Dissertatio philosophica de ventis qvam, cum consensu amplissimæ facultatis philosophicæ in regia & illustri Sveonum, quæ ad Salam est, academia sub præsidio ... Johannis Bilberg ... pro gradu magisterii placido eruditorum examini submittit Petrus Ulliin

i. N. S. S. T. •* •fi* U HSSt U P S A L I M

ir

DISSERTATIO PHILOSOPH ICA

Dt

VENT

QVAM»

Cum

_{ccnfenfudtnplißm*}

_{Facultatis Thilofopbkajn}

gia(5

Illußrt

Sveönum>

qua

adSalam

eß,

Academia

SUB P R£ SIDIO

Vin

_Clarijfimi

_{Celcberrimique}

DN.JOHANNIS

Mathef

Prof Publ#

Sc

_Ordin,

_Sc

Faculc. Phil. h. c. _Decani»

Vro Grada

_iMagißerti

Placido cruditoram Examiiii fnbmifcic

PETRUS

_ULLIIN

_W-Gotha*.

la Auditorio Guft,

_Maj.

_addicm

_(fOeccnib«

Anao M DC LXXXIf,

B.

I.

Q

Pr3dajeruitTrinccps

humanuni

_je

_je

_habere

_ad

Fhilofopborum

_res

_cognofceadas

mtefl^clum

,

ficut

vefbertilionumoiuliadlatnendtei: exiß.mo

adeo

"Verum

ej]e,ut

_nemo

qui

_naturam

_verum

pendln?

mtroße*

c-r'ity

tdaegareauaeat:

ft

vero

uUa

m

parte

'verum

In,

erit

hoc

_{praeipueinTbeatro}

_naturajibi

_res

_plurima

pthheni-maque

nchthtaUs

&digmtatü

gradibus

dißenntes

(cn~

templandd

propomntur

,

quarum

jrngula

tarda

ccndit#

funt

arte}

a

t

lü

et

T

hilojopki

cmnem \xurn

diätem

in

mini-mi

_infteli

_natura

_cognofcenda

_centerere

_eHent:

_ecm

_ta¬

rnen _quam

_quetrerent

notitiwiplcnt

(ßexa&e

aßequi

_nen

poj]ent.

Quid

ergo

faciendum?

Tsinm

d

jeipiinafnt

\Üamt

qua

natura

pandere

debä

miracula,

f,

ctamus

t

xtoi

rem?

JScGft

_{extßimandum:}

_fid

_reputdndum

_m

_laude

_e

_iam

poß-ttmeße

arduis in

r<

hus

alt

quid

conu

riy

'velle

ßT

ex /

a\. e

ccgncfceret

propofita enim

nobis

eft

natura

conti

n.p

an-aa

quaft fjieculum,

in

_quo

Veim

altcqum in\tj

bdim

_{i. tuen}

lieet; \m[t

_tUque

_crea

_t

_c

_{ut ipium}

_t

_{xof e}

ibus

_cogi

oft

_amus

&celebremus $ un<x

sipoftcius afp rit

gentes

imxtuj

(nies

eße:

qyia

noutiam

A

un

ints,

q\am ex

speculatum

ren

m

enatarumhabere/otutßenti

turpitcrmglexaunt,

Sm.ilt-t rsfuficr

_ItlriSaph

_{m i*e}

ißos 11

_{nnnes i anos}

pronumiat,

qui Leun

igorant,

nee

cpeiibus attendentes

agmfceie

pej-f

a

artißcem:

opo)

tet

igitur

mtur^m

ante

mp

lari

&

quousque

poterimus ad

fecretlora

ejusniti: ubi

Vere

acu~

mme

mgcnii

_&

perfpicaria mentis ulterius

_{penetrdre neque*}

amusy

admtrari

&

celebrare

dehemusÅclmrtm

_qui

_tam

ttitrabilia

_pioJuxit

_Optra.

_Inter

_ea,qua

_in

_Tktdtro

_naturd

Jmgislarem objkimt contemphtmbus

fei

difficultatem

,

efl

tonfider dio

veutorumifiqmdem

locus

unievenii

vemai,

&

_quo

_'Vad

_a

_ät

_{in ipfts Jcriptum,}

_utres

_abdit

_anotetur%

idcirco Poétaecum

locum

unde_extrcnt,

_qvoVe

_fe

recips-rentvenunon

invenirent,

finxernnt

_{Regnum j£o!i}

_in

an-tris

_{fubterrancis,}

_cui

_aßignabant

_imperium

_Vemorum,

qui

eos pro

lubitu

emittere,

revocare

&

carceribus

ir.clti-derc

_pofjet.

