ANDREI ATHEO

.g. F. F. J.

DISSERTATIO ACADEMICA,

ATHEO

BONIS MOKIBUS

MINI.ME AP TO;

Contra BAYLIUM,

Suffragante Amplijf Facult. Philofopb.

in

llluflri Acadcmia Z)pfalienß,

Sub PR/ES1DIO,

CELEBERR1MI

VIRT,

Mag. ANDREI

Etb. & Polit. PROFESS.

Reg. 6c ^Ordin.

Pro

foütis in Philofoßhia bonoribm

Bonorum examini modeßejubmittit

ANDREAS WESTEN, ^{AND. FIL.}

osTRO-Gormis,

In Audit. Gull. Maj. ad diera Junii

A. iMDCCXXXVIL

Uoris ante nteriiietn folitit.

ups aH/E, Literis Höjerianis.

åNnnan/

S&ttl

6<jroål6ot:na tlum/

a mi

"I

ARFWIDS

offer ^j

Sftitt S^dt>t'daf?a ?§cu.

P&0ftjöföotna Üru ikefwitma/

migatfa gSKU.

^pHlf ?(g ^6s?a5wt/)03 tmPetPån PPnUufaft PePer/

Wmkd.

pånP

Min'/ ptPaP jag

ÜW© Idggcr fcam.

ftrålar från <Er

nåP/ ifrån Srt

neDec

©ig

fafial Ipfa

fram.

3 Peitt meP fttagft banD )ag

tånft oct) föft affftlPra/

£ur fotn en

gublos

bygb od) feb plä'c

gtlDra.

3

jag rojfa milt I Pen oförffåmt Pferfs P5ma

j£n©Ub _eyward

till/ år men'ffo

ej ttxitP/

Ocp/ puru pan af

bygb ocp feb fig toill Perömma;

$t Påct pané pela opgö en

Praftvef/ ibel flårP.

2p (Tagget blifwer flagg'

faft

font gullet ftrålar

Depta|t Plir lofi/ faft Pen t

lånta flåPet prålar.

2>en

SXn itÄt) ffica

£>$3« IT«!) «tig fMnblgt Wc§tt

©en JPiimtfné töff oc& |Iut kfalte mig at gd

2ttJåbete £Z4t> ocl) ^{mct> (itmla ntmuia}

fy&f (plfa/

©tall etolgt (traö ocl) t tnörbnab ptoglab ful.

Söte flott binnö jorbené gtué mtgöbet «ebcrgomma/

Sött'« jag att «juten tffö

förgtcita

glömma.

£01ⁱⁿ trogna

önftan

£lmfen fåtiba;

Sit toiifgåug/ ftlD od) ftégb mdtrlng

i£l)te Måöe

fid Stt^lmlcn

l£i>t

3a/ fom ftn ögna#«/ i£l)t ffnbba todtba md<

Od) (omt£fc>t Idngfon _{ffäös til} Jplmlenmänbe tvär«/

©d (tu

3

tnibcrbmi-Sbmjufa|lt

, tiänare

ANDERS WESTEN

Anåerjjm.

s"

/. N.

§. I-

Tfi,

notitia illa,

talium animis infita ,

quam ex

confideratione hujus univerfi ejusqs

tingentia, immo mirabili corporis noftri ferie &ftru-

éYura

b), Deumdari, lllumque ob infinitam fapientiam, omnipotentfam

bonitatem

fe colendum,

apodiétice & ad oculum

teat$

inveniuntur

proh dolor! &

hodie homines,

qui, kixuriantis phantafiae

habenis

praepoftere laxatis exiftentiam Sum-

mi Numinis nonfolum

ipfi in dubium

care, verum

etjam aliis ^perfvadere volue-runt»

Hujus furfuris homines Atheiftae ku. Athei

nominari folent

c).

a) Omni fere aevo magna in caftris Philofo- phorurn fuit contentio, an

decur

A innata?

t f49* )o( }#

innara? fuerunt, qui omnem principiorum noti-

tiam infieam negarunt, dicentes, omnem > quam habemus de Summo Numine, notitiam efTe acqui-

fitam. Has partes , ut Hobbefium, Velthufium

ioimo univerfam atheorum turbam taceam _, flre*

nue egit do&ifiimus ingeniique acumine confpi-

cuusJoan.LockiusLib»deintell. humanoLib.I. C,2»

ubi nubem argumentorum adducit, quibus caligi-

nem infitas huic principforum notitiae offundere ad-

nititur. Sed omnes ejus rationes in examen revo- care, nimis operofum föret, adumque agerernus;

cum Celeb. Budd. ⁱⁿ Theol, Morali _p.2. C. 2. §. 5.

