilarius agcrent- Senium

vero legis noflrse hunc efle putat: Conveneratiut unus rehquis

nundinas

praßaret^ id

eß,merces, de

quibus

comparandis convene»

tat,in nundmis _emeret, itautSocietati _quafita ejfent, fine aliornm

opera. Qui hoc in.fe reeepit^

ß

^non

foivit, tdeß, fiemptis

merci*

bus venditori non numeravitpretium, aut aliter

fattsfecit,

tunc

duplex

actio in cum

daripoteß:

nempeSociü pro

Socio, qitia

con*

yenttonem tion

implevit;

B venditori etiarn ^ex vendito, adfot+

vendum _meveium comparatarumpretium. Sed nec

ipfe probat

nundinas alias fignificare ^merces in nundinis emtas, & con*

tra eyidentiflima legis verba, adiones coneurrentes dividit,

qua de re jam di&um: ut non opus fit operam

abuti

in his

refellendis, maxime cum Salmafius ^tn Obfervationibus ad jus

Attic:(3 Romanum,qui über huicHeraldiEmendationurnlibro oppofitus eft, ^{cap*•>-,totus in eo fuerit.}

Potius ipfius Salmafiiexplicationempaucis

confideremus.

Is ergo Lc.pro epulas reponit empsdas vel empolas,\. e

cumenim 6c alibi id moris habeat Ulpianus, ut Latina ob- feuriora Grzeds apertioribus exponat, par utiqjerit credere, ambiguum illud nundinarum vocabulum eadem ratione å

JCtofuifTeexplicatum,

Probatdeinde Graecis fignificare

mcrces; contenditquc adeo nundinas apLidOcrianusifonare

merces , quibus nundinae _aguntur <5c nundinatio exercetur:

coque fenfu nundinas aeeipi apud Sidonium

Apoliinarem

Epill. VII*lib. V. Tunc pro^eofqtie d negolio

dimhteret,

le- goaduni cenfet, eofque ad negotium

dirrntteret.

Dcniq»

banc

legis

fpeciem

ponit: Coitur

hac focietas, ad emendum feilicet,

ea

C

conditione, ut unws nundinas, id efl, IpmKeu?five mercespraß^arct

reliquis fociis, ^eosque ad negotium

dimitteret,

in exteras

feilte

et regiones mittetet,

ad illas

merces

vendundas

^, t§

lucrum

^ex

Ulls

faciendum, quod communeinter omnes

föret, fluid ß ille, qui

merces expacio

praß

are

debuit,

eas

fociis

non

folverit? Agent

cum

eo,inquitUlp i a nus, ex

vendito &

pro

Socio. Vbicunf enim

aliquts merces non

folvit,

quas -pr

aß

^{are ex}

Conventions

tenetur,

<?/? ex vendito. 2{ec refert quod pretium

folutum

non

ft.

Nam quacunque raüont

venditori de

pretio

fatüfaclum eß,

per»

inde

eft

^acfi pretium

folutum ejfet,

ut

habetur in lege

LUL T>.

de

contrah; ernpt.

Hac

rationc,

gloriatur, diificillimam legem,qua

toties vexata tot viros

dofftflimos

jurüque

peritijßmos vexavit,

fa eillimam fadam efie beneficio correUiond

Salmafians.

Sed non erat, ut hajus corredionis laude tam magnificc Aß. in fefe efferret. Haue enim gloriam prseoccupavitRadol, For-

ncrius rerum quotid. 3.cap. 18. quem item

fecutus eft Juftus

Mcjerus inCollegio

jurid: ßirgent: titul:pro Socio

$. 28.

Deindc

\tA*o\v ambigua Gzxcis vox eft, nec tantum merces notat.