_Video

_itaqve

_ä

_{multis mihi}

_{cbjici pofee>}

qVodvel arro^anti,

vel

temer

ario

au

ju

argumentum

ute

traElandum

_{fefceperim, qvodJummis}

_fhilofophis

_femper

crucemfixit,

quafiperfuafum baberem

me

Sexagen

artos

de_ponte

_dej

_e&

_urum:

_[ed

_fciant

_bi,

_qvod

_nee

_ingenu

_viribus,

nec

Ife

_jußa

_{traFlationis hoc aggrejjus fim}

♦

jed

commotus

partim

mbtlitate &utdttate

materia,

partim

fuaju

eo-rum

qvorum

intereß.

Tuum

eß

L.

B,

ea,_{qua mtnu%}

li-matt traSlwa

_videntur,

_more

_{jolttoa candidé interpr}

_et

art

SS

honcflis

conattbus

ignofcerc.

Väte

s» 4

T.

EntusÄ vtniendo dicittir» akn«

deveniat_{Sc magnavi inunum aliqtiem} iocum irfiiat_{(4j. Vé! ab in'ifi,vent-o:} quta e!t ctitnimperuventans aer (6"),

Vetj Gcvi _magis arriferir Erymologia Crarca _{poteft derivari 5part. aéfl®*}

b&>ju*ipiro (c),

$i• SileviorSc mollior fueritaéris

?motusdicituranra.

fi. j.

Accipittir

_ventusinterdnm pro

plaga orbis.

Aliquan.

do_{pro renullius momenti, fpevana Sc rrendacio. Qvandoqne}

profavore, ficdicimusventumpopuläremquarere, pro inanem populi plaufum aucupari. Aliasprofetundafortuna» Nuncpro fa&ioneSc turbatione in_Rep.

4. Infignificatione proprla, uta nobish.l. accipirur defi~ niri_{poflepufamus ventum}, qvod fitmoti#acris progreffivus, fa*»

&us, vel perimpulfionemfimplicem, vel per adnnxiionem va*

porimv

f> Generis locomotumponerenondubiramtisrquiaoirnis venttis eft motio _{quadamScfine notione ne concipere quid**)} ventmn_{poffumus. Additur"otprogreßivus utdittingvatur3mo¬}

tufluiditatis_{quiomnicorpori fluido tempern.}

$. 6. Differentiapetittirprirröafibjedo mottimrecipienfer quodeftacr,

velfitrpiex,

vel exhalanonibus & vaponbuh miftu».

$, 7. Delndeå ferie caufarum: utmventusfirmocus; omöia. ergo ca qttscadmoturcllliim

ciendum fe

tiunt nomine eaufaiutn veniunr.

§. 8. Primariusventorumgenifor, five caufa efiiciens Prm~

Cipalis Scuniverfabsettfol, calore luoagensinaérem,vaporesSc

Sc exhalatienes: fiaerfuerit finplex Si _{purusquemcalore}fuo fof

ddatar Sc _{expandit oritur aura fiveveöt»slevis, qvod prarcipue}

contiugitinZona torrida:aeratrenuatusSi rarefadnsmajorem po-Hnlar_{lcirm, Sc vicinun.aéiemtrndir;} fole\ero ab Oriente ver*

fti!cccideiuem _{prof erante, iTaxtne aer verfns occidentem}

pro-liLciitt i irct_{plimtu* inJc»b nuattcpitoEttHitisfpiraconen*}

A f talis

tabs, Péliitur_quidemseraffchs ätferiiiatus circufariter. verfus

o-mnes plag&S _tam cardinales _quaminrermedias: vehementius _ta¬ rnen verlud occaium, quo loieurfufuotendit₅ ideoverlus cam

plagammaximefenßlis eftventusf b bccliptica> idque fere Con¬

tinus Ha:cauterocaufa univerfalrsvelabaliif caufis particulari-bus_{adjuvatur, velabiisdemimpedjcurj fi illiid vehemcntiorem}

facilyep&im » finverohoCyleniorem.- Vid. Bacon. Vernl. frf),

iremVåren, _{{ej SxpeetiamaliusfpiratvéaisnsquiabLacgenerali}

caufa_ad)tivarur.

