• No results found

De animo fluctuante, dissertatio qvam ... sub præsidio ... Joannis Bilbergh ... Placido bonorum examini submittit Joh. Tybelius Gest. In auditorio Gustav. majori ad d. [31] Maij M.DC.LXXXII

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "De animo fluctuante, dissertatio qvam ... sub præsidio ... Joannis Bilbergh ... Placido bonorum examini submittit Joh. Tybelius Gest. In auditorio Gustav. majori ad d. [31] Maij M.DC.LXXXII"

Copied!
40
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

3/ Θ.2>. DE

Α

ΝΙΜ

Ο

FLUGTUANTE,

iDiffertatio

Qyam

Ex eonfinfit Vener. Fäcuit,

Philofo^h^

fub pYäfidio

AmpliJJmn

Fin,

Dn.

Joannis

^iißcrgß/

Mach» Prof» ordinarii Pro conjuetis in PhiLhonoribm Placido bonorum cxamini iubmictig

Joh*

Tybelm

Ge/L

In Audicorio Guftav. Majori

) a.d^/Maij Μ.DC.LXXXih

HotUim,»

(2)

Jtymndißimo

in

Cbrißro fatri

AcDomino,

Dn.

olao

SVE-BILIO,

S.

Th^ologiic

Do&ori

celeberri-mo,

Regni Sueciae

Archi-F.pifcopaeminen·

Acöadcmig? Upfal

ProcancellariQ

Α»ηρΙιίΤΐ

no/riec

nonConfiftorii

Fxclc-ßaftici Prapfidi graviflima

Vairono meofubnißc &reverenter #

ςοίξηάο

Vtßc

flnrimum

fyvmndo

Amplißmocjue

Domino

Μ.

PETRO

FÖN-TELIO

Paftori Gevalieniiom

longe

meritiifi'

H3o>

GeftriciaePrappofico

laudacifllroo jj

ξχInipcåori

Gymnafii

Geval.

vigiianciinmo

f

(3)

Reveretidiffirne inCbrifto Pater.

PI. Rev.AmpliflTimeque Domine. C1Tßnullum ßt dubium quinadventus tu*

*-~*u5)Reyependiff.Dn. quem optamusfdußum érfeäcem> latißimis omnium animispariter,

acvocibus

excipiatur(nemoenim

efl

quitante

viroadvementi votivdcum acclamationeoc* currereηoηg&udeat

)nihilominus

tamentotία*

tanttum vocesmaximaßuipartetibi^Re

veren-dijf.Dn eßcignoto6,eßquoånosmale habet. A-Iiiita aliam feß mßnuanäi arripiant occaßu

onem>egoautempraßntem hanc>qvdReveren» dißimonominituoquidquid hoceil

exercitü^u-tinamtamfelicicumfuccejßu quam pia inten¬ tionen injcribere aufucputabam ejje

com-modißlmam. Excußbit meßeromos ilie^qut jam diuinvalmti & βßcuh noßri malitiam-t

refpicerevelimus haudreprehendendus, quo

fo-lentUMufarumcuitoresperplurimi, hocpädo

UMagnorum vtrorum quarere patrociniunLs. Caterumne horastuas>Revercndß. in Chriße

Ρater\Sacrisnegotiisconßcratasintempeßivui tncondito

hocßrmonis

genereremorarividear,

paucisTibiReverendijß.Domineme

meaquefiu-Hacommendaße fufficiat* ^Adßt tibi

DEus in

&iuö her

^Archiepißopatiu

faß

igt

ogratiaac

(4)

benedidiionisfuA aarΑι ui

Eccleßa

ejus

navim

intercttroceshujus

mundi

unäas .majorιquam

Aliascumpcriculo

fiuföuantem

majcule

guber*

MS)atßin

tranquilium

portum

jeticifjime

de«

duc as,ιάφ(infapremi

numtnisgloriamJsccleJiA

miiitantisjalutem^

noftrorum

omni

um

fruftut

&tuumäenifytuorurn%

comwodum

at

dp

u

täl¬

tatem, quo contra

herum

temporum

tninas^

malenjoiorumhomtnumwfdia* Jalvus

incolu<*

mijfy evadas.

Jgjuod

AUteWyVlurimum

Rev.

ΐ>η.

levidenfes

hake ρaginas

Amplifjimoncmim

Tu

o

infcriptas

e(Jecupiam^efjecit

fingularis

Tuain ar

ttum

li-heralium eultores quojcunß

benevolentia,

in

qua

confdoparatam

mihi

quogjore

excufatio*

nem♦ i^Accipe

proindeplactdo

Jerenoque

vulttt

quidquid

hoc eft

munufculi

bona

meη

t

is

indicera

&meinterchentesTtiosfidtgnus

tibi,

PL

Revt

Vn.vifusfuerim recipere^Tuoq:<

favöre,

utateA

pr*Jetcm>ita

etiam

abjentem

amplebll

dlgnarea

Servet te DEusjtib/g,Pl. Rev. Dn. ut

mentist

ita corporis vires Lrgiaturintegrasi

longa$£

vita tempora

adfignet

bcmgKiß.me-J-ReverecdiflitriorurD&

Ampli^e

jnorum nominum Veltrorun»

ObjervanttJJimus

JOHANMS

lybeiio»

(5)

Caput

c

§. i.

fe nu&uationc ånimi fivé dü*

bia ipfiusconfciénciä a£turioperaé

pretium cxiftimarnns aliqva, qu®

äddubicationero

ipfam

ätcinent>pra?micte-ré, idqueex VeterumjdxtaacrCcentiörUM

Philofophorum

doÜrina>quacehüsufuino*

ftrö acinfticutö conVétiire videantur.

§.1. IriteranciquifTimos Do&orum» ut tecenciores nuhe taceam, ad veritacis Co¬

gnitionen) commoda via pervenife

folli-citos> fuerequidamj qui camper Difputa-tiones,

dubicationéfque

commodefatisin»

degaripoflbexiftimarunc. Älii Verohuηc

perdubicacionem philofophandirnodum*

velpocius dubicationem hane,ante

Socra-temApoiiinis

öraculö

iapichciifitnuni

jii-dicacum,

hasikationem yencacis ihqiHß«

(6)

tionem praspedientern,appellarunt. Nöd papci ena poilerioribus cemporibus

philo-fophates, bujus negotiidifåcultate indudi,

tiedubicando quidem vericatem inveniri

poileftacuerunc.· icaque in continuaevrnf flvedubitatjone,dequamoxplura,immoci

permanferunc. Caufamauteradubitandi

Veceribus PhilofophisfuiiTe difficultates

re-rum ab obfcuricate eaxum ortas, &infir'

micatem intelledus, cui diffidebanc,

tefta-turCic,L 4. Acad'.Qvarft.Notaeilvet.Phih

qverelaapudCic.l, i,Acad. quceil.de

difii-culcate ad icienciam rerum

perveniendi.

