po-■*4 2Λμ^1
«WStäJ.iKS-vr
COMPARATIO
PHILOSOPHIE THEORETICfi
cum Fräåica^ Λ .
jj/ki H«-Löw «-A OrT^t:C.-^*^c.tβΛ^^Ι4-ke» 1,Μ-ον«·^Ρη/<κ qvatn^fr f^l .
to-tpYUrf t~^\- hjP «"fL
éfårchante
Jmpt*
Facult♦Phil* rpfafe
Su»
PRiESIDIÖ
rXMCLAWSSIMl riRt
Dn.
Johannis
«8i(6cri§
Math,
prof. Ord,
Pro honoribus Philofophicis
obtinendif
publice iubmittit examiniMICHAEL WIPPERT
CAA Mo
in Åud.Vei.Maj. ad d. itf«
Maii, Anno i*9|©
UPSALtA
Excudit HinMcus Cumo S. IL M<
β·ννΛ_
fuL^/b|Xl
ev,^JL. Li.
.I fVi
ΙοτΓO-j^lvv
iL·</Ιΐ«>-γ-^Χ^
(ΛΛΎ-^\£>lvvV<V
~Y&*-J»(cv&,v iTllHcVtV,t50^VV-t-fU.UV;X üv.
j■vSvvv. Vi.
/*£·(> ν^λΛ-Ιβ «len^Ac»
U{> Uli t Γ"!υ , ρ. ί
CA-vx|x«~Cife
^Sj£-CC«SH3"0
\x_ir <io"YvuiSiW
^Λ^-f- j-tx.'VVv^CiAiii,
►VWvVlA.
jV-r-^
^
J)
vIIa^ -yvuSvx^uv.
<2^e-r-cté"
ιiv^ucw^
.«Lfc
jjfc
J-ti-Av.VvX/Vi^t"^
^^Ζ,νίνΙλΜν
£^Λ.ν«-Ι^Κ^ CxVivV-tC^v.,
lu^-4)^^φιζί^ι3
oSv-y
|-<<£
jAv-i
toc,CMMl-lKT „ j-i-Aj iuiut YimLyjZAM^^ ilvV>-C—,^14-^-^1 VTVOii l/ilfc^
y-rfjL^ ^\ΐΛ·«ί
JMLn^^·
jniCCXEY-"TMA\^ .^Τι
V"tV^
^ IJjΛ-ΊΛ^
! tf vtcü-Vl^v-C a-Jc 1 U£m^_
C-JvyvyVC^Vi - » ^»ν£θΐΣ.Υ"Ύ*1Λ\λ
.JVTV V"tV^
^ I (JhtY~a.jii.cAJi^Cevv* ]M»vXv^t/
Jc; 0vvn.(W-^Lsjvx^.|v£>VvW·^
^AWtA-Wc) _ Vw*Q^JU^Z^tY^f ΙΪ'Λλ^jVyvj
ix^,
o-^iJ
9(^-frVvuSvvi
COU-J*!.1λ3VV'1.
J«ItvxL,
iit - ^vn i-KdnnV^, -e^ T". ·»·λ h · ·' V· * ?i ^ Γ* * i- j - «# Λ ρVnlv KivXv^vvyif λΛ-VvUV Viivi-CTA11*^ Η- "V.c«jvs-i-iO^^^w. ^^vvC4-iuu>l
5
C4-[*
CO^XC\iu4^:JV.K.
#9
I.
L;c
f^trCr
>v£vft^ytLvfl^ CO Vxa-
I^J^iAlViW
fr^v^wJLw^
Lfe
,~£>
'co^JL^
·. ;UUnut^
O* * ^Iv-vr^vV,
«jb Cr<£ φ w c-Svm-VS«.-. Nj-HjU.