§ 9» Secuuda caufa ventoruiii eil mteofum 6c fubitaneiim

frigusagreincondenfans 5c protrudetii: serenin» e? korpus tenue-Si fluidum; itaqueoceurrenreflabiliore6cfpifliore cederecogmir,

& fic cedendo flatus_{cretprotrudit enimaéremproximum.}

ß, lo- Tertia caufavenrorum qui fiuntper impulfionem fims plitennelf compreiT;oaérispercörpora externa, v.dutitumnubes

Gonß ientesiocltifumaerera ita_{preraimt, ut magna vi eriimpac£}

aüt dura in cavitatibusterrx_{magnaaliqva partio rerren^ globis}

< ecidensaércm violenter_{éxpeilic, Veluti folies comprefli aérem}

nonfine flatu_{ejicinnf. VideuiuSeriaminrerUlonfes 6canfradns}

doraprtim vehementiores_{multofpirarevemosquamin magnis} pla-nis, ubj_{Isberior aeri parct tranfiius.}

ß. 11. Yentorumquifiiintper irumiflionemyaporum prs"d-pua caufa eft fuperoneratioaerlspervapores Glinde moles aeri*

a»:tiaamplioraloca_{quserendo.magnumtmdequaqoein«éreexcitat}

'Turäorerru _{fitquediüa fupeioneratioyel é vaporbus& exhalat}

iq-rJb sfrigbre_{tnedi«aeris regioulsdepulfis}

, vele refolutione

nu-librn, vel earundempergrav.'raremdeprefko _?, vel

erefolutio-nenfviiim6t _{glacierum; unde}nquetceiitibu« _{Iinee,vehementio¬}

res im_{plurjtnum^xoriunturvenn.}

ß. iz. Lunam caterosq.ue Pfaueta«neenonfle'.lasfixas

viqtu-dam kinflüxi in_hßc

_inf

_■nom

, pro varietate fus natura?, fitüs„

afpectuum , conjun&onuro»ortusScoccafti.svatjosexcitare ven-tos ab

_{Xilrplogis obfervari foléc:}

_{Ted dubiura nonTeve}

e r, min

Pla.ierarum_{conjtindiiones,fitusvelafpeäusaut»rUisliellaWimfint}

yerecaiifs ventotum ßiruil forte _{fpirantium, cum verifimile fit}

sosdemventosalias _{pofle habere cayfas,&pr&diitasrationes} po-tiu&

t?rtS*ffe concomifantiaqVffda.qVamveraj

catifasi

ßqöidem

Artro*

logorumconje&urasde

ventif

rempefTatibusque

fzpiflimé

fa!lere

Sinnnquaranificafu veritatem

affequi

ipfaccmprobaterperientia»

$. 13. Ex di&ispatet

raateriarn

ventorum

efle

nonfolum

ex-halationescalidasÄficcas, ut plenqueveterum

fentiebant

.

fed

fttiam_{frlgida-s &}

_humidas

_five

_{v^f ores,}

&

ipfum

_aérem

_a

_ut

ftatuit

eriamVotnns' (f) , •

§. 14. Formaventorum

ertfluxus aerisj

tam"circularis

quam

ad Horizontem

_{perpendiculaiis,}

_non

traosverlus

_;

quiaå

lateri-bujminorertimpetus Scmajor

refiftentia« Hinc

ventusnon

obü.

quai fed retlainceditvia: quanquam

rariufcuic accidar

ut

trans-verfiobferventurflatus: (icutifumic

eacuminibus

profilientesnon femper verfusunam i

fed

interdum

diverfas propelluntur

plagas

vid.våren, _.(g)

$• i f. Fjais proprer quem natura

provida

venros

producie

multiplexert. Generalis

ert omnitim

corporumfublunarium

falus»

Specialisert1.aéris purgatio

ejusdemque

å

putredine

confervatio.

,ert imbrium éc ierenitatisproduftio , de

quibus

Seneca (b )

inter cäteraProvidentia _oper/thoc_quoque

aliquü

, ut

åignum

admiraiio»

ng/uJpeKerit. Henttnm exuna

tauf

aventes

aut

invemt,

aut

perdivcr-fa

dijpofuit:

fedpriwumut

dera

tion

finerent

pigrefcere

5

fed aßidua

ve•

xatwneutilemredderentvttalemquetratturis, Deinde tit

imlres

tené

fubmimfiraretft, iidemque

nimios

compe\cerent.