'Verba ejus h#cfunc:^^(loqvitur hic

de

Philofophisveteri b9) nihil

cognofc^nihit

per*

cipi) nihilßtri poffe åixerunt:anguflos\en*

fus, imbecillosanimos,brevia curriculavitai

& utDemocritus,inprofundoveritatem c

[fe

demerfam,

opiniombm (fr inβitutis omniλte>

neriy nihil veritatirclinqui^ åeinceps

omni

4 tenebris circumfufa dixerunt*

§. 3. Sed ut jam de fingulis,

breviter

tancura agaro, ( non enim anirous eil diu

faüce imroorari )videamus primo ea,qua; deSocracis dubicacionetradica eiTe perhi-bentur.

(7)

β

c bencur. Sbcratémin vericatis inqvificione

olirndubicaiTe.Placo ejusditeipuipnon unö

inlöcooilendic,prärcipuéaucem in Meno. teileGrav.ed.$err.p,8o; fenibsverboru hic

eil.·OSocratcs^måivi eqvtåem^priufquamte

convemr^m, te mhii aliud quam dubiiare^

& in eandern dnbitationem dhos conjicereβ

Unde Euiebio l.j.Prasp Evang. c-, i4

db-öus eil perUm de omni redubitandi. Sx~

piusde igtiöraria iua

(confiilic

dubicacio

iii

ignörancia) conqueitus eilSocraces, ita uc dixeric (e nihilfcire nifi id ipfum quodfe

üihilfeire unumfeieba't. Quidaütemfen* tiendumfic de Socracis confeifione igno* randas, aucquo loco habénda,incer auto*

res non beneconvenic. Cercum tarnen

eflOic.confeiTioriemejusignorantiasappel. ladedubitaciönem üb.i.Acad. quasft cir^ Cafinem quando aic:Socratlsdubitationem.

deomibmrebm & nuliaaffirmationeadhib.i*

ta confvetudinem differenäi relicjuerunt«

Nequehic exiilimandumiemper &ubique

Socracem dubicafle» Merico énim å Cic« löcocicaco cdrum numerö exemtus eil9

(8)

quinihil fciri poiTe afleruerum. Nam

qua-quamdicicur dubicaile,camen vencacis

ex-pers non fuic, uc ceftancur icnpcores»

Hunc dubicandi modum, per diipucacio*

nes,quas rogando&

concradicendo

pro-ponerecrac folicus,inilicuebac. Idqueco egic inihcuco uc nonflncm fuarum

diipu-racionum habercc dubicationem, idenim Scepcicis eft proprium,(ed uc inutraraque

parcem diipucando quid cerci veriquc

in-venirec. Nameo

ufquedubicabat,judicl·

umfuum recinensj donec

perfe&ioribus

cogiracionibus vericacem

å faiiicate

diicer-nere poffee* Audiamus Ab. Gra

vii,

de

dubicatione Socratis,fencenciam, lib.2 dc

fpeciminibus Phil: vet: c.2,

propofiram

:

Condat, inquir, illam dubiiatwnetn

Socrati-cawnonfuiffenegationem neque

ajjenfionem,

qua incerta

approbaret

aut ludicaret\

f*l·

retentionemjudicu, qua

interrogando

ex*-tnmandoque(ubinåe

hypcrboltce

vcl

confeßi

fitendi

ignorantia.vel

pottus

difjimulatdjtf·

tiqvidprafertim in

moraltbtu

repor

ire

fatt. Pe moreSocratis difpncandi,quo-modo fciliccc folcbac adveriarios

(9)

s

t&i&ytivin dubicationeseos conjiciens,uc

incerci eilenc utruru pro vero haberecur :

&qvo pa&oeos

adabiurdumducerccon-fucvic, videacur ii iubcc Placo in fuis

fcri-pcis fparfimj.

§. 4. Placonemquoque,uc de conunc

pauca dicam, ex parce dubicacorern fuifle

liquec fcaenimCic innuere videturlib«i#

Acadrquaeft. Fxipfe de feloquicurinFpin*

cicanceGrav:ρ 974. Nonneigitur hoc

ma-xtmefuniameto conflarevideturb<ec noßrci

de

Jap

teηtiadubitatto&

in quißttoφ adhunc finem maxime referri ? &c. Idem quoque

deeoSexcEmp.

affirmafle invcnimusl. 1.

Pyrrh.-Hypoch.·c. $3 qvam longeveroab·

fueric å more dubicandi Scepncis uficaco

ipfe conficecur prseferum in Phacdo^c p# 90. Non cnim propcerea dubiravic Placo

uc incercus

iemper cxifterec,fed ucad ve*

ricacisinvcncionemvenirec,uc ipfe facis,in

cicato loco fecundu eundcmGra indicac, ubi

ct^mXi^iowScepcicorurnimprobac& rejicité fct videancurea,quaedixeric Plaro

in Timseo

p,40 &49.exquibus facis

colli-gi poccft quid ipfe (ua dubicacione

(10)

derit.Multa enitatanquam

indubitatafup-"pofuic,vel exfuis probavic

prmcipiis.

Ιη

fnoralibus aucem,utaiianuncraceam,eum jfubindedubicaile Arirtoc.I. i.deMorib.c 2. ortendic. Curaucemnecertehabeamus

fx-pius inmoralibusqvam

aliis

difciplinis

du·

bicare,ex feqvencibusconrtabic,

§ 5·. NeArirtoceleiplumhoc

inlocopra?-teteam,vifum quoqueert:eorum

hic

men-tionenfacere, quae& ipiehac inparte tra·

didic &alii de eo commeraoräre folent* Ut nunenihil dicam de iedecim ejus

dubi-tationibus,ica enim easappeMar, ubi

aliis

fnlocis ab eo allegantur, Jib.

Metapli»

fparfim propoficis, nocum ertex

Grav.

1.2,

deSpec,vet.Phil. Arirtocelem

exirtimac

fe

operaEprecium

Futurum

vericarem

rerum.

fequiiituris

dubitarej qvod

mukis

ex

Phil.

ortendere conatur. Éc profe&o

novimus.

Arirtocelemdixirtenecertariurnerte

omni-busdubitare. Ecl. 1. Metaph.c. 2.

adrnira-tionemcum dubicatione conjunftamnon

piatumad

Philofophum

faciendum

efFeåu-;

rärndeclarac. Quidaucem Philoiophus

(11)

ö

cfibencdubicare,racioneoptima dubitarci

id exponic Foni.1. $*Mec* c. i, Quam

ve-rofic difficilecumracione dubicare ipie

o-ftendic 1· c, 6. Met. circa finem ubi ait ·

Btenim dehis omntbwsnonmodoveritatiseo~

■gmtionepotiri>ßd&rattoneetidmprobe

du-bitare hauetfacile. Eiledenique

dubicacio-neminLogicisneceflariam,ucpoce in

acu-tis paralogifmis &.arguraencacionibusL

1.

de Soph. Elench.c. §.5.4. 5, iacisindi-cac,ubi eciå dubicacionem in licigiofam&

diale&ica difpefcic, Qvaracioneaucem

fö-phiftica argumencacio maximam facic

dubitationem>&qvapa&o ad verifaliique judiciü SyllogiÜice perdubicacionemper»

veniri poceftGrav. exArift. 1.2. de

fpecim*.

vec.Phii»c.7.exponic. De pofterioriunurÄ

tancumlocumex Ariftocele proferamusL

i. Top z*ubide

Syllogifmorum nocitia

fic locucumeiTe invenimus: eam fcilicec

utilemeiTe adPhilofophicasfciencias; quiaf

inqvKycum poterimus in utramcfve partern

üubitareßaaleinfingulisperßiciemus

verurü-&fal(iwLi, Qvomodo auceta Ariftötelte

dubicandi ratio diveria fit å Socracis : de

(12)

8

quibuspraecerea primo re&e dubicandum

cric: qvac resiecundumPhilofophumcum

frußu induhicacioncm veniunc:cur

deni-queinvericateinveftiganda a

dubitacioni-bus fit incipiendum : & num Philofophus

inprinc,Mecaph. ad fimdamenca fciencia?

ponendavuk dubicandumefle: &qvae hu-jusgenerisfunealia jamnoneft animus

ex-cuEiendi, Etroirtimus haeeee, propiusad

Sccpticos,qvi unice dubicacipnibus dedici fuerc,accciTum faciences.