! CSLTML.. —~j · 'ΤΓ uV>^1
yuJ>
Tfc>
τ*-^p»
t
^ CU , VlT^-ix-MV^VwbxrV , lATvCiwUv',
G(ei>crendi(?ittM
in
Cbrifto
Tatri
μ Domino
Dn. m.
hennikco
es*?«**«/
inciutae D»cscefios Calm.Epiicopo
dignif-limo, ConfittoriiPrciidtCollegiiqueRegti
Ephorogravidimo,necnon Ecclefi* Calm· & annciarura Paiion fideliilimg.
t/ldmod.Reyerendfo
Jtnplißimisfit
Virisac
Dominis,
M. C ANUTO CORELIO
Superinrendenti in Carlfjtftftta eroinen·
titfimo, hadeonsin Colleg. Calm. $. S.
Tbeologi« Le&orimcmilümo,Confiftorti
Adicfforidexterrimo» nr&Paftori inA$p
atquePrapoäcoiniftoi;ra$4rffiaudatiifimo·
M. ANDRERE SWEBILIO
CollegiiCalm,Re&oriΛ Logice«ac
Phy-fices Leftori rneritiiiiroo, Confiltorii Ad-fefforjprmientiliimOjUt&Paftoriin ifungp
Η HEMMINGIO
ERtfßSTlQ
inColi.Calm.Eloq.ΑHift. cprondaro
Lo-&orilatidatiflimo, Conflftoriique Adfcflori prudcntiiGitio:jamv.Paftonin3Jtcn(l(rd#
optime meriti.
M. OLAO W A LL IN Ο
Ante hac Coli. Calm. Poéfeos ac Grases
Ling. Le&ori pcrindtiftno Α Confiftoril
Adfefibrifideiillim·.· nuncautem Paftori
in Jtltyln# vigilantiflimo.
M. OLAO R EPPLE RO
Coli. Calm. Poiffcos A Grata Li"g.
ILe&ori digniflimo A Confiftorij Adfeflo« m fidelillirro,ut A Paftoti Cafielli
bene merno.
M.
BERGERO FOLCHERColi. Calm. Eloq, Α Hill· Le&ori fedtu
lg~ CenGftorii Adfcflori fidcliiiim·.
«ftimü
fats patronü
Iifautmbm
uternum ftlendu
in grati animiffgnum licccc
/ qvalccunjue diure toluir Miibaei Wifpett»
Orc recepto folitoque
dl-cenda hie nonnulU cilcnt
d#·vocib9ipiis^qyibyh*£.
cc ioicnbifuf
diiiertatiun-Jculai verumeas cuivisnon mmis inLeina lingva hoipitiiatis (üper*
que patere nulli dubitamus, qua proprer brevitati (ludentes, tempore reque fav tniliari ita fvadentibus, ad ipfius rci cos
convertimus confiderationem,camqvan« tum per vires ingenii licueric,
paulo
pe-tiitius delineaturi. Interim ad fingula»
fem tuum B· L. confugimui faverem&
bcncvolcnttaixi.
Philofophia Practica diriditur non*
pullis intres partes , qvibusdam ctiam
In dualf 1 quorum parte nobis ftarn
piacet, atqoc ita attendeodo ad
ordi-netn doArinz, primam £thicam
poni-inus , qtippe qvetontimtprtncipia &qvaft
funiamtnt* reliqvarum partium» ßgtnt
dt
Th»
C<T"V-0»A/W C^r.^.U.
1<J.
^}.·ν<^Λ
z\klc*.j-Å
f<vwvvA.*.
C·.J2« c*3~t~^z-l&z+a-f. ß-J.XU i»eA„iS*t-|i- ,
_r p$ßi$nibm feu
affmidnibm
smimi, de
vitiis
Jj^
j <y vtrtmttbtu , earumqueoätombus:
do»miqut dt fummo bmo & ultimo βne
hominis.