jam dudum illas examinaverit. Illos vero optime

hoc labyrintho fe extricare exiftimarneverim ^, qui

hane notitiam principiorum nobis per potentram

propinquam,

inefTe probant,

Celeb.

in Introd. in Theol. C.2. $-4. duo involvere ^con*

tendit, Unum negationem afiustumprimi tum

fecundi.

Alterum innatam quandam perfeftmiem ^{, qua} tntelle-

élus potens conftituttur ad^aaunt cognofcendi, pofitis ce>

teris ad inteUigendum requifitis, per fe mmedtate elici^• endum, commumter lucem

mtelkåui

tura inßtam appcllans. Däri ejusmodi notitiam prin¬

cipiorum Divus Gentium

Apoflolus confinTiat,dum

opus legis in animisgentium ad Rom. 2, v. 15. teftatur*

Poteft quidem fieri, ut hasc notitia, adferente Ce¬

leb. Budd., loco cirato, impediatur & quafi fuffoce-

tur, inde tarnen non magis fequitur notitiam talem

non däri, quam fi quis ^ex eo

quod furiofi

tes, rationis ufum non habeant omnem

ejusdefe»

étum inferre velit. £) Ad*

<m v° c wt*

h) Adprime idcirco

Cardinalis

Thefib. fuis pag. 2, div'm<e exiflenti<e ^,

innata

creatarum eloquentia ejjicax eji demonflratto. Et Auc.

Lib. Theologicen dans ies converfations avec les fäges: In paginis elementorum, volumimbus tem' forum, communis &publica divin^a inflitutiom dociri-

na, legitur. ^ent, pag.26. Digna funt qua: iegancuc apud eundem autorem pag, ejusdem colloquii I.

pag, 29. ad quae B. L. mittimus.

r) Unde nomen Atheus nataies duxerit ne¬

minem nifi in omni re literaria peregrinum fugere potefh Atheos multiplicis generis effe ^, & qui-

busdam cextgug feu abufive Atheismi dicam inuri, oftenditValckius, inLexicofuo Phil, fubLit. Athei- flecct). Sic Melanchthonem & Lutherum in Athe-

orum numerum referre, Pofievinum non pude-

bat. Sed ejusmodi Atheos neque nos loquimur ,

neque Bajiius; ilios autem, qui nullo Summi Nu-

minis fenfu fe tangi ja&itantes, ejus non tantume- xiftentiam prasfra&e negane, (ed etiam deteftan-

dam fuam hypothefin rationibus, uti opinantur,

fulcitam , aliis obtrudere ftudent. Hos Theoreti-

cos appellitare fvevit. Moveri folet quasftio ^,

an ejusmodi Theoretici Athei, dentur, qui nullo prorfus fiimmi Num'mU fenfu

afficiantur?

citer refpondemus, illum non dari, qui per orrme vitse curricuium acciamitantes confcientiae morfus

& di&amina non fentiat; licet eadem quovis modo iupprimere"Sc

fufföcare

A 2 fcientia

4 4M ^ ö (

fcientia ejusmodi monftrod hominis, per aliquod

tempus fopitajaceat. Dantur quoque ejusmodi A*

thei, qui, fupina negligentia & deddia torpentes, cogitationes in Deum confiderandum ne quidem

convertunt, & fic creatorem, vel beftiarum in- Har, noncurant, vel ignorant. Sunt etiam Pra*

dici, qui tam nefariam & vitiis inquinatam vitam degunt, uti nullus effet Deus, rationem a&ionum

illorum aliquando exa&urus. Hos vero d Bailius

bonis moribus exornari polle contenderet, omni-

no erraret*

§. ir.