Kam

modo

adduennt

mbes, mododiduiunt, ut pertotum

orbetn

pluyu

dividi poß'int. &c»

3. Crebrafua

jadationeplantaOn

poros

aperiunt,

ut

facilius

nu»,

trimtntumactrahereqveant. 4.Faciunt

ad

maturitatem

frudhium»

Io Navigationes promovent.

6.

Malas

circumrotant,

&c- Hsec

pauca'de

caufis

ventornmjfiibne&enda

jam

flönnullå

de

eorundem

fedatione.

§. 16, Sedanturventi

primb,

cum

vaporefi

qvibus

oneratus

&turbatusfuitaérinpluviamcontrahintur.

§. 17. DeindecumvaporesSi

halitus

(ublimantur

in

altum

t 031_requies Etabipfls in_aéreinferiore

donec

_a

frigore

medias

aéris

jregionis reprimantur. >

'

Sölent quoque

venriquidamBoreales

per

ao&urnafri-gora

.de mg.&frogrefidolgeni» (g) I. 5, c. iQ,jprop.xi. (h) l.4.N.Q*c, if.

geracampefei & proprercondenfationew a£rir, qnemetfötiöfh

interdiu arnfnuavir, uoättim foleoccidéntfc decumbere.

§> 19. _{Langvcfcuntetiam venti,} cumnulla(uccedentemate#

ria_{longoicinereå fomitibus ftiis expirarunt<5ec. De fedationc}

haöenusi nuncdeventorum Iimitibns_{paucis agendum.}

f, lo. Limitei ventorum (untvel _{aititncfinis, vel}

latitudf-nist vel duracioms.

$i ii. VentosnönfuMjmius _{afcendere, quam fefcexteadit}

infimaaeris_{regiopleriquefentiontau&ores,}

idqneprobatumeunt

ipfaexperientia» qvodinfaltigiisalciiCmörummontiuro nulli

de-prehendanuir flatus. Aflierit Baconus Verulamius _{eos, qui in}

roorwbtis_{Olympo& Atho anniver(ariafacr>ficiafaeere(olent,}

li-teras in _{cineribnsfuper(rimmaeorum}

juga exaraffe, q'>.as , anno

elapfo, redeuates nentiquam turbaras_{repereruat,quamvis}arae

it-1« iub dioeranr_{extru&a?; unde manifeltum ettjn}

tanta_altitudine

stillos _{fpiraffe ventos.}

Idero etiam refert inaliorumexcelfifiimortim mo.ntium _rupibuf

deprebenlumeffe jäcuiffenives$ cumin ipGs verticibus nihil oiff

aör_{quietus eflet.}

n- Exiflitnåt-ramen nomtnattts aftéfcer_{vaporariosventof}

iolummodoaltiustieft_{atcendere, al/oi}

vero_{ipiasnubés interdum}

perumperci

§*• x;. ArbfträturVarenitts

_{!riftipremi»q»»©qite}

_Serif

ré-gionefieriinrerdtimcommotionemventorum,

cum furmis inter* damex_{apice/Etnar e)e&iwhiftcOevéntö}

agiVari cernatur*

$.14* In conflderatione laWtidinis _{deprehendunttir infer}

fpatia qua» _{occupantventimaxttr.te diverfitates.}

Qui ab Oriente

inoccidenrem_{feruntur, interTropicoS, univerfum}

terraqveum

globumcircumireputantur. Cseteritam_{cardinales,qvameorum}

collaterales, _prarcipneqviftatifun?, per_{longaqvoqve itinera&}

ampla fpatia ferri deprehenduntur.

§• if. Procellofiautemventi inträ _{exigua (*pe eontinentur}

fpatia• fic videmusfaspeturbines_{qvafi ludentescoramviaronbtis,}

velutiflatus éfolbbusextrufi.

ß.i26. Inrerventorum_{durationes magna qyoqve}

efi: variéras.' JM^iftiventivehementiori*ut_{pliirimum durabiliores (unt,}

pro# pter

pter abundantiam vaporum, de etiara Eu-rus Sc Ze,phy*

rus nec non illi _{qui maneoriunrur: lenes veto,} live _terrdlres (int(ive maritim?diuturni eilenon(olenc»* quia minus_materia; iJlis

fuppeditaturt fomiribus litis.

Tantumde terminisfive ümitibus_{ventoiuroiequirureonmdc}

divido.

