D I S S E R T A T I O A C A D E M I C A D E
FENNONIBUS VERMELANDIÆ,
Q J JA M
C O N S E N T . A M P L. FA C . P'HIL. A D REG. ACAD. UPS.
P R Æ S ID E
M „ . E R I C O M . F A N I ,
H IS T O R . PROF. REG. E T O RD. R. S. S. M.
P RO G R A D U
PUBLICO E X A M I N I M ODESTE O FFERT
OLAVUS LINDERHOLM,
V E R M E L A N D U S .
I N A U D I T . G U S T . M A J . D . X I X M A R T I I , M D C C L X X X V Ill.
U P S A L U E , T Y P I S D I R E C T . J 0 H . E d M A N .
I N
S A C R A M RE G JA M M A J E S T A T E M M A G N Æ FIDEI VIRO ,
D O M I N O
A D L E G I O N E M P E D E S T R E M M A J O R I S T R E N U I S S I M O ,
O R D I N I S E N S I F E R O R U M E Q U I T I S P L E N D I D I S S I M O ,
P A T R O N O L O N G E E X O P T A T I S S I M O , A D C I N E . R ES U S Q U E C O L E N D O !
\e x t u s jam effluit annus, ex quo filium TU U M car is fimum litteris infhtuendum mihi tradidifli. Quantos in bis pro
grès fus f e c e n t , meum non erit dijudicare', nec aliorum , quibus fe probare fum m a efl la u s, teftimonia arroganter pro
fe ra m : TUO ifloc limatisfimo permittens judicio , id potius commemorabo, quod in medullis Qf vifc er ibus mihi beeret, me pluribus & majoribus a T E ornatum ftiisje beneficiis, quam quœ , cliens non dicam a Patrono, fed filius a parente ex- fpeSfare posfit. Pro b is, quum alia defiat, & paria a me proficifci nequeant, boc accipe m unus, velut tes fer am non fu c a ta p ieta tis, quam ad finem vitee U B I prœftabit
Clîens de vo tisfïmus
Ol a v u s Li n d e r h o l m.
D E FENNONIBUS VERMELANDIÆ.
« a-a.«c-an a n a s . : g r g g t c m ^ ^ ^ y
S- I-
O
ras V e r m el an d iæ , No rv egi am fpe&antes, incolunt paffim Fennones, lingua & vivendi ratione
a vicinis perquam diverü. Cer tior es licet r/os faciant H i f t o r i c i , Sveciam ante O d in i adventum Fennonunt, feu Lopponum fuisfe patriam <1 ), hosque Aborigines, posfesfio-
nibus fuis deturbatos, ad extremitates regni, feptentrio«:
nales pura p la ga s, montibus veftitas & lilvis, fe rece- pisfe: N o n facile tamen evinci posfe p u ta m us , ad recen- tiora usque tempora eandem in Vermelandia duravisfe ftirpem. Regionis ab O l a v o T r a t a l j a , ejusque asfe- d i s exculræ, primum Gothos crediderim incolas, quæ minus tra&atu afpera adfpecfuque triftia esfent, tenuis- fe; eosdem vero in deferta, & hoc quoque tempore de
f ormia lo ca, a Fennonibus jam occupata, penetrasfe fi
dei abfonum eft. N e c de fenrenria hac nos amovent Reverendis. Rlryzelii b) aliorumque effata , Finv-edos ab Adamo Bremenfi nominatos r), Sveciæ fuisfe Aborigines ,
A 2 Fen-
a ) Qui ejusdem esfe originis videntur C e !:m o L a^ethring, Hitt. Sviog*
T . I. p. 4 1 — 4 5 & H ôgfin'm . befkr. of. l.apm. Cap. Ii. Convenientia lin guarum, quae udhuc apud illos obrinet , hanc cognationem commonflrar.
N e c dubitari poreft, quin Ftnm illi, quos nominant Tacitus Si J o r- nnndcs, certos Sveciæ tiaéhis colu erint, n nollratibus hodie Fmmnrker ap
pellatos.