Uti Ipquicur Dnu» Fcrerius iib· i» cap#IS. H*c pars qvam Echicam
voca-. muf, un t
ver]*
vt(λ noßra dnx & moder4"5 rjtrtx eß. teile Horncio in
prarfat,
Ech.
r;Huic idcoque lummo ineumbendum eft
Audio, fi reffe qvicquam in vitagerert ae
ft<^ ιportum ahqvem feinttaus human*
attingt-ήτΤ» euftmus tår.
ibid.
Plura
huc
facienda
fjt
^deantur
tnDedicat.
Burgerldicii
ejus
βΛ
^Ehiloiophiic
tnoraliprarfixa.
Confera-m
-fl
-tur ctiam Ethica Wendelini, Hujus ur| ius ec utilius major eft, quam ut noßra-\
ram ilt virium eandem condigne de-
/
feribere ι fit itaquehoc
pauciidiäum
de Ethica.
Th. }.
Sccundo addueimus loco Politicara
communcm onmium Cerefententiam, TÉ quamvis ratioac ius
e&cclicntix
acprac-C4U"i viitiLUv-vy fvreii^via
£.
|v^(Wb^-
i
Zantic l ut dielt Dxxut Fercriu» tik. u cap. i 8,prt αϊ um
obnncre
poterit
locum,
hane adferens ritioncmS Etern/n ad bänt
täterλ tanqttamextremum&finem,Tcferuntur\
unde Arid. Üb. i. Ech. cap. 2. dc än ptincipio Mag;. Moralium cap. I.
* Etbicam iubjicic Poliriae,
ejusque par*
temquandam
iicit.
Him
eft tilus, qua tåoiu-s , ut finc hac nec munduslalvut.fespubiica incorrupca. nec civilas beat· eile pollic« Haec enim (ecundum
Kcc-kcrmannura in pr«cog«
Syflcimtif
Folie. Monffrat sa medit, per qua publi-tam felttitatem ajjtqvuntur tili, qvt expriva¬tiv {ocietatibus combinati, majores
tios
(ipubltcos eatus pagorum, civttatum,
provin-star um (i regnorum
tonßituunt.
Hujtisrc«verentum adco vcriti iunc Plato, uS
•ppellarie cam omnium dt[cir
linarum
ton*fttutivam: 6c
Arift.
1.folie.
cap« 2·omntum dtfttplinarum άξχηηκτηικηρ, qvaf tittat arthifabrtlm,Η prtneipem ac rtgtnam, iduue ^ravidimas ob caufas, qvasrefert
Cla« Kcckcroiao; in
pr*<og.iyft.
fo-vx A t^*· c
^ il'1"1'"Ά
M» txA/O-Yvb^v^ Vvlo^lÖ 'V^Ctx>vr-f—CVw.:U.VX,
,XA Tx. c
Τ44"tv ^_ ^tr-L'Viijrr *Λ*ίΑι»ν bv.W-r-O
v^~ ^cJck^ ^ίVU4-07V y^~AÜV
Ι "Ο^άΛΛ.ΰ.Ιία.ιΚ* »
-Wl^Jhuk conftare bud-m, quam Ethicse,
fe^-quam
tarnenuberius piidicare
(uperfe#
fcf^^demui,
rcmittentei
Leåorem ad
Philo-,;Joph°s, qui curatiui eam pefpendcruns
>u^L^xbibueriintquee
,VCJ Λ·· t i
JJvJcjkf«!·
|ΙΛΛς5«γ»ΛΑ
^*ί
Vi
ANJL t-vv^zt T\ATIJ4^K|k~j^vxvx'
'^A,VvcJSA^V
jn-tjfsivwcjfo-jf*
"VvvAlui trtoOVuO\fccii£,: 7^·Α/ΆνΛνΛ,^"VΑ '\JÜSi
r
subliac Oeconömicam
compleaimurffj
■^S^cujus
opcfaroilia
dommquedcnique
to-t&rcfle adminiftratur. ut tandem adfe-jß
I^^^Jicitatem
pcrveriiantilli,
qvosuniusdo-'u
I
ψ\ mus^oc^ctas
cöojunxic.
