3/ Θ.2>. DE
Α
ΝΙΜ
Ο
FLUGTUANTE,
iDiffertatio
QyamEx eonfinfit Vener. Fäcuit,
Philofo^h^
fub pYäfidio
AmpliJJmn
Fin,
Dn.
Joannis
^iißcrgß/
Mach» Prof» ordinarii Pro conjuetis in PhiLhonoribm Placido bonorum cxamini iubmictig
Joh*
Tybelm
Ge/L
In Audicorio Guftav. Majori
) a.d^/Maij Μ.DC.LXXXih
HotUim,»
Jtymndißimo
in
Cbrißro fatri
AcDomino,
Dn.
olao
SVE-BILIO,
S.
Th^ologiic
Do&ori
celeberri-mo,
Regni Sueciae
Archi-F.pifcopaeminen·
Acöadcmig? Upfal
ProcancellariQ
Α»ηρΙιίΤΐ
no/riecnonConfiftorii
Fxclc-ßaftici Prapfidi graviflima
Vairono meofubnißc &reverenter #
ςοίξηάο
Vtßc
flnrimum
fyvmndo
Amplißmocjue
Domino
Μ.
PETRO
FÖN-TELIO
Paftori Gevalieniiom
longe
meritiifi'
H3o>
GeftriciaePrappofico
laudacifllroo jj
ξχInipcåori
Gymnafii
Geval.
vigiianciinmo
f
Reveretidiffirne inCbrifto Pater.
PI. Rev.AmpliflTimeque Domine. C1Tßnullum ßt dubium quinadventus tu*
*-~*u5)Reyependiff.Dn. quem optamusfdußum érfeäcem> latißimis omnium animispariter,
acvocibus
excipiatur(nemoenim
efl
quitanteviroadvementi votivdcum acclamationeoc* currereηoηg&udeat
)nihilominus
tamentotία*tanttum vocesmaximaßuipartetibi^Re
veren-dijf.Dn eßcignoto6,eßquoånosmale habet. A-Iiiita aliam feß mßnuanäi arripiant occaßu
onem>egoautempraßntem hanc>qvdReveren» dißimonominituoquidquid hoceil
exercitü^u-tinamtamfelicicumfuccejßu quam pia inten¬ tionen injcribere aufucputabam ejje
com-modißlmam. Excußbit meßeromos ilie^qut jam diuinvalmti & βßcuh noßri malitiam-t
refpicerevelimus haudreprehendendus, quo
fo-lentUMufarumcuitoresperplurimi, hocpädoUMagnorum vtrorum quarere patrociniunLs. Caterumne horastuas>Revercndß. in Chriße
Ρater\Sacrisnegotiisconßcratasintempeßivui tncondito
hocßrmonis
genereremorarividear,paucisTibiReverendijß.Domineme
meaquefiu-Hacommendaße fufficiat* ^Adßt tibi
DEus in
&iuö her
^Archiepißopatiu
faß
igt
ogratiaacbenedidiionisfuA aarΑι ui
Eccleßa
ejus
navim
intercttroceshujus
mundi
unäas .majorιquamAliascumpcriculo
fiuföuantem
majcule
guber*
MS)atßin
tranquilium
portumjeticifjime
de«
duc as,ιάφ(infapremi
numtnisgloriamJsccleJiA
miiitantisjalutem^
noftrorum
omni
umfruftut
&tuumäenifytuorurn%
comwodum
atdp
utäl¬
tatem, quo contra
herum
temporumtninas^
malenjoiorumhomtnumwfdia* Jalvus
incolu<*
mijfy evadas.
Jgjuod
AUteWyVlurimum
Rev.ΐ>η.
levidenfes
hake ρaginas
Amplifjimoncmim
Tu
oinfcriptas
e(Jecupiam^efjecit
fingularis
Tuain arttum
li-heralium eultores quojcunß
benevolentia,
in
qua
confdoparatam
mihi
quogjore
excufatio*
nem♦ i^Accipe
proindeplactdo
Jerenoquevulttt
quidquid
hoc eft
munufculi
bona
meηt
is
indicera
&meinterchentesTtiosfidtgnus
tibi,
PL
Revt
Vn.vifusfuerim recipere^Tuoq:<
favöre,
utateA
pr*Jetcm>itaetiam
abjentem
amplebll
dlgnarea
Servet te DEusjtib/g,Pl. Rev. Dn. ut
mentist
ita corporis vires Lrgiaturintegrasi
longa$£
vita tempora
adfignet
bcmgKiß.me-J-ReverecdiflitriorurD&
Ampli^e
jnorum nominum Veltrorun»
ObjervanttJJimus
JOHANMS
lybeiio»
Caput
c
§. i.
fe nu&uationc ånimi fivé dü*
bia ipfiusconfciénciä a£turioperaé
pretium cxiftimarnns aliqva, qu®
äddubicationero
ipfam
ätcinent>pra?micte-ré, idqueex VeterumjdxtaacrCcentiörUM
Philofophorum
doÜrina>quacehüsufuino*ftrö acinfticutö conVétiire videantur.
§.1. IriteranciquifTimos Do&orum» ut tecenciores nuhe taceam, ad veritacis Co¬
gnitionen) commoda via pervenife
folli-citos> fuerequidamj qui camper Difputa-tiones,
dubicationéfque
commodefatisin»degaripoflbexiftimarunc. Älii Verohuηc
perdubicacionem philofophandirnodum*
velpocius dubicationem hane,ante
Socra-temApoiiinis
öraculöiapichciifitnuni
jii-dicacum,
hasikationem yencacis ihqiHß«tionem praspedientern,appellarunt. Nöd papci ena poilerioribus cemporibus
philo-fophates, bujus negotiidifåcultate indudi,
tiedubicando quidem vericatem inveniri
poileftacuerunc.· icaque in continuaevrnf flvedubitatjone,dequamoxplura,immoci
permanferunc. Caufamauteradubitandi
Veceribus PhilofophisfuiiTe difficultates
re-rum ab obfcuricate eaxum ortas, &infir'
micatem intelledus, cui diffidebanc,
tefta-turCic,L 4. Acad'.Qvarft.Notaeilvet.Phih
qverelaapudCic.l, i,Acad. quceil.de
difii-culcate ad icienciam rerum
perveniendi.
'Verba ejus h#cfunc:^^(loqvitur hic
de
Philofophisveteri b9) nihil
cognofc^nihit
per*cipi) nihilßtri poffe åixerunt:anguflos\en*
fus, imbecillosanimos,brevia curriculavitai
& utDemocritus,inprofundoveritatem c
[fe
demerfam,
opiniombm (fr inβitutis omniλte>neriy nihil veritatirclinqui^ åeinceps
omni
4 tenebris circumfufa dixerunt*§. 3. Sed ut jam de fingulis,
breviter
tancura agaro, ( non enim anirous eil diu
faüce imroorari )videamus primo ea,qua; deSocracis dubicacionetradica eiTe perhi-bentur.
