Ampliffimi Ordinis Philofophici

Q^F. F.Q^S.

DISSfcRTATIO PHILOSOPHICA

DE

ß ^

FIDE,

QUAM Cum confenfu

Ampliffimi Ordinis Philofophici

In Academia

Upfalienfi,

Sub

PR^BSIOIO

Amplisßmi Celeberrimiq^ Viri, DN. HEMM1NGI

FORELII,

Poéleos Prof:

Reg:

Ordinarii,

Publico examiai modefte exhibet S. R. M. Alvmnvs

ANDREAS LUGNER

W-Gothvs,

Audit; Guftav: Maj: a. d.17.Maji1709,

boris antemeridiem folitis.

'99

Maxime

^eVmudo

Jmplüßnn

■

DOMINO,

Dn IOH A N ni

BILBERG,

Theologo Celebernmo,

nigpifljrnoj

PROMOTORI & KUI RGKT^, SUO furpma animi veneratione

fftatem colenclo.

T«MV«vri(Wa>01Nl2 _BE'PrjE ^BfA-

Ctvtyri

Täv

7nvviäv

dyc&w d/ueregyctöv, 'Ouvo/uctw

ndt'

TW

hfWto,

Yndncrm

^aoü'ohov

'A<T7rci(nw

fjLÜ^ov

<P£S-

%ov

A'Sm

*H(Atregrit <?ägiv-

(pifoVy cr7rctvwt

• .

r?

iftoim*

3Drt»

£(>rc6ertie od? S^é^ac^taDc ^»errcti/

^r.ay!©««e®!)(Jii9/

gfrnflm Xiöpnwn tut fttttg!:

fcjtdeM&wbm ©tocf^oim/

SÄm

#<%f4&rat><

runbaå(>r omfrtog/ ocfi någor mifyt ^;a<t

^ _roarit

3 $fwftfrfäma(MUS/ öcfcßflmgtmß c£tßttfr/>

©amt »iurif mefjra gebt/ flu jag n>4ff Äfc

f?atorbt;

£>cfe funnat m<b mfn ruejl oct) fftcf mtg roårblg giort*.

3*0 (anci;/ ^Patron,bmgot>f)ttnogbtprffa/

©am 3 få toitltqt ba mot mtg bedagataifiii

^ocnoajt

é<t

£m Julianjoman afbe^ttajtonj&r gflt

§or_mig,• 3 H mtgtAU Salalåtfttomma/

*)år fiii mftr egstt gagn / mitt nfa 0# mft*

frommal

&< twttnffapa jag fått tbfat/ tåncft oeft b)lxtf

ttö fywUcta mig mto fmg ocjj lujf f><t $**

Wgtfått.

9f

n/ra aJWrolcotf

oÅwÅe.

ä-\

ciifjLVÅtes

ån-

TOl

QiXiXOl

T

ds

UctJUgOt jwSp

cvtgyfjuiTi nvsroiy

Ucw^jngoi Js téyw. O

J[

cJfaogxir) k», n/ra

(piÅin

cttyiteg K$

ycuoM.

nCtVTCt<f*0?\9lTCL7TCLTCU T

7nra oAwAs.

Okoiys sroMct &ytJy

^

(W£ß<p%ovi 3-vjulm M iv&gyzMS 7&\elgn$ cro) _twv4'

06'&Swft>

AsAfi/,

aVsj x.vth<TSy Ssog å\ <ro\

ßfot dW«.

ANDREAS LUGNER

A & &

bem ertprofja<j mil i Huf«fyär frarnnslfa

£)m tto od)£Rct)liil)«t ^/ iften ja<} fjar ärnaf prifa/

(£n3)i$b faflmpcfcf rar/fom e»iIjwar/ety

©Itt nöffc fäfia far/ men mä|U offraty

£cf) Mlfug blifwa i %\) $afff(jeten männens tyrra

»£)är offra fä intar / att fjon n>eb Ijarm od) fmärca

3f(>ennebvifitKObort/ocfjfaaatf ttljr xtytbO!

0omfulfma£tmkn fjartiliägnatfyenetfro*

$00$ (gba*-£>r.PatronIjartynbocf (fabkj Boning ^;

£9 £bcrt bkrta är ftdf ©uWHjfjetentf _n?änin$/

ärfom ®uO0 frucfyanmebbenf><la£)pa#

b«f¥ar

9335U ttifwa# i od) m<b bem ftrt liufwa näfk (jar.

£rt lof fan jatj <9 meb minfwaga ftäber ffrif- to tyibe *0errPatron, menroa/(Talfä bjuprin

btifm

£>et t rottt minne/att tfcet«9ffal flutagut

$orr än jlelf $)6bm mcb mitt (if<jfcräniv ligt fint,

uf» X,

Morum

integfitate

elegätitia

Amico Suo Carissimo,

D*. ANDaEi LUGNEKO,

De FIDF incorruptäJuftitia; fororc egregie ciifputaturo ,

irithoum fidus fequitur per Tartar4

Per vada Cocyti,nigraque ^{regna comes.}

ScilicetAßripotensjocialijunxit ^arnore

Terrikenas;Jbcioscanatenetque Fides,

Jteigiturduphces

lingua, procul

Et tufradator³ belluaJava³Lupe.