'§. 27. V'enti generaliÜimc dividunturinreguläres&

irregula-Tes._Reguläres(uritqui_{excerta&definita}mundi_{reg'oneoriurmir.} $. iS4 Hirationeplagarummundi dividuntur in card.nales

Sc_{collaterales, illilunt quiaqnatuor mundi cardinibus fpirant,}

dequibns ficcanit Poeta:

AjperabaxeruitBoren*',furit"Ettrusabortu: Außeranatmediumfolem_Zephjriuqtieeadentem

§. 29. Hifcequatuor ventisGrsciveteres fuerunt content?, quibu^ fubfequens«tas quatuor folummodo collaterales addidic, quioriunturex qnatuorpun<äi* interie&ionis Horizontis(c.ortus

&occabis fo'is_{tempore(oPlitiorum hiberni «Sc «ftivi}3 iilurn, qui

fpirat

ab

ortu

hibernoappellarunt

vuluirnum» quiab seftivo orcu CSKCiam_{;quiaboccafuinberno, Africumj quiabxftivo» Corum.}

§. 50. Siquidenapofteri adhuc magnam deprehendebaut

di-ftantiam intcr Cardines _{fepcentrionalem Sc auftraletr. ab oreihus}

(olfticitialibus seftivoft_{brumaliadjecerunt adhuc abos qnatuor}f

quiproceduntåpolisZodiacipunftisqueoppoßtis : hinc qu-ilibet

ventus cardinalium babebac duddcollaterales , Sc (ic babebant

ventos numeroduodeéim, _{quorum. fingulos propriis nominibus}

defignarurtt, qui

fpirat

inter feptenrrionem & ortuna aeftivum

appellabatur Boreas, qui interfeptentrionemdeoccalum asitivua Thrafias, qui interAuftrum Sc occatum hibernnm Libonius; qui interauftrumScortumhibernum Phoenicias«.

f. ;i. Horum ventorumobfervatio potuit Graecis quodanw modo fnfficere, qui longiaquas å Grascia expeditiones navales

nonfufeipiebunt: Latinisvero» quinavigationibusOceanum _In¬

firare cx_{perunt, haec venrorumdiftributionon fuffieiens}

videba-turj ideo duodeeimventorumnoraenclaturamprioribus_adjeccre»

forumfcilicet, _{qui inter}binos _{priores fpirant.*}

§- 31. Nautisverorecentioribusadhuciftadivißoperincom*

ftioda videbatur: _{itaque novamdiftingvendiventosrationem ex*}

cogiiarimt, quaHorizonfemintrigniraduas partes zquale« divi« dunthoc modo: _{priroumdiftingvuntHoritoineminqtiatuorpara¬}

tes_acquales, quibus_{quaruor interfeiiibnumpunéiis quatuoraill«} gnantventosj quoi

cardinales

vocsnt; quiaå quamormundicar*

dmalibus_{punciis ipirani. Dciadeqaamhberqu^drantem bifcant#}

& ventos a _quatuorharum inrerfedionum_{punéhS venier.tes ap.«}

pellanrfemicardinales; qnia intercarobnalesexadefunt medii,Sc ?ie vencos h^benro&oi quos omaes vocanr principales. Binis

horum_{iuterjiciuntaliosoito, quosmedioslive medianos appel«}

lanc; nnde excrelcitnumerusveatorumadfedecim» _quibusinter*

ferunt aliosfedecim, quosintcrcnediosnominancqmbus comple*"

tur numerus _{triginraduorum. Haec fuerunr nomirsa generali^}

Specia'iafatiscomodé Batavi fua iingV3 exprellerc. Qu#paüim apudGeographo«invemuntur.

33. Dividunturventiracioßeexterifioijis in univerfale.i Sc

particulares, Univerfalesdicuntur qui veltotarnteliurem

arr.bi-unt, vel _{mulcisinlocisfimulfpirantconn'nue lere per retum}

an-num , quales exiftuntinrra

tropicos in Zonatorrida, funtque fem'»

perorieutales, quamvisinterdum abaliisnonnihiiimpediaimir. § 34. Particulares qui non fimuipluribus in iueis., nee diu Ipirare poflunt.