SIcut

atheorum blasphemam

Philoiophorum do£trinamr cohors im-

probavitj ita

vitam

confpur-

catam damnavit. Fatebantur

quidem fanio-

res horum adtiones virtutis

Ipeciem faepiffi-

me vel imitari, vel mentiri, fed cum ratio-

nis

lydio lapide examinabantur, oppido

tere

contendebant, nihil

men virtutis mereri. Fuit fere haec commu¬

nis omnium doétrina, donec _{vir magno a-} lias

ingenii

mulraq$ eruditione

lpicuus, Dom. Petrus Baylius a) circa finem iuperioris feculi vinolam atheorum vitam

culare

) o (

cuiare

inciperec, & ipfos virtute & bonis

moribus

praeditos efle contenderet. Cum

vero

quilibet facile videat,

noxia fit

hxc

Celeberr.Baylii hypothefis b\

tiumduxi, in pnefentiarum, B*C.D, paucis

videre, _quo

fundamento hxc ejus aflertio

nitatur,

a) Profefl. Pet. Baylius edidit tra&atum (ub

titulo, Tertfeés diverfes fur les cometes, ex occafione infignis cometas Ao. 1680 vife, in quoAtheismurn

ad corrupt|onem morum neceffario ducere negat.

Hare enirn leguntur verba $.199. pag.393. c^dtbe-

isme ne conduit pas necejjairement a la corruption des

woeursn Pag. 39g» ejusd. tra&ac. defendit, multos

atheorum viram duxitfe honeftiflimam, pag. 399.

atheos ad vitia non ferri, affirmaf. In Lexico fane hiftoricocrifico multam impendit operarr, ut qua-

vis occafione hoc praejudiciumconfirmaret, multa paflim bona de Atheorum moribus, de fceleribus

vero eorundum _{parum aut} nihil differens, ut inde querete de hoc libro fint ubique obortae. Eandem

fere tibiam , Amthorium inflaffe, Stalkopf, in di fp.

de habitu Atheismi, contendit, In AngliaTolun-

dus eadem, licet paulo

craffius

enim Livium, _quem inter

Atheos refert, §.

Sanioris judieii, 19. hominem bene moratum, 5.22. prob^ & ereéta? indolis

b} Quam vero noxia

h^c hypothefis fit

A 3 certe

$ m ) o c

certe eft ca?cior, qui non videac. Bene fibi & pu*

blica? faluti confulunt Reges & Principes, qui ex¬

tra ditionis [uae limites Atheos eliminant, ne horum exemplo vulgus religionem vilipendat , eamque

non ampiius colat; (i enim hujusmodi hominibus impune virus ipargere eflet conceffum, introduce-

returfaciie vita? morumque pravitas, exiularet vir-

tus, juramencorura vis & omnis obligatio folvere-

tur»

§.

III.

DEfinitionem virtutis _dabimus,

a) in _ipfe anteceflum _Baylius eam

nega¬

bit ^*

Eft, fcilicet, conftans animi propofitum Je fiiatque attiones, ad dt

re&a rationü

■ponendü Forma adeoque virtutis confiftit,

in

compofitione aélionum ad diétamen

rationis 5 reétam ^vero rationem, leu ve¬

rum intelle<5bus humani, de

rebus, utifunt,

judicium, in aeternis honeiti juftique regulis

fundatum, atheo tribuere nequis, quippe, qui

intelledlus fuilumen

fponte caligine öbduxitj

quae,

quaefo, gravior intelle&us corruptio,

quam cum

quis evidentisfima, quibusSum-

mi Numinis exiftentia

demonftretur,

menta,

fine pragnanti cauffa, prafraéte

pudiat?

^ )ö( » 7

pudiat? &

veritas in ejus intelleétu

rit, quiDeum,

cujus infinito incellechi

omnis efl: derivanda veritas,

negat? Quale

in voluntate ftudium &

obfequium ad ratic-

nis diélamina

preilo pede fequenda,

nul-

la

agnoverit? Necefle efl igitur atheo, ii libi ipfi confentiat, & interdum

bonitate

non vincatur

b) rationem

fuo loco

re atque

cupiditatum fuarum duélum unicc fequi c).