β
c bencur. Sbcratémin vericatis inqvificione
olirndubicaiTe.Placo ejusditeipuipnon unö
inlöcooilendic,prärcipuéaucem in Meno. teileGrav.ed.$err.p,8o; fenibsverboru hic
eil.·OSocratcs^måivi eqvtåem^priufquamte
convemr^m, te mhii aliud quam dubiiare^
& in eandern dnbitationem dhos conjicereβ
Unde Euiebio l.j.Prasp Evang. c-, i4
db-öus eil perUm de omni redubitandi. Sx~
piusde igtiöraria iua
(confiilic
dubicacio
iiiignörancia) conqueitus eilSocraces, ita uc dixeric (e nihilfcire nifi id ipfum quodfe
üihilfeire unumfeieba't. Quidaütemfen* tiendumfic de Socracis confeifione igno* randas, aucquo loco habénda,incer auto*
res non beneconvenic. Cercum tarnen
eflOic.confeiTioriemejusignorantiasappel. ladedubitaciönem üb.i.Acad. quasft cir^ Cafinem quando aic:Socratlsdubitationem.
deomibmrebm & nuliaaffirmationeadhib.i*
ta confvetudinem differenäi relicjuerunt«
Nequehic exiilimandumiemper &ubique
Socracem dubicafle» Merico énim å Cic« löcocicaco cdrum numerö exemtus eil9
quinihil fciri poiTe afleruerum. Nam
qua-quamdicicur dubicaile,camen vencacis
ex-pers non fuic, uc ceftancur icnpcores»
Hunc dubicandi modum, per diipucacio*
nes,quas rogando&
concradicendo
pro-ponerecrac folicus,inilicuebac. Idqueco egic inihcuco uc nonflncm fuarum
diipu-racionum habercc dubicationem, idenim Scepcicis eft proprium,(ed uc inutraraque
parcem diipucando quid cerci veriquc
in-venirec. Nameo
ufquedubicabat,judicl·
umfuum recinensj donec
perfe&ioribus
cogiracionibus vericacem
å faiiicate
diicer-nere poffee* Audiamus Ab. Gra
vii,
de
dubicatione Socratis,fencenciam, lib.2 dc
fpeciminibus Phil: vet: c.2,
propofiram
:Condat, inquir, illam dubiiatwnetn
Socrati-cawnonfuiffenegationem neque
ajjenfionem,
qua incerta
approbaret
aut ludicaret\f*l·
retentionemjudicu, qua
interrogando
ex*-tnmandoque(ubinåe
hypcrboltce
vcl
confeßi
fitendiignorantia.vel
pottusdifjimulatdjtf·
tiqvidprafertim in
moraltbtu
reporire
fatt. Pe moreSocratis difpncandi,quo-modo fciliccc folcbac adveriarioss
t&i&ytivin dubicationeseos conjiciens,uc
incerci eilenc utruru pro vero haberecur :
&qvo pa&oeos
adabiurdumducerccon-fucvic, videacur ii iubcc Placo in fuis
fcri-pcis fparfimj.
§. 4. Placonemquoque,uc de conunc
pauca dicam, ex parce dubicacorern fuifle
liquec fcaenimCic innuere videturlib«i#
Acadrquaeft. Fxipfe de feloquicurinFpin*
cicanceGrav:ρ 974. Nonneigitur hoc
ma-xtmefuniameto conflarevideturb<ec noßrci
de
Jap
teηtiadubitatto&in quißttoφ adhunc finem maxime referri ? &c. Idem quoque
deeoSexcEmp.
affirmafle invcnimusl. 1.Pyrrh.-Hypoch.·c. $3 qvam longeveroab·
fueric å more dubicandi Scepncis uficaco
ipfe conficecur prseferum in Phacdo^c p# 90. Non cnim propcerea dubiravic Placo
uc incercus
iemper cxifterec,fed ucad ve*
ricacisinvcncionemvenirec,uc ipfe facis,in
cicato loco fecundu eundcmGra indicac, ubi
ct^mXi^iowScepcicorurnimprobac& rejicité fct videancurea,quaedixeric Plaro
in Timseo
p,40 &49.exquibus facis
colli-gi poccft quid ipfe (ua dubicacione
derit.Multa enitatanquam
indubitatafup-"pofuic,vel exfuis probavic
prmcipiis.
Ιη
fnoralibus aucem,utaiianuncraceam,eum jfubindedubicaile Arirtoc.I. i.deMorib.c 2. ortendic. Curaucemnecertehabeamus
fx-pius inmoralibusqvam
aliis
difciplinis
du·
bicare,ex feqvencibusconrtabic,§ 5·. NeArirtoceleiplumhoc
inlocopra?-teteam,vifum quoqueert:eorum
hic
men-tionenfacere, quae& ipiehac inparte tra·
didic &alii de eo commeraoräre folent* Ut nunenihil dicam de iedecim ejus
dubi-tationibus,ica enim easappeMar, ubi
aliis
fnlocis ab eo allegantur, Jib.Metapli»
fparfim propoficis, nocum ertex
Grav.
1.2,
deSpec,vet.Phil. Arirtocelem
exirtimac
fe
operaEprecium
Futurum
vericaremrerum.
fequiiituris
dubitarej qvod
mukis
exPhil.
ortendere conatur. Éc profe&o
novimus.
Arirtocelemdixirtenecertariurnerte
omni-busdubitare. Ecl. 1. Metaph.c. 2.
adrnira-tionemcum dubicatione conjunftamnon
piatumad
Philofophum
faciendum
efFeåu-;
rärndeclarac. Quidaucem Philoiophus
ö
cfibencdubicare,racioneoptima dubitarci
id exponic Foni.1. $*Mec* c. i, Quam
ve-rofic difficilecumracione dubicare ipie
o-ftendic 1· c, 6. Met. circa finem ubi ait ·
Btenim dehis omntbwsnonmodoveritatiseo~
■gmtionepotiri>ßd&rattoneetidmprobe
du-bitare hauetfacile. Eiledenique
dubicacio-neminLogicisneceflariam,ucpoce in
acu-tis paralogifmis &.arguraencacionibusL
1.
de Soph. Elench.c. §.5.4. 5, iacisindi-cac,ubi eciå dubicacionem in licigiofam&
diale&ica difpefcic, Qvaracioneaucem
fö-phiftica argumencacio maximam facic
dubitationem>&qvapa&o ad verifaliique judiciü SyllogiÜice perdubicacionemper»
veniri poceftGrav. exArift. 1.2. de
fpecim*.
vec.Phii»c.7.exponic. De pofterioriunurÄ
tancumlocumex Ariftocele proferamusL
i. Topc« z*ubide
Syllogifmorum nocitia
fic locucumeiTe invenimus: eam fcilicec
utilemeiTe adPhilofophicasfciencias; quiaf
inqvKycum poterimus in utramcfve partern
üubitareßaaleinfingulisperßiciemus
verurü-&fal(iwLi, Qvomodo auceta Ariftötelte
dubicandi ratio diveria fit å Socracis : de
8
quibuspraecerea primo re&e dubicandum
cric: qvac resiecundumPhilofophumcum
frußu induhicacioncm veniunc:cur
deni-queinvericateinveftiganda a
dubitacioni-bus fit incipiendum : & num Philofophus
inprinc,Mecaph. ad fimdamenca fciencia?
ponendavuk dubicandumefle: &qvae hu-jusgenerisfunealia jamnoneft animus
ex-cuEiendi, Etroirtimus haeeee, propiusad
Sccpticos,qvi unice dubicacipnibus dedici fuerc,accciTum faciences.