UnanimisVyUdas ßrmdt

(ibifoeder

LÜGNER,dmicitiasatyadamante ligat.

AlmaThernis,_germanaJbror, Vosardeta-

Huncveßrj Aonides}molhteruritamor*

lnpretiumPboebuspracinget1emporalauroi

Inpatriamque

redux (ic redimitm

lumnus;

Jeftino<;al»niflatmicftiarii

veram itateÜatus ed

JACOBÜS ALBER&

D.

thtp

Idei vocabulumdebercö-

rigintfm fuam verbo

fierij

conteil,1dit M. Tullius Ci

Jr cerolib:I.öffit:Cap:7.cré- ditquc ^> quia fiat

quiäd

di&umeft,appellatarn

Fidem: Verum, fi

forte paulo aécuratidfi examifti

ha?c de-

nominatiofubjiciatur,

nefcio

fibi rité

conftare quéat, quum magis

ällufioilis

quåm etymologiae rätionem pra:

fe ferre

videatur. Quare etiam Clariill Vofllus

Inftit!Orat:lib.II.e.VII. dicitTullium cir¬

ca hujus vocabulidedu&ionem

trt'(UoAö^wv, F.idemq; potius a fido,

quod

exGrseco sr«$a> fnam

perfvaderi,

credere, fidere) defcendere

arbitratur.

Cui etiam adftipulatur Gracviusin Notis

ad citatum Ciccronis locum,nixusau£lor-

A ritatc

ritate ipfiusSalmafii,qui.deUfuris cap:II.

p.m-12. docuit cx Greeco _{pro quo}

^coles dixére arH?if, Latinum eile Fides.

Et cum ipfeCicero fäteatur fe heic imita-

tum fuifle Stoicos, non dubitamus am-

plcxari alteram fententiam, ^ut veritati

magis congruam, qua:Fidcioriginemnon

afio,fed fido, derivandam cfle docet.

Th. Ii: -

Obitcr Tic ipfiusFidei denominatio-

neexpcnfa, definitionemejusdcmextern-

plö aggrcdimur, de divifione tanto mi¬

nus folliciti, _quantofumus perfvafiores

nulli non conftare heic nos intendcre Fi- demillam civilcm&moralem_{, qure} eft quafi anima paclorum & promifiorum,

qux omne robur, _{vim atque} efficaciam

conciliatpactis, qua deftitutanullius _prc- tii,nulliusque roboris funtcenfenda.Hccc

eft,_quamCicero lib:I.OfF:7.definit,quod

fit fundamentum juftitiae, id efi, diclo-

rum conventorumque conftantia, &ve- ritas. Heic autem indicandum é re efte

judicamus, ^non intclligi jufiitiam illam universalem, _quam vultCaeliusCalcagn.

p.m. 307. Qure juftitia ambitu fuo omnes

omni-

5 omninovirtutes complectitur , & dicitur

lacteae venze Patri üb: II. dc Falf.

Sap,c. 2i. omnium virtutura mäter. Hax ed, _quje definitur Aridoteli Etil: ad Ni¬

comach:Hb:_{V. cap:}I: 7tA«a »srot S7i- qav, virtus perfecta ad alium ^, quia non

fimpliciter in fc,fed in ufu & exercitioad

alios fpedatur. Ha:c ed, qua? pradat;

obfequium legibus Divinis& humanis,

htec cumbelli,tum pacisncgotiis praed,

hxcdeniq; omnes omnino focietates fuo

vinculo 6c obligatione continet.Qua fub- latä,tollitur omnis iioneftas, imo omnia

jura,leges & focietates tolluntur ^omncs.

Si amplidimam hane virtutem intellexif- fctTullius,tunc facilcslargiremurCadio,

Fidem _non efle fundamentum juditiae,fed

potius & nos contrarium datueremus.

Verum fi oculos refledamus in ea, quae

paulo fuperius ab hoc Noftro funt addu-

evidentidimé condabit, eum non

voluifle intellectam juditiam illam uni- verfalem, fed particularem, & quidem

commutativam , qux circa contra&us, eönventiones,_mutuaque ftudia &officia Vcrfaturj Dicit anim homines hominunr

A % saufa

gaufa elfe generatos, ut ipfl inter fe alii

aliis prodefle poifent: In hoc naturam debemus fequi, & eommunes utilitates

inmediumafferre,mutationeoffioiorum,

dando,aeeipiendo,tumartibus,tum ope¬

raxtum facultatibus devineire hominum inter hominesfocietatem. Sie etiam D.

