INITIA I/i]
» jg h a f h k i n
D I S S E R T A T I O N E A C A D E M I C A
B R E V IT E R D E L I N E A T A , CUJUS PARTEM PRIOREM.
SVFFRAG. AM PUSS, FACLLT. PHIL. LP SAL.
D ü r Ç T T l ï ?
M a c . E R ICO M. F A N T
H I S T . PRO FESS. R E G . E T O R D IN . R. S. S. M.
P R O G R A D U P H I L O S O P H I C O
P U B L I C O E X A M I N I S U B J I C I T
A N D R E A S H E D M A N
A D a r c e m r e g. g e v a l i e n s e m c o n c i o n a t o r. G E S T R I G I U S .
IN AUDIT. G U ST. M AJ. D. VII JU N . MDCCLXXXVIII.
U P S A L I Æ ,
L I T T E R IS D I R E C T . J O H A N . E d M A N .
I N I T I A I M P E R I I
&. CÏÏO MJtWW 3 J IU.
J
H ,J
P R A E F A T I O .
riftoriam R . J O H A N N I S III cum fid e & indii- flria [cripferu n t Johannes M esfenius, Æ gidius G ir s atque Olaus a Dalin , illu ß r a r u n t Glor. m em . F e x C A R O L U S IX , in Chronico R bytm ico a Bergio e d ito , atque Jonas W e rw in g , in introductione ad hi•
ß o r ia s R e g u m S IG IS M U N D I U C A R O L l IX. S e i m a x im a m partem lucis m u tu a tu r ex [parfis hic illic aâlis publicis atque privatis , quae collectorum curio- J o r u m curis paullatitn in diem fu e re protraCta, quo
r u m n o s , vindem iolam litterariam de nobili hac m a- . teria collecturi , pleraque exam inasfe exifiim a m u s.
U t autem tædiofam atque leCtoribus naufeam crea•
tu r a m credim us eorum ad quam vis lineam citationem ; ita e re esfe d u x im u s , compendiojum in ipfo lim ine operis [ißere eorum ind icem , ex quo conflabit, quos p o tisfim u m jo n te s je c itti f u e r i m u s , f i quid novi aut a recepta dudcnn opinione alieni a ttu lerim u s. E n vero illu m :
An. 1568.
Jul. 8- S tockhol m. Parent om Kongl, Majus f vagher och a nfågt niag. Tegel H iß. Er ici X IF . p. 284- Net-
A tel-
t elbladt Schweâ. B ill. St. 4. p. 136. v. Stjern man s B ibang till Riksdogs-B eßut, p. 208.
Jul. 25. M a nd ar , ar anrafta H e r t i g Johans rjenare. v. S tjern- mans B i bang. p. 216.
Beiåttelfe om D r o t t n i n g Cat har ina M å n s d o t t e r s kr ö ni ng . GötheborgJka Magaz. 1760. p, 162.
Aug. 5. Stockh. A r k e b i f k o p e n Laurentii P e t r i N e r i c i i b r e f till Bifkop Nicolaus Helfingius i S r r e n g n a s , om offrandet vid S:t Efkils kåila. Hallmans Lef- vernes Beßrifning bfver Olaus ocb L a w . Petri, p. 146.
8. Wadft ena. Herr. J ohan s b r e f till F r u Brira H å r d , o m ett p en ni n g e - l å n e m ot K o n u n g Eric. Obr- we!/, Handlingar i Sv. H iß. D. 1. p. 23.
15. Kon. Erics b r e f till H e r t . Carl. Ttgcl. p. 305.
18. H e r t i g Carls fvar till K o n u n g Eric. ibid. p. 3 c6.
20. Sråndernas Bet ånkande om frid med D a n m a r k och Pohlen, v. Stjernm. Riksdags Beßut. D . i . p . 2 7 6.
25. Kon. Erics fvar till H e i t . Carl. 7e g e i, p . 308.
27. Ståndernas Declaration emot H e r t i g a r n a , t r y c k t i Patent, v. Stjernm. Bibang. p. 226.
*— Fö r pl ik t el fe till tro het em ot Kon. Eric. tr. i Pat.