'£jU7TQÅi^j _inquitHefychius, o< ß tk Qo^licc, v,fil «a«

xuylul. Et Varinus Phavorinus inMagno Didionario; 'eu*

rroAijt (pogHov.. ^y m d 7reoiy{xoil&iuA ij nwayoof $ Itcin RobertusConftant. in Lex. Craeco^Lat:

'£/*j*Wapud

Arifto«

phanem exponitur, 1<> t5

vrtqgpfldeu, Kirf®*:

itcmComm. Ari-.

ftoph. l{A7To\finquit,Qcflov, » nwocyuyy $ Kiföf. Si ^ergo pro

epulas legendum empulas feuiprrohetti qua, quasfo,ex totfigni-

ficationibus vocem illam aeeipiendam putemus* Gerte cum

Vocisinterpretatio in peregrina linguanonimponat ci novam

fignificationem, fed genuinam declaret, exoticum utiq; vo- cabulum ^non alia notione aeeipiendum, quam qua commu¬

nis loquendi ufus noftrum donavit. ltaq> ^cum nunefina vel negotiationes mercatusque, vel lucra negotiationis,nusquam

verö,_quantum obfervatummemini,merces notent, nonpos*

funt

10

funt \{xnt\a\ ⁱⁿ lege noftra per mercesexponi.

Keque

adhue:

probavit

Salmafius

nundinas in

linguaLatina fignificarc

^mer¬

ces. Locum enim Sidonii Apollinaris ab ipfo addu&umqui legit ^, facile videt nundinas ibi efle quaeftus mercatorum : Bi funt > inquit, qui

invidenttunicatis

otiaj

ftipendtx

po.- ludatü, viaticaveredariitjmercatortbks nundin^{as^}munufeulalen¬

tis. Ita ctiam rapaces

nunditiaii appd PUnium

libXXXIX.cap.

i. Ipfe

hicpagiioq.

interpretatur

quxft

um:?& Valentinianus Imperator jubet, ut omnis

fe turptbm

ntwdmu, id ?eft, Jucris, Admintfiratorahftineat, in I omnis. de iis quaadminiftränt. ^vel effie

pubVgercnt. diftratta

<

Codr Theodof:

add. jacob. Gothof.

inComment. adL. 1. CcTht de exh bend. reis;_{;ttemq; tri} Gloß:

Tfomic. Cod Th*\ Quid quod fpecies legis,^quam exhibetSal¬

mafius, fi cum vetbis Ulp ANi conferatur, pugnat cum no- tiflimi juris dogmatibus. Qui enim probet, ex ifta conven- tionc oriri-a&ionem cx vendito* Nam, ,ut docet idem

riANUs in 1.13⁼9.19.^

de

A.E- vendito a&io vendito-.

ri competir,.,ad ca confequcndajquae ei ab emptore pratfiari

oportet: Atin fpecie

Salmafiana

compctitJiaec aåio ci/cul emptoris partes-iple

dedit**,

Et nimis fallax eft ifta definitio:

ybtcunque altquis

^{merces non}

folvit»quas

pra

fi

are ex Convention

ne tenetur,åttio eft ex vendito. ^. FingamusTitium Ocnopo»

lam contraxifle cumScmpronioDardanario, }ut pro amphö*

xa vini redderet XXX modios hordci, _acccptoquc vino mö¬

ns ncdérc

Sempronium::

an ci demus attionem ex vendito*

Minimé ^vero. Habet a&ioncm prarfcriptis verbis. Ncquc

cnim emptio & venditio eft ftatim,

fi

ex conventionemerces fint tradendae, nifi intcrvenerit pretium. Unde Pompqnius»

in /»6. deA. JE.Y: St vendtdt tibi infulam certa pecunia,

& ut aliam infulam meam reficeres^agam ex

vendito

ut reficiasi

St autemhoc folum, ^ut reficeres ^eam

conveniffet,

noninteüigitur emptio

&

venditiofatta ^- Fretium autem

htc

eft materia forma

publica pereußa,

^qua

ufum domtmumque

non tam ex

Jubftantiaö

tquam ex

quAntitate probet, Mejer* C olle g. juridJrg. tit

♦

de

contrah.empt.S.f* &

i

8.Sinc.tali pretio nulla vcnditio cft,/.2.