/;) Epifcopofcop. p. 2. p. 85 & I 52.
c ) pag . I Ç I . V e r b o /ld n m i haec funr: In ter Nttrrtnnnninm i? Svio- nUm y t r meloni fcf F invedi dedunt, C3 n lii, qut j a m omnes fu n t C krifli- nniy refptciuntque ad Scarevfem tcclefiam. Cfr. Saxo, G r , p. 328. 01. M . p. 3.
F en no n umq ue noflratium p r o g e n i t o r e s j q u u m res aperra f it , hos a F e nn o ni bu s quam maxime differre d y N e c opi ni on em noftram convellit di£lum Sttirlonidis e), quo i nd i ca t, Finm arkia finem effe mo nt e m Kiôler, quum c o n flet, hoc n o mi n e vulgo appellatum fuisfe Continuum iflud montis j ugum ad Lapponiam usque fe extendens.
Q uin i m m o alio loco Finmarkiee federn in (eptenti ionali plaga pofuisfe vi de tur / . A d fidem itaque pronius efl, F e n n o n e s aborigines in Vermelandia domicilia fibi n u n q uam confli tuisfe.
§. If.
N e c c onveni t inter Hifloricos de t e m p o r e , quo hofpites hi advenerint. Poflulant n on n ul l i, coloniam e- o r u m t empor e B I R G E R I J A R L huc fuisfe deduclam g ).
Alii c o n t e n d u n t , eos faltem ante G U S T A V U M I:mum heic fixas habuisfe fedes b). V e ru m enim vero dicla*
tori a
d ) F in ved o s, vel Fenvedos ex F en, palus, & -Jed lilva , crediderim eos fuisfe v o c a to s , qui palu d e s, vallesque collibus in t e r j e t a s renuere, Svetice M a r k e r , quare d i t i funt M a r k a m d n , & M n rkh oar, q u * nomina Snîculo XI I & X I V in D a lk a rla r & Dalhoar commutara fu n t: ad Scarenfem vero eccleliam hi runc pr sc ipue pertinebant. Cfr. Heiins k r. p. 4 7 7 ubi S tu r lo n id ts , A dam o p r s e u n t e , exhibet: V o m ela u d enn M u rk e r,
e) p. I. p. 6 3 6 .
/ ) Heimskr. p. I. p. 4 4 3 inducitur B ryn jolfvtr U lfaldi cie diftermi.
natione reg n or u m haec pronuntians : G aut clfu r b efu r m d it f r a v x n ir t i l S a v t ir , entt N o r d ir M a r k tr til F.ida S k o g s, enn dadaa K ih r ait N o r- d u r til F inm arkar.
g ) Silvas Sveciae, praecipue Helfingiam verfus , e:s cesfisfe putant haud pauci. Vulgaris qu oq ue eft o p i n io , HeKingos ad N y la n d ia m a Dirgero fuisfe traductos.
L) N o b . Camer. F r. F ry x e ll ex codicillo qu oda m m e m b r a n a ce o , a fe in ven to, id colligi posfefu spicatur. Refert i l l e , m o n a c h u m qu endam (JTÏUIV
t o r i a licet auctoritate pernegare nequ ea mus, Vermelan- d i a m diu F e n n o n u m fuisfe patriam /) : Noflrates tamen n o n nili port Lutheranis mum introdu£tos csfe plurima e v i n c u n t argumenta. N a m , fi qui heic antea exftiris- f e n t , eos eadem o m n i n o fata i n t er ce perunt, quibus, p el t if er a lue (JDtgcvboben 1350) c o r r e p t i, ceteri fere o- r n n es hujus regionis incolæ conccsfere k). Praeterea c re d i d e r i m cos eodem huc t emp or e intrasfe, quo in Hellin- g i a , nec n on Geftricia agri ejusmodi colonis funt alti- g n a t i , quo d annis 1530, 1608, & i 6 ) c e v e n i s f e in con- f es f o elt t). Licet mon imen ta lirteris confignata in hac
A 3 re
f c # P r d ( l ) nom in e /Indreatw, Fennonibus præbuisfe fecale , quo novalia fua co nferereitf. V ero tamen propius e f t, Svecos ex Fennonibus didicisfe artem cactis incenfisque arboribus ten/r femen mandandi. Vereor itaque, ne falfa
& fuppofita fit traditio iftn, (eu monocho huic in Lntheri caflrn tranfeundum.