— Vadftena. Förftarnas b e f v å r em ot Kon . Eric. v:
Stjernm. A SI a Pnbl. in Bibliotb. U pf E . 1. p. 84*
Sept. 18 & 21. G ö r a n Pehrsfons b ekånnelf e vid det med h o n o m anffålda pinlige förhör. Cclfii H iß. Erici XIH . p. 255.
«— BcråtteJfe o m G ö r a n Pehr sf ons f ån g sl an d e och af- lifvande. Ekbolms Hift. Handl. p. 294.
28. L åg r e t för Stockholm. C on d i t i o n e r a f H e r t i g a r n e föreftålde Kon. Eric. Tegel, p. 311.
O a . i , Stockholm. K o n u n g Erics b r ef till Herr. Johan.
AIfcr. Palmfkibld.
6, — Den famme til den famma. Lånbovi, H ißorißa Mårkv, P. 3. p. 32.
o a . i2.
O c t . i2. K o n . Johans öppna b r e f o m tackfågelfe for fe- g e r n öfver Kon. Eric, Kon. Carl den yidcs Rim- b unika. p. i t 8.
13. Stockh. Den f amm as b r e f till Mark - G ref vinnan Cecilia, ibid. p. 113.
N o v . 3. Kon. J c h an s b r e f om H en r ic Clasfon Ho rn. Abo Tidningar. 1783. p. 30 f.
9. Stockh. Kon. Erics b önef kr ift till Drottn. C a t h a r i n a Jagellonica. Mfcr. Palm/k.
17. Rikf ens Ruds och Adelns bevillning, v. Stjernm . R iks dags-Bef u t . P. 1. p. 279.
Dec. 3. D e n f ammes fvar på Bertil Ericsfons fkrifvelfe.
ibid. p. 306.
An. 1569.
Jan. 5. Stockh. Rikf ens Råds fôrbindeîfe gifven K. J e han. v . Stiernm. A cl a Publ. Bibi. Upf. Riksdags- Bcfiut y . i. p . 319. Sub. d. 26.
24. Rikfens Råds handling med menige man om K.
Eric. Mfcr. Palm (k.
25. R i k fe n s Stånders Casfation af D om en öfver Stu- r ar ne. S vet i c e , Bång Disf. de monte B runconis, P . i. p. 2$. v. Stiernm. Riksd. Beß. P . 1. p. 2 So.
G e r m a n i c e , K et te lb la dt /. c. p. 144.
— O r f a k e r till K o n u n g Erics affåttande Svetice, v.
Stiernm. Riksd. Bejlut. P. 1. p. 286. G e r m a n i c e , Nettelbladt , /. c. p. 156. Prolixiorem & multis conviciis r ef ert am fer van t collectiones Celeb.
D : ni Præfidis manufer.
26. Bi fko pa rne s och de f ö r eå m fte Pråfters fôrfegling o m fucceslion. v. S tiernm . P. 1. p. 311.
— H e r r . Carls f ö r f å k r i n g ibid. p. 315. Utraque ejus
d e m tenori s cum Sen at orum regni.
Feb r. 9. Elkilstuna. H e r t i g Carls ftadfåftelfe på V å r m e -
A 2 lands
lands Bergslags m a r k n a d vid N o r a K y r k a . B ergs- Ordn. p. 33.
Febr. 16. Stockh. Kongl. Maj:rs Mynt-Placar. v. Stiernm, Oecon. Förordn. D. 1. p. 201.
20. — Ko ngl Maj:ts Donat i on pä några M å n s N i l s - fons g å r d a r till hans dorrerfon Peder Hans fon , Stockholms M agazin. B. 1. p. 36.
