in regno svio- gothico,

z?

Q. F. F. R.

DISSERTA I iO

H1STORICA,

GENERALIORA NONNULLA

DF

apanågiis

in regno svio- gothico,

TRADENS, Quam^,

EX SUFFRAG. AMPL. Ord. PHIL.

in reg. acad upsal.

pr7eside,

Mag carolo fredr.

ge0rgi1,

Histor. PROCESS. Reg. et Ord.

Fac. Fhil. h. t. DECANO.

PRO GRAD U,

PUBLIC/E _CENSURS MODESIE OFFF.RT

JONAS SETTERBERG,

WESTRO- G01HUS,

IN AUDIT. CAROL. MAJ. DIE V. JUNII

anni mdcclxi.

UFSÅLU

kongl. maj:ts

Tro* Tjenare och Kammar-Herre

Högvålborne GrefVe

Herr FRIDRIC L

BONDE,

Nådgunftige

Store.

^Och. _SälMynte.

Egenfkaper.

Åro.

En. Upplyft. Allmänhets.

Kårafte. Ognarnårken.

Hon. Vantar. Af. Dem*

Sin. Uppmuntran. ^{- .}

Sin.' Hiclp.

Och.

Sin. Tillväxt. .

Smickrande. Ord.

Kunna. Ej. Behaga.

Eder..

Mine. Herrar.

Men.

Oveldig.

Sanning,

Eger. Alltid. Sin. Halt.

Och.

Bor. Ej. Gömas.

Inom. Tyfta. Munnar.

Af. Höga. Tankar.

I. Goda. Hjertan.

Fram

Nädgunßige

Herr Gref

Aldraödmjukafte

JONAS

Kongl. MajiTs

Tro ^- Tienare och Ryttmajiave Vid

Defs

Lif- Regemente till håfl.

Samt Riddare af Kongl. Svärds ^- Orden

Hogvålborne Baron

HERR lÖRAN HENRI C

LYBECKER,

Herrar,

Födes.

jTorftigasr* Underflöd.

Ooh.

Edra. Gladade. Göromåh Tillåten. Mig. Då

Att. lag. Vågar. Sacta.

Edra. Namn.

Framför. De (Ta Blad.

Såfom. Vedermåie.

Af. Min. Diupa. Vördnad.

Och.

0.1ndeliga.

Erkån/la.

Af. Eder. Höga. Ynned,

Hvilken.

1. Oräkneliga. Mål.

lag. Haft. Den.

Lyckan. Att. Niuta»

Blifve. Eder, Tid.

Mine. Herrar.

Eder. Värdig.

Och.

En. Saknande. Hugkomft.

Er. Efterverld.

hår dar

vens och Herr Barons

Tienare

SETTERBERG.

fCotfGL. Maj:ts.

Tro-tjenare och Capitaine-Lieutenant

vid defs Amiralitet WÅLBORNE

Herr JOHAN FREDRIC GÖTERHIELM.

Höggunftige Gynnare.

2-*ät

^ett _{tackfamt hjerta vifa}

Ödmjuk

vårdnad, lycklig pligt^>

Taft det nogfamt ej kan prijä

Eder gunft afftorfta vigt.

Ömhet jag hos Er e>rfarit, Ofta på uttnårkte fått,

Er ett nbije har _{det varit,}

Att mig vågen göra lått.

Himlen Er allt godt tilldele, Blifve Eder lefnad nogd.

Eder aüdrig något fele,

Lyckan

fkynde

till fin hogd.

»Sfror fårtjånft belöning niute ^, Gagne Riket Edert vett, Tiden ej Er lefnad flute^{^}

Förr ån jag min ån/kan fedt,

.Framlefver

Wåiborne Herr

Capitaine Lieutenautens

öthninkafle tienare

JONAS

SETTERBERG.

§.