§,6. HiScepcicidi&i quoque Func
Pyr-rhonici,åPyrrbone fefta? hujus conditorc*
Fcqvia Femperΐ&πξχσι, dißi
quoquefoere
Namdubicabanc,utpervenit
ene
idemqyv qvam ArceF induxic,&
ατα^-ξίαν, qvå circa opinabilia, qvas allquam ccrcicodinemelicerefoiéc,feimpertutbacos,
retinenc,nihil é deftinaca ftacuere
volen-tes,nihilque eorum qvae fub quajftionem caduncdogmaciceproponentes. Sicenim
cx dataopera fibi perFvaiurn habebant
o-rnnia eiTeζχ$.Ίοίλζ7Γ%,nihil cerci, nequede
reiexiftcntia, neqve inexiftencia, ur loqui
liceatjftacuendojneucrumborum ad fiuem
obcinea-obcineodumvclnonobcinendum
afRrma-rioporcere,Hanc veroincerticudinem tri* bucbanc rebusipfis,»ucnanmagis de iis
ali-quid affirmari quam negari poiTec,& vi¬
ceveria; qvemajruodum ceftacurVoUhis..
Nonenim bi, ucCarneades. cereiae Acadc-miae condicor;conrentifun:denegafle
ho-mini vimverumå falfo
difcernendi,quod
tarnenrebusineifeadmictebac;fedrai
ivclcYti Λ.^ΐΛφοζβί. ^ %ςτζ$μγ,Ί&. £
i-vU&vx, effe dicebanc. Hoceft. res extquo
indifferentes, incertas.Injudicabilcsuc habet F.ufeb.l 14.c.7.
Pra?par.Évang
BcnemencéCorumcxprciTicGellius hisverbisl.ji.c $·,
Sceptici nihil decernunt^ nihilconßituu»t%
fedin quarendofemper
confiderandoquefunt%
quodnam (it omnittm. rerum> dequo äecerni
conßituique
po(fit. Et paulo poil; omniumrerumßdem verit
atem.que mixtis confußf
que fignis veri atefc falfiita.imprahcnßbilem
1>ideri ajunt^utquifquishomoeß
nonpracrps
nequejuaicii(uiprodigur hkutiverbk debe-4t, quibus auciorem
Philofophi4 ißuu
Pyr-rhonetn ufum tradunt, Concenderunt
ka-que bi unacumArceC,res omnesin fe
fö ♦
certäs c(Te,&proptereaadverum fallum-ve perveniri poiTe negariinc.·
Hegigyosβ^'*·
, ' . w * / >, η Λ >/ 3i \ »r )
<?sÅtyovTOLSότι is μάλλον εςινnxx eszc,w g ί9ΐ>^
ύχ 'é&v 'ål*ilk e<7iy. De unaquaquere dicentesy
nonmagisefiquam non eß> it
smeß>noneßt ^
ne^noneßyuc ceftatur idem Eufeb. cicaco. loeo. Iuque propterparia in oppollrisre»
bus& oracionibusmomenca uchabet Sexc.
1« i. Pyrrh.c.
4.Ecpaulo poft. 1. i.Pyrr. c.6.
inquic T<ymtrriλο"γωAoy(Cjh &y<nx£i7U>L
Omni vattoni ratio aqualis ponderisßve
me>
men tiaéverfatar; ica uc ne iilud afiirrna*
^
ne auii fintfenatos$rhomineseffe ucob'
fervacVoilius:nequefe idfciréquod
nihil
fGrebancjquamadmodumLaercius de
Ana-xarchö eomemorat, Quod aucem Sexcus
didc Seepricos non defpfcraile quod
fieri
pöffötut aliquidcomprehendarur,ex parte refitefltiam eörurn de dubitacione mino¬
rem
reddit.Quamq.am,
teftante GellioI.11» Nöö.Äc^c.y»neidquidem ullo ρaclo vider
i
verumdieånty qvodnihilejje
verum videa" tUK Sed pracerquam quod Pyrrhoniei
pfoilofophiiefuce finemfeceretkVztivw»
af-|efifusrecentionem,etrari3 voluerunc eurri
<·■
η
^um anittii
tranqvillitate,
vel
mperturbato
1 mentis
flatuconjundiutr» efle.
inquounö
ab Ärcc£ ienteaua didinganicur, Quid
aütem de feoiuurn errcnbus
philofopha-ti funt & quomodo fe in vica coramuni
geiTeruoccom aébonis
experteseßenequi«
vere,qua; quoqve de DRo.ejes exiftencia
& providentia; & quam
hxc
éorumdubi-tacio contrariaeftChriiiiansereligioniiyno
bujus eil locipluribus d-ifqtfirerc.
§. 7. Nonnulia jam d$
recentiorum,ut-poteCartefn dqbitarione reiknt
dioenda.