§>. 35. Rarionedurationis funtventi vel conftantes, vel in*

eonftantes. _{Conftantesqui peraliquotmenfes, feptimanas, dies}

velboras abeademmundi _{plaga°rondanferlpirant,}

;<♦ Inconftaruesb nrquimodoabhac, modoab illa

pTa-galpirant; ncc perhorxuniusIpa innri eundem tenent tra&um:

fedin_{(ingulisferemom^nm iterfuum mmaqj;.}

f. Ratione certirudinisvenrorumalii funtperiodici five ftati»

«Iii vag!fiveerranfes. Periodibmrvel anniverfarii» vel menftrui

veldiarii* _{quicertishorumtemponsarciculormp intervallis}

rede-unt. Åliiiremubi_{Ipirark eeeperuntper dimidiurn annum, vel}

perimumalti rumvemenfem * velperaliqot dies continuant.

38 Pr.eteralios_{compluresventosItatos å oautis diverds}

inlocisobfervatos, dequibus Varenius _{(k) duos prarfertim} ve*

leres Grarci obfervarunt: Ethefias(ciliret&

ornuhios-$. 39,Et hell» funtventi Aquilonar««; quipoft (öftitUmsfti#

f- mina

vüm(pirare

iocipiuntin

GrsECia»

in

certis amem

harum terminis

conftuueodisdnfenthiDtauöores,

Ariftcteles

iple eosdem

non

determinavic : pleriqve tarnentermini m initii ponunr

circa

or, «umSiriilive(teilscaniculatis i.c.innaedio Julii•

ur.de

fcventus

canicularisdicitnr: delirium aütemcum Atiguftoi ira ut qna

dra¬

gintadies

fpirare

putentur.

Alii

vero

earurc

terr pu«

ad medium

Auguf« exrendunr.

Generari

putanttir

hi

venti

ex

rivbi

s

in

Se«

prentrionalibus

montibuså calore

folis

liquefa&is, qui

tunc tem¬

porisvalde interduua per

aliquot

menfes

duranr,

quam

diu

(o! il#

losmontesinocciduusilluftrat. Hinceit

quod

E.beliae no&u

cd#

fem: _{quiaceflatnivium}

_refolutio,

_vel

faltem minuitur;

liquidem

foleotemporevicinior

eft Horizont«.

40 AlterGrssCorum

anmverliriusventus

eftornirius live

Cbelidonius, quempolt

brumam

fpirare incipere

ftripfit Atifto-

v

teles. Cattertimnecdecerto initii termino, nec

de plaga unde

fpiret qoicquam

addidit;

ideo in

his

determinandis

dikrepantes

exrsntPhilofophorumlentenna: : quippe aln

dicunt

eum

eile

oc-cidemalem. alii Auftralem, ah i

Septentrionalem

:

&

licet

cer#

tumdiemdeferminareneqoeunt quando fpirare

inc/pir:

certi m

tarnen eft cundero oriri circa adventum

hirondinom aharnir.que

avium, unde & nomen traxir,

quod

aves c

regionibus

[gehdif

transmarmis, rcg'onibusaprieis

immitiat.

Und'ecuncue

Ipiret

3

verifimiletarneneft & hnncgenerariexrefolutione

nivium

: nam tibtcurique fiti iunt mon'es

alti &

nivales,

inde

ILnc

venti

ftati

eo_{temporequonives}

relolvuntur«

41. Ventiirreguläres

&

exrraordinarii

fünf

fiarm quidam

rep*nttmSc vehementes; qui magr.o

impetti

énr.bibuserunr

punt,

quales

Iunt Prefter,

Typhon,

exhydrias,

ecnephias.

f. 41. Prefter eft ventusrantoimpetu

é

n«

bibus

coirprtllis

erumpens, utflammam concipiat;

unde

non

folum

obvia

qua;# que

(ubvertit;

fed

etiam

adurit.

§. 43. Typhoneftventus

impetuofus,

vel

ex

diverfis

nt

bi¬

bus, velexejusdemnibisdiveifis

partibus ebfus A ir

gyruaiton-1

lortus_obviaquaeque

verfat,

inaltum

tollit &

dilpergit.

44. Ex bydriaseftventusvehemens

enube aquofa

protru#

Cus _magnis

_imbribus

_graflisns.

6« 4/» Ecnephias

eft

ventusrepentinusc

nufce

ar&e

coir

pa£ta

profiföens, Scobviaquavis corripwm , imbrium mdubifatuSntm-cius, *nqvos aubes ip*apoftea refolvirur. ~

46. Siqvidcra» ur ex fupra di&is manifeftum eft, venti

diverfisconllent materiis, variisin loris _generentur, Sc _per dit

verfos locorum traéfcusferantur: _{indclequitur, ut diverfas}eriara

nancifeantur_{q abtates. Quioneranturvaponbus, funthumidi,}

qui iisdernvacant,ficci•* quiinlocisfrigidisgeneranr urSc loca fri* gida tranfeunt, funt frigidi qvi verom locis calidis generantur

Äpercalidos locorum trähus(pirant, (ufir calidi.