I.

iXXXXXS iX f^\

X}

jfe lc%| &|uemadmodum imperiorum

&:

Tocieta-

|piy, ,,T||

^tum

Talus & potentia

ex

ampliöribus

^

regnorüm ac

territoriorum,

illis fubje- öorum, terminis,plerumqueTolent^as-

fe^ ^{flimari, modo}

^gnavis

frequentata.in-

colis & bene adminiflratä Tuerint, ita

non mirum , ii Principes, magni famam nominis fe£lati, in idomni incubuerint fludio, ut finesTui imperii, vicinarum ac aliarum regionum & provin-

ciarumTubje£lione, dilatarent. Hocpotius mirum, quod interdum, fine ulla neceffitate, integro Rei- publicas corpori partes abTcindendo, territorii ter*

minos (iverint contrahi: quoipTo, fuamnonminus,

quam (latus ac imperii fui potentiam infignitermi-

nuerunt. Vitium hoc politicum etiamin noflrapa-

tria olim obtigiffe, ^{Hidorix monumenta} Tat lucu- lenteroftendunt, _quseindicant, quomodointerdum,

dum plures vixerint Principes Regii, in uTu fuerit

illis, _quos aetatis ordo faTces tra&are ^non permitte-

ret, certas provincias concedere, ut inde, eum in modum

alerentör,

qui ipTorum conveniret natali-

A _um

» ■} * c &

um claritati. Hujusmodi vero provinche, Pnncf- pibus Regiis hoc modo conceffo,

qiium

_Apanagia

dicantur, conftitui Speciminis Academici ioco, _pro laurea Philofophica rite obcinenda, de

Apanagifs

illis, quae in Patria noftra olim obdiiuerunt,brevi*

terdifierere. Qiiod dum moiior. tiium favören}

L. B. mihi modefte _{8c expeto} 8c polliceor.

II

Ut vero definiatur, qua* vis & poteftas voci A- panagii fit

fubjefta,

^non eflearbicror, quod in ejus

derivationem fcrupulofms _inquiramus a), prasfer-

tim cum parum liqueat, quid proprie fbnet v.atque incertum (it prasterea, an qui vocabutum ijjudhuc primum

adcommodaverint,

ad ejus refpexerint na- tales.

Etymologia

ergo ejus Grammaticis _relifta,

ad ufum potius attendimus, in inveniendis acdeter- _&

minandis vocum hgnificatibus tutiorem. Huic ^ve¬

ro convenienter , apanagio

aliquem

don^are, idem eft, ac cuiquam pnebere undenam, prouti flatus ejus poftulat &.conditio, digne

honefteque

vivere

poflit,

vel &certas regiones ac provincias, vel ^ea-

rum reditus ^ac veOrigalia ei concedere. Unde et-

jam

Princeps Apanagio donatus iilq dicitur, qui H-

neae imperanti cederc quidem debuit, qui tarnen

imperium adipifci _poteft, fi linea imperans decefle-

rit^&cui interim certae regiones ^ac provinche, vel ^

quotannis earum reditus, vel &certa pecuniasfum-

ma, in familke

domusque

dignam fuflentationem

tribuuntur. Hinc vero fequitur, Apanagium, fe- cundum ufum

loquendi

⁵ fignificare, vel certarrt pecu-

« ⁾ 3 C &

pecunis fummam, vel certos redicns anniiösq ve!

certas

denique

regiones, quas Imperantcs, fiveRe-

gum titulis, five

DucumPrineipumve^

five alio quo- cunqite fuperbianc, apud quos jus primogeniturx valet:, junioribus fuis fratribus, vel &

fuispropin-

quis cpgnatisque in

dignam

vits fuflentacionem porrigunt ac tribuunt.

a) Uti ipfiusrcij ita etiam vocis originemexGallia

efle repetendam, haud immerito quis crediderit,^con- fiilendosque proinde Gallos fcriptores, 'Apanagiivo-

cabuium proprie ufurpari vokmt ill i de filils _Rcgura

Gallise natu minotibus, & nonnifi Tub terfia Regum,

hoc eil Capetingorum, flirpe morem invaluiße Apa- nagiorum, quseTic undecimo fcculo non eßentvetu- fliora. Certe fiib Merovingis Carolingisque regiones

ex paterna fucceßioneita fratres inter folebant dividi,

ut fui quisque juris plerumque, nec alteri alter eßet obnoxius. DeApanagiorum natura & conditione,

nec non varia divifione, & _qua? reliqua funt ad Do-

drinam juris publici fpeclantia, hic noneß: diflerendi locus. Confulantur_RAGUEAU inlibro0 _quemDroits Royeaux infcripfit, CHOPIN in traité du Domadne;

