S P E C I M E N A C A D E M I C U M
D E
T E S T A M E N T O
R. CARÜLI GUSTAVI,
Q
uodS V F F R A G A X T E A M P L IS S . F A C U L T A T E PH ILO S. VPS.'
SUB P R Æ S I D I O
M a g . ERICI M.
HIST. PROF. REG. LT ORD.
S. R. S. M.
P. P.
P E T R U S E. L I N D S K O G ,
Stipend. Kàhr
.
Veßrogotbus.I N A U D I T . G U S T . M AJ. D. X X . M A J I , M D Î C L X X X I X . H . A . M . S.
U P S A L I Æ ,
L I T T E R I S J O H . EdM A N > D I R E C T . E T R E G . A C A D . T Y P O G R ,
; S A C R Æ R E G I Æ M A J E S T A T I S
M A G N Æ F I D E I V I R O ,
C H IL IA R C H Æ LO CUM T E N E N T I , I L L U S T R I S S I M O C O M I T I
D O M I N O
CLAUDIO E
M Æ C E N A T I S U M M O
S A C R U M . ^
TESTAM ENTO R. CAROLI GUSTAVI.
Miferum eft, non permittere illum velit, qui ulterius velle non poteft.
eftandi,Teu res poft mortem reli&as pro lubi- tu difponendi, jus in veteri Athenienfium re- publica pr imum legibus permisfum, revivifcere fecit recentiori ævo Romano-Cacholicorum politica, quæ hac ratione, in fraudem naturalium & legitimorum h e r e d u m , ecclefias atque Clerum ditari voluit. N u s q u a m autem ultra privatas posfesfiones illud exten- fum novi mu s, fi ab imperiis fic di&is patrimonialibus difcedas, qu æ in manus fuccesforis, quem ipfe eli
geret , nulla (anguinis vel legum fundamentalium ha
bita ratione, tradat fatis fungens posfesfor. Sic A t talus Pe rg am eno rum re gn um populoRomano teftamen- to legavit, magnusque Ru siorum imperator Petrus I.
A h x i i filius conjugem Catbarinam fui fuccesforem defignavit, fancita lege, d. 5 Febr. 1722, qua idem jus pofteris q u o q ue Rusfiae autocratoribus asfereret.
A p u d Svionas ut im perium , ante faftam fub Gu/ia- vo /. unionem hereditariam Arofienfem, ele&ivum fuit; ita in tefiamentis r e g u m , qui illum antecesfe-
C o a . Ju s t i n i a n.
§• i
runt
r u n t, nil, p r a t e r r e s , quæ privati juris fuerant, dis
poni potuit. Ille autem an. 1560 T e ft am en tu m co n didit, q u o non tantum fceptra SvioGothica filiorum natu maximo Er ico > vi unionis laudatae; fed & cer
tas regiones, Du cat u u m titulo infignitas, more majo
r u m tranquillitati publicæ maxime infaufto, ceteris as- fignavit. H o c autem cum a congregatis eodem anno Stockholmiæ regni ordinibus approbatum fit; fuam etiam ex eoru m confenfu vim atque efficaciam deri- vasfe manifeftum eft. Q u o d de reliquis, qu æ a Succesforibus ejus R. Johanne III an. 1590 atque Carolo I X an. 1605 conde ban tur , valere etiam d e bet.
§. ir.
In primis autem Teft am ent a R e g u m feil de modo regiminis conftitutiones inter nos necesfaria funt judicata, ubi minorennes liberos reliquerint, quo
r u m nomine, usque du m ætatem maturam attigerint, adminiftrandum imperium. Hanc ob causfam con
dita eft prima in Svecia regiminis forma an. 1634, quæ licet Regni Cancellarium A x e l i u m O xe n ß jern a au&orem agnofeeret, inde tamen au&oritatem fuam apud Ordines regni m u tu ab at ur , qu od voluntati R. G u ß a v i Ado I p h i , lethali, ut putabatur, vulnere in Borusfia decumbentis, fuisfet conveniens. Hisce autem veftigiis infîftens gloriofisfimæ memorise Rex Carolus G u ß a v u s , cum Gotho bu rgi, inter co n g r e
gata regni comitia an. 1660, inopino, fed capitali
m o rb o propinquæ mortis admoneretur, pridie q u a m
decesCerat, T e ft a m e n t u m calamo Secret. Reg. Ed-
w a td i Ebrenftcn excipi curavit, quo qu i qtiinquen-
nis filii tutelam gererent, quo que modo adndniftra- r c n t , ftabiliretur. Reginam Viduam PJedewigem E- leonoram, principis m atr e m, regiminis prxfidem, cum birds in deliberando fuffragiis, conftituit; Regni Mare- (challum fratrem fiium principem Adolpbutn Johan- f?<?/«, qu i, mortua regina vel ad fecunda vota tran- lèunte, ejus locum & jura occuparet; Drotzetum Comitem Petrum B rahe, Amiralem Comitem Caro- lu m Guflav. W r a n g e l, Cancellarium Comitem M a g n u m Gabr. Gardie atque Thefaurarium Her- m a n n u m Flem m ing. Tefta men tum hoc cum præ- fentibus regni fenatoribus communicatum fua fub- fcriptione Re x, pleno, ut ex omnibus conftat, ratio
nis 11 fu gaudens, firmavit, rebusque ita compofitis obdormivit media inter illum, quo confe&æ tabulæ, diem 12 Febr. & fequentem nofte.
