ALI FRIGELIUS

A DE

TRANSLATIONE AVENIONEM SEDIS

APOSTOUCffi

D ISSER TATΙΟ

QUAM

VENIA ΑΜ ΡL. Ρ A C. Ρ Η I L ΟS. UΡSΑ L»

Ρ. Ρ.

MAG.

CHRISTOPHORUS FRIGELIUS

Ε Τ

MAGNUS ERICUS MORENIUS

Sudermanno Nericii.

IN AUDIT. GUSTAV. DIE IX JUNII MDCCCXXXI.

Η. V. M. 3.

P. II.

U P S ALI iE,

EXCUDEBANT HEGIA2 ACADEMIA2 TYPOGRAPHI.

De Huldaste Föräldrar

tacksamt helgadt

al

Sonlig Kärlek och Vördnad.

10

pura Convenarum

(Commignes)

anno MCCXCV, et de-

inde Archiepiscopum Burdigaiae

(Bourdeaux)

MCCXCIX

constituerat Bonifacius. Hic, a patre nobili

Aquitano,

Beraldo de Got, Domino de Villardrau _prope

Burdiga-

lam , natus, sub imperio Regis Angliae degebat, erant e- nim Guascones tunc temporis ditioni

Anglorum

subjecti, Legatusque a latere Bonifacii in reconcilianda pace inter Reges Galliae

Angliaeque

fuerat. Quare altera factio _pu¬

tavit, eum obstrictum Bonifacii beneficiis poenas esse re-

petiturum cum contumeliae in Bonifacium illatae, tum in- juriarum, quas ipsius propinquis

intulerat

Carolus Vale- sius, Fräter Regis, in bello, quod in Guasconia cum

Rege Angliae

i4)

paulo ante gestum erat. At Cardina-

Iis de Prato _spem tarnen non abjecit. Cognoverat enim Bertrandum de Got hominem esse vanum, et, quippe Guasconem, natura rerum oranium gloriaeque imprimis cupidum, ut spe majoris dignitatis Philippo facile recon- ciliari posset. Itaque pactiones nuper ratas ad Philippum

statim misit, petens, ut, si pristinam in rebus Ecclesiae

vira retinere, et Columnas, amicos suos, in dignitatem

restituere vellet,

Archiepiscopum

inimicum suum, cui

pars altera maxime fideret, amicitia sibi devinciret, et

cum eo conditionibus sibi suisque idoneis pacisceretur,

i4) "Non arnico del Re di Francia, per oiFese falle a suoi

nella _guerra di Guascogna per Messer Carlo di Valois,"

ί Tillani 1. c. ρ. 416.

5

1 i

quoniam

ipsi jam

esset potestas

impediendi creationem

cujuslibet

Candidatorura.

Legati undecimo die, ex quo

profecti

erant,

Regem

Lutetiae Parisiorunl conveniunt. Statim Rex litteris ami- cis Archiepiscopum evocandum curat

ad clandestiiTum

colloquium, habendum in Abbatia, in

silva

prope

Ange-

linam oppidum

(S;t Jean d'Angehj) apud Santones. Hic

postquam missam una exaudiverant et

jurejurando

se

ob-

strinxerant ad taeita omnia tenenda, Rex blandis verbis

et precibus Archiepiscopum est aggressus, ut

in graliam

cum fratre suo Carolo Valesio retlire veliet: *'Ecce,'' in- quit, "Archiepiscope, te

Pontificeni

facere possum,

si

velim, et ob eam caussam ad te veni, ut, si morem mihi

in sex rebus, quas a te peto, gerere

promittas, honore

illo te ornem; et ut certus sis,

id in

potestate mea esse, videas ista," et simul litteras et decreta Cardinalium

ostendit. Guasco, dignitatis

Papalis cupidus,

cognoscens Regem eumesse,

qui

se

Pontificem facere posset, ad pedes

Regis se

projicit,

et prae

gaudio sui

parum compos:

^Do-

mine,', inquit, ''nunc cerno te

maxime omnium

me a- mantem, et mala bonis remunerantem. Tuum est jube-

re, raeum obedire, semperque sie ero affectus.''

Tunc

Rex, postquam eum levatum

osculatus

erat:

"Hisce in

sex rebus abs ^te peto, ut voluntati meas morem geras:

Primum, ut Ecclesiae me reconcilies, et

des veniam faci-

noris, quod

Bonifacium cornprehendendo commiserim.