Auguftinusde Givit; Bei lib:IV. ^c.20. di- eit fidemin partibus juftjti®efle\ quin&

juftitiaefororcm appeilat Lyricorum faci^

JeprincepsHoratius lib:1.Gar. Od.24.V*4

- -

EtjjifiitUßorw

Incorrupta•Fides, ^{* - %} \.

Platonici_quoque utSummus illevir Gro-

tiushabet lib: I._cap.xi. ff. 1.vocantjufti-

tiam , quod ftdelitatemtranftuiit Apulejus. Et Simonides definiebat jufti-

tiam,non modo _aeeeptum reddere, fed

verum diccrc. Eft itaque Fidesfervatio promifli, h.e. cum difta promifiaq; vere

finccreque

Th, III.

Perfecta fic Fidci vi & efficacia fum-

ma, hanc apud vetcres Romanos, qui Fidem

Fidem_usqueadeo coluerurrt, ^{ut etiam} tcmplum eiexftruxerint,Divinisque eam

profecutifint honoribus, magno in pre- tio fuifie, ^ex monumentis litcrarum ac-

cepimus. De fondatorevero hujus tem- plinoneanvenit inter Au£tores.Quidam vetuftiffimam tcrnpli originem

å

nis temporibus adftruunt, Vid.Alcx:Don:

de Urb: Rom,1.3.c.3. Fidemque ab Mnea

ante Romulum fuifib confecratam in Pa-

latio, ut FeftusabAgathocle Au&or eft:

Nonnulli haec fäcra abAttilioCalatino in- ftitutaeflevolunt,utiCic:lib:fl. Nat; Deo-

rum oftendere videtur, Alii aliter. Quid verb in hac diverfitatc fcntentiarüm _pro

vero ftatuendum fit, non adeo dieere

promtum. Tutius tamen confultiusque

videtur Plutarchumin Numa, &Diony- fium Halicarnafi: lib: II. itemquc Liv: lib:

f.capiai. hac in ^rc nobis pra?euntesfcqui, qui tradunt Numam Pompilium omnium primumFidei conftituifie templum, quo Roman« juventutis bellicofos acresque

fipiritus incufio Deorum metu remollirct

acretunderet,vid: Cael:Rhodig:Lc£bAn- Üb;ix.c,zz, Proindc, ut utar verbis Liviia

a

Livii, ad id Sacrarium Flamines bigis

curru arcuatovehi juffit Numa, manuq;

ad digitos usque involuta rem Divinam

faccre: fignificantcs Fidcm tutandam>

fcdemqne ejus in dextris etiam facratam

eflc. Hinc cum Rofmo, Antiquitatum

Romanarum Scriptore adcuratiflimo lib:

II.c.18.concludimus,Fideiprimamcedem

å Numa Pompilio confecratam,eandem-

que vetuftatc collapfam ab Attilio Cala-

fino refe&am,autnovamexftruwlamefle.

Th. IV.

Dc facrificiis Fidei, fcu utalii tradurit, DeoFidio^vid:Alex.Don.de Urb. Rom.

lib. III.c.15.fa&is, nihil attinet multis di-

cere, paucis tantum indicafle fufficiat ^, baec, uti aliapleraque å Numa inftituta,

finc carde ^& fanguine victimarum fuifle,

uti tcftantur Lil:Gyrald: Hift: Deor: Syn¬

tag.Lp.m.28. itemque Alex: ab Alex. lib:

II.cap. 22. Quorum hic pofterior addit:

SufRmenta_{quoque ex}faba milioq; afpcr-

fa mulfo Diis oblata fuifle absq; viclima,

quo temporeuvjecalentes prado prcme- bantur. Qui ^vero iacra faccrcnt , albo vclabantur_panno, manusquc ipfse obtc- gcbantur,

7

gebantur, quo dociiifle videnturitnseri*

tatcmcandoremque illum,qui requiritur

in Fidc. Quo refpexit etiam Horat:Car:

1.1. Od._3).

- Te albo raraFidescolit

Velatapanno. _- -

F.tMaro quoquelib:I. yEneid:v.192.

CanaFides,&Vefta, JRemo cumfratre

£htirintu.

Quid? quod & Fidcm in feereto eflc ha- bendam hoc ipfo innuiflc vidcantur Ro¬

mani,uti colligcrceft ^cx Silio Italico Juflituconfors,tacitumfl,inpe&oreNumc, Seneca autem plenioreorc eftert Fidciin- tegritatem & conftantiam F.pifb88. Fides lanctilTimum humani pectorisbonum eft>

nulla neceffitate ad fallcndum cogitur^>

nullocorrumpitur praeinio. Ure, inquit, carde,_occidc,non prodam:Sedquo ma¬

gis feereta _quarret dolor, hoc illa altius condam. fgregia fanc verba,Fi anirnus

a voce _nondiflenfiflet. Fidei templum inCapitolio ere£tum fuifleconftatexCiq:

Üb: III.Offic:c.29. Fidem,inquit,inCapi¬

tolio_{vicinam lovis}Opt.Max.(ut inCato-

* nis oratione

eil)

lucrunt.

luerunt. EtPliti: 1. XXXV. C. io. Spe&äfå

iriJEdcFidci inCapitolio imagofeniscum

lyra puerum docentis. Hoc memoriadi-

gnum judicamus, cujusmeminit Pieriusirt Hieroglyphicis lib: I.cap.32.p. m. 740. de

fimulacrohocFidiiRomar^mantiquomar-

morefic cxpreflo: Vir eft imbcrbis qui- ilem, fed tarnen maturampra: fe férens

Setatcm, cui adje&um eft nortienHonor:

Hic veritati, _qua*virginis forma

cxpreflä

eft,manümporrigit, prcnditque. Inme^

dio autem Amor eft pueri retate,

quod

häec triafint, quibusfides nititttr,qu&'que illam inviolatam conférvant : neriipe, honoris ftudium, veritas promiflorurhj ut videlicet ab utroque ferventur, &ä-

mor, qui nifi adfit & favcat, facile Fides corrumpitur; namFidem bonos fuftinct,

Veritas parit,amornutrit.

rh. v.

In Saguntinis, populis illis Hifpania:,H*

fiffima: Fidel exemplum,quod pofterita-

tem in ädmirationem rapere poffit, ha-

bemus,quos,Livius 1.21.^{c. 7.}&Plutarchus

in Annibaleteftantur, maluifle fefuaque

omnia igni confumerc, quamRomano¬

rum

2

rumämicitiamdeferere. Quam fentén-

tiam etiam ^cum fuae urbis opulentiffi-

mx, fimul & fplendidiffuiiae ruina funC

cxfecuti. Nam folo ftudio Fidei , quä

cum ipfa Romana rep: tenebahtur* a- moreq; libertatisincredibiles rrlöleftias*

calamitates,laboresq} dévorårunt",Car- thagineilfibus ipfos

undique

da corripulfi funt. Ffincliobisextremam,

acérbiflimamque

rum énitilvcroj licethsc illorum fides å

nonnullis éxtollatur;attamen eös iii hoc hegotio non recté fecifle certifTimurri

eft : cum hon liceret illis ullojure fibi

ultro _mortem, fuxq; civitatiextremani cladem _adferre. ÉtD. Auguftinus lib:

Xxn. C.6.deCivit:Deiinciilcat,eoS lau- dari ab höminibus tefréhae réip: Verum fanctae ac cöeleftis civitatis cives höc fa- dum nunquam efle laudaturos, addit

Lud:_{Viv: in Notis ad citi} locum. Quin potius antequaiii ad tam diram immä- hitatem, fe fuosquemactando ,Urgenter fic duriflimo telo neccffitate, prolabe-

B rentur*

rentur,prudentius, fibiq; confultius fe-

ciflent, fl fervitutem _pra; libertatc, ja-

£turam omnium fortunarum, praripfius

vita; temporalis,non dicam a;terna;,dis- pendio elcgiftent. Cui fentcntiae fubfcri-

berevidetur Lud: Vives ad ante memo- ratumlocum, inquiens: Neque tamen fl famecompulfi, vel ad extremamne- ceflttatem adducti feie hoftibus dcdidif- fent, videbantur quidquamcommittere

in fidem datam. Ita enim interprctan- dumeft, eo usque fidem obligare:

vel

certé mortem prius ab hoftibus pati ^,

quam fefe dedere, non verb fibi eam debebant. Dicitur itaque hare civitas

non immeritb Floro lib: II. cap. 6. Fidei

erga Romanos _magnum quidem,

fed

trifte monumentum.

Th. VI.

Uti Saguntusimmota in Romanos fi-

de inclutaviget; Sic Carthaginenfium

fummam perfidiam Hiftoricorum oppi-

do multorum loquuntur monuments.

Val.Max.lib:ix.c.6.Carthaginem ipfum

fontem perfidiae ^vocat. Punica; quoque fraudis& aftutke paflim meminitFlorus.

Liviüs

II

LiviusÜb.xxi.c.IV.commemoratis vir- tutibusAnmbalis: Has tantas viri virtu- tes, inquit, ingentia vitia sequabant, in¬

humana crudelitas , perfidiaplus quam Punica, nihil vcri, nihil fancli, nullns

Deum _metus,nulluni jusjurandum, nul-

la religio. Quid? quodhiec gens per¬

juni vanitatisque lic notata, ut non nid perfidiamextremam, bonisque omnibus abominandam,tntumvetudate prover- biumPvnica Fides,denotet. F.t certé hi populi deterrimo hoc vitio ita nobiles funt, ut eos, quibus nec ara, neque fi- des,qui promiÜä non pradant, quique paclis minus dant , mr Poenos nuncupare amemus.

Th. VII.