47 Venfus orientalis eft moderate calidus Sc ficcus, ac

proindevalde(alubris: qviacalor (obsablumicibihumores fuper-fluos, tumaéris,tumexhalationum..

jj 48. Ventusoccidentaliselt

fiibfrigidus

Schumidus, quo«

rum_{utrumquehaufiflfe}videfur_{exmariqvod rranfir, Hic humirf}

ditateSc_{temperatofrigorefacit herbasgerminaretemporevernalij,}

Plinkis_{genitalemmundifpiritum huncventum vocat, qvo herbst}

ex_hybernofrigorerevivifcunt, _{animaliarecreantur, Scvenerem} febolis_{defiderio appeumt*}

$. 49. Aufterfive meridionaliscalidusSehumidus eft: _qvia

i Zona torridaper maremediterraneumadnos (pirat; hicventus

nimistcaliditare&humorcfuperfliioputredjnes

Sc varios morbos

Caufat.

50. Septentrionalisventuseft frigidus Scficcus: qvia per

loca_{frjgidaScficcaadnosfertur: ideo nubes djfeutiendofereni«.}

ta terninducit. HincPoétse _{finguntBoream temporediluvii} car-cereinclufum fuifle.

51. Hscfunrprsecipugp qnalitates rentorutn fcardinalium»

dficoljareralibus('ifficiat, proimperatabrevitate, hoc annotafie,

qvod, quo

propioresüntalicui

cardiaaiium• eb magis de natura

ejus participant. ,

$. fi. Hocetiamdeqvalitatibusvemorumprobe tenendum

efb,,qvod fingtilorum qvalitates nonfintomnibus in locis esdem;

fedvariant_{maximepromaturaloci: (»ein akera Zona temperata}

verfus Au irum ab _{aqvatoreSeptentrionalis ventus calidus ed,} auftralis _{vetofrigidus.}

Anteqvam Cololophonem addiderirous» videtur ab inftituto haud _{alieaum, figm aliqva fubncäere , ex qvtbus imminenres}

tfenti _{pTÄviderifolent,}

qv®defurmintm-,non tamI_caufk,

_<^ant

a rc_{inchoata inmateria}

difpofiracitusle prodente.

#• i» Si foliorientiinciJRibantnubes_{defuper, tartqvam Ec*}

clipiin faÖurae, _portendunt ventos.

$. z. _{Siinexortnfolis» nubes}

difparganttirå lateribus _éjus, pramonftrantventos.

?• Siorientcfolenubes

_{rubefcantprxdicunt}

ventos.

ß. 4. Si fo!_{orienscingiturcirculo, ab ea}

parte qva circuhit

feaperuerit expe&atur ventus,

ß. f. Sifol oriens_{appareatleviterconcavatusdabit}

ventos»

ß, 6. Sianteörtumfolisoftendancfe Radii _{prxcurfores, Sc}

ventesdenotant &imbres. $. 7. Si folin occafu

appareat fangvineus denuneiat _magno*

veDtos in _plnresdies.

ß. 8. Si fuboccafu_{folis appareatcircaeumcirciifus}

äter, aut

fubfufcus denotat_{magnnmventumin diem}

leqventem»

§. 9. Sifolin occafti_{appareatpallidus&}

in nigras nubes oc"*

cidat _figmficatvenrum _Aqvilonem,

$. 1 o. Siinortufolis_{appareant juxta}

eum _{tanqvam duo auc}

tresfoles tempeüas_atrocior

erit perplures dies. §. 11. Si lunaante _{qvartumdiem å novilunio}

non _apparuerif,

turbidum aérem_{per totummcnlem}

prasdicir. $• 12. Si luna ante _{plenilubium rubicunda}

fuerit, ventos

portendit.

§. 13. Si cornualunxfnerintre&aventos _denuneiant.

ß. 14. Circuluscircalimam_{apparens, fi cito}

evanefcit por¬

tenditventum.

15. _{Ecclipfeslun*}

_femper

_{comiranturventi.}

ß. Stella;

_{Sagittantes.protinus}

indicantventosex ea_parte

orituros, unde vibrantur.