33UTILLET inRecueildes Rohde France &c, AdA-

panagii vocabulum, a vetere Latio ignoratum, quod adtinet, alii id^a pane^ alii,ut LOISFL, apenna3quod

forfan remotius _euntdeduefum. St.JULIEN(iiiil/*»

langes)p.5.vid.RICHELETDiRionA Gallieseße ori-

ginis exiftimat: "Tous ceux, inquit, qui veulent re-

"courir aux langues, pour en tirer l7 étiöiologie-, ^ou

"penier faire croire qu'il ⁽Ig mot d7 apanage) en foit

"derivé, ^errent en fait & en droit. Apaner, pergit,

"c'eft autant dire _que treneber bf donner ä chacun dt

"pain ce puil luienfaut. Scd quis non hic derivatio-

A % nem

& ) 4( &

nem videt a pane? Apud Du FRESNE fin Gloflar.) Apanare idem eft acpanem cr3cibumporrigere,pafcere*

ex hoc fonte deducit Apanagium vel Apanamentum, quod aAviftum & alimentum iecundo genitis prsefta-

tur & conceditur.

: §. in.-

Secundum _{ea, quae} de iignificatu Apanagii, §►

praecedente in medium protulimus, non tantumde-

notatregiones ac provincias, quae Principibus, qui-

"bus non licuit ebur Regale confcendere ^; in vitas fuftentationemconceduntur*, fed & certas pecuniae fummas, vel certos reditus publicos, qui illis in»

terdum, loco

poffidendarumregionum,

tribuuntur.

Et licet nonnegemus,quinnonnunquametjam hnjus

modi Apanagia inpatria noftra extiterint_{j tarnen}in

praefenti,

noftri ^noneft inftituti, de omnibus hifce agere, fed tantum deillo genere, quod regiones

& provincias abalienatas & Principibus datas,^com- ple&itur. Necmoramur, quae deRegumlmperio focio, vel ^ut dici fvevit, (imultaneo (Brödrafkipt),

in vetuftiori Patriae Hiftoria traduntur, utpote quae ad noftrum non pertinere propofitum qui- vis, nobis vel tacentibus, facile videt. Luftran-

tes vero monumenta Hiftoriae Svecanae, non ulti-

mam quidem remetiri antiquitatem ^{, nec} hujusmo-

di Apanagia> deprehendere licet, antequam pro-

genies

Folkungica

in folium eft eve&a. Nam poft

obitum ERICI balbi, Ericidarum ultimi, anno

MCCL.

WALDEMARUS,

Elias BIRGERI

JAR-

LII Rex ele&us ac conftitutus, ob cognationem

pro

&' ; f( &

pfopriorem, quae ei cum

Ericiana Regia

domo in-

tercedebat b). Siquidem vero WALDEMARUS pubertatis annos nondum adtigerat.quum Rex re- nunciaretur, gubernacula Regni tra&anda interim

Patri BIRGERO tradiwitur. Uli_vero, praeterWAL-

DEMARUM tres fuere filii MAGNUS, BENEDI-

CTUS atque ER1CUS c), Hifce ^ut, in melio-

rem vitap fuftentationem, certaeprovinciaecederent, Epifcopi Rom. Catholici videntur fiiifle auöores,ut fiimirum hinc commodam nancifcerentur occaho-

liem, Hierarchiam Pontificiam, _quam jam diuinve-

here ftuduerant, ulterius confirmandi Sc augendt

d). Bcne enim perfpe&um habebant, fraterna ^o-

dia vix poffe evitari, (ibique hoc modo forecopi-

am fubortas diffenfiones accendendi ac nutriendi, fuamqueinfupervenditandi operam, quam nondu-

bitabant quin fratres jemuli, fibi mutuo diffidehtes,

atque de regno ccrtantes, quovis fibi pretio eflent eomparaturi, non (ine magno fuas Hierarchieaug-

mento. BIRGERUS quantalibet alioquin prüden-

tia, raro certe, vel unico potius in Adminiftratore Regni auftoritatis exemplo, & Regis WALDEMA-