D i u enim i.s Elfdnlia manfir m o s , fncerdotes nomine H r. J o n , H r. S ven , c o m p ell a re. Praticien in litteris, quos mihi dedit Rev. Fer n o w , dicitur:
ÏTTmiîcv'rnrtim t D n lb y ruar t n g c n t m n a n an Cnpellatien /In ders Svena- tii r N e ritiu s , font leföe F o r t f ô r 1 6 0 0 . N e c i d , me j ud ic e, antiquitatem F e n n o n u m comprobat argumentum , quod in N o r vegia ultra terminum ma
g n a illorum vis inveniatur, quum recentiori demum * v o , anno (ci. 1 75 I l im it e s am bobus hifce regnis certi pofiri fuerint. Fufius de Fennonifcus N n r v e g i æ paftor ecclefiarum in T r y f e l , D:nus / i x , C hr. Sntitt a g e t , hi- flo r ia m iliorum propediem editurus.
j ) R byzelius probaturus, lin guam Fennicam in Diœcefi S cn ren fi.h . e.
G o r b . Occid. & O rie n t., Verme!. Sic. tempore, quo Chrifliana religio fu- Iciperetur, inngis in ufti fuisfe,/ reflem profert de antiquitate meritisfimum v i r u m , A boat olim Prof. Cei. Scnrin, quem dicit medii aevi fcriptorum te»
l li m o n i o f u l t u m , qui F ennonu m in Sv ecia , præcipue Gothia domicilium co I locaverint.
k) Adeo ingrnvefcebat morbus i f i e , ut nemo quisqnnm inter Glunfe- r u d in Vafeharnd & Snxeknute in regione Veftmannice Metallica fuperefFet, q u o d ex A£bs Arch, probatum ivit Spe£latifs. Cam. F ryxel/. Hunc au
t e m trnftura poflea excoluere F en no ne s, cura C A R O L l IX huc translati.
/) C ollig itur hoc ex litteris R e g i is , quæ apud illos adhuc refervantur.
Ctfr. Uj>f. T id n , N ; o 9 . A , 1 7 7 4 ,
r e nos defic-iant; & fortasfis nulla, quae V e r m e l a n d i a m t a n g u n t , r e p e d a n t u r ; rationes ta me n a d f u n t , quæ c e r t o certius confirmare v i d e n t u r , nofiros Fennones, n o n n if i pofi t empo ra G U S T A V I I;mi huc commigr af le m\. S c i -
l i -
tn) i : o ex Gloriofisf. hujus Regis eciiclis, quæ nova exco ler e prar- d i a , atque informes exfcindere fylvas illos jubent. 2 : 0 e x actis de t e r mino regni definiendo, litteris contignatis , quae tradunt, litigantes inter fe Svecos & N or vegos de diftennin ntione , identidem e xclam a (I- : Sic v e l i - In limes Regnorum f u i t , antequam Fennones lu e accefferunt. ('fort: öll nat* fatte fîg txtr n e ö e r ) vid. M a relii onm. 6f. W e m el. g r a n s ; a51. S o ciet. Icient. T o m . 3 1 . 3 : 0 F.x fe n ten ti a, quam tulir judex pr ovinc ialis nobil. M ath ias R leaning f k i old d. 30 jun. 1 6 5 6 , lite de finibus te r r it o r io rum J o sfe & F ryxdaln orta, ubi infertur reflimoniuin plurium N o r v e- g o r u m , de finium extenfione tempore fuorum p ar e n tu m , qui pifcandi , aucupandi & venandi g r a tia , priusquam Fennones l‘ic felem h a b eren t, p ar tim a procuratore r e g io , parrim ipfis villarum po sfes fo iibus , filvain R ogen atque circumjacentes nem or um campos mercede condu xerun t. 4:ro Ex b- bello qu od am emtionis , qui venum qu oque dat filvam Bogen 1 5 5 5 , u bi nulla fa£ta eft mentio ipfius fundi Bogen, F en n o n u in fine du bio an ti qu is- f i m i , A:o 1 6 5 6 in cen fum o£lavæ parris relati. In libris cenfualibus A . 1 6 5 4 Fen nonu m coloniæ in numerum tu gu riorum im m u n iu m referuntur.