ä) Eft quidem differencia qu^dam inter

bonos

mores 6c virtutem ; mores enim funt operationes

voluntatis humanas, diuturna confvetudine feua-

fiibus repetitis confirmatas, quatenus ad normam

poftunt referri, fi cum

hac

materialiter

quam formaliter

conveniäht, bona

(i difcrepent,

mala, Hasc autem norma eftlex naturalis, feu di¬

vin« fanétitatis imago, per legitimasconclufiones,

ex principiis connatis 8c regulis

jufli

honeßi dedu-

öas, homini innotefcens, dicitur reBa ratio. Hinc

facile eft concludere , virtutem 8cbonos mores dif-

ferre ut prius 6c pofterius, feu

cauflam fuo effe-

äu prlorem; nifi animo

adfit virtus, bonos

perperam quasres

b), Faciles largimur^ quosdam

fuifle Atheos, qui natur«

beneficio 6cjufta

peramentorum proportione

6c mixtura du<fti

generibus abftinuerint, fed

ideq

s )o(

ideo Tunt integri vita [celerisqttepuri. Quod Spino-

fa? a&iones interdum ipeciem virtutis pras fe tuie- rint, melancholico ejus temperamento & feliciori corporis conftitutioni unice ett tribuendum. vid.

Lcefcheri prasnoc. p. 25.

c) Non delunc exempla Atheorum, qui tcele-

rum magnitudine morumque

turpitudine,

ejusmo-

di monftrorum detexit»

§.

IV.

ATheus, ficuti

DEum

quibus negat luam cum imaginem creaturis

fuasque perfedtiones3pro

Iplendefcere voluit, legem quandam,

no landtitatis

atque juftitiae ejus ixTwro» a),

communicaffe, ita

ipli neceflarium

eft,

legis hujus exiltentiam

obligationem

öc immutabilitatem tollere. Fruftra

quippe

A

theo, quatali, perfvadere Hudes,

piam ipfius libertati fhenum & vinculum

obligationem

imponere pofle

cum neminem le

fuperiorem efle ftolide lo-

mniet. Caveas

ideoque

adtionibus A-

theorum moralibus honorificum virtutis bo- norumque morum

titulum tribuas,

non

4*S ) o ( *•" 9 non ad

regulas illas jufti honeftique

cum lenlu

obligationis, cordibus noftris in- fcriptas

fed ad placita 6c tirillationes

ab appetitu lenfitivo

luntatis

efformentur,

Ipeciem honeftatis

pra:

le ferant.

a) Hoc univerfale fundamentum, ad quod fa-

niores

moråliftae,

fugiunt, Jefuita? labefa&are ftudent, ftatuentes ^o-

ronem moralitatem*ex arbitraria Dei impofitione originem fuamtrabere,adeo utfi Deusnobiscontra»

riumjus dediiret,bonumtamen futurum fuiflet, Ho¬

rum portentofa dogmata refutare fuperfedemus,

cum idem exprofeflb, idque folideprasftiterit auéfe Difp. de Erroribus Jejuitarum

fundamentahbus

ilrina ^moralt _{p. 1.} C. II. In alterum extremum pro-

lapfi lunt Scholaftici; ftatuebant enim aéHonibusN

per fe moralitatem inefle, licetlupponereturDeum

non dari. UluftrisPufendorfius moralitatem ex 1U berrirao Dei arbitrio deducit, eam tamen neceffa-

riam contendit, pofito decretocondendi creaturas rationales. Si cui cum Celeb.Buddeo in Th. mor,

p. 2. C.I. $.29. illuftris

Pufend. caftra

rit, per nos licebit. Non

poflumus

addere Reverend. D. Ep.Rydelii

judici

cubi in Mfcr.docet, Pufendorfianos admodum ob-

fcure de juftitia divina loqui, ex qua tamen ratio

moralitatis primario dignofceretur, ut

ideam

B ti>

Iö 4M ) O c MI»

tia? divina? aliam forte non habuerint, quam cori- ftantia? Dei in decrefis liberis, h. e/in illis regulis obfervandis, _qua? in fe funt contingences, 5c ^tarnen

per deeretum neceflaria? fa<ft#. Dantur quippepr#-

cepta juris natur# tam firmiter in natura divina ra-

dtcata, _tamque recefjariam convenientiam cum divina

natura hahentia, ut ne quidem ab ipfo Deo mutari pos-

finti Unde facile _patec eadem ratione eflendi, li-

bera? Dei voluntati non fubefle, quia fic toJIeretur

harum rerum fteceffaria convenientia cum natura

divina, confequenter ideoque ab alio attributo di¬

vina? eflentia? deduci debent. _{E. gr. a?terna} eft ve-

ritas, creaturam rationalem creatori fuo quodvis

officium debere, _qua? veritas firma manfiflet, etfi

Deus nullam creaturam rationalem condldiffet, ha-

betque fuum fundamentum in a?terna Dei eflentia

5c immutabili ejus intelle<ftu. Gognofcit enim ab

a?terno Deus quid fibi conveniat, quid non conve- niat, bonitas autern & perfedfio moralis non minus

quam bonitas illa 5c perfedlio metaphyfica 5c effen-

tialis in convenientia cum intelle&u divino, tam- quam norma fua prima, independente 6c origina- ria, confiftit. Hinc ftatuimus, quod lex, feu qua?