Ejus dubitatio quam aliena ße å Sceptict*
ftnoipfe facis indicac m
raechodo
iua§.3*ncc tarnen in eo,inquk>Scepncos
imitabdr,
quiäubitanttantumut
dubitetit
>φ
pratertwcertitudinem ipfam
nihil
quarunt* Namcontra totusin eoeramut aliquid certire-»
perirem. Etprinc, Phil. c. 1. §. \o, contra
"
Scepticosvidetnregifeeorumque
dubica-tationi remediumpropinaile. Ubi poitqua
ortenderacquopadtoerror quiinrebus di-a
/ t judicandiscommictiixpiusfolet^coilique<*
at,videlicet fupponendoDEumtalemno« bis facultatena
cogoofcendi de i
hie, qva&
nul-nullum unquampoteftattingereobje&urtv
quodnonlicverum quacenusabipiaaccin·
gitur, hoc eft clare & diftinfte percipicur»
ut verbaejusionåc,mox(ubjungic:
itatoL·
ItturJumma tlla dubitatie*qua ex ce
peteba-tur^quadnefctremm^an forte tälts eßemusna* tur*,utfalleremurettamin tisquanabisevU dentiffimaejjevtdentur. Nondubicabacpro» pterea Cartefiusut dubicarec quemadmo·
dum Scepcicijied dubicando omné
dubi-tationemtollereconarus eft. icaque non
feria htecfuic CarceTn dubicano federudicc cöfi&a &obufum aliquem in
PhiloTophi-amincrodu&a, Qvid dubicatione fuain*
eelle&um voluic ipfeiatisindicac in parte
prima Phil. §. i. nempe ut praejudiciis
li-beremur, qvae ante noftrasracionis uium ab infantia haufimus Afteric nihil am·plius rcmedii TuperefTe quam Γι
Temet
in
vita de cmnibus ftudeamns dubitare in
quibus vel minimam incerti:udinis
(ufpi-cionem reperiemus, idque ad
Talarn
ve-ritatiscontemplationem
voloiteftereftri-ötim ibid« §. Finis icaque
dubitacionis
Cartefiieftinventio vericatisjne quisexiv
ftimer,cum femper dubicandum etfe cen· iuiile. fca vero acquißra, periit dubitacio« Rauonesiivc
utilicacesdubicaddiilqvisac-curacius fcirc velic videancur pauca: ejus
pagina? in prima meditacione& fepccm§„
deprincipiis. De quibus autem rebus dubicari auc nondubicaripoteft paflim
o-ßendic Carc. Qvaccnusverolaudem
&vi-cuperiummereacurdubicario videipfius
d·
pail.animi arc. 170.Caput
II.
§. 1 .
Circa
eis expoiieione,homonymiam,
in hujus
chema«
qua:aliaserronbus obnoxiaefleiolec, nihil
obfervaci-one dignum occurric, nifi quod
animus
flu&uansfeudubiracio Graece incec
figuras qua:omacum oracioni concilianc3 numerari ioleac. Quod verbo indicafte
fufficiac.vide Cic.1, 4. adHeren, de
dubi-cacioneRhetorica.
§. ι. De Synonymia paucaobiervari
mereneur, fciliceclocö animifluäuancisa*
pud
|)üd
Phjlofophiff
moralis
fcriptores,
coii*
*
Jjkienciam
dubiam
vel
dubicationem,
ter-minosibi fatisfrequenter uiurpatös;
inve-piri- Deconiciéntia vérofcrupulöfa
te-nendum eft, éamnonproribs
coihcidere
Cum thémacenöftro pratfenti
Jicet
magnaiotér
utrim^queincercedatcognatio.
Mens
enim dubia in neutramcontradi&ioniii
parceminclinac.
Scrupulofa uni
quidem
langvide aflentitiir,
dubitat
tarnende
veri-tätepartis
oppofitie.
VelutBink.
habet:
dubitat anfit verior,cumaftenfusille non cxpers eft
formidinis,
qva£fcrupiilu
infert
> tconfciencite, Pra^tereacummentiö
fa&ä
fuformidinis,&id obiter
obiervari
poreft»
eam,quatenus quidem
in
opinione
habet
locum,nonunumidemquecum
conicien-tiadubia involvere. Illaenim aflenium
nonexcludit,fedftatuic rationes
aflentien-dicantumefle
probabilesJ&
proptereapar· ^tioppofitas veritaré
prorfus denegare
nori
audet,cumtarnen rationeseamnon
ofien»
dant. Htecautem ad urramqueoppofiti-önisparcemtequeeft
propenia,
neucri
de-terminaceailenuens*
i
Se-§. g,SeqVuncurjaracaqua? remipfam
porpius acringuntjubi pra?cipua nobis eric
curade definidone rei rice formaoda, &
pro virili deinde
explicanda.
Non uno riiodö confciencia dubia apudaudtoresre-peritar definira, quibus mifllseamcOmo*
deånobis fic definiripotte exiftimamus· Cohfcientia dubia eftadtus mendsad alter·
Herum ορροίΐηιιη,ηοηdum facisdecermi· tiacae, IdemMicradius in Iexico iuo Phil* pag. mihi408* his verbis efFerc: Dubitatio
t(lcjvafujpendimm mentem ad
ajfenjum.
§>4.Secundummorem vulgo
recepcum^
qvem minimein feria véricacis
inveftiga^
tione contemnendum ette arbicramur, rt agere velimus,adgenus&ditterenciam iri
definicione hac refpiciendurp eri^i vel
it
terminisNletaphyficörum
utilibec,mace-rialis&formalis raciöhiccric accendendi
Qvicquid macerialehicett,his verbis con:
tinetur.-Confcienciadubiaeiladlusmends* Non enimdicimus dubicacionem
efleaffd-dlionemreidubia?, fedmencis
dubicantis*
Pnmoobfervadonehicdignum
eflevide-tur,nonnullas
Philofophos
moralesvell^
ϊ* ·
pro
tripiici>
utajunc,itidicio
intcllc&us,
fcri»plicetnquoque exiikre conlcienciampro¬
priefic diöarn. Veififorteclariu*: volune
toteileconicientia?fpecies, quochabet in· tclleftusjudicandi modos Jamverodicunc intelleäurn criplici modo de re
propofita
judicare;icaque triplicemrantumeilecon« icienciampropriefic diäarr.; &
dubicatiö·
nem,nonnifiabufive & itnp. confcienti»
nomine venire. Statuunt eiiim anifrium dubium,quamdiudubiusdere
exiific,nihil
certijüdicare,ied Judicium luum tanquarn in «quilibriofufpcnfumtenerejibique
nul·
j lam eile proprieloquendo
cohicientiam tibi intelle&us de re propofita nihil cerEijudicat.
H#c oronia Hornejus ficexpönit
in Phil,fua Morali iUnde etiameß>inquir,
quodfüpra dixcrimus> conjcientiam
duhain^
(frJcrupulofam
improprietantumconfcient
m'vocartt cumenimconfcientiapropric
fit ju*
dictum*,quo ftatuiturdereqvapiam^fitrme·,
énomittidebeat, dubia*velplane non
judicat
Hjeljudicatfe nefeirequidJeilαη
dum
///.Un-
jdeetiamefiquod iupradiximus
confeien-liam dubiam& fcrupuloia
fecundum
eiu$
üiencem improprie tantüra
i%■
lencige
nomine venire,
§,5.Circavöcew3dfus feu a&ionis inde·
fibiciohfe, häm hä:voceiejufdefunt
pr«edi-camenci &pari
paftuhic
ambulant;quahi-qtiam noh ignorem mentis öperationesi
quaeincra hoiiiinem peraguntbr &
infen-iushonincürruric,uc inter alfa funtquatuor
liiä iri moraiibus Bümaharura ä&ionutn
principiä, apudPhil, frequcntiusibjercno¬
naine aÖLisvenire, reliquasVero, qua;iunc
éxterhae &:infaculrate locombciva; federn
füam
obcihenc,fenfibusücpoce
bbvii£,κατ'ä&iones Vocäri. Nohnülla hobis
öceurrunt hotandä, SiaCtionés in generis
confiderarevelis, invenies eas in varias
claflespro diverfoillarhm refpebiu&mo¬
doconiiderandi, apud
Pbilofbpbos
difpe-fei. Ciimnacuramhiirnänarum a&ioouni
rcipicimus, invenimiis egs räriope formae
vel effentise in bonas, malas, $t indif¬ ferentes eommodé dividi poile; refpebhi
veroädjunbtiiri internas & externas,veluc
äliiid efferuntiri tranfeunces &immaherU
ii
forasprogrediuncur, uc v, gr, medicarii
imaginari &c. illa? vcro exccrius (c pro# f
dune, ucaliisquoque dc iis conilarequeac,
queroadmadurii
in vircucibus moralibusfiérifolec. Hidcprimoid nocamus a$io-nem» cujusin definiciönefada eft mencio
incerinternas eilereferéndarri.