22. — Kongl. Maj:ts Patent om fkjufsning o c h taver- nare. ib. p. 204. Scbviedcm. J u flit. y er k. p. 57.
Apr . 7. — K o n g l. Ma.jts f ö r b u d p ä landsköp, v. Stiernm.
p. 206. Scbmedem. p. 57.
Kongl. Maj:ts Patent om frikallade dj ur o ch bår ande tråd p å Oland. Scbmedem. p. 53. Beftir.
am b la n d , p. 238.
19. — Kongl. Majrrs ö p pn a b r e f till N o r r l a n d o m Salt fifk. v. Stiernm p. 207.
Jun. 4. — Kongl. Maj:ts for var el fe- br ef f or Gåftgifvare.
Scbmedem. p. 5?.
17. Upfala Slott. Kongl. Maj:ts b r e f till F o g d a r n a i Dalarna. Sablfledts Tunn M in n e, N:oc 57.
27. Stockh. Kon gl . Maj:ts b r e f till Å r k e b i f k o p e n , me d n å gr a artiklar K y r k o v å f e n d e t r örand e. M jcr.
Palmfkihld.
29. — H e r t i g Carls b r e f till A n d e r s H å k an s fo n . Difp.
de Mariœftad. p. 79.
Jul. 8. Upfala. Ä r k e b i f k o p Laurentii Ful lmagt f ö r O l o f O l s f o n , at vara K y r k o h e r d e i H ögd al , Nya Sv.
Bibi. B. 2. p. 149.
— — Kongl. Maj:ts pr ivi legi er gifne R i d d e r f k a p e t och Adeln. Mjcr. in Coll. Precf Fol. B. N:o 30.
4:0. N. 6. p. 9 9-
1 0 . — K o n un g Johans Ed. v. Stiernm. Bibang.p. 231.
Articuli a Cle ro adprobati. ib. p . 236. Mesfenii Scandia. Lib. F IL p. 5.
Aug. 2..
A u g . 2. Upfala. Ri kf e ns Råds Ed. v . Stiernm. Bib. p. 232, W ild e , Hißorin Pr ngm nt. p. 587.
Sepr . 13. Ul fvef und. Laurentii Upfal. Olavi Nicolai Helfin- gii Srrengnenfis och J ohann is Arofienf. berankan*
de om Kon. F.rics aflifvande i hdndelfe af up - 101*. Affe r. Pnlmfk.
0 £L i. Vadftena. Kongl. Maj:ts f o r f k r i f n i n g tili D r o t r n . C a t h a r i n a S tenboc k p å 4 5 0 ma rk lôdig Berg- filfver. Iliß . M àrkv. D . i. p. 144.
27, Bogef und. K o n g k Mapts b r e f til O ft er -Go rhl anö . v. Stier Km. Bib. p. 91.
— — O m Ron. J ohans och Rikfens R å d s famtal m e d Ständerna. Cnrt $:des Rimkrönika, p. 121.
— — T v å vit tnens b ek ånn el fe o m n å g r a flåmplin- g a r , at befria K. Eric. Sv. Fntb. 7 :de Öppn.p. 27.
Q u æ religiofos f pe&e nt fub hoc R e g e m o t u s , ftudio prae
t e r i v i m u s , n u p e r r i m e urpote allata in Disfertatione de m o t i b u s Liturgicis in Svecia. Et iam illa1, quæ notisfima f u n t & ubivis obvia , afferre f u p er vaca neum d ux im u s , p e r b r e v e s tantum & minus c og ni t as de maximi m o m e n t i r e b u s obf er vat iones allaturi.
5- 1.
H ifloria R evolutionis an. i^6 g.
