• No results found

Psalmus Davidis decimus sextus in Svecanum metrice conversus notisque philologicis illustratus. Quem venia ampl. facult. philos. Upsal. p. p. mag. Carolus Ludovicus Boström ... et Axelius Theodorus Bergman stip. Possieth. Holmienses. In audit. Gust. die I

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Psalmus Davidis decimus sextus in Svecanum metrice conversus notisque philologicis illustratus. Quem venia ampl. facult. philos. Upsal. p. p. mag. Carolus Ludovicus Boström ... et Axelius Theodorus Bergman stip. Possieth. Holmienses. In audit. Gust. die I"

Copied!
14
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)
(2)
(3)

PSALMUS DAVIDIS DECIMUS

SEXTUS

IN SVECANUM METRICE CONVERSUS NOTISQUE PH I LOLOG ICIS ILLUSTRATUS.

Omnia

orta occidunt, omnes

naturae

venustates

in

casum luxuriant, flore numquam

redituro

superbiunt,

senescunt, iniquo premuntur

judicio

vel etiam

ingra-ta obruuntur oblivione: Stat stia

cttique

dies.

Resonat

illa vox ex monumentis, quae,

artis

fastigium

asse-cuta, edax abolevit vetustas;

resonat

ex

iis,

quae

in-genii gustusque aeternam

dominationem

meditata funt,

litterarum operibus,

eandem

fortunae

invidiam effugere

frustra conatis. Haec etiam

apud

Judaeos

fuere

poe-feos fata, fiquidem ipsam

ingenii

vim

procreatricem

vitamque artis

vitalem

respicere

libet.

Vatum

effata

clarissima, futuri

praescia,

cessaverunt.

Citharam

non

amplius

pulsat

per

deserta

Judaeae

fugax

e

conspeetu

Larium regius

Pfaltes.

Cantatrices

choreae,

decanta-tis hyrrmis,

abiere.

Floruit

poesis

Hebraeorum atque

defloruit. Tristes

deinde

illuxerunt

dies

et

plurimi

nunc temporis

Philologi

divina

,

quae

in

Sacris

carmi-nibus Spirant,

futuri

praesagia contemnere

ausi,

ini¬

quo

judicio vätes

augustissimos

carpcre

haud

gravan-tur i).

(4)

Placuit scilicefc, ut exemplum sfFeramus, multis

in-terpretibus de Psalmo, quem nobis tractandum pro-posuimus, statuere, quod confécisset ilium Davides,

cum in fuga esset, vexationes Saulis

evasurus, atque ad Achim, regem Philistaeorum, pervenisset

2). Aiiis,

quorum praecursor fuit celeberrimus Rosenmiiller, tu-tius visum est asserere, quod fugas Davidis primae ad Philistaeos onginem Psalmus deberet 3). Η- E. G.

Paulus contra nihil aliud in. hoc po£mate in venit nisi gratiarum actiones, quas Deo persolvit poeta, morbo olim implicitus, deinde vero ad pristinam bonam

vale-explicaturi, oblivioni numquam traderent, quas cecinit

po-£ta, omnium de quibus gloriatur patria, facile prineeps:

"Den Höges mattstock år ej vär. Frän andra höjder säg han Iifυet, Hans

säng

andra toner gär."

T egn er.

2) Ex iis, qui in hane senfentiam abiverunt,

nominas-se sufficiat: W. F. Hezel, die Bibel alten und neuen Te¬

staments, Lemgo 1783. Ρ. IV. G. Ch. Knapp, die Psal¬

men übersetzt und mit Anmerkungen. Hal le 1789. J. A. Jacobi, die Psalmen übersetzt und mit Anmerkungen be¬

gleitet. Jena 1796.

3) Ego Psalmum LVI hunc nostrum συγχςονον puto, quum Davides, a Jonatha certior factus de implacabili Saulrs

o-dio, ad Philistasum regem prima vice confugisset. E, F. C. Rosenmülleri Scholia in vetus Testamentum. psiae

(5)

tudinem restitutus 4). I Ch. W. Augusti per hunc Psalmum depingi credit verum Israelitam omnesque ejus publicas privatasque vitae rationes 5). Multi

denique hunc Psalmum esse vaticinium ad Messiam spectans validissimis probarunt argumrentis, quorum

summam pro virili et angustis finibus operi nostro

praescriptis attingere in animo est. Promisso autem, quod ipso in titulo fecimus, satisfacere et versionem

Psalmi quandam eamque metricam exhibere primum conahimur. In sensu Psalmi eruendo opera auctorum optimorum diligenter consuluimus, ceterum hocce qua«

lecumque conamen poeticum ad arbitrium eruditissi-morum lectorum submisse deferentes.