Per hane
enim
fic Lom/fa» utilis; jncunfa ($benora« teOt*i Keckermannocap* i.de.Oeco- ι
i8.v^.y|v>^i
omj
agenerale
Qvanta huie debeatur
r - jaiis pb ufum öc utilitaeem ejut maxi» I
mam, non poifune ignoraie tili, qui
fciunc qvant* (It ncceilitatiidomum ac familiatn reåc geri & admmifttari, ut tandem ad illam perveniatnr
felicitatem
0qvam intendiint.
Eflfent
forfap & hk tddendae harumdefinitions,verumcnintλΔΙ "T►Ί-0~ C&\^£if~<t*—4.
f\
t«f V>-diVi Mwi w"
^ie>
ad.vvwltdd* Κ^ΛΛν». «fiiwAy Κ*ΛΗ ^Χα «JVC "il^)
-.\u-vj3fctA-CbC^i-Tdci 7ίύ(»>/'. ',ΰΓς, HcU^rwvcv ι v!v^ iuUjV
ή
WCA,ΑΛΙ*. βWwi
l4T ULpt-fe-T-«—
1νΛΛ*<-νν, wlVtf Swi(Um tiC. vfrU-V^W1 K.
•^»-U^iti «AötciKintiui,
M-xv-te-^T
ftcto**IM',«era minui frcccflV»un>ίΙΙ,,Λ »fr. *££\
'^yi
^y^vuvv,^ΛclöiU ;
~
λ l'ü· f.
utilitatem fcociiis Hujäs
■c/
3
g
c»» aibitMÜ^lgum
piffimipud_iMo«£f
lophos cuivis obviam cfo
pofliqc,
uoiJl
* cum illis » quo: ad hpc argumentum am*:plius illuftfandum
facmnt;
quar 4riobif^?^
on&ifla funt, inftituti ac tciiiporisratio-cS^.
ne brevitatem
ppilujanteV
·&
qux
r,i>niai
noieicufa^m
iri.
../
ti? -TT?
i!
w\
é%
-T"f
Ii
ä
$
1
«*— ,r- ' — -sr :— *-phiag ulterius dpclatandam qvod attinet,
videtuf ea prirno velutincuicu iefc
ino-liiniura ocuios aaimöique mgercre,
prb-pter ufum iniJgpem inque
reprxfertinj
civiliiacepatebtcm,
unde haud imtneri-to aviris in ea alioque ftudforuin gebä¬ re ultra commuticm verladsiortem.mi-eitiie afpernaridis infignitaeft nominibuj»
ψχ
haud
raro «p.Phiiofophos
vidcre
licetj riiaximc autcro ap. Cic: f· Tuicv cui dicituf vttcs Jux, virtutii
indayatrix,
vitUrumtxpultnx,tnventnx
legum»
magißrφ
mmm acéfcblme.
B Th.
Tfc, ί. ' r
ftatioaes hujut appcllation»nec
Cm
ålioivc fugiebassÉ
Fhiiofophos patiio'
se«.uracius modoad utilitatetn hujus ascee« dentes; aeoape qvod vieaoa
formet
fk
diipotss?, aßsoae« rcgat,
agenda
ås
o- *«nittenda demonftrce» ut fere loqvitur
Seneea* la hochaud piaci
Philobpho-ruin ipii
iuffragantur,
qvorumco&fen«''
fum nunc cxhibere ac enunaerarc nimisföret longum;iuffieit
adeoque io pfseicnti
unicum hocce aanoeafles eaminftartr«
tis medicae, remedium tota noitrac prae- . ftarevitar. Qvare
haud
dubia
minuj ye»remur cam magnifacere, ejusqué Tore cultorem felicem
pracdicare.
Th. 7.