S- III.
C u m autem ultima hæc Regis voluntas regni Ordinibus communicaretur; tria momenta contra eandem obfervanda habuit Senatus, verba ad Ordi
nes faciente Regni Drotzeto Com. Petro Brahe. Pri
m u m , quod Reginæ vidux tutelam filii commiferat, cum tamen M a n a Eleonora in forma regiminis 1634 ab eadem fuisfet exclufa. H o c autem non multum ur g er e poftea deprehenfus eft; nec ad id Ordines attendere. Alterum, quod Principem Adolpbum J o - hannem Regni Marefchallum conftituerat, cum ex inquilinis equitibus atque nobilibus primos regni of
ficiales eligi ftatuerent L eg es, a f inföddom Rtddarom och Svemiom. Licet enim hic Princeps in Svecia esfec natus, nullum tamen in Ordine Equeftri locum
A 2 ha-
habuit •, atquc ex exemplo R. Caroli I X conflabat, quantum tenello Regi foret difcriminis ab habenis im
perii patruo commisfis. Obftabat etiam turbulentum atque ferox Principis ingenium, q u i , non exfpe&ata Ord inu m confirmatione, easdem mox (ibi arripere conatus erat, fingulas, quae ad defun&um Rege m venerant, epidolas folvendo atque claves Gothobur- gi a præfe&o urbis ftritlo etiam gladio expofcendo.
T e r t i u m v quod regni Marefchallo locus ante Drotze- t um erat tributus, cum tamen hic primas fempet antea occupaverat, princeps Senatus propterea ap
pellatus, In T e d a m e n t o etiam verba, quod fecun
du m confvetas leges fundamentales, efter vanliga re- geringsformer^ regnum gu ber nar et ur , erant erafa*
quod jusfu regis fati um fuisfe Secretarius E b renßen tedabatur. In agone mortis & prope in delirio conditas a Rege , nec vifu nec auditu fatis g au d e n te , tedamenti tabulas dicebat B ra b a u s* Hæc nomine Se
natus p opofita monita calculo fuo mox approbavit Ordo Equeftris, tertiæ Clasfis nomine multum pé r o
rante Claudio Ralamb , qui teflamentum legi adver- fari aperte pronunciavit. Sed Clerici, Oratore S a m u
ele Euander Epifcopo Lincopenfi, fartam t e t ta m q u e fervari voluerunt tanti Regis fupremam voluntatem, quam ut declararet priflinis Comitiis ipfi commife- rant Ordines, quam praefentibus nihilque regerenti
bus praelegi fecerat Senatoribus, quamque fana m en
te 8 z integris animi viribus pronunciasfe omnes, qui praedo fuerant, confitebantur Egregia animi indoles atque innumera, quibus patriam devinxerat, benefi
cia certe, ne præfcriptæ ab illo ultimæ leges migra-
ren-
re n tu r, illis vifa funt mereri, neque obftare credide
runt principi Adolpho, quod in Palatio Equeftri fe
dern non occuparet, exercitus cum fummo imperio Generalisfimus, nemine contradicente, dudnm antea conrtitutus. Cum Clericorum Ordine idem fecerunt Urbicus & Rufticorum, licet hos Senatus capitis mi
naretur periculi atque le omnes dimisfionem a m u
neribus expetituros dicerent, fi princeps inter tuto
res regis reciperetur. Confultabatur fuper his, clau- fis Gothoburgi portis, per plures dies, donec, fpe frangendae trium Ordinum pervicaciæ evanefcentc, temperamentum quaefitum eft & in conventu Dele
gatorum ex fingulis, Plenum Plenorum hodie vocant, ftabilitum, ut Teftamentum ad proxima Comitia, qu or um ad funus Regis deducendum major foret frequentia, velut non le£tum conlideraretur, regina- que vidua cum integro Senatu eo usque moderare
tur imperio fingulasque litteras fuo nomine cum præ- fentibus Senatoribus tantisper firmaret.