Tum, ut excommunicationis sententiam in me et socio«

ι5

meos pronuntiatam rescinclas. Deinde ut, pro sumtibus impcnsis in bellum Flnndricum, sacerdotiorum decumas in Gallia per annos quinque mihi concedas. Post, ut memoriam Papae Bonifacii VIII condemnas. Tum, ut in

honorem dignitatemque pristinatn Cardinalem restituas Dominum Jacobum et Dominum Petrum de Columna, ^et

certos meos amicos una cum eis Cardinales crees. Quod

autem ad ultimum promissum adtinet, tempus et locum ejus statuendi mihi postulo, magni enim est momenti et rcticendum." Postquam Archiepiscopus jurejurando in

corpus Christi haec omnia promiserat, Hex se Papam il-

lum eligendum curaturum juravit. Litteris Regis, in quibus

ita scriptum erat, ut Bertrandus de Got, sibi deditissi-

mus, sine periculo eligi posset, trigesimo quinto die Car¬

dinali Pratensi redditis, et clam recitatis coram amicis,

Cardinalis Pratensis ab altera factione caute petiit, ut convenirent, quocumque tempore eis placeret, quoniam promissis stare ipse et ainici ejus vellent. Pacta conven-

taque postquam sacramentis rata fecerant, et Cardinalis

Pratensis in verba quaedam Scripturae Sacrae huic negotio aptaconcionatus erat, ex auctoritate, sibi pactis data, Ar- chiepiscopuin Bertrandum de Got Pontificem elegit.

Nonis Junii MCCCV Bertrandus Pontifex est renuntia- tus, omnibus laetis, quod Papa esset electus, cui in om=- nibus rebus confidere possent. i5) Haec ut priraum Ber-

35) Vilianeus (1. c. p. 417) ita memoriae prodidit, neque eum

sequi dubitavirnus, quamvis praeter alios in dubium eam

ι6

trando nuntiata sunt, pontificio ornatu in conspectum

populi Burdigalensis processit,

nomenque

Clementis V

assumsit.

rem vocat Pafer Bertier e Sociefafe Jesu in Tomo

Xill

libri sui Noupelle Histoire de lEglise Galicane,

ubi

narra-

tionem Villanei fictam esse et partium studio

leneri

conlen-

dit, ob eam imprimis caussam,

quod Villaneus Ilalus

es¬

set; quum autem Pater

iile Bertier

rem suam

quatuor au-

ctorum verbis probare conetur, de

iis mentionem facere

nos oportet. Sufficit tarnen

unius verba adferre, ceterorum

enim eadem fere sunt: "E inchiuse i

detti Cardinali. nel

Palazzo del Commune di Perugia. Ultimamerite per

indu-

stria di certi Cardinali fu detto, ch'era buono di

eleggere

in Papa 1'Arcivescovo

di Bordella, il quale

era

morto;

ac-

cioché mentre i Messi andassero e tornassero

di Gallia, i

detti Cardinali uscissero di quella inchiusone, ^e avessero

ben piü libero

spazio da

poter

deliberare di

un

Papa. Ε

mostrarono lettere, nelle quali si conteneva

della

morte

del

detto Arcivescovo di Bordella. Tutti

gli altri Cardinali,

cio credéndo, furono contenti. Ε per

tal modo fu eletto

Papa il detto

Arcivescovo. La quale elezione publicata,

fu ritrovato, che 1'Arcivescovo suddelto non era

morto."

Cronica di Bologna apud

Muraiori

scrr.

Tom. XVIII,

p.

507. Tres ceteri Auctores sunt:

jlnnales Forolivienses,

ap.

Murat. TVΧΧΪΪ; _{p. 177.} Bartolomei

Ferrarensis Annales,

et Bernardino Corio delle Historie Milanesi ap Murat.

Quse ut refutemus,

nobis liceat verbis uti Palris Danieli

e Societate Jesu: "Ce récit incroyable ne prouveroit-il pas quo ces quaire

Ecrivains,

ou

seulement l'un d'entre

eux.

*7

Sic Philippus

Papse fidere

certusque

potentiae

suae in

rebus Ecclesiae esse potuit. Et brevi apparuit Pontificem

in omnibus rebus Regi obnoxium fuisse, nam non tantum promissa, de quibus supra

mentionem fecimus,

exsolvit,

verum etiam in omni vita servom Regis obsequio prom- tum se prsebuit, ita ut, ad suum

arbitrium,

^a

Regia

po- testate solutus, ut ceteri Pontiiices, vivere neque yellet

neque posset. Vix electo ^a

Cardinalium Collegio litterse

allatae sunt, in quibus rogabant, ut,

dum ipsi adhuc

Pe-

rusii corigregati manent, eo

proflcisceretur, ibique

coro-

liam triplicem et cetera insignia imperii acciperet. At Clemens, ut ab itinere Jiberaretur, petiit, omnibusque

que les antres auront suivi, savoient en general qu'il étoit

intervenu queique manoeuvre singuliére dans 1'élection de

Clemens V, ma;s qu'ignorant en quoi eile consisfoit, ils

avoient adopté des bruits populaires qui ne pouvoient avoir

aucun fondernent." Quamvis autem inter Ferrefum et Vdlaneuin discrepet, tarnen non est cur negemus rem talem fuisse, qualem Villaneus copiose memoriie prodidil;

Feiretas enim obiter tantum de creatione Pontificis loqui-

tur, tamquam de re a Philippo et clientibus ejus profecta.