§,6. HiScepcicidi&i quoque Func

Pyr-rhonici,åPyrrbone fefta? hujus conditorc*

Fcqvia Femperΐ&πξχσι, dißi

quoquefoere

Namdubicabanc,utpervenit

ene

idemqyv qvam ArceF induxic,&

ατα^-ξίαν, qvå circa opinabilia, qvas allquam ccrcicodinemelicerefoiéc,feimpertutbacos,

retinenc,nihil é deftinaca ftacuere

volen-tes,nihilque eorum qvae fub quajftionem caduncdogmaciceproponentes. Sicenim

cx dataopera fibi perFvaiurn habebant

o-rnnia eiTeζχ$.Ίοίλζ7Γ%,nihil cerci, nequede

reiexiftcntia, neqve inexiftencia, ur loqui

liceatjftacuendojneucrumborum ad fiuem

(13)

obcinea-obcineodumvclnonobcinendum

afRrma-rioporcere,Hanc veroincerticudinem tri* bucbanc rebusipfis,»ucnanmagis de iis

ali-quid affirmari quam negari poiTec,& vi¬

ceveria; qvemajruodum ceftacurVoUhis..

Nonenim bi, ucCarneades. cereiae Acadc-miae condicor;conrentifun:denegafle

ho-mini vimverumå falfo

difcernendi,quod

tarnenrebusineifeadmictebac;fedrai

ivclcYti Λ.^ΐΛφοζβί. ^ %ςτζ$μγ,Ί&. £

i-vU&vx, effe dicebanc. Hoceft. res extquo

indifferentes, incertas.Injudicabilcsuc habet F.ufeb.l 14.c.7.

Pra?par.Évang

Bcnemencé

CorumcxprciTicGellius hisverbisl.ji.c $·,

Sceptici nihil decernunt^ nihilconßituu»t%

fedin quarendofemper

confiderandoquefunt%

quodnam (it omnittm. rerum> dequo äecerni

conßituique

po(fit. Et paulo poil; omnium

rerumßdem verit

atem.que mixtis confußf

que fignis veri atefc falfiita.imprahcnßbilem

1>ideri ajunt^utquifquishomo

nonpracrps

nequejuaicii(uiprodigur hkutiverbk debe-4t, quibus auciorem

Philofophi4 ißuu

Pyr-rhonetn ufum tradunt, Concenderunt

ka-que bi unacumArceC,res omnesin fe

(14)

fö ♦

certäs c(Te,&proptereaadverum fallum-ve perveniri poiTe negariinc.·

Hegigyosβ^'*·

, ' . w * / >, η Λ >/ 3i \ »r )

<?sÅtyovTOLSότι is μάλλον εςινnxx eszc,w g ί9ΐ>^

ύχ 'é&v 'ål*ilk e<7iy. De unaquaquere dicentesy

nonmagisefiquam non eß> it

smeß>noneßt ^

ne^noneßyuc ceftatur idem Eufeb. cicaco. loeo. Iuque propterparia in oppollrisre»

bus& oracionibusmomenca uchabet Sexc.

1« i. Pyrrh.c.

4.Ecpaulo poft. 1. i.Pyrr. c.6.

inquic T<ymtrriλο"γωAoy(Cjh &y<nx£i7U>L

Omni vattoni ratio aqualis ponderisßve

me>

men tiaéverfatar; ica uc ne iilud afiirrna*

^

ne auii fintfenatos$rhomineseffe ucob'

fervacVoilius:nequefe idfciréquod

nihil

fGrebancjquamadmodumLaercius de

Ana-xarchö eomemorat, Quod aucem Sexcus

didc Seepricos non defpfcraile quod

fieri

pöffötut aliquidcomprehendarur,ex parte refitefltiam eörurn de dubitacione mino¬

rem

reddit.Quamq.am,

teftante Gellio

I.11» Nöö.Äc^c.y»neidquidem ullo ρaclo vider

i

verumdieånty qvodnihilejje

verum videa" tUK Sed pracerquam quod Pyrrhoniei

pfoilofophiiefuce finemfeceretkVztivw»

af-|efifusrecentionem,etrari3 voluerunc eurri

<·■

(15)

η

^um anittii

tranqvillitate,

vel

mperturbato

1 mentis

flatuconjundiutr» efle.

inquounö

ab Ärcc£ ienteaua didinganicur, Quid

aütem de feoiuurn errcnbus

philofopha-ti funt & quomodo fe in vica coramuni

geiTeruoccom aébonis

experteseßenequi«

vere,qua; quoqve de DRo.ejes exiftencia

& providentia; & quam

hxc

éorum

dubi-tacio contrariaeftChriiiiansereligioniiyno

bujus eil locipluribus d-ifqtfirerc.

§. 7. Nonnulia jam d$

recentiorum,ut-poteCartefn dqbitarione reiknt

dioenda.

Ejus dubitatio quam aliena ße å Sceptict*

ftnoipfe facis indicac m

raechodo

iua§.3*

ncc tarnen in eo,inquk>Scepncos

imitabdr,

quiäubitanttantumut

dubitetit

>

φ

pratert

wcertitudinem ipfam

nihil

quarunt* Nam

contra totusin eoeramut aliquid certire-»

perirem. Etprinc, Phil. c. 1. §. \o, contra

"