Nec parum
deoiquc hane
laudayit
Phi-lofophiam Platocum
ailercrec
camcfle
Bornim ac invtnium Deormm, Qvdnespri.
mim adWorumtultum:
jiHndo
adjusburna*
ti-^yp^r^.
num, qvadfitum
sjl
ing^tembumardjottsti^f^
Γ te: tumadmodsßtam,magnetssdinemqut
ans%.\
W erudiviti eademabanirno» tanqvamabccuiis caUgtntm
åijfiuiit*
Cic. i· Tuic.Nechoc Ciceroni ignotuaa
fuit,.
quivocitc*^.^1
tulturamanimi. Tuic, 2, qvts medtturani-rnis, manet fvllicitudtms detrahit, tupiditati»
bm kberaty pelht timcrej.Taic, a,Etprz*
J2L-/
terra mäterommumbenefaBorum, beneque
Horum» de Cla» Örat, vitiorumpttcatorum* hZ,* quenoflmutnomnis å Vb.lo{ephiapetendacor»
'^fpT
reBio
tßy TSTc.
5éfi**bacfitrinonpQteß utfanatus fit animus.Tufc, 3. Demus trgo nos kunexcolencios, pattamurquenosfanari,fs &
boni&beatieffevelimus, abeapetenda
omtnjLu^'
ajjumntabenebtateque vivendi♦ Tufc. 4·%:,;
Etiapjj
non nullahonusn adPhilofophi- ^^am in ffcncrc fp^arlevideanturj
timüT^
tnaiimeinpraÅicam qyadranc.Thé i.
Atquc ica obiter sc pro inftiiueo
co-satiiuomscxccllentiainpra&ka:
ι * 1%
,
ψ*#ι
fraü4
ptfoifuit.tétttcraf
iö
qyfiem
auiu deilrué-?
tci objiciendo hafic circa
ifegorium»
theorcricafft circaotiumyerfari, & otil
cntslco Dobfliofetri qua?** negotii
condi-eionem$fle* ätqvi cogitare
iftöi
paréft»
non ram otium quam negotium probäff
Iapitntibus» quo proplus
ad ΑβιιΟίΐίΐΐοιί
Dei accedcrefibi vifi iunt
fimititüdfoejm,
lAcTicet
DciTcoIi
finé eögnitiöne η00boflits åc una Harum altera Carerfc
ne-qveat,
cultum
ramen Cognition! prifc»
rimui i qvippe quae afrfque atßore etiam
:fte
potcft,
utlitis
clarC
demOöftf#£
>«nd. inprxfat. Eth?
Th, 90
KWofopfiiä
theoretfci
ftra
pimc dcffaudanda eft laude,« attamcn ad
praftaritiam
hu
jus tiftn*äctcdir) etfi
prg« jfemtflTrö!. qviquc Philolpphomro Vfctt. eantmnftudiis triluérinf ThtOfetic».titl^earmtj
«nmiiri
ih
to
cenilÄerefchtfr
A~~* 'iL«»οιί.
ρ
r£j-k-—, verfarcntor retottr&^ittoité
f gvnd ii. Åuraeftantctcfftpus SdcrfrSB«
Ätqug
itavete{apiénce*'& Philofophi habebaatuf,
qtii nuraeros mötösquij refufrc&MiuÄP traåatent, inque ci liimmo inqvircrcnt
{tudio.
Th, io.
Etccrtccivilcrrt
AfcipimaftiréfjpcÄiiri
facilepatebic, ob üfum ·η vitainMgnciri j piütcönobiliorcincffcjtanramenimHabet
ion^ciuP^eC
felicica-finchoc vii ftlkiéafi^ tirebitur nomeru
QvOniärti
ritftio dtx&ric Fbyiicum Mathematicum 6t
Mtta-phyticunl ömnis cxpercetti
wftffüt
fc!f-cefti, verufln.Pbilofophum
praßicurtinOQiti nuda cognitiooc qViclcetitcth Μ in
«diqne pergentem,,qvaptumris glorian*
tor thcoreticam &
praeieftim
Mctaphyfi-, catputthcoreticarurn
diicipltnaruqinrjp*
ßantiilimum & irapraåicarom jirxftae.