§. IV.
In Comitiis, quae proxime fequebantur, Stock- holmiae eodem anno fine oppofitione e regimine ex
cludebatur Adolphus Johannes, quod ut fieret, for
te in causfa fuere conclufae in gloriam gentis atque regiminis intercedente tempore cum Polonis Danis- que paces Qlivenfis & Hafnienfis. Cum vero Regni Marefchallum in ejus locum fubftituendi jus libi vindicare voluit Senatus, exemplum citans Gabrielis Gu/i avi O x enfijer na, qui an. 1634 eadem ratione regni Drotzetus ele£tus fuerat, gravisfirna cum E- queftri Ordine excitata eft controverfia. Neque illa
A 3 fo-
fopiri potuit, antequam ei relinqueretur eligendi ju:s , dum idem, quem Senatus conftituerat, Generalium Senior Laurentius Kagg omnium fuffragia obtinuit.
Apertiorem autem tefta r enti tabulis vim intulisfe nobis videtur idem O r d o , cum Regni Cancellari
u m & Thefa ur ar ium, in iisdem expresfe nominatos
& contra quos nullæ ejusmodi, ac contra Marfchum, objici potuerint rationes, fuo fcrutinio iterum fubji- ceret. Quamobrem enim non fimul regni Admira- lis, qui non melius jus illis habuit, fub dele&um re
vocaretur? Sed vera causfa erat, ut H en n a n n u s F l e m m i n g ob fuggefta defun&o Regi revocationis bonorum nobilitati concesforum confilia cidem exo- fus, admindtradone fifci excluderetur. Itaque omni
u m pun&a tulit Cancellarius Comes M agnus Gabr.
Dela Gardie; fed F le m m m g iu s non fupra XXIII, reliquis L. B. Gnflavo Bonde cedentibus. Renova
batur quæftio de principe Adobbo in Comitiis, an.
1664, per mortem Kaggu Marefchalli munere iterum vacante & patrocinabantur ejus causfæ Clericus &
Urbicus O r d o ; fed cum refponfa lentendis illorum contraria Senatui reddiderant Oratores Enander &
Leb u; en, atque conatus Principis per vim optatis po- tiundi irritus fa&us. fuisfet ; cautione ab illo data de amplius non turb a nd o , regni Marefchallus conftitu- tus eft Carolus Guß'ivus W r angel, in ejus locum G u ß . Ottone Stenbock tamquam regni Admirali fuffeëto a).
5- V -
Qu æ vero per XX a nn or um transcurfiim perpet ua cicatrice o b d u d a v id eba nt ur , vulnera tamen r e c r u d u e
runt,
X ) Cfr. Diarium Joan. El. Terjeri in his Comitiis
habitum ap. Lonbom, Hift. M å r k v ,
r u n t , p of tq uam R. Carolus X I ab anno 1680 omnes T u t o r u m a&iones acerrimo fubjiceret examini. In C o m i
tiis d. 2 O f t. 1682 Stockholmiæ inceptis, d. 4 Dec. N o b i l iu m O r a tor i Fabiano W red e, C le ricorum Olavo Sire- bilio & U r b i c o r u m Olavo Thegner cum tribus cujusvis O r di ni s delegatis Rex ma ndavit, Diaria feu Protocolla C o m i t i o r u m 1660, 1664 & 1672 accurate perlegere, lin
g u l a , quæ contra Teftamentum Patris fui fermonibus ven
tilata t u e r i n t, notare atque demum expungere. D ia ri u m Senatus Regni, in Comitiis Gothoburgenfibus 1660 h a b i t u m , frufira in Archivo quaerebatur. Sed d. 6 , 9 &
i i Dec. U r b ic or u m , Clericorum arque Nobilium in iis
d e m C o m i t i is , nec non Ur bic or um , Clericorum atque Sena
tus R e g n i in Comitiis Stockhohmienfibus ejusdem anni, praefentibus Senatoribus & Secretae Deputationis M em bris, recitabantur. D. 13 eisdem injunxit R ex , ut ad fuum quaeli
b e t o r d i ne m deferrent, an, qui tales fermones mifcuerant, quales haec afta continebant, vere patriam amantes haberi pos fent, fo r redeliga patrioter, immo d. 14 poft mer. praefen- ti foli Ar cbiepifcopo cum lacrimis injuriam paternis mani
bus a Nobi li um ordine illatam Rex conqueftus. Quaeftionem autem propofiram neg ando folverunt O rdin um finguli, quae ref po nf a cum d. 15 Regi exh iberent, jusfit, ut peculiaris hac de re o mniumque manibus firmatus A£tus conderetur b).