Scepticosvidetnregifeeorumque

dubica-tationi remediumpropinaile. Ubi poitqua

ortenderacquopadtoerror quiinrebus di-a

/ t judicandiscommictiixpiusfolet^coilique<*

at,videlicet fupponendoDEumtalemno« bis facultatena

cogoofcendi de i

hie, qva&

(16)

nul-nullum unquampoteftattingereobje&urtv

quodnonlicverum quacenusabipiaaccin·

gitur, hoc eft clare & diftinfte percipicur»

ut verbaejusionåc,mox(ubjungic:

itatoL·

ItturJumma tlla dubitatie*qua ex ce

peteba-tur^quadnefctremm^an forte tälts eßemusna* tur*,utfalleremurettamin tisquanabisevU dentiffimaejjevtdentur. Nondubicabacpro» pterea Cartefiusut dubicarec quemadmo·

dum Scepcicijied dubicando omné

dubi-tationemtollereconarus eft. icaque non

feria htecfuic CarceTn dubicano federudicc cöfi&a &obufum aliquem in

PhiloTophi-amincrodu&a, Qvid dubicatione fuain*

eelle&um voluic ipfeiatisindicac in parte

prima Phil. §. i. nempe ut praejudiciis

li-beremur, qvae ante noftrasracionis uium ab infantia haufimus Afteric nihil am·

plius rcmedii TuperefTe quam Γι

Temet

in

vita de cmnibus ftudeamns dubitare in

quibus vel minimam incerti:udinis

(ufpi-cionem reperiemus, idque ad

Talarn

ve-ritatiscontemplationem

voloiteftereftri-ötim ibid« §. Finis icaque

dubitacionis

Cartefiieftinventio vericatisjne quis

exiv

(17)

ftimer,cum femper dubicandum etfe cen· iuiile. fca vero acquißra, periit dubitacio« Rauonesiivc

utilicacesdubicaddiilqvisac-curacius fcirc velic videancur pauca: ejus

pagina? in prima meditacione& fepccm§„

deprincipiis. De quibus autem rebus dubicari auc nondubicaripoteft paflim

o-ßendic Carc. Qvaccnusverolaudem

&vi-cuperiummereacurdubicario videipfius

pail.animi arc. 170.

Caput

II.

§. 1 .

Circa

eis expoiieione,

homonymiam,

in hujus

chema«

qua:aliaserronbus obnoxiaefleiolec, nihil

obfervaci-one dignum occurric, nifi quod

animus

flu&uansfeudubiracio Graece incec

figuras qua:omacum oracioni concilianc3 numerari ioleac. Quod verbo indicafte

fufficiac.vide Cic.1, 4. adHeren, de

dubi-cacioneRhetorica.

§. ι. De Synonymia paucaobiervari

mereneur, fciliceclocö animifluäuancisa*

pud

(18)

|)üd

Phjlofophiff

moralis

fcriptores,

coii*

*

Jjkienciam

dubiam

vel

dubicationem,

ter-minosibi fatisfrequenter uiurpatös;

inve-piri- Deconiciéntia véro

fcrupulöfa

te-nendum eft, éamnonproribs

coihcidere

Cum thémacenöftro pratfenti

Jicet

magna

iotér

utrim^queincercedatcognatio.

Mens

enim dubia in neutram

contradi&ioniii

parceminclinac.

Scrupulofa uni

quidem

langvide aflentitiir,

dubitat

tarnen

de

veri-tätepartis

oppofitie.

VelutBink.

habet:

dubitat anfit verior,cumaftenfusille non cxpers eft

formidinis,

qva£

fcrupiilu

infert

> t

confciencite, Pra^tereacummentiö

fa&ä

fuformidinis,&id obiter

obiervari

poreft»

eam,quatenus quidem

in

opinione

habet

locum,nonunumidemquecum

conicien-tiadubia involvere. Illaenim aflenium

nonexcludit,fedftatuic rationes

aflentien-dicantumefle

probabilesJ&

proptereapar· ^

tioppofitas veritaré

prorfus denegare

nori

audet,cumtarnen rationeseamnon

ofien»

dant. Htecautem ad urramque

oppofiti-önisparcemtequeeft

propenia,

neucri

de-terminaceailenuens*

i

(19)

Se-§. g,SeqVuncurjaracaqua? remipfam

porpius acringuntjubi pra?cipua nobis eric

curade definidone rei rice formaoda, &

pro virili deinde

explicanda.

Non uno riiodö confciencia dubia apudaudtores

re-peritar definira, quibus mifllseamcOmo*

deånobis fic definiripotte exiftimamus· Cohfcientia dubia eftadtus mendsad alter·

Herum ορροίΐηιιη,ηοηdum facisdecermi· tiacae, IdemMicradius in Iexico iuo Phil* pag. mihi408* his verbis efFerc: Dubitatio

t(lcjvafujpendimm mentem ad

ajfenjum.

§>4.Secundummorem vulgo

recepcum^

qvem minimein feria véricacis

inveftiga^

tione contemnendum ette arbicramur, rt agere velimus,adgenus&ditterenciam iri

definicione hac refpiciendurp eri^i vel

it

terminis

Nletaphyficörum

utilibec,

mace-rialis&formalis raciöhiccric accendendi

Qvicquid macerialehicett,his verbis con:

tinetur.-Confcienciadubiaeiladlusmends* Non enimdicimus dubicacionem

efleaffd-dlionemreidubia?, fedmencis

dubicantis*

Pnmoobfervadonehicdignum

efle

vide-tur,nonnullas

Philofophos

morales

vell^

(20)

ϊ* ·

pro

tripiici>

utajunc,itidicio

intcllc&us,

fcri»

plicetnquoque exiikre conlcienciampro¬

priefic diöarn. Veififorteclariu*: volune

toteileconicientia?fpecies, quochabet in· tclleftusjudicandi modos Jamverodicunc intelleäurn criplici modo de re

propofita

judicare;icaque triplicemrantumeilecon« icienciampropriefic diäarr.; &

dubicatiö·

nem,nonnifiabufive & itnp. confcienti»

nomine venire. Statuunt eiiim anifrium dubium,quamdiudubiusdere

exiific,nihil

certijüdicare,ied Judicium luum tanquarn in «quilibriofufpcnfumtenerejibique

nul·

j lam eile proprie

loquendo

cohicientiam tibi intelle&us de re propofita nihil cerEi

judicat.

H#c oronia Hornejus fic

expönit

in Phil,fua Morali iUnde etiameß>inquir,

quodfüpra dixcrimus> conjcientiam

duhain^

(frJcrupulofam

improprietantum

confcient

m

'vocartt cumenimconfcientiapropric

fit ju*

dictum*,quo ftatuiturdereqvapiam^fitrme·,

énomittidebeat, dubia*velplane non

judicat

Hjeljudicatfe nefeirequidJeilαη

dum

///.Un-

j

deetiamefiquod iupradiximus

confeien-liam dubiam& fcrupuloia

fecundum

eiu$

(21)

üiencem improprie tantüra

i%■

lencige

nomine venire,

§,5.Circavöcew3dfus feu a&ionis inde·

fibiciohfe, häm hä:voceiejufdefunt

pr«edi-camenci &pari

paftuhic

ambulant;

quahi-qtiam noh ignorem mentis öperationesi

quaeincra hoiiiinem peraguntbr &

infen-iushonincürruric,uc inter alfa funtquatuor

liiä iri moraiibus Bümaharura ä&ionutn

principiä, apudPhil, frequcntiusibjercno¬

naine aÖLisvenire, reliquasVero, qua;iunc

éxterhae &:infaculrate locombciva; federn

füam

obcihenc,fenfibusücpoce

bbvii£,κατ'

ä&iones Vocäri. Nohnülla hobis

öceurrunt hotandä, SiaCtionés in generis

confiderarevelis, invenies eas in varias

claflespro diverfoillarhm refpebiu&mo¬

doconiiderandi, apud

Pbilofbpbos

di

fpe-fei. Ciimnacuramhiirnänarum a&ioouni

rcipicimus, invenimiis egs räriope formae

vel effentise in bonas, malas, $t indif¬ ferentes eommodé dividi poile; refpebhi

veroädjunbtiiri internas & externas,veluc

äliiid efferuntiri tranfeunces &immaherU

(22)

ii

forasprogrediuncur, uc v, gr, medicarii

imaginari &c. illa? vcro exccrius (c pro# f

dune, ucaliisquoque dc iis conilarequeac,

queroadmadurii

in vircucibus moralibus

fiérifolec. Hidcprimoid nocamus a$io-nem» cujusin definiciönefada eft mencio

incerinternas eilereferéndarri.