N u m e r u s quoque hor um eft e x i g u u s , unde pater, plerasque e jusmod i viI- las p o d m o d u m exflruclas fuisfe. A c c e d it, quod fa gacbfi m us ille anti
quitatis feru tator , Rev. F ern ow nulla proi fus veftigia F en n o n u in (ub g e n- tilismo , vel ævo C atholic o invenerit, fnltim nullam eorum in fua deferipno- ne Vermelandiæ fecerit mentionem . Juvabit qu oqu e r efeir e, Fen no- nem quendatn etnunftae naris coram Rev. D i n o A l th a r , omnes fuos m ajo res enumerasle ex eo usque t e m p o r e , quo primus a d v e n e r it , q u od circa A n n u m 1 6 0 9 vu lg o cre ditur, quæ quidem æra in annofa pin u incifa ndhnc leg itur, houd procul a p r oxim o tugu ri o fennico ( t T o r r a H c F iV a t u ) in paroecia F ryxânde, F en no ne s nofiros om nino fugit , a 1 adventantes ipfo- rum patres heic populares quosd am offenderint; O m n iu m tamen illorum nomina edere p o s f u n t , qui circumjacentes cafaß exflruxere. L i n g u a de n i
que illorum a Finlondiæ vernacula non magis d e f l e x i t , qu am ut invicem lerm onem inftiruere valeant. Cfr. In r, Tidn. N : o 2 2 A . 1 7 6 7 . ubi A u - ftor quisquatn plures per annos fe inter hosce Fennones verfatuin fuisfe profitetur; ex om nibu s a u t e i n , quos de illorum adve ntu interrogare e re d u x i t , idem tulit ref pon fu m, fcil. quod maximi natu jam p r oau os , mini-
Vermdandœ. 7 l i ce t t e mp or e, quo C A R O L U S Dux Vermelandiæ, portea R e x Sveciæ GlorioiisC peculiarem hujus provincial cu
r a m f ufcipeiet, in id cogitationes maxime fuas contulit, ut V e r m elandiam , perte, quam fupra memoravimus, ci
v i b u s o r b a t a m , coloniis compleret: eumque in finem e x F inlandia & Ortro Bothnia adve£ïi funt, qui vacuam r e g i o n e m occupatam excolerent 11). Hi in regionem M e t a l l i ca m , T err it or ium Gilherga, aliaque loca, Norve- g i a m praecipue adjacentia, penates fuos transtulerunt o).
P l u r i b u s ver o jam locis prorfus evanuere p ) . l n r e r r i t o - riits tamen E lfd a ln , Jàsfe & Fryxdaln adhuc vigent, lin
g u a m v ernaculam, mores & intlitura majorum Cervantes, l i c et d ucentos fere annos a pan io folo abfuerint. N e c d u b i t a n d u m , quin adhuc per m an ea nt, quamvis progres- fu temporis magis magisque diminuantur, vicinis Svecis te x ra m faltuofam fubigentibus.
§. III.
Paucis jam disqu iram us, unde hæc nofira Fennica g e n s advenerit. Ex Finlandia quidem oriundam inter o m n e s o mn in o confiât; fed qua ex provincia, quo ter
ri-
m i veto abavos primos appellent, quos bello infeftntos ex Finlandia huc p r o fu g isfe putant.