Verum ubi folummodo utilitas fpe-

claturj ibifida & firma vigere nequit a-

micitia; cum utilitas fit bonum fluxum, inftabile & facile ce0ans. Vera autem

amieitia firmo dat talo , folidoq; nititnr fundamento,videlicet virtute. Quo ita- que pauciores funt, qui rite operantur

virtuti, co pauciores etiam funt boni &

Vcriamiei;

Bs lUrt

n ,?

Rari qufpe boni: numerus vix eB tot~

idem> quot

Thebarum porta,veldivitis ofiia Nili, Juvcn: Sat: ^13.v. 20,17. Utigitur fincera?

fidei amici in adverfis prsecipué ^cogno-

fcunturjIta tenacius eorurri nomina _po- fteritatis memoria apprehéndit, qui ad-

verfos amicorum cafusnondefcruerunt, quam quiprofperumvitas curfumcomi- tatifunt. Val: Max: lib:iv. c.7. Incon- ftantiam verb amicorum fummamfuo

exemplo expertus eft Nafö,quorumin-

dolem ac naturam, ut e.tiam nobismet abhujusmodi caveamus, vivis depinxit

eoloribus Üb:I. Trift: F,leg:Viil, s

JDonec erisfelix, multos numerabisann-

cos:

Temporaß fuerintnubila,folies eris.

Etpaulo infra:

Dumßetimus,turbaquantumfatis

ejfet,

habebat

Notaquidem,fed^non ambitiofa, dornus.

Atfimtd

impulfa

nam:

Cautaf communi _terga dederefuga.

Ludov: Vives quoquc in Notis

adi

gufb.

guft: deCivit: Dei 1.5.£.30. Quis in ad- verfis,inquit, beneficiorum fervat me-

moriam? aut quis ullam calamitofis de-

beriputat gratiam? aut

quando

nonmutat fidem ? Hisce &aliis iiquf

do conftat commutationcm fortunas

plerumque comitan commutationcm animorum, _atque alternante vices for¬

tuna, lpfamvarian alternariqucfidem.

Th, VUl.

Imö,necinter il1os,quiar&iffimoco- fanguinitatis yinculo t^nentnr,firmaCx- pé tides poteftfperari. Nam

- - *-

Jrratrum quocjuegratia raraeft.

% Ovid: Mctam: Üb:I. fab: _{4. v. 145.} Quo major eft neceftitudo, _quo ardtior fan- guinis colligatio, eo major ad officia

mutua praftanda debereteflc

obligatio.

Verum _enimvero fa?pé fratres ^, omni obligatione, _omniquehoneftate negle-

&a, fola regnandi libidinc intcr le gra- viftimé diflfenfiftc , ac alterum, utfolus tegnaret, altcri vitam ademifle legimus.

Illa _autem fratrum discordia ^cx invidia

&«mulationeinprimis nalcitur. Svcto-

* nius inPomit; ^{c. 2.} refert pemitianum åpatrc

å patrcimperii participem unå cum fra-

treVefpafiano reliftum^nunquamccflaf-

fe ex co infidias illi ftruere clam ,pa-

lamque, qnoadcorreptura gravi vali-

tudineprius,quamplane efflaret animam,

pro mortuo deferi juffit. Eft etiam no-

tatu dignum, quodPoetartradunt dePo- lynice &Eteocle, quibuspater regnum

ca lege reliqnerat, ^ut altcrnis annis rc- gnarent. Verum cumF.teocles, cui Po- lynices priores regnandi vices conceflit,

fratri fuo cedere regno recufaret,

illc

Argos feie contulitadAdraftum regem,

contra&isque quam maximis potuit vi¬

ribus,Thebanis bellum intulit, cujus is

fuit exitus, ut duo fratres flngulari cer- tamine congrefti mutuis vulnenbus ca- derent. Quin etiam cadavcribus rogo

jmpofitis flammadicitur fe divififle,tam-

quam implacabile illud odium,quodin-

tervivos ext-iterat, ne morte quidem potuerit finiri. vid:Stat:inThebaid.

Sed

quid in externis immoremur

exemplis?

Qolendum eft, ^tam frequens eile hoc

domefticum malum,fratres interfcdis-

cordias &fimultates cxercere, moliri &

parare

I*

parare Tibiinvicem omniamala, iit Cx- pé audias alterum de alterius fide & in-

tegritate,contemtu,atque immiFericor-

dia queri,

Th. IX.

Quemadmodum Fides eft firmifii-

mum vinculum Focietatis humana;_i Ita in primis focietas conjugalis,utiomnium Focietatum prima, & unicum totius ge¬

nens humani feminarium, Fando noe

vinculo ar&iffimé jungitenerique debet.

Sed & heic Fidem aliquando exulare ex-

perientia,rerum omnium magiftra,Fatis

Fuperquc

mentationes inträ ipftim torum Farpius

de fide utnusquc conjugis minus fmcera oboriuntur?ubi cuncla non ex Voto flu- ant,interdumjurgia& rixas maritumin-

ter & uxorem exoriri ac glifccre (cies.