4fm™ löbiliiarr^iio. toéf ptafticas t. ripi«
ti.
reperiri
miila,
quatemnesiupcrectheor^
ekas, fibipcrfvafumhabene.
Ovis
v. era»dat catioteiftefie Pco
mctaphyilcii
prp-,be inftruÅurolubttlieatibos.quamvirmti» busioflfftawmoralibos
Th. ii.
Aj»\nt porro: Theorctkam
Philofo-
^phiam ejuique
funÄioucmanimaeratioEU·
yj li acDeoconjunfliODCnicflc,
cumplane^|
iimplux
iTt
thioriafine
corporisadmigj«.
calo. praiisv. eo n>aximc nititur
adeo-
,^|j:
que ionrmo talo retnotiorque a natura
aJj
divina.Vem nec theoria prorius finccor-
^
poris
mmifterio
pcrficiturpdeoquc juftatn
)fxrogativamnon habec, necmagi» ho a.
.IWÄT-, «-M- f\-y νΛν-t^t-^ ^ C
InemcumDeocooncÅit aut magisper- f
icicqvam
pragica
ul
~*t .
ΓΚ1«^|-ΙΛ HVfi-ί-y-*<txkv- ^
Pofica arguraentantur,
conte»pIatk|i^
vas difcipliriasescura prioreseile,
φι*
prrfaneiores
å fcd illad ih€nnum eft argume&sum, aecäffenfum obcinerepb-eirit, -ni# prins contemphcioms patrons,-r
Äbe
naeura prius prajfhncius eife po.-· "T . Äeriori .eviceriar*Th. 13.
Shl
%[ DeniqaeinqvJant: naturalis eppeti:us
3I aircrum cognitioncm nos potius
incli-/> riatquamad aÄionem moralem; fedåpra· va natura hominis invalidum pctitur
ar-*{)·
gumeaeum* qvanquam η. appctfcus illc^
i
nulla
remagis
abhorrcat,
qvaraåmo-uli reåätudinc: poftquam tamcn vitii
kirpitudinetn ac virtucis pulchricudinem
£' xftimarä å rcéta racionc edo&ug fuerit5
i
L lemge ardentiori in virtutemqvamteien-^
f
tiam fertur deiiderio. Qvare Socrafcscum tantam hujus Philoiophix agaofce
;' rec utilitatem, pofthabita rerum
nacu-ralium leientia & laboriofis ac fterilibus
5v; cöntempbcionibus,eotus in Philofophi-fciL am moralcm incubuic, & adolefcenci« c; N·" btst iacumbeodum ciic judicayic·
■
H*
Höben! tc aiid baud pauca argpiajBfU
ta,
qvibüf palmam
philolophiar praöic*prxripcre
ftudent.
quxbrcvitatis
cauialubente? praetefimus* cum niiousadrem
facerevideantur> hocceCaritumadjicieo«
tes»theoreticamPhiloiophiamalias ma*
xime utilem & néceiUriam, deftitutam praxi parum
prödcfle*
^efum conjuii*Äanicumhat mulcutm
Adeoqug
dcdtillius nobilitati dctraäum velimus nihili
it* vitse communis& condicioiiis huma-p*taufa> hane longe
uciliilimam
préeftapiiflimamquc judicamu*
^
.G·
k·,
cΛ. a-\'T-f
^^
ΛΟ-Λ^ΖΓ<ί5 ilJkiW« I jι, cAvJktW <wSlU>>-\, s-'ij. t«CU^-vca»,
VÄ^A^a^-vUs;
*5·CJS-JNMJt
j"Ju>^Jk»vX Λ».kJ» tc«-V«^· e
/Γ4^«,-u-
^JU
μ*
{J-v,
—-«»■
jsSU^lk^/Vw-iv ^otrvlsrvV · U °~vv·"** «αλ.J\«i .