Causfas r evolutionis adfert R e x C A R O L U S in cita
t o C h r o n i c o R h y t m i c o :
A t Konung Eric v nr en underlig H erre, Som bvar dng blef vatre ocb värre ;
v e r a m & genu in am fuisfe fufpicor me tu m n on i n c o n g r u - u m , ne ad mentis ufum rediens E R I C U S liberati fratri s pceniteret irerumque carceri data occafione eum m a n c i p a r e t . Invitati erant a mb o fratres J O H A N N E S & C A R O L U S ad nuptias Regis cum C A T H A R I N A M A G N I
A 3 fiBa
filia Ducisque Saxo • Lauenburgici M A G N I cum Regis l o r o r e , Pr incipe S O P H I A Sto ckholmiæ celebrandas; ut p r i m u m v e ro e pu er p er io , quo filiam A N N A M Efkils- t u n æ enixa eft C A T E1A R J N A J A G E E L O N1C A , reftitui ccepisfet, iter in provincias regni meridionales contra ad- gresfi funt. T u r b a r u m in illis p r im u m excitatarum du- dbor fuit C A R O L U S , nondum odtodecennis juvenis, qui d. 13 Julii cum VI equitibus aream arcis Wadftcnenfis o c c u p a v i t , quam A r tid u s Nicolai ad M e d h a m m a r , ei præfedtus, ftatim dedidit illucque D ux J O H A N N E S cum C o n j u g e in fecuritatcm fe recepit. Acces fer un t ad illum h u c n ov ar um rerum cupidi ac c o n f c i i , Gußavus Olavi Stenbock , filiusque ejus Ericus , Tburo P etri & A xelius J o b annis B ielkii, Georgius Erici Gyllenßierna, Gußavus B a ner , ma gn atumque alii. Ex his Tburo Bielke & Georgius G yllenßierna, quem propinquum fuum fexagenarium Rex C A R O E U S appellitat, cum Secretario Nicolao Johannis, E pi f co pi Johannis B ra ß de forore n e p o t e , in Daniam ab
l e gab ant ur inducias petituri. Comes Petrus Brabe , qui D Engel ott os , a Rege in expiationem ctedis Surianæ ac
ceptos , r e ddere nuperrime erat coadlus : Steno Erici Le- jo n b u fv u d , Ducum avunculus, a quo M aureos Rhenanos R e x requifiverat, atque Pontus de la Gardie inter primos D uci bus adhaerebant. Vadftenis t hefaurum fratris , Ducis M A G N I , ibi recon ditu m, M marcas argenteas, Comi- tisfie Sture a Rege , in redemtionem effufi fanguinis , e x hi bi t as , aliquot centenas a B rigitta H ård atque C D L a r e g i n a vidua C A T H A R I N A S T E N B O C K mutuo fum- t a s , fuos in ufus converterunt. Stegeburgum d. ig Julii D u ci C A R O L O atque Lejonbufvitd tradidit praefedtus Cbri- flop bonis Olai, qui amafiam Regis tamen in conjugio ha
buit. N y c o p i a m cum occuparet C A R O L U S , in paroecia W i n g å k e r delituit J O H A N N E S . / varus M agni Stiern- hors & Sivardus Krufe foli regias fuftinuere partes ; Clau
dius
dius v e r o F lem m in g , Stenbockior um affinis ad Duces t r a n s g r e d i e b a t u r . Grips holmi a A r o f i a m , Enecopiam &
U p f a li a m p e r g e b a n t , ubi Regina v i d u a , Princeps Saxo- niæ c um c onj uge & Principe E L I S A B E T H A , Stockhol- mia transfuga ad illos veniebar. Ita Re x ab omnibus de- fertus. Georgium P etri ut Ducibus Stockholmiam obli
dentibus t r a d e r e n t , Dalecarlis, qui S tockhol miæ e r a n t , perfvafit E r it us Guß avi Stenbock. Olavus Laurentii >
M in Faders trogne M a n ,
1 Sverige finnes ej bans like, fager ja g fö rfa n n, ut R. C A R O L1 de ipfo fert j udi c ium , Regi E R I C O v o l unt ar iam urbis dedi tionem fvadere conatus eft; fed fru- ftra. M e r i t a hujus viri & fata ignobilis nox premit. C on - ftar fub ultimis R. G U S T A V I t emporibus f umm am rei- publicæ a dm i n if t r a sf e , & inter praecipuos R. E R I C I con- iiliarios illum etjam citat Georgius P etri in confeslione.