%a

ff.de contrdh. e^/.quoniam cmptioriis fubftantia confiftie

cx

pretio./.72.:/!Fruftra

autem

legem

53. pro

fe

adducit Salmafius. Neque enim de

contradu emptionis öC

venditionls in illa:lege agitur,

'fed de tranüationc dominii rci

emtaevenditae, quöd in emptorem non

tranfit, nifi pretio fo-

luto , aut alia quacunquc ratione

de pretio fatisfadum fit«

Add./19

.ff.eod. öl

$<41.In

ff

^♦

de

rerum

divif. Quicquid

ergo

dicat ille: operam, quampro

fua

parte

focietati conferre tenen~

turin mereibw Ulis_exportan

dü-& dißrakendis» pret'ti.loco effe;

veinovis

Juftinianeis conftat,cx

mente

juris reeepti, in emptio-

ne &«veriditione non pofie pretium

confiftere in aliare

quam

numöfivepecunia

numerata.,§. 2Jnß. deempt..vendJ.

1.

$.1. ff.

de eontrab-

empt:l

5:S.

i*f.

P-V.

licet

unacum

pecunia res alia

poffit

promitti,/.^. §.i* l.zi. §

.4>

ff* de A.E<V.■ Gardin. Man»

tic.detactt(&

ambigAonvent.lib

^t2 y.

tit:z§.i<&feqq* Conf#

cap.j2. &res

pofijtin folutum dari»/.

9♦

C. de

refiindenda vendit.

De eetero nihil video cauflae, curWiflenbachias

dijp.citl

S. 10..tam alto-fupcrcilio contcmnat

conjeduram legentium

pro epülostempuias,

ve\empolas vel Si quis

tarnen

Flo-

rentinam ledioncm fände retinendam eenfuerit, vix proba»

bilior, & legi noftrx convenientior fupereriteonjedura,quam Jüfti Meieriii» Colleg.jur. Arg.tit.pro

focio

§,28:

Epularum

ver»

bumfuiffe ^verbumforen/e, & mercatonbm ufitatum, corruptum

«exüraco ip7roÄoä. Sie enim nulluni erit dubium*quid fignifi-

centhic nundinae ; lucrum enim & quseftum negotiationi« .X

notant: Sic definimus quasrere, an latini, hac fignificatione» v

illavoce fintuti: fic intelligimus,cur nundinas Ultianus fit interpretatus epulas:

fic

denique habemus legis noftrae

fpcci-

em, in qua adio pro focio & ex vendito datur in eum qui

tnundinas non folverit» Legis namq,- noftrae h«c

Yidetur

fen-

B 2 tenüa:

tentia: Cum Societatem nonnulli iniviflcnt ad aliquam rem

emendam, ac deinde unus voluiffet folus cam emere, majus

exinde lucrum fadurus , repugnabant ceteri Socii, qui (uas

rationes fic rurbari indigne ferebant, eumquetencri dicebant, quanti eorum intcrfuit Societatem non fuifie felutam. Conf.

1.6$.§ 4.ér _proSocio* Itaque ut Jites effugeret ^liie,

& folus ncgotiationis commodo frueretur, convenit ita ins

ter hunc & reliquosSocios, utipfis nundmas. id eft, epulas, prxftaret, hoc eft,tantum ipfis pretii darec,quanti effet lucru

åcquaftus, quem exifta negotiatione fjperare patucrunt,quan- tique Sociorum intcrfuiflcvideretur Societatem^non fuifie, lo- lutam, cosque å negotio contradseSocietatis dimitteret, ut damnum & iucrum cederet ei foln Si eas nundinas non fol- vcrit,cum eo non tantum agipoteft pro Socio» fed & exven«,

dito, quia ceteri Socii Socio luavendiderunt omnem n go- tiationis fpcm certo pretio> dum„ur ipfis nundinas, id eft, e-

pulas,praeftaret,convenirct. Celebrata itaq-v hic fuit emptio

& venditio fpei leu ale«, qua de materia egit etiam Ulpia-

kvs inüb-XXXII ad fcdidum, ut liquet ex Liuff.

dehereäit.