Nequc enim contenti vivpnt Forte Fua, immemores, Fe non tantum proFperse, Fed&omnis Fortiinse iriivifle Focietatem, Hincalter in alterum, infortunii, adver-

Fitatisque

fjuodmaximé abominandum, interdum etiam,

té

ctiarti,utNafoMctam: lib: 1.tab.4.v.iq6- lmminetexitiovir eonjugit,illa mariti:

fcrrum in fémet invicem _{acuunt, vene-}

na tempcrant, mortemq; oinnibus ma- chinanturmoliunturq-,modis.Quid?quod

fton raro etiam inmatrimonio^{rerum o-} mniumcopia abundanti querelasde fidé

violata exaudire liceat. Hic detoro te- merato, illa de malitiofa defertione.

Th. X.

Quumque pleraque mortalium inge¬

ttia ex fortuna?^ temportimque ufu de- pendeant, quibus inclmantibus, fimul

inclinat illorum Fides, illud priüs,quam quid certiftatuasjdiligenter penfitandum:kide>SeD Cui, vlde,Fluit

ha?cviolätioFidei vel ex pravitäte inge- nii> vel defultoriäquadam artimi levita-

te, vel denique nimio proprioutilitatis

ftudio. Hinc in contra&ibus,mercatu- ris, aliisve quibuscunque a&ibus, unde quid commodi atquelucri (peräri habe^

rique poflit,varix ad fallendumfraudes excogitantur, confuuntur atq; commit-

tuntur. Callidiilimi funt illi, uti _egre-

giédocetCl.Loccenius in lib:I. deOrdi

Rep:c.XX:qui

fvayi/fima

amorem fingunt, frontem componunt;

interdum& lacrymas,fed Crocodili ad- dunt,_venenumquein anirao recondunt,

atqueapud alios tuadicta & fa£ta deni-

gratum eunt; ut tuo nomini maculam aliquam afpergant. 'Et pauio infra: Pef-

fimum mortaiium _genus fycophanta?, quiquemclam perdere^conantur,palam

infpeciem pr^d.cant aut defendunt, ut inoautum facilius peflum dent: Non in- pmmodeproinde huc

tritiflimum illud

appiicari poteft:

Nullafides cßinfafåis^>

Mel in ore, verba lactis.

Felin corde»fram ⁱⁿfacits.

Th. X/I.

Perverfitatem perfidiamq; hominum

cum jampaucis perftrmxtmusilimraam,

non poflumus nobis temperare , quin

unicum amoris & fidei cxemplum,quod

in cane eluxit, ^cx Pierii Hieroglyphicis

p.m.60. commemoremus. >Elianus,in- quit, tradit Colophonium

quendam unå

cum.fervo & canemercatura in Ioniam

C conceflifle

eonceilifle ad urbem Theott, _cumque!

fervus,qui pecunias ferebat, naturala- lisfacturus aliquantulum å via deflcxif-

fet, loculo humi depofito,*immemorem abiifle, canem ad ejus cuftodiam perfti-

tifle> donec illi, re mfecla,quod pecu-

nia: non aderant, rediiflent, _canemque

in eodem locoapud marfupium offen-

diflent, qui, quod absque potu ciboque

diu perfeveraverat, ita reddito depofi- to,exfpiraverit. Quid? quod ufu quo- tidianoedofti,^eanumfideiitatem åmer- catonbus fepius laudari, qui in plaoftris

mercibus onuftis nochi excubias agen- do,herum rerum fuarum itiskimé fetu-

rum reddunt. (utnihil dicarn deilloHo- ratiiCarm: Üb: I. Odri.v.27:

Seu vifa eficatutis c er njafidelibus)

Unde&vetercs, caninxfideirationeha- bitå, hieroglyphicum pro amicitiaplc-

ruraquecanem pofuerunt, quandoqui-

dem in ea primum & praeipuum

fibi

vindicat locum Fides.

Th, XIII.

Flcxile,uti .in fuperioribus dictumeft>

cum fit ingenium humanum(ikpéenitß

å meridic

»?

ut ameridie ^non lidem, qui mané fumus,

a- mutamur inhoras, quod modo placuit-,

if- mox displicet, &quidem fic, ut vix a-

m liquisrationes fuas noftra? fidei firmiter

ti- fuperftruere_queat) unde factum eft ^,

u- quod, _quohomines de alterius fidecer-

Lie tietlent, dicta &_promi ila jurejurando

n- firmariroborarique voluerint. Namque

ne Cic:OfFic: üb:IIL c. 31. teftatur, nulluni fi- vinculum adadftcingendam fidem jure-

0- jurando majores ardtius efle voluiile.