RI, & Ordinum, utvidetur> confenfu, Regni pro-- vincias fuis fiiiis difpertiit, MAGNO Sudermanni-

am, BENEDICTO Finlandiam & ERICO Smolan- diam adhgnans; & ne RegniSuccefTor avulfaspar¬

tes fuo iterum corpori vindicaret, paffus eft, ut Pöntifex Romanus ALEXANDER IV.^an.MCCLV.

Ordinum fcita fua confirmaret auEtoritate e). Et

A 3 hoc

■« ) .« C »

hoc_{tria noftra}prifflüffl eft

Apanagiorum,

qu$ Uflqtiam inPa- extitere, exemplum.

b) Vid. Chron. Rhyth. Maj. p. sto. f) ERICHS Ol.

(Hiffi Svec _{pag. 112.} edit. Meilen.) BENEDICTUM lecundoloco & anteMAGNUM ponit. d) yid Nob.

WILD.-Hiflor. Pragm. Cap.III. SecLIL §.23. pag.407.

e) GcneroCa DALIN. H.S.part. II. pag. 237.

§• IV.

Verum non diu duraverunt. Etenim evenie-.

bat, quod

Epifcopi

fufpicabantur, optabant &per divifionemregni'

venabantur;

fecundumnotiffimum hoc illorum axioma: Divide & impera. Rexnam- que- W ALDEMARUSnec illa erat morum integri-

täte & candoré, ut interneratam fratrum _amicitiam diu poft fata Pareiitis poflét confervare, ^aut_squam

cum iilis civium amoris portionem fibi conciliare

feiret, nec ea praeditus conftantia

prudentiaque,ut

Clericos, qui fere omnia dudum poffient, fibi addi-

£fos valeret reddere. _{Ad haec quum} accederet ab

tus ille

Reginas

faftus atque infolentia, _prasfertim

in affines fuos, _quos addu&o fpernebat fupercilio,

fieri aliter non potuit, quam ut fratrum in fe odia Rex excitaret, quae non poffent non prima _quaque

occafione_{que effie exitiofa.}data, in apertam erumpereflaminam, ipft-

Immo ofFerebat _{fefe eis citiusoc-} cafio fat oportuna

exfequendi

ea, quae contra Re¬

gem moliebantur, _quam forfan cogitaverant. De-

creverat namque Concilium

Lugdunenfe

expedi-

tionem quandam ^{cruciatam ad terram} _{fanQ:am, ab}

omnibus Regnis

Statibusque

Chriftiana profeflis fa-

cra

» ) 7 ( »

era ,

fufeipiendam;

quse hinc ^anno MCCLXXII.&

fcquenti eciam in Svecia denunuabatur. Tantis re¬

bus quamquam Rex WALDEMARUS imparerat,

ne tamen videretur omnino fefe fubtrahere jugo fpirituali, & ut infuper expiaret peccatum,

quod

cum

Conjugis

forore, cui nomen erat Juth^, com-

mififlet, peregrinationem aggreditur votivam, Ro¬

marn petiturus& fanftum fepulchrum, quas & pri¬

ma erat, quam unquam Rex aliquisSvecanus obi-

it

f).

Rcgnum vero , qui fubabfentia Regis ad- miniftraret, conftituitur

Princeps

Sudermanniae

MAGNUS g). Hic fagaciffimus

Princeps

fe- fe, fub hoc _tempore, ita geffit, utRex inpatriam

facro ex itinere reverfus, videretacdeprehenderet fubjc&orum amorem erga fe,qua maximam_partem,

efle extin&um, & in fratrem converfum. Hinc

fufpicabatur MAGNUMocculte idmachinari,ut fe

ex folio Regali eje&o, ipfe fui loco in illud evehe-

retur. Imprudentiae quoque eo usque proceffit,ut

palam etiam fratrem hujus rei accufaret, unde fie- bat, ut Princeps, fuas metuens faluti, nihil _pras- termitteret, quo Regis in fe agitata confilia ante- verteret. Convocaverat WALDEMARUS Regni OrdinesStrengnefiam, ^eum unice in finem, ut fra¬

trem coram ilfis accufaret & ejus _poteftatem mi-

nueret. Nec hifce comitiis quidquam

reliquifecit

Rex, quoå ad amiffam auefcoritatem recuperandam pertineret.