in eadem manifeftatur voluncas

iegislaroris,

divinus conflitutivumtit. Nec ullo modo h^c fenten- tia libertatem divinam laedit, libera enim eft vo-

luntas divina circa qusevis contingentia, non vero

eodem modo circa neceftarias 5c akternas veritates in

4H )« ( »»

in eflentia Dei fundatas, ad quas neceflarium re-

fpe&um ibi habet non neceffirate coaftionis* fedre»

lationis & conJequenti<e.

§.

v. ^ " V'-T'''1

SEd ad magis fpecialiora

defcendamus; queat? vi- ^an

furi,

Hominem,

vario objefto, ad va-

ria officia

pradlanda, muitiplici nomine

neri, tam evidens eft, ut

nulla amplius in- digeat probatione. Quis enim fanae mentis negabit Deum

independens,

omnia in univerfum & in effendo & in

exiftendo

dependent, efle &

a) & in¬

terne colendum, utfummum

bon

que

boni

amandum

omnifci-

um,

juifum & omnipotentem venerandum

& timendum, in

ejus voluntate acquiefcen-

dum, eidem

denique

creatori, Domino

5c Re£tori

obfequium femper prarftandum.

Sed pnus aquam e

pumice fperqres^,

Atheo

perivaderes,

Deum agnofceret

multo minus coleret, amaret

& celebraret.

Ex diftis

ideoque

pietatem, comple-

xum omnium

officiorum,

Deo deben*

B 2 turj

u *8 > o C

tur,

&

virtutum Reginam in A~

theo locum ^non

habere* Qux virtus fine pietate, nihil, nifi fumus & fucus ?

a) Negavit quidem illuft, Thomafius cultum Dei externum ex natura probari pofTe, at liceat ob

rationes fatis prägnantes diflentire* i) Quia mul-

ti dantur motus mentis noftne interni, qui neces- fitate naturali fefe per externos a&us manifeftant*

2) Sicut totus homo anima & corpore conftans a Deo eft _creatus, ita quoquetotus homo anima &

corpore Deum celebrare debet. 3) Summam uti- litatem habet hic cultus in ilatu civili, excitantur quippe alii hoc ipfo ad devotionem.

§.

VI.

ATheum _gationis, porro

_vitx officiorum,, Domino fibi ^quae, injun&ae,, vi obli-

fibi

ipfi debet

obfervantiorem efle,

eis oftendamus. Cum enim Deum „

fui,

hujusque univerfi conditorem, praefrafte

get, non

poteft

alii,

fibifoli jus

&

imperium in vitam & aftiones

Hinc libertatem de vita & adtionibus

proprio arbitrio disponendi fibi foli vin*

dicat. Hinc in adverfis a)

animum

defpondens violentas fibi inferet

nus5

Deum quippe

qui feriem latentium

caufia-

•*H ) o ( ^r5

cauflarum moderatur,_quas

folas ad naufeam

usque,

in quibusvis providentiae divinac

phoenomenis explicandis, crepat, ignorat,

vel faltem

ignorare cupic. In lecundis b)

vero elatus, cundta

fibi luaeque,

jacSti-

tat,

prudentiae tribuit. Hinc vanae in men-

te& fäftidiofe

cogitationes laureolam in ^mu-

ftaceo qu^rentes:

in

geftus faftu

exofi & ridiculi; in ^ore habet

- - -

ampullas Qf fesqnipedalia verba,

Quxr quxio, virtus, qux officiaab A theo

erga

feipfum erunt exfpeétanda ? Qua intel-

Icchim, infipiens potius,

fapiens eva-

Sapientia nimirum,

Deum omnis

fapientiae fcaturiginem, non contemplatur,

callida eft aftutia

c)l Faeile

evinci poteft, Atheum, nullo modo illas virtutes &

officia,, ad

voluntatem, nobismet

ipfis adftringimur, prseftare pofle

cum illud

d)