Adf uit pacificationi Stetinenfi an. 1570; pof tmodum ver o ex annalibus parriæ difparuir, Nicolaus Gyllenflterna, Ge- orgit filius, cujusque f o ro r nupta fuerat Iwaro Jwari de S tr o mf t ad , Uplaliæ c æ f o , atque BenediSlus Gylta ex urbe in caftra Ducum fe contulerunt. Er at tum præfe&us S to ck ho lmi æ Andreas S ig frid i Ràlamb, qui an. 1563 cum Hagen- fkildo Bielke misfus a R. E R I C O fuerat in Finlandiam , ad Du ce m J O H A N N E M capt ivandum. Hic ad e xp i an dum f orte facinus & gr ati am recu pe ra ndam , por tas u r bis ei aperuit. Crudelitatis regiæ in cæde Sturiana mi- niftri, Petrus G add & Petrus H ’elami, nec n on farelles, qui Stenonem Lejonbufvud lethali vulnere adfli xer ar , capita p l e x i ; de cetero in nemi nem fævitum. Henncus Claudii Horn , qui fuis ad R eg em relationibus Ducem J O H A N N E M fufpe£him r e d d i d e r a t , e L i v o n i a , ubi rei militari
Î
i r æe r a t , folummodo r ev o ca t us ; fed in Senatum regni reatus eft. In ejus locum fuffe£Ius Gabriel th r ift er i Oxen- ftiern a , qui juvenis fuerat Mo na ch is Sigtunenfibus adfert-
p t u s ,
ptiis , quique fe par um idoneum .bellicum ducem e x h i b u i t , cum an. 1570 ar ce m Revalienfem e manibus libi per d o lum abripi pasfus eft. Quar e ad Hornianam g ent em , h o c t e mp or e militandi peritia m a x i m e celebrem , con fug er e iterum Rex necesfe habuit, a dj u n g e n d o Oxenftiernæ C<i- roltm Henrici de Kankes , magni illius campidu£loris Gu- ß a vi Horn p ar en tem. Pacatis fie omnibus r e b u s , V a d - ftenis advenit mari ti mo itinere Holmi am C A T H A R I N A J A G E L L O N I C A atque d. 7 0 £l. triumphali p o m p a u r bem ingresfa eft.
ï n comitiis Stockholmienfibus, menfe Januario fe*
quentis anni c o ng r eg a t is , p r im a Or at or um cujuscunque ordinis in moni ment is patriis veftigia. Ve rb a enim n o mi ne nobilitatis faciebat Comes Petrus B rabe, Cleri Ar- c hi e p i k o p u s Laurentius P e tr i, civium Conful Stockholmi- enfis atque plebis rufticus q u i d a m , ut videre eft apud Mesfenium. De depolitione* R. E R I C I cum ordinibus age
bant Petrus B ra b e, Gaßavus Olavi Stenbock, Tburo P etri B ie lk e , Nicolaus Gyllenßierna' atque Hogenfkildus Bielke.
Bini quoque f ratres Andreas & Esbernus P etri Liljebnk de F å r d al a multum fe n ov o regi addi£iisfimos præbuere.
§. II.
Senatus regni & d iftributa p ra m ia .
Senatores r eg n i fuere n u m e r o n o v e n d e c i m , omnes fere cum Rege atque inter fe invicem confanguinitatis vinculo connexi. Petrus Braber regis co nf obr in us atque infelicis Cancellarii Erici Sparre f o c e r , r egni creabatur Drotzet us , quod mu/ius per feculum jam vacuum fuerat.