Et quod alii scriptores silentio hsec prseterierunt, id

nihil

probat, uisi de istis rebus nihil ipsis fuisse

cognitum,

non

]

autem falsam fuisse narrationem Villanei. De hacre con- fer Danielem in ipsius Histoire de France, Tom XXIII ^p.

279—289 qui mullis auctoritalem Villanei

prseclare defendit.

veramque esse probat contra argumenta

Palris Bertier.

ιδ

Cardinalibus mandavit, ut sine mora Lugdunum Gallige accedcrent, ubi sollennibus sui inaugurandi Interessent,

quibus diern S:i Martini (d. ^ι 2

Nov)

anni MCCCV prae- stituit. Hoc _aegre tulerunt Cardinales imprimis Itali, quippe,- jam se fallaciis circumventos esse, cerncntes.

Certe provectum aetate atque usu prudentem Cardinalem

Matthaeum Rubeuni Cardinali Pratensi dixisse ferunt: "As- secutus es yoluntatem tuam in ducenda curia ultra mon- tes: sed tärde revertitur curia Italiam. Agnosco enim

conditiones Guasconum." 16)

Antequam autem ad translationem Avenionem sedis A- postolicae perveniamus, oculis dementem prosequi ju-

yat, ut videamus, quam Regi fuerit obnoxius. Primum

novi Pontificis negotium fu.it Philippum absolvere, decem

Gallos Cardinales creare, pristinas dignitates Petro et Jacobo de Columna reddere, Bullarn Unam scinctam re*·

scindere, pluraque alia commoda Regi tribuere. Hoc facto vix sedem sibi et curiae suae Burdigalae iixerat, iti-

nere interea per Galliam confecto, quo pecunias ^a Tem- plis et Coenobiis exegerat, cum Philippus mense Junii

anni MCCCVII eum Pictavosvocaret, postulans, utBoni-

facium haereseos condemnaret, ossa et corpus igni ^cre-

maret, nomenque ejus ex indicibus Pontificum tolleret.

Hase res periculi plena visa est. Nam, si haereseos Bo-

16) Antonini Summa Historialis Vol. III. Tit. 21. Cap. ji

*9

nifacium condemnaret, eo ipsö

significaret, omnia,*etiam

ea, quae hic in emοίαmenturn

Ec'cle'sifp fecisset,

esse

reji-

ciénda, et Cardinales ab eo constitutos, quorurn

sufFra-

giis

Clemens ipse

erat

electus, vitio

esse

creatos, ideoque

in dubium vocari _posse,, quo jure ipse

Clemens

creatus es¬

set. Igitur ea etiam

factio,

quse caussam

Regis

antea amplexa erat, liac in re ei

adversata

est, et

Clemens

con-

silii dubius erat, quid sibi esset

faciendum;

si

enim Re¬

gem, morem ei non

gerendo, offenderet, yeritus est,

ne proderet hic

clandestinas

artes,

quibus ipse

erat

electus.

His rerum angustiis Clemens Cardinalem Pratensem

adiit,

qui, "dissimulationem unum remedium

esse,"

dicens,

ei

svasit, "ut Regi

significaret

rem utique arduam et

difFici-

lem esse, neque omnes Cardinales ei rei assentire, et

Concilium generale esse convocandum, ut

in

eo

Bonifa-

cium Rex accusaret, quo homines memoriam Bonifacii magis

abominarentur,

et

judieium magis

ratum et

firmum

putarent, a

Concilio generali pronuntiatum." Hoc

respon-

so Regi dato, multisque

officiis promissis,

ne eum

nimis

ofFensum in se redderet, Concilioque generali Yiennam Allobrogum convocato,

quod

de

Bonifacio

judicaret, tan¬

dem a Philippo

impetrayit,

ut ad tempus ab

his postula-

tis desisteret. Yiennam concilium svadente Cardinali Pra-

tensi convocaverat, quia Yienna extra fines Regni

Phi-

lippi

sita

erat

in Delphinatu, ubi

potestas

Regis Ecclesiae

minus erat timenda. 17) Quum autem Philippus in

ani-

17) Gioy. Villani

Lib. VIII

c. 91, p.

427. Antoninus 1.

c.