ad quod omnia officia & omnis mora-

litas eft

menfuranda,,

antedicftis

ftat,

inepte rejecerit. Contingere fepe lu-

bentes fatemur, ut

Atheus,. interdum virtu¬

tes & officia

fibi debita praeftare videatun

B 3

Fuerunt

*4 )o ( I#-

Fuerunt ^ex

peffimo hoc hominum

re,

haud pauci, qui in litens fudarunt,

nimumque variis lcientiarum genenbus

coluerej fuerunt alii, qui

mediocrem temperantiae laudem funt conlecutn Sed

quo

fine, quavecaufla? Hi beneficio

rs, & temperamentorum

indole permoti,

fobrietatem & vitam

jejunam

Uli

vel ut animum

jucundis pafcerent rebus, vel

ut alios eo melius eludere

poflent,

vul-

gus

fapientes.

a) Perplurimos inter Atheos fuifle > qui

ad-

verfis infra&i, ingloram & violentam fibi conci-

vere mortem, exemplis probare _pofFemus, fed cum

undique ejusmodi funefta exempla apud au&ores paflirn occurrant, in illis recenlendis irnrnorari fu- pervacaneum ducimus.

b) Cum Cuperiorem non agnoverit, fuaque

ex voto fucedere, vider tArheus, non poteft non animus ejus fuperbia, taftuque tumidus, fupra hu-

manam fortem, fefe tfFerre,

fuamque

em deberi autumaf. HincCeieb. Budd. dicit animi

luperbiam, feu nimium fui amorem, fivephilauthi-

am e(Te fontem ac matrem, ex qua Atheismus, a-

liaqueidgenus nefanda viria propullulant.SicBened.

Spinoza,

quietfinondireåe,

4M ) o f Sti¬

gmata Deum negantia proponendo, Atheus dici

meretur, ja$itavit, de Deo & umverfa ^rerumna¬

tura ratiocinantem ad intima rerum adyta pervenijje,

r«*» reliqui in cortice hoererent;

c) Sapientia, dicente Bertihardo, efl podefdo

boni & veri, vid. Walckii Lex. Phil, verum, iliud re&e cognofcendo, bonum ^vero, illud re&e aman-

do? poflidemus. Athei inteiledum verum cogno¬

fcendo non pofddere inde patet, cum neglexerit primarium veri obje&um ^, Ens illud nécéjjarium, Deum, debito modo & veneratione inquirere, e-

jusque

tem ejus boni fenfu perfundi, inde coöftat, quod

omnis bonitatis fontem & oceanum neget; reliqua

bona _qua? relativa audiunt, nid huic bono abfoluto fubordinentur, & ad hoc confequendum ^> ejusque fruitionem conducant, mala potius dicenda. Un-

de in menfa folis efTe pofitum arbitror, Arheum ^vel

hoc nomine fapientis nomen non mereri: quodvel

ex illo S. Scripturae eftato pacet : Stultus iu corde fiio dicit, noneft Dens Pf. 14. 1.

d) vid. J.lVr ubi h*ec fufius explicata fuat.

5.

VII.

REftat

unica quseftio:

ergaalios? fed facile ^an Atheus po/Ht

ex-

fperamus, Atheum prorfus inhabilem efle ad

virtutes _erga

alios exercendas, hcuti in fupe-

rioribus

probavimus, ipfum tollere officia, &

Deo

) o { k*

Deo &

fibimetipfi debita. Si Sobrie philo- fophari velimus

Societatem

dtis

pnmitus initis originem fuam trahere, &

ftante fandtitate

padtorum,ulterius confervari

ftatuendum eft. At qux

padtorum fandtitas,

quae

juramentorum religio in cordibus Athe-

rum? nam ficuc

ipium

tollunt,

ita nec confcientiam fuam, fi

modo id fibi

utile efle intellexerint, laedi autumant^

fipa-

dta, omne fuum

robur

hac lege

transgrediantur promiflaqj migrent. Quis

credat, eos

vindidtam &

divinas

tuere ob

juramenta turpiter violata, quiiu-

premumens,

juftum & punire potens, in-

ter entia rationis in

cerebro hominum

perftitioforum nata

profane nimis nume-

rant? Confideres ^,

quaefo, ab omnibus Sa-

nis

Philofophis ftatui religionem,veram

fertim, efle firmiflimum Societatis vinculum

&

oppido patebit, Atheum,

religionis expertem, efle morbidum & noxi«

um

reipublicae membrum. Metu quidem

poenae

civilis in confpedtu hominum non

prafertim ^fi ignavus

& me-

4*S Do C MI-

Sc

melancholicus fuerit

in occulto

atrociora committet

deliéta, imo talia,

quibus vel flagitiofiflimi mortalium, ^metu

poenas aeterno

& infemalis, abhorrebunt.

Officia aliis non

praeflat, quia in le juftum

efle

deprehendit, fed quia Iperateos, vel

promoturos,

vel laltim

impedituros

confilia ilhusfceleratiffima, _quas

in pernici-

em aliorum molitur,

ad minimum gioriam quandam auftoritatisque incrementum

beneficiis aliis collatis ie

relaturum eonfidit.

Qux officia ab illo fperabis, qui

de-

mum vivere libi videtur,

dum fupra alios

emineat,

libi omnia, ceteris nihil tribuat,

alios

delpiciat Sc quovis modo concuket. Si

lefe ab alio laeliim

eile,

demum lpecie probare poterit,quafi furore adtus?non

vitas

proximi,

corpori parcet

in illam

easde, in

hoc vulneribus laevit,

13 alteri

lia ratione nocere nequeat,

in famam ejus infurgit eamque laedit. Inquire in cauflas,

cur

Atheus

negat

Sc extemplo vide-

bis, omnia ejus di<Sta fafta Sc cogitata

tendere,

aliis

Lübens fateor

C rias

4frS ) o t M»

r-ias

hujus blasphemiae cauffas adferri pofle*

led ^non fine ratione videor mihi ftatuere

pofle

Atheum

el ideo inprimis invidtam

hane veritatem deftrudtam _cupere, ut eo facilius

ipfi quodlibct

liceat.

a) Rdigionem eflé firmifllmum focietatis vin- culum _nemo, nifi omnium rerum rudis, eft nega- turus, Excitat religio fummam in (ubditis erga

magißratum venerationem; docet ^enirn magißra¬

tum eße ^a I>eo, civesque magißratux obtempe-

rando Deo ipfi afferre obfequium. Ad virtutes«,

e quibus talus civitatis pendet^cives Smpeiliü, Quos gravitas poeme civilis ^a fcelere abßerrere nequit,

hos ad rninirnujsa, ß modo rem ranti momenti ad-

tente & ferio confideraverint, metus pcenarum infernalium avocabir. O felices illos, qui non fo-

lum Deum rede agnofcunt, (éd rationali etjatn

eulcu eunderu venerantur.

§♦

VIII

ESfet

hic idonea quibus Baylius occafio utitur in adftrU' refutandi ^argu¬

enda noxia hac

hypqthefi

led fi dieendum quod

eft

multa. nullius

valoris

ad

paginam

fupplendam

Baylio ad-

dudba,

öc?i fi

luperfint, abT

unde

-IM )o( H* *9

unde & fufficienter ab eruditiffimis viris

a)

lunt refutata. Sic

tandem,

debui,

fed ut

potui, quaeftionem hanc anti Baylia-

nam 5 an Athens

posfit ejfe bonis monbm pr&di-

tm ? breviter _{6c pro}

ratione valetudinis, pertinaci morbo jam diu

traftavi.

a) Jurieu in tra&atu ^, qui infcribitur courte

reveu des maximes de morale & des principes de reiigion de fauteur des penfeés diverfes fur lesCo«

metes. Per. Poiret. in cogicat. ration. de Deo L.IIL

C. 8. $.9» in notis ^p. m, 218. Illullris Seckendorf,

in lib. fuo Qfttfficn'fiat in addit, ^{p. 51.} Pritius in differtatione de Atheismo in fe & fcedo & humano generi noxio. Loefch. in praen. Theo!, p.m.23.6c feqv. Grapius ia Differt. ^anAtheismus neceffario

ducat ad corruptionem morum. Budd, in

Theßb. de Aeh. & fuperft. p,346.

Soli DEO Gloria.