§. 6* Omiffisjamiis

aåipnum

diviik>ni-bp^quacucnqueänimte

facultacifunccom-rnunes, adinceÜe&usfundionesnoscon*

vercamus, Tamfacisclareconfiac,ea$perä·

gi

velappreheridendores,

vei

easdem

di-judieando fpeciesqj

imelligibiles

indecliJ

ctendo. Llbi 2. nocamus a$um d.ubi·

tandi iniöteile&Uad eas a&ioncs

percine-rpquse

judicando

peraguncur,

§ 7. Uiterius(ciendum

ertjudiciumiii-telle&us in univerfum confideracum, io

tpplicj

äpud

nonullös cotifticui

dfkrencia;

itaucaliudficrciiuγη,aliuderroneum,aliud

etiam

prob,

judicioconfcientiaj dubia?

fi?.

prscermiiTo, uc fupra quoque

diximus»

Cauiaerrorisin incelle&u, ucde eo nunc

loqua^nultaaliaeft, quam

ignorancia

&

coecicas

ejus»

und[e

quoque;dubipaciq,de

qua

(23)

i·., . ..

*9

noshicj

tanqväfcaturigine

fua pr omanac.

I;Qvamobrem vicium incelle&ui inefleo· ftendit duBieacio&arguiceum defedus

,cu-jusvicii vel defectus cauiä nullä alia eft

quäpeccactim camoriginalequamaduale, dequoTheologi plura·F.chinceilquodhu·

jus chemacis cradacio vi deri poceil effe

Theologie«potiusqvåPhilofophic«con*

fideracionis. Echnici, vérbdrevelacoηod

illüminaci, nacuram äccufarunc vid. Cic. tom. φ. ρ. iö.l.i, Acad.

quaeii.

H«cdema· teriali definieiönisdida funed;

§.

S.Seqyicur

jarri formalis ratioexpeii«

denda,qu«his

cöncinetur verbist ad li-cramq; oppoficionisparcem non dum

fa-tis decerminace. Noviraiis qvatvor

eile

oppoficionis partes apud Logicos* Nec

obfeurum eflepoteft» quamamillarum hic

potiflimuvenic incelligenda, nempe Cjua;

^ intercedit incer eile & non eile,vel fim*

plieitcrvel iecundum quid,quam

contra-didionemiolemusäppellate. Micr.men« Λ eis dubia?formalem rationem inceraliapc»

nieindifferentiamin

ucamqueconcradidi*

"

dtfis parcem,ubiaic : animum dubiumt(fe

(24)

motum indifferentem in utramquepartim

cQntradi&tonis. Fe quam quam vojuntas

quoque definiri (oleac per indifttrenciana

vel indctermiqationem, ut ica dicam, in ucramque conrradi&ionispartem ; magna

tarnen uerobique eft differencia ut;minus

neceflarium videatur eandern hic expri*

naere, cumnemini eademnon poteftnon eile peripicua.

. § 9. Hifceproinfticutinoftri

ratrone iie

cxpoficis>reilaoc jam pauca circa divifto-·

nem hujusreiporro dicenda. Fepxifnohiß

obiervamus dubicacionis reipe&u cauiTas confideratse duasqvsfi conftitui peile

ipe-cies. Una eil ubi fimpiicirernullaevidtns

fijbeilratioqusefbonemaliqvarnaffirman·

di velnegandi. Ethoc padlomerito dubb

tatur,ficne numerus pifciumin mari

natan-tiumparvelimpar. Sicqvoquenonabique

caufa quisnfii oculorum

deiliturusdubita*·

repoteftfit

ne ha?c res vel rubri vel nigri

velakeriuscolous. /Vlrerdubitandi mo¬ dusoriturexcocurfu argurnencorum ab

traq; partea?quo martepugnantiuro.Duo« bushiicsdubicaadi modis é«omrariq rc«

(25)

2tζ

f ffjöndet duplex illa iritelle&us ad aifcnlö

determinacio. Velenim rei propotuar af·

ienfurnprabemusproprerejusevidenciarn, licet nulladari queacai'entu* iano5ui ficin

principiis illisncbifcum nans. Vel aflen-F. ium prabemus argumentorurri pondere vidi· F.thocpaäonone#:m poceflare in·

celledfcus iuipendere aflenium, ied natura fua neceflario rei aflencitur, five

voktn-cas idem imperac iive non imperac, Nam

quodad arbicrium

milcisvel

ailentiri vel

non aifenciri poifimus; quodque volnrcas

/ vpoifit eligereUrum etfi alttro ron velnfi»

milius appareatdocetCartef pag.mihi7^

& pag, r de Princ PhiJ. Siaur em respenk

tusnoslareat^ qvafi cenebris involuca ja·

cear,vel proptér argi merterum

aqualira-tém adutramque contradiOionis parterru a?que prOpencleat,a$ijs aflenricDdi &

di£-Λ

ienciendi fufpenditur prorfus, nifi volun»

tas alterutrum imperet* Non

propterea

in-telleOns dubinshåret,quia rcutrumfacerc

■t i Χpoteft, neque ailenfum neque diilenfum

prabere, ied quianon ctare& fufficienter

resapharuafiaef*propofka>vel qvia

co

va-B 3 cillan<

(26)

cillantcinterutramqjconcradicfrom?par*; tem, unusmocusalceri eilimpedimento.

§, jo. Racionevero

objediconfcienci-amdubiam fic cornrnode dividi poffe

exi-ftimamus, ica utalia fit derecujuscognitiq

in fola contemplatione confiilic, & alia

dere ad praxin cendenre qvse aftioni eil

committenda. Vel Γι forte clarius, idcra,

hocpafto efFerri pocefl:

Novirausincelle-ilum, cujuseildubicare,inTheorecicum&

Pra£licumå Philofophisdiyidi. Ad

eun-demquoque modum confcienciadubiaa*

liaeil circa remTheorecicam aliacirca

Pra-fticamoccupaca. Pra:jterea (irespraxicom·

mittidebet, vel licira eil vej illicita, lege,

prohibitavelcnandata, bong vel malanio-: raliter, de quadnbitari folec.