r- Utut promifiain fe valida fint, fciantq;

ds omnes violationem eorundem ab iplo

n- Deo vindicatum iri; Verum tarnennon n- parumroboris & firmamenti 11s,fermo-

0- «ique nofiro accedit jurejurando ^, uti

Put:DeJ.N.& G,lib:IV.c. 2.pluribus do-

cet. Jusjurandum eft, definienteCice-

a_ ronej,lib:III.Oft:c.19.affirmatioreligio-

c- Prolixioremplenioremque, fi magis

ii- arriferit, definitionem fuppeditat nobis

bi ClariifiRachelius inNot: adcit: loc. ubi ita: Juramentum eft appellatioNuminis bivinireligiofa, in fupplementum forte

dubia? fidei,aut fecuritatis gratia prtefti-

iti * &>quae fancte & religiöse fafta illudha-

lic C ² beat

10

beatpropitium, impicauttemeré fa^ta,

iratum. Ex jurejurando proinde non

tantumhomini, cui juramus, jus nafci-

tur, fcd &Deo^, quem non modote- ftem,verum &vindiccm jurantes invo-

camus, atque fic, finonvera dicamus, fidemq; datampraftemus, fubtrahimus

nobis omnia beneficia Dei, ac omnes poenas, quas unquamDF.us in^nosefFun-

dere pofTit, in nos arceffimus. Hinc

vim & efficaciam in juramentis inefle

fummam femper creditum eftj hiscein-

finita? lites & fimultatesdirimuntur; o-

mnes de fide aliorum dubitationestol- luntur; & obligationes, licet ^{non no-}

vse, attamen firmiores robuftioresque,

vineulo hoc acceilbrio fuperveniente>

producuntur. Qud etiam relpexit Grot:

lib:II. c.XIII.§.^i. ubiaflerit apud omnes

populos, &ab omni aevo circa pollici-

tationes, promifla & contradusmaxi- mamTemper vimfuilfe jurisjurartdi, ita

ut gravis ^poena perjuris^imminerecrede-

retur,& _quaead pofteros quoq> pertin-

geret. Etlicet variae legibus civilibuSÜs fint

determinafarpoen#

cui

ZI cui inprimis juratur, ultionemfibi réfef-

vatintegram.

Tb. XIV.

Intcrrcliqua Fidei pignora^>qüibus Fi¬

des firmatur, data dextera jure merifö

nominanda venit, Quamvis énim ^, tit feré utar verbis b. m.Loccen:Antiquil:

Sveo-Goth: Üb:II.c.xvi. fola manuufri

conjunftio,absque conventiofle muttia,

non fit de fubflantiacontrarius; taméh prifei hoc externo figno oftendereVö- luerunt, ipFos deliberato animocoftträ- xifle,& fidem dextrse dationefiftüätafli fallerc nolle. Sivero quispofteä frän-

geretfidemitapactam,is perjurus

jucÜ-

cabatur. Hunc Fidei flabiliendasmorem

apud oppido multas gentes

viguifle,

tnonumentis Hifloricorum aeeepimus.

Diodorus Sic: Üb:_{XVI. p. m.} 441.

tradit

dextram apud Perfas certiflimam

fidei

arrham fuifle; quod ipfiimDarii

möri-

turiverbaapud Tuftin: lib:XLinextremis

confirmant, dicentis: Unicumpignusfi¬

deiregiee dexteramfeferendam Alexan-

dro dare. Corn:Nepos in Datame cap:

X. teferrMithridatem Ariobarzanis fi-

11

lium pollicitum fuille Regi, fe Datamen interfecturum, fi eiRexpromitteret, ut,

quodcunque veliet,liceretimpuné face-

re: Fidemque de ea re more Perfarum,

dextrå dedüfet. Sic etiam Themiftocles (vid:Nep: in Themift: cap:Vi!I.)é facra-

rio non prius egrellus eft, quamRex

Moloflorum ^eum data dextrå in fidern

reciperet. Narrat etiam Jofeph: Antiq:

Jud:;B:12,. deParthis,poft datam dextram apudeos nec fallere fas eile, nec diffi- dere, ceilantibus omnino fufpicionibus.

Tribuit etiam hunc ritum Änchifie fuo

Virg: iFineid: Üb: III.^v. £10, 6/1.

Jpfepater dextramAncbifes, baud

mul-

ta moratus,

Datjuveni; atque animum prafenti

pi-

gnorefirmat.

Cic:adFam: lib: VII. Fp: V. ubi ad Cada-

rem fcripfit hxc verba: Totum denique

hominem tibi itu tradode_manu,ut ajut>

in manum tuam: ingeniole^exlaude Cx-

faris benivolentiam _queerens fubjungit:

& Victoria &fidepraßantem.F,contra¬

rioa. ubiDidoapud Virg:lib:lV.iEn: V.

597>>98.cumirrifione quadam

conqueri-

tur,deiEnea? perfidia,itacxclamat:

*5

* * - -

endextrafidesaue!