Nam

non

folum

querebatur, ^non Ene manifefto damnoRegnum in plures efle abfcifTum

partesjfed inprijoais infratremMAGNUM

_tanquam

poter%

) B I &

potentiorem invehitur, quem cöramStatibusRegni

magnorumcriminum,in Regni adminiflrationecom-

mifiorum,

_{arguebat. Verum contra hasc omnia} de- fcnfurus fe

Princeps

mafcule ^{, fimul} Regem majori

cum Ordinum adplaufu accufabat, quod detinuis-

fet partem fui patrimonii. Hinc ^{vero äliter} eveni-

re non potuit, quam ut animi magis magisque ira excandefcerent, inprimis quum Cleriei oleum huic igni claneulum infunderent Reginaque SOPHIA odio, plus quam vatiniano,fratres Regis perfeque-

retur, & eo tandem res éft dedu£la, ^ut exacerba- ti animi omnes reconciliationis vias fpernerent,

quas Dux BENEDICTUS & Senatores Regni ^o-

ftendebant. Coraitiis namque interruptis, Rex Stockholmiam,

Princeps

^vero,cum fratre ^natu mi»

nimoERICO, Nycopiam revertitur, jam tumanimo volvens Confilium aperto Regem lacefiendi bello.

Quod & fequenti ^anno MCCLXXVf. exfequitur,

dum Regem devi&um Regno exuit, ipfeOrdinum

confenfu in illius locum

fuffe&us;

fratrivero, ne unde viveret, deeffet, Gothiam cum Gothlandia conceffit. Hoc modo igitur Sudermannia, quas MAGNO obtigerat in

Apanagium,

_Regno eft vindil

cata: & Finlandiam quod adtinet, réftituit il lam

Regno fua fponte Dux BENEDICTUS, quum fefe

Clericorum gregi

adfociaffet,

Archidiaconus ad templum Uplalienfe primum, dein Lincopenfis

É- pifcopus fa£tus.

^{ERICI veroDucis morte}Smolan- dia adRegnum rediit. Atque hic fuit finis _primo¬

rum Apanagiorum,

Ge-

JK ) 9 C JE

/) Gener, a DALIN 1. cit. p. 25j. g) MESSEN,

Scond. ill tom. 2, pag. 52.

§• v.

Fimtis_vero, & in Regni corpus iterum coalitis, primis his inPatria Apanagiis, non multo tempore

poft, alia fuccefferunt, haud minorem Reipublic#

cladem allatura. Filiis namque, quos tres habebat

Rex MAGNUS LADULASIUS,BIRGERUM ^nem- pe, ERICUM & WALDEMARUM, in futurum optime profpicere cupiens oblitusque maximorum incommodorum, _qua? Apanagia, a Patre luo con-

ftituta^ Regno intulerant; nova ille pari fucces-

fu inftituit. Hinc ufus potéftate, quam ill i obtule-

rant ordines Regni, liberum Regiumque conden-

di teftamentum, antequam diem fuum obiret, BIR- GERUM non modo Regem declarari curavit, ^ve¬

rum & duobus reliquis filiis, ERICO fcilicet &

WALDEMARO, Uplandiam illi, huic Finlandiam

ceuprincipatus adfignaffe perhibetur.Hoc modoigi-

tur, Apanagiaiterum inpatria noftraortafunt,& illa

quidem iliade malorum ftipata eventibusque haud

minus calamitofis, _quam, qui ex occafione primo¬

rum contigerunt. Etenim Epifcopi & reliquus Cle-

rus Pontificius majora adhuc jura & majorem po- teftatem adfe&abant, quae omnia optime afe impe-

traii poffe autumabant, ⁽ⁱ Principes contraRegem excitarentur, armarenturque. Hoc ad faciendum

eo paratiores illi erant, quo immanius odium Re¬

gina, haud fecus ^ac

Sophia

Waldemari Conjux fuos

in leviros, in mariti fratres _conceperat h).