$. ii.Hincapparecquidconfiliicapien· dum fic, ücontigeritalicui derealiqua

du«

bitare- ficoejuilaan injuila ?. honeila ati

turpis ? legi ne contrariaan feens i Qu35

controverfia ad naturam dubkationis

re-&ius incelligendam iiaud parum

confert»

Communis

fereFiiilofophorum

fencentia

eil,Sciiicecinredubia nihil omninp agen"

(27)

<$umeife,putafires,

de

qua

dubitatur,iic tui

ärbicrii. Alias eniramulcacenemurfacere

dequibus

merito

dubicari poruic.

Sed

n<5n

iibähicoccurricdifficuicas, qvas objiciurtt

hobhulli, exiftimancesnon ica

fimplicitejr

hancaiTertionenaeiTeaccipiendam, ied Cu granö

falis,

&

dexcre

exponendam.

Ea

autemeft eruditorbmfepcencia,

quodvo-luntafTercionem,qvaeftionis

propofiqae

ftri-fteaccipiendameiiein qvacunq; re

&oc-cafionéjdummodoilla quid vel

boni

vcl

txiali moralis infe concineat^ ii praecerea

eamomittcerenoilrae iic poceftacis»

Sed

ancequam ad hane

controverfiam

propi-usinfpiciendamaccedamus,adferre libep

rionuliasraciones ålegenatursepeticas

huc

fpe&antes,qua?affercionem hujus

quseilio-bis,ucfpeseftjfufficiencerevincereqveanc»

§.ix; Si fanaromentem confulere

veli-mus,depréhendimus,eum

eulpae

non

efle

expertetrj;qviconfcientia

exirtente

dubia,

hihilominus rem, moraiicermalarnquam

älias omkterepotuic, eiTé

faciendam fibi

v

propofiiic. Nameoipfo oftendit fe fufq

deqve

habere,

jubeatne lex

an

prohibeat;

(28)

& ψ

icquid

demum-iiia

pca?cipjats

tornen

Jüpidigl

fuac inguigereinanimum induxiy

Qvodcjaidemiineconcemptu ejus,

qui

1g-gemtulic/fierineqvic& legis,

cjua.

ianxir,

VioIatiöne.Hincevidenter

feg

uicuranimu

ejusiic di

fpofKurn

cum Voiüntacepeccandi V

iuirfecönjundiuni.

"Stam qvicunque dubius éxiftié,reäum rie

fy,

fecundum nortaarru ho.néflacis, téqvumvel miqvum,quodpro,

jpofuir flbi.eife commiccendunij eo ipfo

o-ftendic fe adutrdrbqUe,j.deil

tamVircutem

fcjVarnVitium fuiifepaHciim. hii ii enimiic

änimaCus

fuiiletaélioné.procul

dubio omi*

fiiTec.IcaqueCic. dönabfq;caufa dixic lib. u

bff. Betiepratipiiint.

qvi vetant quiéquam égerequoiifubités*qnum(itan iniquum, a* quitetiemmiiiret

ipja

penfe

Jubitaiio

autem

érgiuiUnm

flgmficat

injuria, Hifce fic

pofl-€is nört obPcardm eifepöteft taleminfuper

xefepériculopéccandi éxponéré, ut

hoci-détMrrfiisfacis fäciornbus öilendit Horn. Pftil. nior. pag mihi

^o. Saera»quoque

ilcer^hicnobifcd faeiunc/

ÖcApoflJ

Epift.

9$

Rornatios

cap; 14.y.23.

focjuiciir,

ό

Sir

ά^ύζ/νομ£·/@*Ην

•-vv -' φχγ4 hoceil

(29)

I

q.vidubitat^ßediderit^condeninaimeß Qua- '

Ödicerec Bald.interprete: qviedittalc cibil

de qi10dubitat^numeovefciliceatonalefacit*

incaujaeßrfuianon habet certanotitiam &

perfvalionecordisntimrccle faciat velfecus*

1 §*13. Sedqvamquam hxcica vcrafint, tamen Cajec.unus tx Scholailicis,

ferupu-lumhicmovet,ailercioncm.qvxßionis

fu-periiis allatcenenicafimpbeicerve rameile

j

concendens.

Idque bac pracipue ratione

probare conatur, Picic enim nihil ebda*

re,licet in judiciofpeculacivo quis dubius

Jvexiftac, quo minusfineyitio & culpa rem peragere qveac. Qvamqvam ncque no$

negamusaliqvem dubicancem in certo ca.

iu praxinfequi poiTe. Qvid

autem fit ii>

j

judicio

ipecul,acivo

dubicare

fccunduro

Cajet. mencem,docec Horn» his verbisj.

ihcoretice dt*bitarcefi^cum quis de

re

uvi-ς "verfall dubitat, an exempli grat.ia,

uetitum 6t äeeipere

ufaras $ Caufam.vero fua? fen*

tencia; adferc : poile fciliccc aliquemfpe«

^piaeive

feu,

th.eorecice de re aliqva dubi-, care,qui tarnen pra&ice de eadem certus.

~ $cqueac. Praüicedubicare,

(30)

ηo-tant,ei!cum dubiiaturderefingufari,nett!? pe an huic vcl illianlioc velillocerhpö- V

reuiurasaccipereprohibicurn ilc, ucquoq; "ex Oajeto loquicur Fiornejus. Hic conce-dimus quidemponfineratione

aliquando

dubicaripoflede reinindividuo &fingula* t

riterconfiderata, ubi eadem univerfalicer

&prasciféfumptajomnibusSciiicecfurs

cir-cumftaptiisexutaexidit indubia, E. G. an

horbiciqium dt occidereyolencem, ^ äb

aliö ihterfki petencem l &andep9dtum

gtadium furioio homini reddendum*

Sed

<quo pa<do.resuniverfaliter fpe&atain am?

biguo edc queac, re dngulari, fub

eadem

canquagenerefuocontenta,

exiåencecer-ta, plane non percipimus, icaque non

abfque caufa Horn, baueCajet. fenrenciam j

improbaile yidetur, ubi cx Waiq. contra

ctmdemodendit, nihilcerte in

judicio

prä-öicodere ftatui poiFe,fpeculacivo.

adhuc

ΐϊι dubiumeam reyocaace* Nam hoc fpe»

CuktivumJudicium ejufmodi ed, ut

prättb

cumfubfe fe canquarn genusFuam

fpeciem

crople&acur: Itaut quicquid affirmätur

vel

neghtur de univerfali idéquoq;

aiBrrbåbi'

töfVelnegabicurde oinni fubeoconcento wt

(31)

^tLögicidqcenc, Jamitaque fidixérome

dubiumertecircaqvasft,hane:an bomofic

animal ? necefleqvoqve ert ut dubitem

an Petrusfttanimal, praefertimcum iciam Petrumerte hominé. Ubi|vero.

ingnoram9-fingularépropoficioné fub

univerfalicoo-pneri,aba ertratio, ut quoq; Horn, cauce

monec. Et paucis incerjedis, hocipfum

e-xemplo. quodam,ab iis,qui ufuram

accipi-unt,petitö,declarac* ita ßcripoteß^ ait,ut

qvisftatuat ßmpliciter non.effehcitum ttfr~.