§. 6* Omiffisjamiis
aåipnum
diviik>ni-bp^quacucnqueänimte
facultacifunccom-rnunes, adinceÜe&usfundionesnoscon*vercamus, Tamfacisclareconfiac,ea$perä·
gi
velappreheridendores,
vei
easdemdi-judieando fpeciesqj
imelligibiles
indecliJ
ctendo. Llbi 2. nocamus a$um d.ubi·
tandi iniöteile&Uad eas a&ioncs
percine-rpquse
judicando
peraguncur,§ 7. Uiterius(ciendum
ertjudiciumiii-telle&us in univerfum confideracum, io
tpplicj
äpud
nonullös cotifticuidfkrencia;
itaucaliudficrciiuγη,aliuderroneum,aliudetiam
prob,
judicioconfcientiaj dubia?fi?.
prscermiiTo, uc fupra quoque
diximus»
Cauiaerrorisin incelle&u, ucde eo nuncloqua^nultaaliaeft, quam
ignorancia
&
coecicasejus»
und[equoque;dubipaciq,de
quai·., . ..
*9
noshicj
tanqväfcaturigine
fua pr omanac.I;Qvamobrem vicium incelle&ui inefleo· ftendit duBieacio&arguiceum defedus
,cu-jusvicii vel defectus cauiä nullä alia eft
quäpeccactim camoriginalequamaduale, dequoTheologi plura·F.chinceilquodhu·
jus chemacis cradacio vi deri poceil effe
Theologie«potiusqvåPhilofophic«con*
fideracionis. Echnici, vérbdrevelacoηod
illüminaci, nacuram äccufarunc vid. Cic. tom. φ. ρ. iö.l.i, Acad.
quaeii.
H«cdema· teriali definieiönisdida funed;§.
S.Seqyicur
jarri formalis ratioexpeii«denda,qu«his
cöncinetur verbist ad li-cramq; oppoficionisparcem non dumfa-tis decerminace. Noviraiis qvatvor
eile
oppoficionis partes apud Logicos* Nec
obfeurum eflepoteft» quamamillarum hic
potiflimuvenic incelligenda, nempe Cjua;
^ intercedit incer eile & non eile,vel fim*
plieitcrvel iecundum quid,quam
contra-didionemiolemusäppellate. Micr.men« Λ eis dubia?formalem rationem inceraliapc»
nieindifferentiamin
ucamqueconcradidi*
"
dtfis parcem,ubiaic : animum dubiumt(fe
2θ
motum indifferentem in utramquepartim
cQntradi&tonis. Fe quam quam vojuntas
quoque definiri (oleac per indifttrenciana
vel indctermiqationem, ut ica dicam, in ucramque conrradi&ionispartem ; magna
tarnen uerobique eft differencia ut;minus
neceflarium videatur eandern hic expri*
naere, cumnemini eademnon poteftnon eile peripicua.
. § 9. Hifceproinfticutinoftri
ratrone iie
cxpoficis>reilaoc jam pauca circa divifto-·
nem hujusreiporro dicenda. Fepxifnohiß
obiervamus dubicacionis reipe&u cauiTas confideratse duasqvsfi conftitui peile
ipe-cies. Una eil ubi fimpiicirernullaevidtns
fijbeilratioqusefbonemaliqvarnaffirman·
di velnegandi. Ethoc padlomerito dubb
tatur,ficne numerus pifciumin mari
natan-tiumparvelimpar. Sicqvoquenonabique
caufa quisnfii oculorum
deiliturusdubita*·
repoteftfit
ne ha?c res vel rubri vel nigri
velakeriuscolous. /Vlrerdubitandi mo¬ dusoriturexcocurfu argurnencorum abu·
traq; partea?quo martepugnantiuro.Duo« bushiicsdubicaadi modis é«omrariq rc«
2tζ
f ffjöndet duplex illa iritelle&us ad aifcnlö
determinacio. Velenim rei propotuar af·
ienfurnprabemusproprerejusevidenciarn, licet nulladari queacai'entu* iano5ui ficin
principiis illisncbifcum nans. Vel aflen-F. ium prabemus argumentorurri pondere vidi· F.thocpaäonone#:m poceflare in·
celledfcus iuipendere aflenium, ied natura fua neceflario rei aflencitur, five
voktn-cas idem imperac iive non imperac, Nam
quodad arbicrium
milcisvel
ailentiri velnon aifenciri poifimus; quodque volnrcas
/ vpoifit eligereUrum etfi alttro ron velnfi»
milius appareatdocetCartef pag.mihi7^
& pag, r de Princ PhiJ. Siaur em respenk
tusnoslareat^ qvafi cenebris involuca ja·
cear,vel proptér argi merterum
aqualira-tém adutramque contradiOionis parterru a?que prOpencleat,a$ijs aflenricDdi &
di£-Λ
ienciendi fufpenditur prorfus, nifi volun»
tas alterutrum imperet* Non
propterea
in-telleOns dubinshåret,quia rcutrumfacerc
■t i Χpoteft, neque ailenfum neque diilenfum
prabere, ied quianon ctare& fufficienter
resapharuafiaef*propofka>vel qvia
co
va-B 3 cillan<
cillantcinterutramqjconcradicfrom?par*; tem, unusmocusalceri eilimpedimento.
§, jo. Racionevero
objediconfcienci-amdubiam fic cornrnode dividi poffe
exi-ftimamus, ica utalia fit derecujuscognitiq
in fola contemplatione confiilic, & alia
dere ad praxin cendenre qvse aftioni eil
committenda. Vel Γι forte clarius, idcra,
hocpafto efFerri pocefl:
Novirausincelle-ilum, cujuseildubicare,inTheorecicum&
Pra£licumå Philofophisdiyidi. Ad
eun-demquoque modum confcienciadubiaa*
liaeil circa remTheorecicam aliacirca
Pra-fticamoccupaca. Pra:jterea (irespraxicom·
mittidebet, vel licira eil vej illicita, lege,
prohibitavelcnandata, bong vel malanio-: raliter, de quadnbitari folec.