lllo

ß _nam

» ) IO ( &

namque modo, auxilium parti pravalenticri & po- tentiori ferendo, quicquid optabant, fe fore ^con-, fecuturos, certo certius confidebant k). Immo

nec res aliter cecidit ac putabant, ita quidem, ut

ipli ad ^tantum faftigium adfcenderent, ut quo ul¬

tra tenderentnon eflet. Sed nec id fa£fc.um efl: fine

Reipublicas maximo damno. Remomnem enarra-

re nimis longum föret, ^{nec minus} lu&uofum; tri-

fliores enim eventus vix ulla monumenta hiftorica

loquuntur. Sufficiat ergo nominaffc diffidia ^{& o-}

dia inter Regem & fratres ejus a Clericis, _optimo

cx iHorum voluntate fucceffu, fed fimul infelici-

ter, effe excitata; quas in bella inteftina, nunc ^a- perte, nunc te&ius ^ac vulpina

fraude

gefta, proru- pere, illo cum eventu, ut omnes cives, gravis-

limam cauffam lugendi ac patriae ingemifcendi ma- Iis haberent _quasn maxime. Ipfum enimRegnum faspius inter fratres, tanquam alia qusedam ex pri¬

vata fucceffione haereditas dividebatur, & belüge*

rantes ipfi varia fata, fub hoc difcrimine fubierunt,

triftiora & fat lugubria pierumque, donec tan¬

dem Rex, nefandiffimo fcelere, peffimoque dolo,

vitafratres, _quos incarcerem

conjecerat,

per

famem

& inediam privaret: quo

ipfo

finis

hifce

Apana- giis quoque efl: impofitus, illaque iterum revocata ad Regn^um, q go tarnen BIRGERUS

MAGNO,

fi-

lio demortui ERICI, cedere cogebatur.

b) Gen. ^a DALIN 1. c. p. 263. 312.

De hifce Reginis ita loquitur MESSEN. Sc.IIb

Tom. 12. p. 149. Non immerito plerique Hiflorico-

rum

» ) " C 5K

rum Svecicorum hifce duabus ^ex Daniafemkis,qiiic- quid calamitatis

Syecia

xvo

fuftinuit féquenti, potiffi-

mumimputarunt. k) TORKILLUS Canntiy

vir

ex¬

empli reeti domi militiaeque, cui

etjam Regni Princi-

pumque cura ac

tutela commifla

erat,

obieem quidem

conabatur poteftati hierarchicte ^ponere, jura

Cierico-

rum potius reflringenda quam

extendenda ftatuens;

indeque eft, quod in

omnibus fere

Regis

BIRG£RI

diplomatibus, quibus privilegia illorum

confirman-

tur, donecilke fummx rerurn prxfuit, conditionesac, quod dici fölet, reftriåiones

adjecla* deprehendantur.

Sed ejusmodi audacia vel potius virtus, his

tempori-

bus rariflima, ei prxmaturam & violentam mortem acceieravit. ^Conf. Nob. WILD. Hift. Prag. Cap. III,

Sca.II.f23.

§• VI-

Potthsec nulla in patria extitcre

Apanagia

usque dum omni Regio decore,

(i quisaMus, iulgentis-

limus GUSTAVUS I. Regale

confcendiffet folium.

Erat quidem jam

conditio Clericorum,

per

refor-

mationem a GUSTAVO aufpicato procuratam,

mi-

ruminmodum immutata. Aliam omnino faciem,.

uti flatus Regni politicus, ita etjam

Ecclefix admi*

rriftratio induerat: & illius miniftri Antiflitesque ex-

plofis damnatisque pontificiae religionis

erroribus,

lupremuni

illum

dominatum, quem tantopere

ad-

fcÖarat Glems papicola, tanquam

ad fe

^{non per-}

tinentem, abhorrentes,. id quod fuarum

eflet

par¬

tium _, animarum fcilicet falutem, unice curabant.