(2 att. vend, &l.11,§. 18. ff' deA.E. F-

Verumenimvero cui bono,.inq,uics, duplex hinc adioms

nus procudit UlpianusS. maximé cum utraque harum a- dionum fit rei pcrfecutona, $. 17, Inß, deattion. ujraquejtan-

tum

fitexperiundum.

/.43. §.1.ff.deR.^/. Neque cnim bona fides patitur,ut bis idem exigatur. L$

l*ff.

eod _{cap. 29+} ßn\

i i* Si ^{tamen rem benc} perpenderimus?maximam

hicdeprchenderimus prudentiatn

JurisConfulti.

Pr&terquam

cnim quod ex concurrentibus adionibus altera etiam expe- riri liceat, fi quid in ca amplius fit^1Al-ff-_pro

Jocioi

Alterafae- pcvanacfi:; nonnunquam utilior: aut minoris probatioris

difficultate _laborat. vid §.5 InH.Quodcur» eo qui tn aliena 6c

I>. StrykiiJntrcd. adPräxinFurenj. cap,*4 2, Sic in lege no-

fira, li unus ille

Sociorum, iuhgni

lucro

fado,nundinasprae-

itare

1*

ftare nolffifatius critågerc pro Socio: fin res infclicitcr cefle- _l rit, adionem _proSocio fruftra inrendis ; nequeenim quic-

quam interfuit Stocietatem non fuiflfe folutam: adione ergo

ex vcndito easdem nundinas exigere eonfultum erit. Vendita

namquc iucri fpe * tenctur emptor ad pretium folvendum ^, quicquid i lc demum fucrit lucratus.

Nec fecutuseft -lLr ⁱanus nofter hicXII Tabb.allt Fdidi Protons audorititem aut Principis popuiivc fandionemj fed

ex civiiis la ientie, vid.l. i 5 5.jf de extraord cogmt princi- pii> propofita: fpcciei dscitioneai repotit. Unde nulium eft dubium, quin, etiam inforo _patrio, tuto ad hane legem, in ta?i eafufrccurrere liceat : praffiertim quod ad adionem pro

Soeio;quippe quae ex fidei (andimonia & innocentise officio

rite d-ducitur. Circa 11ei verb emptionem nonnulla fortas-

fe iubonri poteft dubitatio. Nam fi omnium reriim, quas

quis habere, ve)poftickre, vel perlequi poreft, venditio reds

f t, [.34. 5

\.{f

k

contrah.

empt. minusurique rede venditur fperatun luctum, quodin parrimonio noftro non cft.l 6.pr.

ff\cjux in frand.ertd. Nec fortafle ab impietatis crimine fe ex*

iolvent, qui divina iftamunera a\ida i e devoranf,quafi De-

u» teneretur, ad eorum lubtdinem lux bonitatis frudus dis-

penfarc» Nec tantum Sam io illeTerentianus noluitJfempre»

tio ernere, Adelph. act+ 2. fc. 2. v. 11. fed & Regia virago In-

g borga cenlebar, s t tearu mppfa won dD fmqnu Gaut Saga,

cap l*L.pag.jz.aud Not&

Seheff.

Quid? quod Hanleaticse ci- vitates, quibus commcrciis florentiores non ftierc alise, lub gr villima poena Ipei venditionem prohibuerint,

utdocetjoh.

Marquard.dejure Alercator. iib 3. cap.$.$.13.

Verum^fi rem ha c bené putamus,in fpei venditionenon

tam venduntur ^res

aliquae

cxrra patrimonium noftrum con-

flitu ae,quamjus noftrum pcrfequendi fperatum illud lucrum.

Quod quidem jus cum non minus in bonis noftri> fit _quam aliae res incoiporaies , nun minus fine hnpieutis noca aIiis

& j contc-

*4

conceditur,quam aliabona

noftra,qu*

in ufus humanosdis«

pcnfarc jubct ^{natura quae} legis norma eft. Atque uti facilc

concefTerim,non quamlibet fpem prctio emendam: itafpem

nonnunquam & pretio aeftimari Sc emi pofie non ambigitur.