rasaccipere, &

tamen arbitretur licere ßbi

hocaut iliuäfacere cjvodaluu.revera efl u*

Juram accipere,fedipßi^norat,

§14. Alterumertquod; crrca qvasrtioné

fuperius proppiitam difficulcatem pariac,

Siquisimprobarevelitea,quaejamadduxi,·

paus; dicendo,refponfionem nortram, de. iis quid.emrebus redlelatam eile,

qvarunq

aftioncabftinereinno.rtra ficum ert

pote-ftate,in iisvero, quarum, akerutra omitti nequea t,1oc u m η on,iηve ηir e.Sedη o tamus;

hicrerumindptem& naturam,de

quarun^ a&ione animus quaii in

aeqilibrioiufpeii-hasret* bene élleperpendendam. Si,

(32)

ss ·, '

_ . # å]l

licics Ant, nihilque in fe

reprehenfionis

\

conrineanc,&nihiiominu:» ica comparac# rr

funt,ut majjrhujus quamiliiusfit utibtasi t

ita ut unius incommodo quod levius

eft,

{ tticerius(ietrimentum evicaripoceft-.pofico 1

hoc,inquam,ex duobus malisminus eligi χ

oportet. Idque exiftimamusGrot dejure c

Bei.,& Pac,reipexifle> qvando 1. ii.c.iU a

§ z.ait ; übtahctii qmninoalterutrdm efifd- c

cicndum^&de utroque a-η aqum βt

dubitd*

c

tur: tunc hcebit ei eiioere^quod minut

ini'

qvum ei videtur. Semper enim uhi

eleftio

evadi no κpoteft>minutmaium rationemin·

duit bom. Sin verafermo fic de rebus in-. i honeffcis & in lege probibicis, qu# crimen i

invoiyunr a&iones efle fufpendendas ar- j bitratriur nihilquecumfacieodurm Nee t deiunr tamen illi uc ex Pufendorf patek $

qui puranr, fi aliquando

concigeric,utduo

i

legismandata ita iecurn invicem pugnare * }

Videancur, quo minus obedicncia utrique f

praeftar j queat,coliationem interduoviria,

quorum actiolege interdi&a eft,

inftitui

.j

debcre,idque faciendumefle,quod rainu* feprehenfioßi&jiifecontinet,Gidernconv t

(33)

£|

iiiifcris. Sedcuivis rera pcnirius

confidc-I ranri patebic,non id eligi quod minus

de

naturapeccatiparticipac, fed quod

nihil

irr

fe habet vicii. Revera,verba(unt PUfend*

1. i. c. §48 nenexduobuspecvatisdigital·

minus·,fed cjuodextraejufmodicollifromm

pcc-CAtum erat, idpecatum

ejfe

deßmt, ubi vald

dtortslegis tmplendancceffitas

wcumbit.

Vi-defi placeatautorem ipfum

exemphsharc-ce declarantemquse exicribere prolixurd

nimiusföret.

S-15* Catterufn cöncra eä, qvje iupérius

de qvarilione hacdiélafurie', ulrerius quis

infurgerepöilet

dicendo : fivérafintquae

iupra deaöionibuscum dubicatione

iufce-ptisj affirmavimnS, videlicct homihes inl· rébusdubiis aliquid »genres,exponere fe

pfcriculo peceandi,& quanrum in iJlis effe

infuper veliepeccacum, iequi cuncmihtcß pugnam ingredientes, de a-qvirace cauiap

pmicusincercosjuftainehabéant Magiftra*

ms illud lufcipiendi caufas,non finre

con-'i fcienciaefuas lafione pugnare. Hic vcrö bon inviciconfiremur» cum in aliis rniilti# mmia μ maxim« aftipnabus* quse

ftaiuita

civiiem?

(34)

civilera & beliinegociacöncerdunclocura CiTe dubicacicni. Curverofreqvenciusdu' /

bitare cogimurina<3.ionibusmoruraquam

aliis,exGrociö ejus rei racionfem reddente videnpoceit. Fjus verba haec func 1.ii.c;

. § ii Inmoralibu>s

nonaqueut in

CMa-thematicü difciphnis certitudwem inveniri,

quodeo venit)quiaCMathematicddifciplina

ιβλA materia

omniformesfeparant,

& quid

formatalesρlerumqucfu/it,utnihil häbeant

intetjcffiumßcut inicrreffu (jrcurvumni'

hil eft mcdii. At inmorahbmcircumfiantia

etlam minimavariantmateria\ jr formade

iquibmaßturfolent habereinterjeci'ü

aliquid

ea latitudine ut modo ad hoc modo adillud exiremüpropiutaccedatür.Ita eniminterid

iqvodfieri nefas βfl,medium eßquodlicet

fed

modo huiC)modo Ulipartipropinqvim:

unde

ambtguitasfapeincidit,utin crepufculo aut

inaquafrigiäacalefcentc.

Sed ucad id reverramur unde

digreffi

fumus, exiftimamus difficultacem

demili-tibus mado allacam iiccömmodefolucum

iri: videlieeceospublicomandacoftipacos

båfiidraanifefte irapium fic,ucppce

å

Ty-ranno

(35)

ϊί ^ raMo

profe&um

&,

legi

d ivi

nascontra

ri-Jp

unvillasfa confcitnda

pugnam

ingredi

pof-Ώ

fcmönobibme

canpnisbujusvericace>iei-,g

licet

inre dubia

nihil agendumeiTe.

Mam c quanquam bellicauise cos laceapc» uc non

appareacan iegitiriae fitluicepnim v,ei £e-,

y cus, coliigunctarnenTibi juitas eile

be.Uan-di caufaSiidqpe vel Regis,cuiierviunc,

im-ij, perio, qüodfölet

eile

piuro,&:

äequüm,

vel.

1 prudencia eorum quorurri confiiio

a&io-}0 «es Inas regere cönlvevic* Et ίΐπς, dubio

- idem hic obfervafi

rberetui-, quod re&a

η f ratio in cafibus

dubiis

forumcivile

fpe&aa·

q

tibus

obfervandum

.eiTe

difticat,fcilicec re

j exiftence dubia judices^eherioptimaqua^

:j que

de

reo

pnefuroere.,

eumque crimine

J

objeflo abfolvere.

Dubia

enim

inmelio-je rem parcerri

func

interpretanda,uc

regula

^

juris

habet,

Qyamqvam Caj.vulceam ne- v

f gaeive magisquampoficiveincelligendarri

jj

eiTe,

ica ucneucri parti ad heereamus fed

af-j.

fenium

fufpendamus.