9. 17. Cumftellxminufcul«non_{apareant, inftantventi.}

/♦ 18' Si_{coelum fubito obfcuraturfine}

nube, gravesimminent tempeftates.

ß. 19. Tonitrua matutina. Item_{mugientia&qvafi}

tranfeun-tiavenrot_fignificanr.

ß. 10.

_{Cumfulguraveritcoslofercno»on}

longeabiunt ventil

ß 21. Si

_ccnfpiciamur

_{nubes ferricitatius}

ceelo fercno. im®

f. ii»

Dum

htibei,

ut

vellera

lan«:

binc

inée

fparguniar

tempeftatesdenocanr.

$. 15. Nubesluteae

&janrqvam

Gåcnofs

fignificani

imbrena

cumvenroinflare.

14» Nubecula

fubito

fe

monflrans,

-Ccclo

circum

fereno#

tempeftarera

fignificac-f, if* Ignesin

fucis

pallidiores

folifo»

atqve

inträ

fe

murmu-rantes. Iremcarbones clarms

perlucentes

tempeftatem

&

venrum

fignificant:

i6* Cum

_{niarein(uperficieconfpiciatur}

tranqvillumi

inträ

feramenmurmuravarit, ventum

prsrdicit.

17.

Cumavcsaqvaticsegregatim

cum

clangore

ad

littora

properant.

Et

terreftres

contra

aqvam

ctim

clangore

petun.t

eaqve

fefuperftmdunt,

ac

prscipué

cornices,

rempeltatem

portendt»nt„

18. Cum fuesterrentur,

turbantur

&

incompofite

agunt

ingr"unt

venti.

$• 19. Cum

AraneacfeduIonentÄ

laborant

veuti appropin°

freßantiflim»

Dno. PETRO ÜXIIN,

Philofophix

Candid

ito, amico

fuo

optimo,pro

fu«*-nus in Ph_{lo/ophia hinoribus obtinendis»}

fclicifcrdif^utandi.

S.P.

Olji

<via

_{(ape d fcrimma fübe}

fortumm

fuam

tnaripericltantur,

_{um, ante}

gra-quam

opta-bilem

_{confecgvantur}

_porium

;

qvippe

uento

Contrariohuc

_atqyeiHuca

_fevioribm

_tnaris

_fluShbus

aß-tatt

j

in

fcopulosnonra

d

ilhduntur,

ac

naufragtum

ja-ciunt^ Sim Iirationevariü

_periculis

_fefe

_exponunt,

_qvi

ahqVod

commercium

cum

Vallade

babent,

_namqve

aliis

paupertas

bona

m

ntis

foror obiccm

ponit,

_utgradumß*

ßere necefje

babeant

alios

improbus

labor

deterret,

at*

qve

etiam

er

du

a

Vtrtutis

viaptunmu cbfita Fßinu.

Nc-qVe

enim

ad

Mufu

currereiata Via

mortahbm

conceditur,

fed

labore

ac

fudore

_opus

halent plurimo:

_In

labore

cer-niturvirtus ac

conßautia,

_nee

_{poteß ejjc}

magnum

qvodßne

pulvere

Qf

fudore

contingtt:

Exbaußum

vero

fuJonm

ingens

comitatur

glor>a

, omni

poßevitati

commendanäd.

Hac Te VomineCaudidate

_impigre

_volvifje

_animo

_campe

_*

rimus,

_{quiprimis ab annis.pietaiem,}

_modeßtcM

ac

ku~

manit'tem 7

ita

in

ddiciis

balmßi

_>

utfortunam

ab

altis-ftmo mmine,

&

favon-m

<.

b omntbus

aqvis

Cenf ribus

impetraveris.

Itaqve

mento

tibi gratulor,

&*1ßtmma

lattitta

_{afficior, quoditla dies}

_illuxerit}

_qy#

_honor

_es

_tuis

lucubrationéus

_dignos

_conferet♦

_Em

_autem

_nunc

_pofi

aßduos

exantlatos

labores, laurea Magifterii

te

manet

fudyißma.

j4ffulgeat

tibi

hoc

decus

amicis

optan•

dum ac

Eccleßa

tandem

utile,

idque

_ut

eyeniat

_tant

_o

coaßmtius

peeor

?

qvo

[anttiora

funt

/ura

noßr*

ami-titia*

c

Aoimo _{quam Vena}

pfora-ptiori

appofuic