Qua: verö fpes prctio «ftimanda,& quanti, ex temporis eir«

cumftantiis Sc cujusque facultatibus flatucndum eft, nec ad- mittitilla res calculum exadum. Probé-tamen obfervand#

funt illa: prudenti« regulse, quibusrGrotius fB.P.lib. 2. e*p.

44.^.5. comparatipnem inftituit & inter lucrum & damnum

Sc inter facultatem effe&ivam, eorum3l qu» eo.ducunt* Quas quidem regulas fi emptor & v^nditor obferyavcrint,: utiquc,

fine temeritatis nota,:lucri

fpcm

ille pretio emit,,hic vendie

fine juftithe laefionc, Nam quod Hanfcaticae, civitatcs tales

contradus prohibuerint, id ^non fa&um cft vitio ipforum,fed

ut fraudibus Sc avaritiieDardanariorum iretur obviam: _<quo de eriminc^vid.

L6>ffyde

extraordtcrim.

&:D.StrykiiDifput.de

Dardanariis.

Kon ergo dubium eft,quin-fervandi;finttales contraßus:

fcd in ^eo difputare folent, fi maximum nec fperatum obve-

niat lucrum,.an & hoc emptori cedcre debeat? Ita Jpifca*

toribus inCMHeßa

regio

ne

verricultim

irahentibm ^>tquidamja*

[ium ^emerat: extracia deinde magni

ponderü

^aurea menfa Del-

phiea,

orta

controverßa eß

⁵ Ulis je

pifeium

capturam vendidtße äffirmavtibtM, hoc fortuna trattuife emijfe dicente♦ Vajer, Ma¬

xim. lib. _{4. c.t.est- 7»} Tuldenus Com.inCod de contrrih♦_empt.

S. j,& Joh. Brunnemannus in Comment. adl.

S.ff. tit, de

con-

tr&h+emph

^S. io.contendit contraCujacium «5c Zcefium, ne

quidemdecaptura

pifciumßed deja

ft^uraretit, debolo fuijfe

attum*

Verum Hic tandem agnofcit, fpe&aflfe menfam illam ad extrahentcm rete, non ex ctntraüu^ fed quia nullius

ejfe-prx*

fumpbatur* Adeo menfa illa fequi debebat legem thefauro-

rumj quod cenfebatCujacius & qui eum funt fecuti. Vid,

Pufcnd. f.N. G<Hb.j.cap<5.§.6. Add, Mornacius

ad L\i* f-

de _aft\ empt. Ab

SJ

Ab' illa emptione

fpei

m

ut

tum

differt cmptio rci fperat«* £

Ifta _{enim pura} eft; & inde

ctiamfi

nihil

fir

perccptum, inte- ' ■ griim tamen debetur pretium j eft enim

hic

fpcs vel

alea

lo-

cö rei vénditx:' hxcvcrö conditionalis ⁵ cum femper hane

tacitam conditionem habeat

cönjundam,/ fyerata

repotutur.

Sufficit tämén emptörem fperatam rem

obtinuifle, licet

opi-

nione ejus longe minorem. Vid.

Illuft.D Stryk de cautel

tontr.-fett. z:c&p9,& 10. ubi utileß circa

hunc

contra- dum cautelas monfträt. Add. Brunnem-Wl ^12.§.$.ff.

de

A*

E.V St

Lauterbach.Compend.jur. tit.de contrah.cmpt. ht.D.

Sxpe

^tarnenipiae padorumforrnulae ita funt coneeptx,ut

diffieulterdignofciqueat, fpesne an res fpcrata in

convemio-

ncm fuerit deduda:ut hunc contradunvintcr ambiguascon-

Véntionesmcritö fcetulcritCardinaiis Mafttica Itb.4. tit. 18,de

tacit.&

ambig.

convent. ubi

hatum pa&orum intcrpretandi

ra- tionem docet.' Mihfadfincmjamproperanti,

fufteccritunam

alteramve jegulam notafle* Primo ergo

ipfaepa&orum tabu¬

la curiolo oculo funt perluftrandx. Sic in lege

noftra fatis

liquet ^cx illis verbis, éosquea negotio

dimitieretfpém fuiÖé

emtam.^ Dcindead pretii magnitudinem

refpiciendum:

pre-

tii enim magnitudo eertitudini proventus

tefponderc

prarfu-

mitur.' Tum non negligcnda videtur regula ^>5 quam

tradit

Molina/ I.Tr.z. Difp.*4.0*§.14. St probat

Läuterbach.