N a t u s erat an. 1 5 2 0 , & regia gratia e x c i d e r a t , cum an. 1*90 diem obiret. Gußavus Olavi Stenbock , Brahei affinis, reginæ viduæ frater atque materreræ regis m a r i t u s , r egni erat Marefchallus & in fenatu fuerat ab an.
1534*
11554. Binos etjam fecum in venerabili hoc confesfu ha- tbuit filios, O lavum , qui jusfu Ducis C A R O L I fclopeto ic- tcus 1597 , arque L vie urn, C om . Svantonis Sture poftea ge- m e r u m inque exfilio m o r t u u m Hafniae 1599. Georgius E- rrici Gyllenßierna ejusque filius Nicolaus regni Cancel- llarius , natus 1526 obi it 1607. Johannes A xelii Bielke , imorttius 1576, Gyllenßiernii erat affinis reginæque G U N - i N l L Æ parer. Tburo P etri Bielke de Salefta & Kr åke- i r u m , pr imus qui hoc n o m e n g e s f i t , Svantonis Sture erat {gener Sc obiit 1577. Georgius Gere , g ener of æ hujus lftirpis ultimus Sc folida erudit ione conipicuus. Magnus i&venonis Som me, A mmi rali s fuerat an. 1533 adeoque jam taetate provectus. Hogenfkildus Bielke , Scurii g e n e r , capi- tte plexus 1605. Claudius F lem m ing, regni Ammiralis
•obiit 1597. BenediElus Gylta f 1574. Ericus Laurentii
•de W i n f t o r p , Boëtius G r ip , Gußavus B a n e r, Canutus -Posfe Sc Andrens P etri Liljebôk. H i Svecanæ gentis rum ttemporis paraftatae o bl i ga ti o ne m fuam de fide & integri- irate regi e xh i b u e r u n t , e a m potisfimum , quam adferunr,
•ob causfam , q u o d nobil ium ordini privilegia promi fe- 2rat. Biduo ante co ronat ionis follemnia , die videlicet 8 Julii a r ege c o n f i r m a b a n t u r , quibus r ece nfe ndis , q uu m mu pe rr i me alibi allata fint a ) , fuperfedere posfumus.
In cor onat ionis fefto d. 10 Jul. 1569 Upfaliae cele
b r a t o , qui mutationi regimini s o per am c o m m o d a v e r a n t , praemiis o r n ab an t u r . Comi tat us familiæ Sturiance marque Brabece amplioribus finibus Sc privilegiis augeban- ttur. Ea de m dignitas co nf er eba tur viduae atque liberis Stenotis Lejonbufvud. Nicolaus Gyllenßierna, Hogenfkildus Bielke atque Claudius Flemming Liberi Barones c re a t i, p o - f te a qi e PontMS de la Gardie Sc Ericus Stenbock. O r d o
B a gni
n) Disf. Clar. C an d . Fagerhorg de ltatu ilJuftrium in Svecia familia
rum ci»ca tempora R. G U S T A V I l:tni.
agni Dei a R eg e inftitutus, & pluribus diftributus equi
tibus. N e q u e Cler o fpes de confequendis privilegiis de
n e g a t a , ut alibi allatum eft b), quæ o mni a foi'tasfis in causfa fuere , cur Archiepi fcopus Epifcopique Stren^ne*
fenfis & Arofienfis d. 13 Sept. 1569 in U l f v e f u n d , in t ol lendum e medio E R I C U M X I V , fi (editio e x o r i r e t u r , peculiari conf enf er int f er ip to, cui etjam fuum calculum
addidere regni S e n a t o r e s , p r æt e r Jobannem A x tlii Bielke , qui ante an nu m 1575 d. 7 Jan. ad
hoc perfvaderi non potuit.
b) D isfe rt, d e m o ti b u s L itu r g ic is in Svecia.