H o c etiam effe&ui datum eft d. 19 Dec. atque ftatutum, at den eller de per Joner, a f bvad v ilk o r, condition ocb varde, de kunna va ra , [om fådana Jvåra ocb obetankfamma ta l och calum- nier emot Sal. K. M .fo r t bafva ocb der igenom va rit upbofvet ocb an&ores ti l J åd ana ot ilbår liga expresfioner, kunna intet annat an f e s , ån fom fbrgatne a f Guds ord, deras ed ocb den underjdte- liga vfadnad, de varit en Ja flor ocb glorieux Konung ßyldige, orb at de f i r den [kull icke bafva t a l t , fom ärhge ocb redelige patrioter, bvaruti vi îfn g e a} K. M. R ad ocb Stander i gemen ocb i Jynnerhet in gen p a it ocb del taga, utan det til deras anjwnr
la m •
O Ctr, de his D u rm i D a g b o k vid 1 6 8 2 ars Rikfvlag p. 7 7 & pnslim,
Inm na, fotn på ofvanbemâlte få t t brott flig i kunna befinnas y bb- vandes d e , dem jjelfih m ti l evig vanheder och androm t d varna- vagel for otrogne vara declarerade ; Ocb f b r klare v i icke allenafl b å rja m te , at ofvanbemâlte Protocoller, tillika meå alla A lter, denna fa k angående, a Ide les bår a vara annulier a de , efter font de ock bår med aldeles annulier as ocb ogiltige gjöras ; utan ock, at ebo båi efter /ig fkulle under lia harpa något å ta l a t g fir a , eller ock j å form aten å r , at ban drifiar emot vår allernådigfle Konung, defs aSlioner eller difpofitioner något at tala, den /amma Ikall bål- las for dert y fot* emot fin ed ocb trohets p lik t b an diet b a f ver c).
§. VI.
Præcipua quidem Regi tam acrirer parenris me mo r ia m v i n d i c a n d i causfa TiiisTe vi de t ur , ut fuo ipfius '."eftamento, bis in Comitiis p r i m u m Ordi ni bus exhi bi to , v i n ac r o b u r conciliaret. Interi m tamen ulterius p ro g re di pa s fi i s eft hanc i n qui f it i one m, cum ad d. 16 Jan. Teqü^ntisanni princeps q ui dam e Senatu reg ni V i r , fine dubio Co m. M agi Gabr. Dela Gardie ad rati onem fuorum Termonum, in laudats A£fcis con- f er vat or um, r e d d e n d a m citaretur. F o r t e huic e iam fini i n fer v ii tColl e£li o,quæ in Bibliotheca noftrae Acadmiicae o r i g i nalis adeft, o mn iu m h o r u m A £ t o r u m, cujus Tub cripta vidi- ma ti o indi car e videtur, peculiarem fuisle C o n m i s f i o n e m , quæ in hanc causTam inquireret, a Rege conftitutim. Ita e n i m illa: Des[a ExtraSler utur Kong/. Senatens ocb Ståmernes P roto- coller, vid Riks da gar ne i G bt bebor g ocb Stockholm an
1 6 6 0, bafver Kongl. R atten, igenom några a f des medel, lå tit colationera med Original Protocollerna, befinnande s dem vava It ka Ila n d e, fo m vi cck med våra bånders ocb namns underfkrifvande betyga.
G . A
.
DeU GardieOlaus Theener, Gotthard Strick. Eençit Gyllenankar. 'Daniel lian. Tien^t Soar, re. Johan Skyttehjtlm. A . C. Silfverfpnrre. Magnus Utter. Les M a rlin g . J . Fat mander. J . fVallvik. J . Hasfel. Lars Hylten. S. Hnsfelbm. F. Brom ten.
Carolus E ritz Adv. Fife.
E x h a c c o l l e f t i o n e p l s r a q u e , q u x allatn f u n t , d e r f i v i i n u s ». q o e r a v e r o e x i t u m ca usf a h a b u e r i t , def ic ie n ti b u s m o n u m e n t i s i g i o r a r e « o s i n g e n u e fa r e m ur .
c ) v. Stjernm. Riksd, Befl. T , 3 p, 1 8 9 7 .