« ) Territoria V A ftk â rn d , Cnrlsßcoga & N je d prorfus fuisfe deferto, hisq ue CA R O L I IX Fennonibus exvulro, conftat ex e o , quod fupplices h o r u m ruftici regionis Gubernatori adfeveroverint, fuos agros a Fennonibus priiinum vom ere ftiisle perftri&os.
o) Vid. B tfkiifn. ôfver Vermi, af F ernow p. 52Ç , & in Suppi, p. 890.
p ) ln Cnrlsßcogn trafhis tantum nomine Finuekroken , & in Vdfehd- rhid qu adam in teinplo fnbfellia, vulgo Fintttjlolnrnn difla, illorum me
m o r ia m lervant. M ulto vero minora funt illorum veftigia in N yed. In ter ritorio Gtlherga tantam hodie Inbiere mutationem , ut prater nometi n i h il fere cum reliquis Fennonibus ipfis fit commune,
rirorio minus conveni r q ). De præfe&ura K y m e n e g a r : - denfi egresfos fuisfe putant no nn ul l i, causfam i n t e i p o ne m - tes, quod v a n a in Fryx dalin loca ab Kymen & Kymeme lint denominata. Alii p e r hi b e nt , illos vi dcpulfos ab ini- colis Odroborniae & Careliæ e Thavaf tia ad C A R O LU S Ducem confugisfe; id quod fimilirudo n o f h a t i u m cuirn populo Eccltfiarum lEitnjari^ Rautalambi, S a a rije rfvi, &C Lauckas c o m p r o b a r e t r ) . Q u o d li fa£ta ejusmodi corm*
paratione invenirerul* congruentia, huic certe feritentiæ?, quam vulgarem in Finlandia dicit Au£tor , n o f h u m acd- jiceremus calculum f) . V er o tamen propius eft, noftraa*
tes q u e m a d m o d u m non una a d v e n e r u n t , ita nec eodesm profe£los effe loco. Stirpis Kaute p r o g e n i t o r e m , Simeon Kante, ex Rauralambi egresfum fer unt t). Ericus blottia- ri V er mel an di am petiit, Finlandia ab hoftibus vaftarta, circa a. 1604 ?/). Paul Laurentii Koknifia, Audfor ftiir- pis Fen non um ad Tivibonäs & Längend j-, re£U ex Finlatn- dia huc p er rexi t x ). Haud fcio, an nomi na illorum y) patria loca indicaverint. N o n nifi duobus , quant um c o m
f1 aar,
q ) Melius fortasfls hoc dijudicabit Finlandia: co g n itio n e i n f h u f h u s , moribus & peculiari nnftratum vivendi rntione deferiptis. E x idiotisnnis ipfius linguæ vel d ia le f lo , ut dicitur, multum forfitnn lucis c onc ilinr eu tir , utramque imelligenti. Sunt qui p ofh ila iit, inter S a v n la x o n u m , Kymerne- gar denfium ac noth aru m mannam intercedere fimilitudinem.
v ) Cfr. h ir . Tidn. N : o 5 0 . A. 1 7 6 7 dat. Garnln Carleby d. 30 Mfaj.
/ ) Quod attinet co lo n ia m in Nylandiam & praef. K y m e n g a rd . decdu- f t a m , hanc crediderim inopiam tantum de m onfb ore agricolarum bello in- te rc ep ror um , vel (ponte patria e m igrantium.
r) H o c familiae nom en in O-Botnia ndhuc florere mihi narratum <eft.
D i f h i s Simon ex d n ib u s uxoribus XXIV procréant liberos.
u ) Emit L ä n g h b n de rufticis ad Tdsfeberg, ex Narratione H itltr ic i H e ttr .in Rnfeb.icken, nar. 1 7 0 9 .
x ) Emit Tim bonds ob X V l l Thaleros imperiales; nflesfor judicii irnfe- rioris conftituti rech fuit tenacisfimus , multasque egit causfa».
y ) e. g. Ronkne, Rundine , M e t ti e , lk o iß a , S oban n i, M nm oijfta ,
f l a t , nàtalis extra Finlandiam locus eft concedendus.
M u l iercula quaedam vagabunda ab Helfingia ortum du
c e n s in villula Mangen confedir z). Et Bartel Mattfon c u m parentibus fuis ex Borgfjô Medelpadiæ hue curium d i r e x i t a).