SO

mo liaberet ^a Papa petere* ut

Coronam Caesaris Romani,

post mortem

Alberti, fratri

suo

Oarolo Valesio daret,

et

Clemens non nisi consilio et prudentia Cardinalis Praten¬

sis id evitare potuisset, hic denique intellexit, quamdiu

inträ fines Regni Gallici

föret,

evitari non posse,

quin

morem Regis arbitrio gereret, et

quidquid ille petiisset

usque

concedere

cogeretur.

Quare ad iinem yergente

anno MCCCVIII consilium iniit sedis

Apostolicae A-

venionem transferendae, quae urbs sita erat inträ

fi¬

nes Regis

Neapolitani Caroli Roberti, cui jure haeredi-.

tario Provincia tunc temporis erat subjecta, et

adventu

yeris sequentis

(tSog)

Avenionem migravit.

Neque

vero ibi Regis irnperiosam potestatem

efiugisse dementem,

multa, quae in ejus gratiam fecit, teetantur,

exempli

caus-

sa, potestas

Regi perniissa Judaeos

e

Gallia in exsilium ejiciendi, decretum de ordine Templariorum exstinguendo,

de bello sacro adyersus Constantinopolim in

gratiam Ca¬

roli Valesii parando, etc.

18).

Sede Apostolica tali modo a demente

Y Avenionem

translata, domicilium ibi habuerunt Pontifices per annos

septuaginta,

quod temporis spatium Itali indignatione

capti exsilium

Babylonicum, Ruinam Templi Dei,

scan-

dalum Populi Christi yocarunt, neque rerum

Gallicarum

Scriptores,

mala intuentes,

quae

inde

secuta sunt,

laudi-

bus extulerunt. 19)

18) Sismondi 1 c. p.

19) Le sejour de la Cour Romaine en

France

y a

inlroduit

21

Qüod si jam caussas quserimus, cur Avenione _{ρ o}tis-

simum substiterit Clemens Υ, neque Romam aut aliam quändanx urbem Italise habitandam sibi elegerit, non

eas utique nullas aut temerarias fuisse nos quidem existi-

maYerimus.

Ex iis, quse Scriptores memoriae prodiderunt de ani-

mo Clementisr _{quem vanum et} honoris ayidum fuisse dieunt, colligere forsitan non possumus, eum, puerili illa cupiditate splendorem suum ostendendi ductum, in

patria

permansisse. Neque vero est, quod in majori quodam patriae amore multum caussas inopinati istius deereti po-

namus. Sed observandumnobis videtur, quemlibet Trans- alpinum in sirnili rerum statu Italiam, impotenti proce-

rum dominatione et plebis vaga licentia turbatam, _pe-

tere certe dubitaturum fuisse. Quse sors utriusque prae- cedentium Pontiiicum fuerat, perbene erat notum. Uter-

que in Italia valde adversa laborayerat fortuna. Alter comprehensus et conviciis vexatus a Cardinali multisque

aliis Italis, qui ea re ostenderant, quam parvi Yicariuin

Christi facerent, post tantam contumeliam ad mortem

ou fort augmenté trois grande de~ordres, la simonie filledu luxe et 1'impieté, la cliicane exercice de gratte-papiers et gens oyseux, tels qu'etoient ^une infinite de Clercs faineanls

qui suivoienl eette Cour; Et un autre execrable deregle-

taent å qui la nature ne sgauroit donner de ^uom. Mezerciy

Abrege Chronolog. Tom. 3 pag. 64.

•22

usque in

custodia Romae detentus fuerat

a

Matti)seo Ru-

beo. Alter, ^cum Roma

fugiens ad Longobardos,

ut

securus yiveret et über regnaret, sedem transtulisset,

yeneno, quod Italus

quispiam ei dederat, snblatus

est.

Clemens itaque, cum hsec

consideraret, facile existimare

potuit

in patria, ubi Philippus potens ei esset defensor

et patronus, si

modo

morem

ipsi gereret, tutiorem

se

esse mansurum, quam in Italia,

ubi

potestas

amicorum Bo·

nifacii major erat,

qui

praeterea,

vel ob yitiosum eligen.

di modum, ei erant metuendi.

Hinc itaque nobis desu-

mendse videntur rationes potissimae, quae eum

ad

perma- nendum in patria impellebant; ^quamquam

haud omnino

negatum velimus, vanam

ejus glorise cupidinem, de

qua

antea locuti ^{sumus ,} ad istud eonsilium capiendum

nonni-

hil contulisse.

His ita expositis parum

refert Sismondi sententiam

amplecti, qui

conjicit Philippum profectionem Papae

ex

Gallia impedivisse, quod, etsi

ab animo

et

indole Philip-

pi non multum

abhorret,

tarnen

nobis

non

admodum

probabile occurrit, quum

Auetores, quantum seimus, ejus

conjecturae materiam

nullam praebuerint,

neque

de

ea re

memoriae quidquam

prodiderint.