4) Philologische Clavis über die Psalmen. Heidelberg 1g 15-pag. 71. Ps. 16. Geheimes

Denkmal des

Danks gegen

Jehovah.

5) Praktische Einleitung in*s Alte Testament. Leipzig 1^06.

P. III. ubi pag. 191. htec singularis, at jam allatis

(6)

SEXTONDE PSALMEN.

En Davids sång i).

O Gud! ined Ditt beskydd omhågna mig; 2) Jag flyr till Digy

1) Mirum in modum dissentiunt commentatores "in

definienda hujus verbi significatione. Abeu-Esra reddit: Aureolum, quia Psalmi, quorum titulis inscribitur, essent

DünJ") lö DhD D^sro. Idem vero valet de

compln-ribus Psalmis, hocce titulo non insignitis. I, D. Micha"

elis, cum quo faciunt F. Ε. Boysen et I. A. Dathe, ex antiquis versionibus et Syriaco .ιοΔ-ο notam imissit,

(/t-gnavit. Castelli p. 1832), adductus vertit: eine Grabschiift. Incerta auctoritas et nimis Jonge petita derivatio. Hezel*, vocis originem in Arabica lingua quasrendam existimans, habet: carmen exsulare. In fata vero exsilii tristia cadere non potest versus 6. Plures afFerre minoris momenti

ver-siones cum propositum tum animus prohibent. Non ve¬ ro silentio prastereunda, quas jam Giotio placuit, lectio

ShD» a Celeberr. Gesenio et de Wette recepta, quippe quse originem vocis in promptu ponat et sensum limpide Buentem exhibeat.

2) Med Ditt beskydd omhdgna mig. Recurrit

ite-rum Celeb. J. D. Michaelis ad exteras

linguas.

Vocabu-lum5 de quo quasritur, Arabicac esse originis iingit, signi-ficans: perncctare. Deinde lectores admonet,

mortis, sub

imagine noctis, apud Hebrasos stepissime mentionem iieri, quibus prsemiseis probat vertendum esse vocabulum no·

strum: j[erva me in nocte mortis. Colieg. Crit.

(7)

5

Ρα Dig mittfasta hopp jag alltid

ställer.

Det dr min troi ej blott min tungas ljud: 3)

"Du dr min Gud!

Non sumus, qui aliquid detrahere velimus de magna, quas ex cognitione Jinguarum, Arabic# et Syriacas, ad studiosos linguas Hebraas redundat, utilitate, quam omnes omnino profitentur

eruditi.

Ut ramen aliquod genuinum etiam Hebraeorum maneat dialecto, nimiam illam

exspa-tiandi cupiditatem suos inträ limites coércendam non im-merito statuit Gesenius. Cujus verba, quoniam versionem Michaelis supra memoratam acu quasi tangunt, afferre

non alienum videtur. "Es ist misslich, bey einem oft im Hebräischen vorkommenden Sfamworte, über dessen He¬

bräischenSprachgebrauch man demnach sicherist, für eine einzelne Stelle eine aus dem Arabischen Worterbuche auf

gegriffene Bedeutung anzuwenden. Hebräisch-Deutsches

Worterbuch. Erster Theil. Leipz. 1810. pag. 219.

3)

*}*"»!?

r\yojt* Interpretes, qui

vulgatam

hanc lectftmera

re-tinent, illam explicatam volunt per ellipsin tö "»w'üi et vertunt: dicis, anima mea, Jovae i. e. dico Jovae. Usitata

quldem dicendi formula apud Hebrasos, at «ine elüpsi,

ut Ps. 42: 6, 12. "»Sv "»»nn1] ^nrvifiu/h-n» Cum vero nobis in versu obvia eiJipsis justo obscurior ideoque non admittenda videatur, sensui et dictioni Hebraete

meli-os consulet is, qui aiteram iectionem anteferat; li¬

(8)

'

Förutan Dig min sällhet intet

gäller" 4). De ädla 5J, fromma, som med drens tro

1 landet bo 6);

4) J. D. Michaelis rationem mutandte iectionis

0-srendit et spnvVa-bä legendum proponit. Gesenius

exem-plum sistir. Gen. 3: 50, ubi eundem cum *»7^^

significa-tum habet hv Idem Bonsdorffio placet, qui hunc in

fi-nem afFert Gen. 32: 12 et Arnos 3:

15. Loci veno ab hoc citati longe siiam significationem nostro utom

vindi-cant, quam quas in hunc versum quadrare possit,

5) tiilN Antiquissimum Piuralem Ungute Hebriete fuisse *>—

ex analogia iinguas Syriacte (Vater. Hebr,

Sprachlehre. Leipzig 1797. p· 153) et residuis fortnis v>\y principes

Jud. 5: 15, v-p manusEzech. 13: 18> cicadas. Arnos

7: I. et *>3"iN dominus, in hoc Psalmo, qua oinnes

an-tiquo habitu ad nos pervenerunt. Abiit htec forma per contractionem in *», ut *»3)2 Ps. 45: 9. >72 2 Reg.