Haec ilia eft gens, quam breviter deferibere apud a n i m u m conftitui; digna o m nino, quæ in Hiftoria patriae l o c u m occ u pe t, nec perpetua obruatur oblivione. Cum v e r o res illius nemo antea arrigerir, nobis non fuccen- f e a s , B, L. quod defiderio tuo fatisfacere nequeamus.
§. IV.
L o c a , quae incolunt noftrates Fennones, a Dalecar- l i a usque per omnes termini anfra£lus ad paroeciam Eda mi lliaria circiter X IV in longitudinem patent. Ubicun
q u e montium juga intra regionem decurrunt, Fennones p l e r u m q u e fixas habuisfe fedes conflat, olim licet mul
t o frequentius. H inc flexuofos tenent tra£lus, & cornu
u m inftar finuatos, verfus Gilbergay Glafva dc Grasmar- k e n y ab Occidente & Oriente in Fryxdnde b), nec non
B in
'N o r r la i, P y n t, H addock, M engelan, K yria la j, Lnurhehen, M aitien, &
c e t e r a 3 Rev. Fertiow allata, Verm. befkiv p.
z ) N u p f a deinde P etro Ikoifa in V . Mangen.
a ) Id confiât ex teftimonio defign. Pofioris Fryxdnlenfium, Maricr- f t a d i i , d. 25 Dec. 1 6 7 1 . Hic ipfe c ognom ine P cp é , proavus fuir jam v iv en tiu m M a tth ta , J o a n n is, & Johannis M a ttb ia in villula Popetorp,
q u a m ipfe primos exftrnxir.
b ) Sunt in Hac ecclefia quatuor montium juga, prima: quafi ma
g n i t u d in is , inter quae fecundisfirra Svecornm prtedia fita funt. I*.mum a b Gtinnarfltng ad R o tn a , quod in Gräsmarken extenditur, cujus accolae o m n e s funt F en nones, L ângfjiïhôgden, Lekvatn , K artetorp, Spettungen , I lre d fjn n 3tc. incolentes. 2 :du m ab Rotiia ad T o rsh y , ubi nonnulla oc
c u r r u n t Fennonum tuguria, p tium inter T o rsly & O leby, compleflens v illulas Bovigge r t , Smp a , M dn gtn, R attfjuberget. & c 4 :tum ab Oleby verfus
in E lfdali et) Regione M etallica, K r opp a & Bjurkârn. M a xima vero illorum pars juxra r eg n i fines habitat. T u guria plerumque in editis locis ltruunt c) cr eb ri sq ue a -
quis c i n g u n t u r , qu ar u m in vicinia fua f ubigunt r u r a , Svecorum d) longe paterniora. Si quidem inter ardua m o n tium cacumina d e g u n t , afpera illorum terra faxisque repleta de prehe nditur . N o n tamen denudatae rupes funt;
fed herbis veflitæ & ne mo ro f æ, folitis in f ept e nt ri one arboribus confitæ, fi juniperum, ple rumqu e r a r e i c e n t e m t ) , exceperis. S ta g n a , ut in montanis r egioni bus , t a n t u m no n paludofis, frequentia funt: N e c fluvii rivulique r a
ri. I ti ner a, quibus adeundi funt Fennones, valde i n c o m mo d a faciunt fublicii, haud firmis vin£ti n exi bus, p o n tes & excelfa atque praerupta mont ium cacumina / ) . Sunt etjam montes f tupendæ prorfus altitudinis. D u o r um fc. Haft eher g e t Sc Rànneberget verti ces adeo funt e xc e ll i , ut in hoc i p f e , mediae aeflatis no£fe , praefens folem parvulum infra h or iz on te m arcum d e f c r i b e n t e m confpexerim. Di cu nt Fen n on es j o c o , fed v e r e , ilium haud diutius c o n d i , quam d u m fumarium Ta ba c i defla
graverit.
' V.