Sed å Soco 1. 5, de

n Ι

Η

9-41 ar-4* refucatur,

)S

§>

r&^prasrerajiaquibus probari

pd-- teil,

iniignisdtfbiis no^adeapneibmeridä

(36)

i-obligari, quae rheliora

fuhc

ab exemplo

Deut«22.V. 24« å S. SanÜo propoficoiacis

äl.

eoftat.-ibi enim exprefle dicicur aliud de ρ*

puellain civicate, & aliud de ea in ägrö

fe

eompreiTa, decernendum eiTe« Sienimiti rc

agro comprelfio illa fada fic,tum

fcortä-cor folus poeniecric obnoxuis. EcqVarri- n

qvamnoncareatdubitacione>fadumnefic q

hocftuprumcum confenfu aiteriusvelfe· Ρ

cus; tarnen inre iic dubiamitiorpars

eli-gendaeric fecundum DEimandatiim,ubi 11

nöne/tcaufamalefufpicandi.Verbalcripc· ®

in citato ioeoile habent: Clamäveritfit-· ί

pttella, nec fueritquiförvaret earri„ Ha;cce

F

Lyran, fic declarac: Lex interpretatur

fa·

c

iium in meHörem

partem ι Scilicet

quod

£

illa elamaverit &cogmtafuerit per

violen-tiam. Et exhoc, inquit*habetur argumen»

f

tum quod dubia fint m mitiorem

pari

em

iri-

11

Urpretanda, Noηbic öbftat, qvod

Cäjec«

*

objicit; nihilcaufcceffe, cur inredubia un! ε parti iic ailenciendum,j altera verorejicia- ,

cur. Ubienim nulla lubefl ratiomalefu- K c

ipicandi omniadextrcexplicanda,utprae¬

ter Mac, legem exincerprecac.B,

Luch,

in

(37)

iögum,& exemplo

fcripc.

depucllamodo

allaco,nondifficilecricjudicare» Ncc

ira-pedic, quod incelle&us

noiler,

ftance

hac

fenccncia, noftrovicioå vericace

inerro-rcm fiepe ducicur. F.rror

enim

mcelle&us

nihilvicii in fe habec in genere

quidem

ma·

rum, fed cum demum malus cenlcndus

quando appecicum & aftiones

noftras

de-pravatasreddic. Nequecuiquam

hoc

mi-tumvideri debec, licecinterprecatio ho?c

in meliorem parrem

fallere

ia?pius

podlc,

& nos per eamfruilrari i

ad

hoc enimex

Thoma 22, q.60. are» 4.

bene

reipondcri

poceft ; melius eiTebenedemalo hörnine

cogicare eiquefavere,q lancumqueres

paci·

turexcufare,&

frequenter

Falli,

quam

fini-ftre de viro bono judicare & rarius falli»

cumhoccuminjuria proximi

conjunctumfit*

inquir, illudnon item» Addiquoque po-teft cumhoc charicaciChriftiana?

adverfa-rurilludnonitem« Seddehifceiacis.

§. 17. Remediadubicationisii

quisdeil-derecconfulacCarc dePaiTanimsearc.170#

&de Princ. Phil §. go & Gror

de jura

belli&pacis»1. n.c.

23.$.

v,

(38)

Per-fereximio ac

Örnatijfima

dn. iohanni

tybblo,

De confcienciadubiadifputaturo populari & araicoinpauciilinjis

diletto

DAratioacconditio intelleclmhumarih

—'

ut primum inluecm editus,quafi

nutju*

ac ob omnifere notitia&cognitione vaeuus

tnultisvifieatur.Interimtarne mox vi bene-ftcio naturainfita,ahapoß aha diligenter e*

volverewcipit,ßrenueep officiü,cuianatura

autore eft deAmatus exequi,donec ita

emer-'

gat} ut virtutem ejus appareat

eße

non

o-mnino nullam. Verum enimvero, quanti

quanta iemum

fit

illa,ceriumtarnen

ne¬

minem mortaliumeoproeeßißeunquam

au-Ijacia, ut quam in hac inßrmitate

confequt

poterat cognitionem,

perfeclam

ac

omnibm

numeris olfclutam pratjicare

fußineat.

Sa-ne,toties ignorantiamfuam quijque

profit

c*

ri neeeßumhabet}quoties in

conßderanio

oc>

cupatmßnferit fibi affierri ancipitem

cogi*

tanfii curam. ^Arbitrorautemmtelleclum

co modo eßfieformatum-yut

quadamprocer-tßjimu habeat%unde reliqua

deducanturo-ψη'ια, quaplerumque propter

excclfintiaw

(39)

[übtilitatemfitam cumtimore &

förmid[ine

oppoßti, uti loqui amant,Junt conjuncla*

Εt

utroque modo valere eump

lur

imum

no-vimusßed&cgereipjum multa ac

ailigenti

rcrumpenßtatione in

confeß'o

eft

s

adeo

ul

cuivis rem pemtius expendenti non

poßit

nonejje obviums omncm ratiocinationewL*

dubitatione permixtam eße. 1S(amin con*

ßderando tantißer in contrariasjententtat

dißrahimurJum replenius

excußa,ißi

acce-damusparti,quarationibus

munitijftma

vi¬

detur. hoc,mß valde fällor*certjßimum

divtna bonita tis acJdpientia argumentum^

quippe cuiplacuit

prudentißlmc

ita in

β

itu·

ere, quo homofuö arbitrio rehdius^ (efe du. cat ipfé adtant

amf.elicitatem, qvan*a in hac mortaliflauone ßerari queat maxima. ίι bene utiquc pracipjunt, qui vetant

quidquam agere, de quo

dubites,

quum dubitatio ca, tefle Cicerone, cogitationem

ßgnißcet injuria. Hac fußus declarabunt^

qua,Tu amiceintegerrime,

excudenda

curas. Honjam laudo

propoßtum tuumynec

ingenii

7ui dotes

: novi Tuam modefltam, quam

cnerare vidererymnltis β

pradicare

incipe-tem. idvero argumentum

Tibi

fujcepißi

(40)

fra-traftanium,

quoj,

qu'ta

haud

vulgare

requi*

ritingenium,

verJeprometluam

mdußriam,

adcoquenec

dubitoy quin

omnium

invenias

f

applaußtm.

Ego tarnenput

avi

non

incon-vemens effe-> hijce

quabbufcunque

meum

inleteßari animum. Adfit DEwvotisac

deßderits7uis,cogitatapromoveat,

reßituat-que Tc

quamprir/wm

ηo

bis

tncolumern,

Pale

metjgamareperge.Upfäl,

d,

Maij

An,

1682.

NcfuodeeiTecofficio fic

gracularivoluic»

References

Related documents

Natura ipia lancivit, ut corpus unum aliud excludat loco liio, led diicedente uno, alterum ejus occupat. locum.Ergo evincitur ex his in uno Loco duo vel plura corpora exiftere

ca nihil aliud, quam impotentia quaedam naturx ratio-. nalisad cligendum honeftum&amp;

tis verbis, quam quod Paupertas

per fit aequabilis.Et licet nonomnes in quantitate hujus motus con* veniant, tarnen in fpeeie non diflT.ntiunt, quod temporibusarquali* bus fupra polos zoiiaci in

proximo fubfeqvitur gradu: duplex ii, luminis privatio qvid aliud efle poreft qvam gemiriä umbra. ut reéte concludic Aguilonius

Hicronimus itaque dif- icrit, hbentius vir um audire uxorem tn- terfici quam ρ o llui. Quod Idi

quam lunamagis mtramart quod ha fint irebrtow. Voce ι ergo fe natura vidgar t, φ ufitata re

ris columna, necefleert; quod aucem lub rigida ad fenfum brumae frigöra mercurius nonnunquam inferior appareac, impucandum contra puritati ac ferenicaci aeris, quae eciam. cum