11: 4, 19. "So komt man auf eine Zeit zurück, wo dieses α (des Plurals) nicht da

war, aber dem ohngeacbtet

schon*», mit irgend einem Vokale ausgesprochen, den

Plural anzeigte.'5 Vater 1. c, His formis primaevis

no-stram quoque *>.;— annumerat, cujus

prasterea exemplum habemus in Psalmo 119: 128.

prascepta.

6) Ex multis, qua: prtepositioni b a

lexicographis tribuuntur, significationibus haud insolita est

illa, quam in Psalmo obtinet. Respondet autem htec

Gal-lorum verbis pour vel etiam quant ά, adeo ut

(9)

7

I dem allena jag mm glädje finner, Men dem, som åt de falska Gudarne

Sin dyrkan ge, 7)

Dem bidar mången sorg, dem straffet hinner. Ej deras offerblod mitt helga kall

Oskdra skall 8),

gallice venatur: pour les pieux, ve! quant aux pieux. De usu et frequentia hujus significationis V ita disserit

Vater, Hebr, Sprach!, pag. 449. *'b ist oft bios Ausdruck

des Dativverhåitnisses. Ausserdem aber hat es viele Be¬

deutungen, die noch am ersten das unbtjflimm ei in Be-Zug auf, vereinigen konnte/'

7) Men dem, som åt de Jalska Gudarne sin dyrkan ge.

ΉΠ» in Μ Eliptica nimis dicendi formuja, qute,

supple-tis subintelligendis, ita in integrum esset restituenda: IW'M

*)ΠΝ bN Dicta in Veteri Testamento frequenter occurrunr, ubi vocabulum ")PN cum τω bt-i conjunctum

legimus, ut "inN Vn Exod. 34: 14, οηπΝ Exod.

20; 5, 23: 13. Deu . 5: 7, 6: 14, 7: 4, 8: 19 et

passim; elliptice etiam apud Es. 42: S. Hase omnia non

potuere non

Judreis

esse notissima ideoque sine dubio va-ti ansam dederunt ellipticte dictionis,

8) ΡΠΌ TpDN" 7$ In aperto est, personam, quae verba facit, mutiere fungi sacrificatoris. Versio etiam su-pra aliata hanc Vatis ideam exprimere et quasi tffingere

conatur, Plurimi quoque interpretes statuunt, personam, quam

Ioquentem inducit

poeta,

sacerdotaji

dignitate

(10)

orna-Ej deras namn jag vill på lappen bara. Min del, min spis och dryck dr Du,

o Gud, Och Dina bud.

Dn skall åt mig en högre lott beskära 9). Mig delas lotten i

etf*

härligt land

Utaf Din hand.

For mig det arfvet 10) högt i värde gäller.

ram esse. Ab hac vero conimuni opinione longe discre-pat Reverend. Η. Ε. G. Paulus i. c. pag. 74. ''rpöN H. opfern

iasfen

(Der

Redende

spricht also nicht als Priester, sondern als einer, welcher befehlen oder verbietenkann)." Illius sententiam sequi vetat linguae Hebraeae genius. Ete-nim t]D3 in Kai. interdum quidem significat: libavit. Hiec

vero significatio in forma Hiphilica multo usitatior est.

9) Celeberr. J. D. Michaelis pro exquisita

sua eruditione et maxima rei criticas peritia ostendit,

vo-cabulum Tpxnn non in Part. Kai, cujus ultima numquam

1 admittit vocalem, sed in futuro Hiph. a verbo

q>:n, vei potius

quaerendum. Haec

quamquam

radix

obsoleta est, in Arabica lingua tarnen superest monumentum, am.

plitndo loci.

Vide

Castelli

Lexic. hep'agl.

Inde liquet,

rpl

significasse:

latum,

amplum

esse, et

in

Hiphil,

csra-cteri hujus conjugatior.is convenienter: amplum facere. Eandem sententiam fovit, ante Michaelem, Albertus

Schul-tensius in Gram. Hebraea p.

598-ΙΟ) Duplex prsecipue exstat criticorutn opinio de hoc

vocabulo, digna quae

afferatur.