Comp, jurisl4c.necnonIlluft;Stryk dec&utei\contr.fect 2.cap*8. §^•12♦

in re naturaliter futura,5 utique videtur prxfumenda venditio

conditionalis; in ircliquis vcrö qux peråccidens feuexinten-

tionetantum contrahentium futur£, fpes vendita." Sin ^cx

nullis circumftantiis, pädorilm

ämbiguitas

colli pofTit, ^prx¬

fumenda emptiö reifperatx,Tion fpei,' ex illa «quitatis regu- la: ea tantum noccrc qux exprefta funt, /. 19?■ ff. deR. I4

aut qua: cx iilis rité

coliiguntur. vid.

Jacob.Gothofr. 4d d4U-

Qiiapro-

l6

Quaproptcr fi in forum pätrium fpecies, ab Ulpi^no propofita,aliquando deduccretur, nulliim fupcreflfetdubium, quin a&io ex vcndito poffet inflitui, ^non aliunde etiam no-

ftris judicibus decidenda, _{quam ex} jurisprudentise univerfa- Iis, fuper a&iotie empti & venditi, dogmatibus^j quaein jure

Romano optimé <5t plcniflimefunt expofita.

Adeo lexLXIX. _{ff. pro}Socio, quam, utpragmaticis in- utilem, hodie ficco pede pmerire iolent ^, aequitatem fuam

etiam foro noftro, utfpero, approbavit. Quid fi eelebriores,

&,ut vocarc folent, pra&icabilesjuris Romani leges ad fori

noftri ufum cxplicare aggrediamur, benenc de jurisprudcrtiae

ftudio & juftitiae cultu merebimur*

DEUS Ter Opt.Max.juftitiae audor & flätor, falvum <Sc incolumem in longam _vegetamque fencdam fervet CARO- LUM XI. Patrim Patkem Optimum ^, Regem noftrum clementifllmuml Servet omncm AUGUSTAM DOMÜM,

pcrpctua felicitateflorentem ^! Servec grande illud coeli depo«

fitum, & futurse felicitatis fpcm, PRINCIPEM HEREDI- TARIUM CAROLUMj utcuni,faufti(limisillis

fubaufpi«

eiis, excolantur reliquse artcs, vera etiam ^, _quaeque fuae majeftatis pondus habet, florcat

Jurisprudcntia

i

Definitiormm Eotenfium

Decas.

I.

Vrafcriptio immemorialis

non

minus valet in fylvis

qua

in

pratis & agrü.

cap. j.

i i*

^ II. Sine

pojfejjione praferiptio immemorialis

non

procedit

C.3.de

R].

in

6:to41.25. ff* de Ufurp: & Ufucap: &inproprietär

je offerendi

neeeßaria eß

occupatio

ér pojfejßo legibus noHris det

Jcripta^ c. 14. $4J.c/28»c429.

§.i4Q33&4 ££4 c.28.

£).

i* c.a 7. §.8.

I£ti%rf?+ SQyH*

in

confefforia

vero

actione fuf

feit

quafipoßeßio, feu fervitutis ujus. L.

2«

C4 de Servit.

III.

Diffamatus de debi

¹⁰

ß

fe

debitor

em negett

experiri

po»

tefi ex practica L*DifEimari ^5. Cod. de

Ingenuis Manumilfis*

Sin fedebitorem

fateaturfed exceptionibus fit inftruétus,

age re po*

tefi ^ex

praHicd

L4Si contendat.

2S.ff. deFidejufforibus.

IF. fure Provincialifratres germani &

forores

germante co*

currunt ad cernendam hereditatem cum

parentibtuxap.

1.