Ideoque nec

illi

⁵ ut

SacriOrdinis viros

antea

faftita-

taffe innuimus, ullorumfvaforesfuere apanagiorum,

faltim non ea fine, ut inde quid ipfi

lucrarentur.

B ² Verum

Verum maxima itta beneficia, _quae GUSTAVUS

in univerfum Regnum conculerat, patriam liberan-

do a duplici ilio graviffimo

jugo

& Pontificioriim

& Chriftierni iL Regni Ordines commoverunt, utr intefTeram grati anfmi, Ei deferrent poteftatem, ^fi-

liis fuis certasprovincias, in fui honeftam & Regio fongyine dignam fbftentarionem,concedendi. Hinc

etjam amore paterno Cuos in filios dudtus, anno

MDLVIL cavit ut Calmaricnfis & Cronobergenfis praefe&urae in Smolandia,una cnm

Ölandia,filio

^na¬

tu maximo & defignato fucceffori ER ICO XIV. ^ce- deret,donec Patrifuccederepoffet. Superioriautem

anno Finlandia JOHANN!^, filiorum fecundo, fuit adtributa, & ne injuria minimis ^natu filiis fieret,

Apanagiis

eos etjam ornavit, adfignando Oftro-Go»

thiam _&c. MAGNO, CAROLO ^vero Suderman- niam, Nericiam& Wermelandiam, _prout ipfumTe-

flamentum anni MDLX. fatis fuperque oftendit^

ex quo (imul patet, fub quibus conditionibus me*

moratse provincias illis fuerint concefEe l). Verum

licet non ipfismodo, Ted &eorum pofteritatiin fem- piternam pofleffionem fuerint collatae, benigna ^ta¬

rnen fatorum induftria fa&um eft, ut definito ma-

turiusadRegnum redirent, magno cum illiusemo- lumento. Etenim ERICUS XIV. poft ^mortem Pa- tris, ex praefcripto teftamenti, habenas regni mo- derari ccepit, quo ipfo provincke, in Apanagium

ei traditse, denuo in Regnumcoaluerunt. Cum ^ve¬

ro ille regimen Regni male adminiftraret, faeviens in quoscunque, ne fratre quidem

JOHANNE

ex-

cepto

f !JK )

13

( JK

r cepto, inde commoti

fratres,

Regem bello adgre- diuntur, & eo adducunt tandem, ut Regnum JO¬

HANN! coa&us fit relinquerc. Ita Finlandiaa. MD-

LXVIII. OflroGothia vero per mortem fui Princi¬

pe ^, fin« proie decedentis ^a. MDXCV. ad regnum

J redierunt. Cedit tarnen paulo poft iterum haec ip- fa.provincia,una cum Bräborgenfi& Leckceenfi tra-

au,Duci JOHANNI, Regis JOHANNIS III» ex altera Conjuge filio in Apanagium,^eoipfo tempore,

cum SIG1SMUNDO, fratri majori nuntium remit-

terent Svionici Regni Ordineswi). Siquidemautem

il le ex Conjuge MARIA ELISABETA, CAROLI

IX. fiiia, nullos liberos procreaverat, denuo ad Re¬

gnum eftdevolutum hocceApanagium. Suderman-

niam deniqueNericiamac Wermelandiam quod ad«

tinet, illae in Regnum coaluerunt, poftquam CA-

ROLUS Rex feÉhis efTet, femoto SIGISMUNDO.

Ejusmodi autem Apanagiorum Svecicörum agmen claudunt provincias Weftmannia,Principi tumHaere-

ditario GUSTAVO ADOLPHO, nec non Suder- mannia, Nericia & Wermelandia,IHius fratri CA- ROLOPHILIPPO inApanagium adfignatae, in ^qua-

rum pofiefEone, ab ömnibus Regni Ordinibus in

comitiis Orebroenfibus a. MDCX. difti Principes

confirmabantur n). Cum ^autem GUSTAVUS

✓ ADOLPHUS Patri fuccedens ipfeSviogothica fce-

ptra ceperit, & infuper fräter CAROLUS PHILIP¬

PUS ccelebs evita difcefierit, baec _quoqueApanagia

omine ad Regnum redierunt felici.