E lfdaJiam , q u a m tranfiens in N o r v e g ia in exfpatiatur , ubi etiam F e n n o nes fibi domicilia co nflituer un t.
c ) Haec quo alriora, eo fecundiora efTe perhibent. R n ttf jtib e r g e t, M ången & M u llk jå r n , quæ fu m m æ forfitan funt v illu læ , fertilisfimae vul
g o creduntur.
d ) Q u or u m in vallis fîlvis, haud pauci fam u lo r u m i n f l a r , habitant*
e) N e m o r a frondea hic uberiora f u n t , quam apu d prardia ruflico- rum majora.
Qu jî a F ryxan ,ie tamen nd Oftntnrh ducit via, amcenisfima efl. E- ditus enim collis p r o c u r r it, p le iu m q u e haud ultra demenfam viae latitudi
nem fe e x te n d e n s, utrinque a q u is, arvisque circum datus.
Fermelandix. it
§. V.
F e n n on um licer plurimi a templis procul diftent i)t f acr a tamen frequentant, nifi viarum impedimentis ar
c e n t u r. N e c taceam, quod dignis encomiis celebrari me
r e t u r , illos in falutis negotio egregie vei fatos effe ; quid?
q u o d vicinos Svecos longe fuperenr. Libros & Svecana
&, Fennica lingva fcriptos le gunt, quorum hoc tempore m a j o r ipfis eft copia k). Qui remotisfimi funt, villas t e m p l o vicinas die Saturni petunt. Nec in feftis folen- n i o r i bu s, Nativitatis fc. Pafcatis & c. domum prius rede
u n t , quam ferias hæc infequentes etiam celebraverint.
E t cum valde fint familiares, rariusque cum vicinis ver- f a n d i ipfis data fuerit occafio; fieri plerumque folet, ut laetius lautiusque pomeridiano Sabbathi tempore vivant.
R a r o tamen jam evenit, quod antea in ufu fuisfe dici
t u r , ut fub misfa nugas agentes facra negligant l). Ad e x a m i n a , quae Cathechefes vulgo appellantur, frequentes c o n v e n i u n t , Sacerdotem, de illorum in cognitione ccele- fti progresfibus. gaudentem, donis pro facultate ornantes.
J u v e n es quoque tempore jejunii (Säftcläßcn) examinan
di t u rmatim villam facerdotalem adeunt, aves, lepores, aliaque munufcula adferentes. Jam infantes quam primum
B 2 la-
i|) Priusquam templum ad Oftmnrk exftrnftum fuir, pluribus fu- pra 6 , & 7 mill, gravisliinum iter conficiendum erat. Id quod inultis a d h u c accidit in Elfdalia.
k ) A boa» typis impresfos join nundinis anniverlariis multos advehunt Bibliopola»: inprimis libr. cantic. Biblia & opera homiletica, quibus do
m i detenti utuntur.
/ ) Pueris o b m in campanarium adfcendere fub concione ' facra » chartisque ludere mos fuit. Tabernam, Tabaco vendendo idoneam, in u l t i m o factae aedis fubfellio habitam fuisfe, produnt alii.
lavacro facro abluendos curant m): m o r b o c o rr ep t i Sa
cram cœnam mature e xpet unt, & vita defun&os trahis equo adnexis t emplo admovent, & decenti funeris p o m pa fepeliunt.
Statueram quidem apud animum, totam hanc del cr i- pti onem hoc fpecimine abfolvere; fed du m i n c r e v e r i t , re angufta d o m i , de L i n g u a , A g ri cu lt u ra , O e c o n o m i a , moribus & inftirutis &c. dicenda, in aliud t e m pus differre c ogor .
«»■) Fam a e f t , Fen non em qnendnm facculo puerum inc tufu m ad verbi divini Miniftrum olim deportasfe. A c c i d i t , du m p a t e r , focculo foris d e p o f i t o , facerdotis do m u m intraret, ut p u e r , ruptis v i n c u l is , e carcere proreperet, gallinas infectans. Pater filium Mattis n o m in a tu m i- pfe lacro lavacro odfpergeiidum protulit. N t g o r i o m n in o nequit, ob lo n g a m & graviorem v i a m , non nifi adultiori aetate infantes faci is fuisie admotos.