(£rf£v

'35* £1* Seeus

jure Munieipall,

quoparentü

fui

jam

defuntti

locum occupant

germani &

germans* cap.7.§.i»

0rf$4O^. @t£»

cap.20. fin.

(£;&♦

&i*

V•

SponfalU publica

prior^a non

reddunt poßerius

matrimo■

tilum

nullumffi

^cum alta}fraudu experte,ritefuerit confumatum.

Carp'g*

]ur.

Eccl,lib.2. def.664

DifßentitBeßlich.

^p4q.concl.28»

§.6$* &fcqq4

D.Stryk.

Difput: de NullitatcMatrim:§. ¹

\Matrimonium vero dolo^contraffum

efi ipfojure

nudum.HcCold, p.5.Confil.^237. §.53.

FI* Excontractu,quem Socius nomine-Societatis^{cum extra*}

nco inlvit% reliqui fociinon tenentur infoüdum, fedpro rata il-

latafortis. Bdev'tusadjusLubec: Üb.3.tit.9.art. 5. §.4. Dißen-

tit Carpfcovmpart. 2.Confift. 17. Dcf. 12. x^ideo ut dejure

Naturs idem videaturdicendum, etiam ß communi negotiationi

tanquam

inßitor

fuerit

prspofitus. Grot: J.

B45cP. üb.2» cap.

11.§_.13. Dißcntit

Ziegierus

addid: Grot:locum.

Itemcß de

jure

Tatrio,c

16.0fipIcgoQ54

Sedjure Romano aliudconßi-

tutum. 1.I3.S.1, l,i4.ff.delnftit4ad.l4l.§.ult. l.Ä.ff.de Ex-

creit; Mioac. G Villi

J8

Vit.

§htjmqttim

^f.

23.i(< indißtnBe _peregri*

WOs_ris adh^ereditatem inträ anmim é* diem admittere videatur:ju*

tn.rctorfioneexcludendifnnt Galit, objm

Albinagii,

vid.

Chop- pin'.dcDomän;

regn: FrancisIib: ^{i.tit.ii. 3.&} _feqq.&aliif

quosrecenfetHenriciGifebertusVcticuh

fecund:ßatut:art:40. §.47

&. feqq* ddd.

Groeneveg de

LL* Abrog. ad auth. omnesper c«

grinn Et bac ratione niti videtur_cap* XII.

^nßfim

mm avf tahv

f§w

man furcr«.

VIII. Eviclionisnomine venditornonteneturni/i ^revenditb

pervicloriamjudicialem

L21.ff.deEvift: J.5.C. eod: juHam. i.

51. cod. excaufa qua

pracejfit

contracium & latent^t vitio, cvittd

/.x.Cod: depericulo 6ccomm;reivenditae. 1.714ff.deEviäion.

IX. Creditor

Hypothccarius

eviBionem venditi

pignoris

non

praßat. I«i.&

^2«Codic:Credit:evi&ion: pignoris.

Xi Siaperteinvenditione comprehendatur: nihilevidiionis nomineprseftatum iri:pretiumtn. debetur^re evitta:ytihtasnon

debetur. ISjequeettim bonafidei contrarius hanepatitur conven*

tioncm ut emptorrem amittat, & pretium venditorrettneat: nifi (j>esfuerit vendita. 1.1u %.18. ff.de A. E.V. Gafp. Cabaüin. de

£vi&:S.

1, 0.23* $tf. n,2$. Covmuv: Yariar:Refol;lib;3.c.

1

Fereximium En.

Ref/ondentcm

J

ö N A M Stderm.

"v ti; xJzrzg <£/Xy ITugoio dyuv»

'EKTihtcy Jvjg/y' utlid im>P,o _yt&tt lE^ou'S1» xvtJVfc VM ccpvpovot §-z<rpcvj

(Ad lov dpcpiSluj ^<nvtv loV t>ms

A^00 ttfev jUO^falt GV (4%) ^TVC6V719 QVCUVTD,

Hg«?®» «eÖAör _&p«iv9 BfoipndJii^{t te X>u^.}

Konummoris quamamorig caufakr«

NicoLAUS L. Marckelxüs 5«d«aiaAo»?»