$. ii.Hincapparecquidconfiliicapien· dum fic, ücontigeritalicui derealiqua
du«
bitare- ficoejuilaan injuila ?. honeila ati
turpis ? legi ne contrariaan feens i Qu35
controverfia ad naturam dubkationis
re-&ius incelligendam iiaud parum
confert»
Communis
fereFiiilofophorum
fencentia
eil,Sciiicecinredubia nihil omninp agen"<$umeife,putafires,
de
quadubitatur,iic tui
ärbicrii. Alias eniramulcacenemurfaceredequibus
merito
dubicari poruic.
Sed
n<5n
iibähicoccurricdifficuicas, qvas objiciurtthobhulli, exiftimancesnon ica
fimplicitejr
hancaiTertionenaeiTeaccipiendam, ied Cu granö
falis,
&dexcre
exponendam.
Ea
autemeft eruditorbmfepcencia,quodvo-luntafTercionem,qvaeftionis
propofiqae
ftri-fteaccipiendameiiein qvacunq; re
&oc-cafionéjdummodoilla quid vel
boni
vcl
txiali moralis infe concineat^ ii praecerea
eamomittcerenoilrae iic poceftacis»
Sed
ancequam ad hane
controverfiam
propi-usinfpiciendamaccedamus,adferre libep
rionuliasraciones ålegenatursepeticas
huc
fpe&antes,qua?affercionem hujus
quseilio-bis,ucfpeseftjfufficiencerevincereqveancȤ.ix; Si fanaromentem confulere
veli-mus,depréhendimus,eum
eulpae
nonefle
expertetrj;qviconfcientia
exirtente
dubia,
hihilominus rem, moraiicermalarnquam
älias omkterepotuic, eiTé
faciendam fibi
v
propofiiic. Nameoipfo oftendit fe fufq
deqve
habere,jubeatne lex
anprohibeat;
& ψ
icquid
demum-iiia
pca?cipjatstornen
Jüpidigl
fuac inguigereinanimum induxiyQvodcjaidemiineconcemptu ejus,
qui
1g-gemtulic/fierineqvic& legis,
cjua.
ianxir,VioIatiöne.Hincevidenter
feg
uicuranimuejusiic di
fpofKurn
cum Voiüntacepeccandi Viuirfecönjundiuni.
"Stam qvicunque dubius éxiftié,reäum riefy,
fecundum nortaarru ho.néflacis, téqvumvel miqvum,quodpro,jpofuir flbi.eife commiccendunij eo ipfo
o-ftendic fe adutrdrbqUe,j.deil
tamVircutem
fcjVarnVitium fuiifepaHciim. hii ii enimiic
änimaCus
fuiiletaélioné.procul
dubio omi*fiiTec.IcaqueCic. dönabfq;caufa dixic lib. u
bff. Betiepratipiiint.
qvi vetant quiéquam égerequoiifubités*qnum(itan iniquum, a* quitetiemmiiiret
ipja
penfeJubitaiio
autemérgiuiUnm
flgmficat
injuria, Hifce ficpofl-€is nört obPcardm eifepöteft taleminfuper
xefepériculopéccandi éxponéré, ut
hoci-détMrrfiisfacis fäciornbus öilendit Horn. Pftil. nior. pag mihi
^o. Saera»quoque
ilcer^hicnobifcd faeiunc/
ÖcApoflJ
Epift.
9$
Rornatios
cap; 14.y.23.focjuiciir,
όSir
ά^ύζ/νομ£·/@*Ην
•-vv -' φχγ4 hoceilI
q.vidubitat^ßediderit^condeninaimeß Qua- '
Ödicerec Bald.interprete: qviedittalc cibil
de qi10dubitat^numeovefciliceatonalefacit*
incaujaeßrfuianon habet certanotitiam &
perfvalionecordisntimrccle faciat velfecus*
1 §*13. Sedqvamquam hxcica vcrafint, tamen Cajec.unus tx Scholailicis,
ferupu-lumhicmovet,ailercioncm.qvxßionis
fu-periiis allatcenenicafimpbeicerve rameile
j
concendens.
Idque bac pracipue rationeprobare conatur, Picic enim nihil ebda*
re,licet in judiciofpeculacivo quis dubius
Jvexiftac, quo minusfineyitio & culpa rem peragere qveac. Qvamqvam ncque no$
negamusaliqvem dubicancem in certo ca.
iu praxinfequi poiTe. Qvid
autem fit ii>
j
judicio
ipecul,acivodubicare
fccunduroCajet. mencem,docec Horn» his verbisj.
ihcoretice dt*bitarcefi^cum quis de
re
uvi-ς "verfall dubitat, an exempli grat.ia,
uetitum 6t äeeipere
ufaras $ Caufam.vero fua? fen*
tencia; adferc : poile fciliccc aliquemfpe«
^piaeive
feu,
th.eorecice de re aliqva dubi-, care,qui tarnen pra&ice de eadem certus.~ $cqueac. Praüicedubicare,
ηo-tant,ei!cum dubiiaturderefingufari,nett!? pe an huic vcl illianlioc velillocerhpö- V
reuiurasaccipereprohibicurn ilc, ucquoq; "ex Oajeto loquicur Fiornejus. Hic conce-dimus quidemponfineratione
aliquando
dubicaripoflede reinindividuo &fingula* triterconfiderata, ubi eadem univerfalicer
&prasciféfumptajomnibusSciiicecfurs
cir-cumftaptiisexutaexidit indubia, E. G. an
horbiciqium dt occidereyolencem, ^ äb
aliö ihterfki petencem l &andep9dtum
gtadium furioio homini reddendum*
Sed
<quo pa<do.resuniverfaliter fpe&atain am?
biguo edc queac, re dngulari, fub
eadem
canquagenerefuocontenta,exiåencecer-ta, plane non percipimus, icaque non
abfque caufa Horn, baueCajet. fenrenciam j
improbaile yidetur, ubi cx Waiq. contra
ctmdemodendit, nihilcerte in
judicio
prä-öicodere ftatui poiFe,fpeculacivo.adhuc
ΐϊι dubiumeam reyocaace* Nam hoc fpe»
CuktivumJudicium ejufmodi ed, ut
prättb
cumfubfe fe canquarn genusFuam
fpeciem
crople&acur: Itaut quicquid affirmätur
vel
neghtur de univerfali idéquoq;
aiBrrbåbi'
töfVelnegabicurde oinni fubeoconcento wt
^tLögicidqcenc, Jamitaque fidixérome
dubiumertecircaqvasft,hane:an bomofic
animal ? necefleqvoqve ert ut dubitem
an Petrusfttanimal, praefertimcum iciam Petrumerte hominé. Ubi|vero.