J. D. Michaelis assumit

suffixum primae Sing, negligentia librariorum omIssum. Altera sententia est, η positum pro η

fuisse,

ut in Exod.

(11)

9

Välsignad Du] som sörjde for mitt väl u);

En tacksam själ 12)

Om natten ock min pligt mig foreställer. Gud for mitt oga, vid min sida, är

Mig alltid när;

Ej tvekar jag, ej

vacklar.

Hjerta! ila

Din fröjd till mötes.

Själ!

mitt

väsends

Jag

13), Du skall en dag

Dig glädja. Kroppen skall i trygghet hvila,

15: 1 , et aliam tantutn formam Substantivorum

Fe-minini attestari. Vide Simonis Arean. Formar, etc, pag. 245. Hoc etiam melius, cum sensus h. J. non requirat exclusi cujusdam pronominis supplementum.

11) Ich preise Jehovah, der für michgesorget (nämlich durch

jenes Erbtheil), deWette. Michaelis vero, et secundum illum Boysen et Dathe ad promissionem de hasreditate obtinenda referunt verbum γ*)*», prcedicere resfuturas {Arab.

iiCjj).

Quainvis

vero

hoc

sensu

occurrit

yin

Num.

24:

14; vix tarnen fingi potest, personam, de qua agitur, hoc

versu loqui de promissione hasreditatis, quam ad se

per-venisse priori versu commetnorat,

12) Proprie

msignificat:

renes, stepe vero Metonymice

sumitur et quidem pro sensibus animi et affectibus

maxi-me reconditis. Sic apud Jerem. 11: 20

:Λΐ

]nh.

i5) Ex variisj quae

allataj

sunt, hujus vocabuli signi-ficatiönibus Kimchi et Aben-Esra huic loco optimam ele«

(12)

Ty Du skall ej ät Hades mörker 14) ge Min varelse,

Din Helige 15) förgängelsen ej lida· Du lär mig väg till lifvet, mättar mig

Med fröjd hos Dig,

Med evig sällhet vid Din högra sida.

ter USD et antecedens sh pro hac verbi interpretatione te*

stimonium affert. Augusti vertit hoc loco: mein befs3res .Ich frohlockt.

4) SiNip das Schattenreich

der

Hebräer. Sie

schildern

es

als ein unterirdisches Reich, worin dichte Finsterniss

herrscht. Gesenius, Lexic. Pars II. pag. 1101. — Est ist eine Idee, die wir kaum mit einem einzigen Worte un¬

serer Sprache deutlich genug

ausdrücken

können,

da hin¬

gegen

die Griechische, die

ihr

ciär\s

dafür

setzen

kan,

reicher ist. —- Michaelis Colleg. Grit, de vocabulo

— Nec feliciorein se profitetur lingua Suecana, Cum

ve-ro ex Grseca desumtum ocåtjs etiam in vernacula et

scri-ptis nostri

temporis

interdum

occurrat;

id,

vi

Etymolo¬

gie, etiam in nostra

versione

adhibuimus.

5) Peculiarem

attentionem

moverunt

variae

criticorum

opi-niones de numero vocabuli ϊ"ρ*ρθΠ, sive

Singularis

esset,

sive Pluralis. Si prius probatur,

redundat

*» ante

sufE-xum, quod etiam Masoretas annotarunt

his in

margine

ver-bis: TT» T»JT». Si posterius

antefertur, nihil

tarnen

inde

detrimenti nostra: interpretation! veremur, cum usus

nomi-num pluralium

de

singulorum,

sed

summorum

in

suo ge¬

liere, virorum personis, etiam

in

Hebraica

lingua

exqui-situs elegansque

judicetur,

testante

J.

F.

Fischero

in

Pro-luss. de vitris Lexicor. Novi Testam.

Lips.

1791,

(13)

XI Restafc denique, ut paucis indicemus contentum

Psalmi et, quae poetae in canendo ante oculos obver-sata fuit, metam sublimem. Quse quidem exnositio

i-psam versionem antecessisset, oportuit; nisi Ultimi ver¬

sus praecipue Idonei visi fuissent, quibus nostram ne·

cteremus argumentationen).. Namque ex iis, velut e fönte purissimo, haurienda sunt argumenta, quibus in-dolem poematis dotesque vatis citharizantis egregias recte demum sestimare licebit. Continet scilicet

Psal-mus vaticinium de Messia, cujus insignia in terris fata

adumbrare et quasi proludere ardet poeta. Ita ab

A-postolis intellectum, ita expositum accepimus. Petrus enim, orationem ad Judaeos agens, recitatis ex Co¬ dice Sacro quatnor ultimis Psalmi versibus, de Davide

asserit, ort

πςοιάων

ελοίλησε πες) rtis αναβάσεως τ& XgtzS. Act. Apost. α: 3*· Eödem modo Paulum invenimus disserentem in Act. Apost. 13: 35—37, ubi efciam lucu-lentissime probat, hunc Psalmum non de Davide

ex-plicandum esse.