G)uemfecumpatriosajutpcrtareFenates:

dauern

fubiijje

Etneinextcrnisimmoremur, etiamapud

nos idemmodus fideiroboranda? inpro- milTis pachsqiie hodie quoque obtinet.

Nihil frequentius eft, quum promifla&

di&a yalitura volemus, _quamhoc fieri porre&is junclisque dextris; Firmitere- enim credimus å promittente nos haud deceptum iri, cummanu vocequepro¬

mifla confirmårit, quod noflro idioma-

te plerumque Tic etfertur : ioftva enottl mcb ()<mb _od) muit. Neq; vero mämium

conjunotionis fcopos olim erat alius ³

quam ut animi & verborum, fidei &

manus unus eflet fenfus & confenfus;&

quod dextradata pa&um& corrventunl

erat, hoctarn ratum eflet, ac fi aliquot

fyngraphis

nis promiflor ita tenebatur,ut ni imple-

teturpromiflio ^, non minus deteftabilis haberetur, _quam fi pejeraflet. Grot:libc

II. c.xiil. /. XXII.

rk

H

Tb. XV, ^.. .

Frequentiflimus quoque

ufus ab anti

quis usquc temporibus

obtinuit,

in

hodiernum_usque diem obtinet, ut an*

nulusingenui hominis fidem defignet ^,

ftcuti B.Ambrofius ad _{cap: xv.} Lucx,

ubiagit de filio prodigo, commentatur:

Annulus,inquit,quid aliud eft,nifi fin-

cerse fidei fignaculum, &expreffiovo- luntatis. Vanos annulorum ufus,quo-

rummentio fit apud Flin: lib: XXXIH.G.

i. de quibus quoque Joh: Kirchmannus

librum fcripfit fingularem,confuko

hei

ad noftrum inftitutum maximévidentur facere, innuifle. Prarcipuus annulorum

ufus antiquitus in fignando confiftebat,

uti indicat Capito apud Macrobium Sa¬

turn: lib: VII.cap: XIII. Veteres ^nonor- natus, fed fignandi caufa annulum

fe-

cum circumferebant. Cum enim vita hominis mortalis& caduca fit, necum

ipfa morte omnes ejusa&us perirent ^>

fed poft mortem etiam de ipfius

rebus

geftis &voluntate conftaret,

figillum in-

ventum fuit. Kpiftol« ^ac diplomatare¬

gia

gla ad eoruiidemäuftöritätern firman^

damannülisetiam (biet obfignari.Quid, quod magna vis anrtulorurn (ignatörio-6

rum apud mercatores(pe&äta? fideicer- nitiir, qui vd epiftola aftnulo fuö obfi-

gnata, degentibus etiam in remotiflimis

locis pecumas pernurrtiüarios eompara-

fc poilünt. F.t

quid

a?vimore? quo vixäc nevix

quidem

dem _habemiis iyngrapha?cujusdam nili gemmaimprefla?, de qua re Seneca

de

Benef: üb: III. c. xv< etiam fuotempore videtur queri: O turpen humaiiö gene-

ti fraudis ae nequitia? publica? confeffiö-

hemi Annulis noftrisplusquam aniiriis

creditur. In quid ifti viri ofnati adhibiti

Tunt? ni quid lmprirriunt figtia? nempé,

neille neget aeeepiflefe, qüod aeeepit.

Annulus etiam,qui prortubüs fivefpon-

fälitius dicifur,in fponfalibus in teftimo-

nium &pignusfpöfionisde futuristfuptiis

dari folet.Unde Juven: Sat:6.v.25.& leqq:

Conventum tarnen &ptftum,& (pvifalia^?noßri Tempefkateparai, jdmque a torifore maflßfo

Vettens, digito pignttifortajfe dedifti,•

Hcautemannulus olimapud Romanoså fponfo quimittebatur,eratférfeus> &

fi-

P iie

negemma* prifca videlicet fecula&antb quivivSlus parfimoniam,acfrugales mo¬

res defignans: atque hoceratetiamfym- quod in finiftra huncan- nulumferret,^neufuattereretur,nonali-

ter acii,quioblegationemacceperutau-

reos annulos,inpublico tantum uteren- turiis, inträdomos verbferreis. Quan- quamfoeminaslapludeindetemporisdo-

miaureosgeftafte annulos probatKirch-

mannusinlibrodiclo,c.xvin.Eftdenique

memoratudignum, quod traditAlexand:

abAlex.1.2.c.19,ideo, inquit, in fponfa-

libus & follemni die nuptiarum digitum

minimoproximumannuloexcolebant,&

velutpignusamoris pracipuumducebåt,

ut is infummo honore föret, _quo duce

amorusquead cordis imapenetraret.

CONCLUSIO.

Deniq;quumfidesinpromiftis paftisq;

inprimis locum habeat, quorum anima quafi eft, &

ipfa

agendum;Verum & temporis,&inftituti

noftri ratio haec eadem aliud in tcmpusdifFerendafvadet.

Solx DEOGjloria!