ingnoram9-fingularépropoficioné fub
univerfalicoo-pneri,aba ertratio, ut quoq; Horn, cauce
monec. Et paucis incerjedis, hocipfum
e-xemplo. quodam,ab iis,qui ufuram
accipi-unt,petitö,declarac* ita ßcripoteß^ ait,ut
qvisftatuat ßmpliciter non.effehcitum ttfr~.
rasaccipere, &
tamen arbitretur licere ßbi
hocaut iliuäfacere cjvodaluu.revera efl u*
Juram accipere,fedipßi^norat,
§14. Alterumertquod; crrca qvasrtioné
fuperius proppiitam difficulcatem pariac,
Siquisimprobarevelitea,quaejamadduxi,·
paus; dicendo,refponfionem nortram, de. iis quid.emrebus redlelatam eile,
qvarunq
aftioncabftinereinno.rtra ficum ert
pote-ftate,in iisvero, quarum, akerutra omitti nequea t,1oc u m η on,iηve ηir e.Sedη o tamus;
hicrerumindptem& naturam,de
quarun^ a&ione animus quaii in
aeqilibrioiufpeii-hasret* bene élleperpendendam. Si,
ss ·, '
_ . # å]l
licics Ant, nihilque in fe
reprehenfionis
\conrineanc,&nihiiominu:» ica comparac# rr
funt,ut majjrhujus quamiliiusfit utibtasi t
ita ut unius incommodo quod levius
eft,
{ tticerius(ietrimentum evicaripoceft-.pofico 1hoc,inquam,ex duobus malisminus eligi χ
oportet. Idque exiftimamusGrot dejure c
Bei.,& Pac,reipexifle> qvando 1. ii.c.iU a
§ z.ait ; übtahctii qmninoalterutrdm efifd- c
cicndum^&de utroque a-η aqum βt
dubitd*
ctur: tunc hcebit ei eiioere^quod minut
ini'
qvum ei videtur. Semper enim uhi
eleftio
evadi no κpoteft>minutmaium rationemin·
duit bom. Sin verafermo fic de rebus in-. i honeffcis & in lege probibicis, qu# crimen i
invoiyunr a&iones efle fufpendendas ar- j bitratriur nihilquecumfacieodurm Nee t deiunr tamen illi uc ex Pufendorf patek $
qui puranr, fi aliquando
concigeric,utduo
i
legismandata ita iecurn invicem pugnare * }
Videancur, quo minus obedicncia utrique f
praeftar j queat,coliationem interduoviria,
quorum actiolege interdi&a eft,
inftitui
.jdebcre,idque faciendumefle,quod rainu* feprehenfioßi&jiifecontinet,Gidernconv t
£|
iiiifcris. Sedcuivis rera pcnirius
confidc-I ranri patebic,non id eligi quod minus
de
naturapeccatiparticipac, fed quod
nihil
irrfe habet vicii. Revera,verba(unt PUfend*
1. i. c. j»§48 nenexduobuspecvatisdigital·
minus·,fed cjuodextraejufmodicollifromm
pcc-CAtum erat, idpecatum
ejfe
deßmt, ubi valddtortslegis tmplendancceffitas
wcumbit.
Vi-defi placeatautorem ipfumexemphsharc-ce declarantemquse exicribere prolixurd
nimiusföret.
S-15* Catterufn cöncra eä, qvje iupérius
de qvarilione hacdiélafurie', ulrerius quis
infurgerepöilet
dicendo : fivérafintquaeiupra deaöionibuscum dubicatione
iufce-ptisj affirmavimnS, videlicct homihes inl· rébusdubiis aliquid »genres,exponere fe
pfcriculo peceandi,& quanrum in iJlis effe
infuper veliepeccacum, iequi cuncmihtcß pugnam ingredientes, de a-qvirace cauiap
pmicusincercosjuftainehabéant Magiftra*
ms illud lufcipiendi caufas,non finre
con-'i fcienciaefuas lafione pugnare. Hic vcrö bon inviciconfiremur» cum in aliis rniilti# mmia μ maxim« aftipnabus* quse
ftaiuita
civiiem?SÖ
civilera & beliinegociacöncerdunclocura CiTe dubicacicni. Curverofreqvenciusdu' /
bitare cogimurina<3.ionibusmoruraquam
aliis,exGrociö ejus rei racionfem reddente videnpoceit. Fjus verba haec func 1.ii.c;
. § ii Inmoralibu>s
nonaqueut in
CMa-thematicü difciphnis certitudwem inveniri,
quodeo venit)quiaCMathematicddifciplina
ιβλA materia
omniformesfeparant,
& quidformatalesρlerumqucfu/it,utnihil häbeant
intetjcffiumßcut inicrreffu (jrcurvumni'
hil eft mcdii. At inmorahbmcircumfiantia
etlam minimavariantmateria\ jr formade
iquibmaßturfolent habereinterjeci'ü
aliquid
ea latitudine ut modo ad hoc modo adillud exiremüpropiutaccedatür.Ita eniminterid
iqvodfieri nefas βfl,medium eßquodlicet
fed
modo huiC)modo Ulipartipropinqvim:unde
ambtguitasfapeincidit,utin crepufculo aut
inaquafrigiäacalefcentc.
Sed ucad id reverramur unde
digreffi
fumus, exiftimamus difficultacem
demili-tibus mado allacam iiccömmodefolucum
iri: videlieeceospublicomandacoftipacos
båfiidraanifefte irapium fic,ucppce
å
Ty-ranno
ϊί ^ raMo
profe&um
&,
legi
d ivi
nascontrari-Jp
unvillasfa confcitnda
pugnamingredi
pof-Ώ
fcmönobibme
canpnisbujusvericace>iei-,glicet
inre dubianihil agendumeiTe.
Mam c quanquam bellicauise cos laceapc» uc non■
appareacan iegitiriae fitluicepnim v,ei £e-,
y cus, coliigunctarnenTibi juitas eile
be.Uan-di caufaSiidqpe vel Regis,cuiierviunc,
im-ij, perio, qüodfölet
eile
piuro,&:
äequüm,vel.
1 prudencia eorum quorurri confiiio
a&io-}0 «es Inas regere cönlvevic* Et ίΐπς, dubio
- idem hic obfervafi
rberetui-, quod re&a
η f ratio in cafibus
dubiis
forumcivilefpe&aa·
q
tibus
obfervandum
.eiTe
difticat,fcilicec rej exiftence dubia judices^eherioptimaqua^
:j que
de
reopnefuroere.,
eumque crimineJ
objeflo abfolvere.