Accßß

μεν eTcfe

3ιαφ&οξ<χν'

V0v $ε ο ®εοε

ηγείξεν, ακ

εΊ3ε $ίο&φ$οξοίν.

Cum iis iecerunt complures Psalmorum interpretes, ex quibus nominasse suificiet Matthaeum Poli iß), J. D. Michaelis, J. A.

Dathe, J, Ch. Doederlein 17), C. G. Hemsler 18) et Ch. G. Küi-noel 19). Objiciunt quidem dissentientes

Phiiologi 16) Nos, Apostolorum auctoritatem secuti, statuimus Psal¬

mum primo et principaliter de Christo

intelligendum esse. Synopsis criticorum Londini 1671. Vol. It. påg. 617.

17) Scholia in Libros V. T. poetiqos. Halas 177g.

18) Bemerkungen über Stellen in den Psalmen und in d. Genesis. Hamb. 1791.

29) Die Psalmen metrisch übersetzt und mit

Anmerkungen.

(14)

20), Judaeorum traditiones Messiae tem indicasse regnumque ad posteros transiturum. Quae contra primuin observare licet, ideam, quam sibi

de Messia finxerunt Judaei, numquam sibi constitisse. Lightfootius etiam ex Talmude affert, Messiae regnum

a resurrectione exorsurum esse 21). Hujus Messise

resuscitationis divina

quadam

voluptate sese perfusum

sensit eximius vätes. Divinitus praemonebatur de fu-turo, eminentissimo populorum rege et sanctissimo

cultus Divini antistite, qui omnes in patria, iu/n), pios Summi Numinis cultores favore et gratia ample-cteretur, contra ab omni fictorum Numinum cultu quam inaxime abhorreret, veram sibi divinitus traditam

reli-gionem propagaret et per eam regnum coeleste magis magisque dilatatum videret qui etiam, mul-tis variisque perfunctus laboribus, in sepulcro paullulum quiesceret (ntopb ρψ'ι mox vero in vitam bea-tissimam ad aeterna gaudia (nxp rediturus,

20) nbbN ρκι n:nN Sn m»·»

'im toöura ovr» ίϊ> γν^ πποί

Sup

nm»

Maimonidis dissertatio, Commentario in Talmudis

tracta-tum pbn p~>ö prasmissa, a Pocockio una cum aliis ejusd.

auctoris dissertationibus edita sub titulo: Portas Mosis. 21) Horas Hebraicas et Talmudicas in quatuor Evangelistas,

Lipsias 1684. pp. 375 & 376. — Quod idem affirmat Schoettgenius ex Sohar Numer. foi. 82. col. 326 qui de

Morte Messias ita disserit: Morietur Messias et occisus in

statu mortis permantbit ad tempus, donec recolligat vitam

liic collis, onjpv», et resurgaf. Schoetfgenii horas

Hebrai-cas et Taimudicae de Messia. Dresdas et Lipsias 1743.

Ρ. II. pag. 565.

jgSMTD® Itetf.χ

*■ i;-

--'.*

References

Related documents

riae Religionis Chriftianae parti, quae dogmata tractat in libris, quos merito a Deo dictatos cenferaus, fcripta; quaeque eadern mentis humanae ftudio inteJlecta, aucta, corrupta

sint, jam patet ea, quae in N:o 7 praecedenti de altera curva perimetro sunt allata, in alteram aeque convenirej quae igitur heic repetere non opus est. Solum hoc adjiciatur:. *)

Qua; cum ita sint, primo transformetur aequatio (29), ex methodo Cel. Legendiie*), in aliam cujus variahiies independentes ipsae.

ligendain et retinendam, quam ipsam plantulam solo natali adjungendam, instructae nobis videntur. Hoc ve¬ ro, tam ex eorum, quam ex ipsa Lichenum natura con.. cludimus. In

dique confluentium, heic hujusmodi pifcinae deiecßari einblemate. q) iftDO fubintelligendum esfe Dip ita ut plena phraßs fö¬. net

Section 4 contains concrete Carleman type inequalities that are derived from general results by handling special tra- ditionally used weight functions.. In this way a version of

recepto m ore Criticismi, ideas Absoluti et Divini (aeterna o m n iu m , quae ”n a tu :à fi­ u n t , ” exemplaria verasque substantias) contemplativo cuivis conamini