1) Vid» TEGEL. Hift. Guft. I. part. II. p. $38*357.

B ₃ 381*

w

$ ) ¹⁴ C &

*8T Seq. Conf. Stat. Arbog. apud Eund. Hift. Erici

XIV. p. 12» feq.

m) Vid. Decret Ord. in Comit. Lincop. a. MDC.

ap.GenerofifE å STIERNMANinColl. Decret.Comit.

Toni. _{I. p.500 f 7 r-} it. JON..WERVING Hift,Sigifm.

part. II. p. 9. 100. 119«

n ) Via. Collen, cit. _p 6? 6. feq. ut & JON. WER- VING. 1. ^c _209.Ceterum _qua?heicmoveripofient qua?-

ftioncs, tam de teftamento R. CAROLl IX. (vid. Col¬

lect.fepius lau4.pag.602.),quamde Einlandia? I)ucatu, fiduciario jure & in feudum tradito GUSTAVO A-

DOLPHO, dum folennia Coronacionis Carolina:,ce~

lebrarentur (vid. WERVING 1. c. p. 176^, _otpote al- indaginis, nobis brevitati litantibus^Tub examen voca-, re jam non vacat.

§• vii.

Ex illis, _{quas pro} ingenii

facultatumque

mo- dulo breviter differuimus, abunde _patet, Apana- gia multorum malorum FttifTe caufias, faltem occa*

lionem illis praebuifTe, ira quidem, ^ut fi illa non,

extitiflent, vix ^tanta mala vere interneciva & exitia- lia experta fuiflet Patria noftra dulcifiima. Namut nihil de eo dicam , quod R.egni reditus hac ratione admodnm fint diminuti, ^non fine nota-bili fingulo-

rum civium incommodo &detrimento, fiquidem

ad

fubleyandam

serarii inopiam, nova fu binde tri- buta lpfis unperarentur, quemadmodum fathim

fuifie leginms _{tempore primorum} Apanagiorum;

de eo inquam nihil utdicam, habebant Principes, Äpanagiis donati, in fuis quisque territoriis ^con-

fcriptos

milites, fcederibus infuper fibi

adjungebant

F exte-

& ) ¹⁵ ( »

exterarum gentium

fidem,

^{ut non} fuisminus,^quam peregrinis opibus

adjuti, fatis

cum

fucceffn,

quan-

docunque vellent, fefe Regi opponere poffent.

Hinc ac&rbiffima illa internecivaque domeftica bel- la, quse Regno nonnunquam ultima exitia & ^ever-

fionem omnimodam minitata funt. Hsc asque ac alia mala perpendentes Ordines Regni, utpote illis

tamdiu vexati, Toliciti tandem fuere de illis in _po- fterum prrsecavendis; itaque antequam CAROLUS

GUSTAVUS Princeps SuccefTor dcclararctur, ex Ordinum decreto, in Comitiis Stockholmiae habfc

tis anno MDCL. ftatutum eft, nullius inpofterum Apanagii titulo {Arffurflenähmc), ullas Regno

ejus-

que corpori avulfum iri provincias o): quae omnia

in Legibus noftris

fundamentalibus

confirmata &

inculcata deiiuo deprehendes p).

o) Conf.Gener, a S TIERNMAN l c.part. IL p.i169, p)Vid. Formul. Regim.ann. 1720. §. j. ut & Sadsdat, Reg Svec. 4.

S* D. G#

.

mr*'p ."ir$i>Tr ifitS;#? ic -r -p

>

-

. ii ^.

- '' j > .i,• _:p

4 - ' " rop ^c

.

■ i■;; ...

b ••*- ' - K -K'-'*

••

.. > . •

f

A

t)

'

•

-

/■■vins';-'., c, / :•.!• ;

•' r ^.

\ '.-.i-: _A

4*

^■ Ts. .

.... t -

s■■'• \ ••

"11

i

A1--1

.

v

.. 1

. ^

i

I ^*

V;