Dubia
eniminmelio-je rem parcerri
func
interpretanda,uc
regula^
juris
habet,
Qyamqvam Caj.vulceam ne- vf gaeive magisquampoficiveincelligendarri
jj
eiTe,
ica ucneucri parti ad heereamus fedaf-j.
fenium
fufpendamus.
Sed å Soco 1. 5, den Ι
Η
9-41 ar-4* refucatur,)S
§>
r&^prasrerajiaquibus probaripd-- teil,
iniignisdtfbiis no^adeapneibmeridä
i-obligari, quae rheliora
fuhc
ab exemploiö
Deut«22.V. 24« å S. SanÜo propoficoiacisäl.
eoftat.-ibi enim exprefle dicicur aliud de ρ*
puellain civicate, & aliud de ea in ägrö
fe
eompreiTa, decernendum eiTe« Sienimiti rc
agro comprelfio illa fada fic,tum
fcortä-cor folus poeniecric obnoxuis. EcqVarri- n
qvamnoncareatdubitacione>fadumnefic q
hocftuprumcum confenfu aiteriusvelfe· Ρ
cus; tarnen inre iic dubiamitiorpars
eli-gendaeric fecundum DEimandatiim,ubi 11
nöne/tcaufamalefufpicandi.Verbalcripc· ®
in citato ioeoile habent: Clamäveritfit-· ί
pttella, nec fueritquiförvaret earri„ Ha;cce
F
Lyran, fic declarac: Lex interpretatur
fa·
c
iium in meHörem
partem ι Scilicet
quod
£
illa elamaverit &cogmtafuerit per
violen-tiam. Et exhoc, inquit*habetur argumen»
f
tum quod dubia fint m mitiorem
pari
emiri-
11
Urpretanda, Noηbic öbftat, qvod
Cäjec«
*
objicit; nihilcaufcceffe, cur inredubia un! ε parti iic ailenciendum,j altera verorejicia- ,
cur. Ubienim nulla lubefl ratiomalefu- K c
ipicandi omniadextrcexplicanda,utprae¬
ter Mac, legem exincerprecac.B,
Luch,
in
iögum,& exemplo
fcripc.
depucllamodo
allaco,nondifficilecricjudicare» Ncc
ira-pedic, quod incelle&us
noiler,
ftance
hac
fenccncia, noftrovicioå vericace
inerro-rcm fiepe ducicur. F.rror
enim
mcelle&us
nihilvicii in fe habec in genere
quidem
ma·rum, fed cum demum malus cenlcndus
quando appecicum & aftiones
noftras
de-pravatasreddic. Nequecuiquam
hoc
mi-tumvideri debec, licecinterprecatio ho?c
in meliorem parrem
fallere
ia?pius
podlc,
& nos per eamfruilrari i
ad
hoc enimexThoma 22, q.60. are» 4.
bene
reipondcri
poceft ; melius eiTebenedemalo hörnine
cogicare eiquefavere,q lancumqueres
paci·
turexcufare,&
frequenter
Falli,
quamfini-ftre de viro bono judicare & rarius falli»
cumhoccuminjuria proximi
conjunctumfit*
inquir, illudnon item» Addiquoque po-teft cumhoc charicaciChriftiana?
adverfa-rurilludnonitem« Seddehifceiacis.
§. 17. Remediadubicationisii
quisdeil-derecconfulacCarc dePaiTanimsearc.170#
&de Princ. Phil §. go & Gror
de jura
belli&pacis»1. n.c.
23.$.
v,Per-fereximio ac
Örnatijfima
dn. iohanni
tybblo,
De confcienciadubiadifputaturo populari & araicoinpauciilinjis
diletto
DAeßratioacconditio intelleclmhumarih
—'
ut primum inluecm editus,quafi
nutju*
ac ob omnifere notitia&cognitione vaeuustnultisvifieatur.Interimtarne mox vi bene-ftcio naturainfita,ahapoß aha diligenter e*
volverewcipit,ßrenueep officiü,cuianatura
autore eft deAmatus exequi,donec ita
emer-'
gat} ut virtutem ejus appareat
eße
nono-mnino nullam. Verum enimvero, quanti
quanta iemum
fit
illa,ceriumtarneneß
ne¬minem mortaliumeoproeeßißeunquam
au-Ijacia, ut quam in hac inßrmitate
confequt
poterat cognitionem,
perfeclam
acomnibm
numeris olfclutam pratjicare
fußineat.
Sa-ne,toties ignorantiamfuam quijque
profit
c*ri neeeßumhabet}quoties in
conßderanio
oc>
cupatmßnferit fibi affierri ancipitem
cogi*
tanfii curam. ^Arbitrorautemmtelleclumco modo eßfieformatum-yut
quadamprocer-tßjimu habeat%unde reliqua
deducanturo-ψη'ια, quaplerumque propterexcclfintiaw
[übtilitatemfitam cumtimore &
förmid[ine
oppoßti, uti loqui amant,Junt conjuncla*
Εt
utroque modo valere eump
lur
imumno-vimusßed&cgereipjum multa ac
ailigenti
rcrumpenßtatione in
confeß'o
eft
sadeo
ulcuivis rem pemtius expendenti non
poßit
nonejje obviums omncm ratiocinationewL*dubitatione permixtam eße. 1S(amin con*
ßderando tantißer in contrariasjententtat
dißrahimurJum replenius
excußa,ißi
acce-damusparti,quarationibus
munitijftma
vi¬
detur. Eßhoc,mß valde fällor*certjßimumdivtna bonita tis acJdpientia argumentum^
quippe cuiplacuit
prudentißlmc
ita inβ
itu·ere, quo homofuö arbitrio rehdius^ (efe du. cat ipfé adtant
amf.elicitatem, qvan*a in hac mortaliflauone ßerari queat maxima. ίι bene utiquc pracipjunt, qui vetant
quidquam agere, de quo
dubites,
quum dubitatio ca, tefle Cicerone, cogitationemßgnißcet injuria. Hac fußus declarabunt^
qua,Tu amiceintegerrime,
excudenda
curas. Honjam laudopropoßtum tuumynec
ingenii
7ui dotes
: novi Tuam modefltam, quam
cnerare vidererymnltis β
pradicare
incipe-tem. idvero argumentum
Tibi
fujcepißi
fra-traftanium,
quoj,
qu'tahaud
vulgare
requi*
ritingenium,
verJeprometluam
mdußriam,
adcoquenec
dubitoy quin
omnium
invenias
f
applaußtm.
Ego tarnenputavi
nonincon-vemens effe-> hijce
quabbufcunque
meuminleteßari animum. Adfit DEwvotisac
deßderits7uis,cogitatapromoveat,
reßituat-que Tc
quamprir/wm
ηobis
tncolumern,
Pale
metjgamareperge.Upfäl,
d,
Maij
An,
1682.
NcfuodeeiTecofficio fic