specimen academicum,

(1)

A. S. N.

specimen academicum,

AMOS. IX. il 12.

Colluftrans,

QUOD,

consent. ampl1ss. facult. philos.

IN REGIA ACAD. UPSALIENSI»

PR/fl ST DP.

Mag. CHRISTOPHORO

CLEWBERG,

L. l. O. O. PROFESS. rEG. ET ORD.

1'UBLICO EXAMINI MODESTE OFFERT

STIPENDIARIUS REGIUS,

ANDR. GEORGIUS OS^ENGIUS,

Andre/e Filius,

ROSLAG US.

in aud1t. carolino maj. d.j/// octob.

anni mdccl1x. '

H. A- M. S.

U P S A L I £

(2)

S-.1E R:2EM:TIS

MAXIM/E FIDHl VIRO,

REGNI SVIO ^• GOTHICI

ARCHI-EPISCOPO,

REGIME ACADEMLE UPSALIENSIS

PRO-CANCELLARIO,

VEN. CONSISTORII ECCLESIASTICI UPS.

PRjESIDI,

REVEREND ISSIMO

PATRI AC DOMINO,

DOMINO DOGTORI

SAMUELI TROILIO.

MJECENAT1SVMMO■

(3)

S.-jE R.JE M-.TIS

MAGNAL FIDEI VIRO,

REVEREND1SSIMO DOMINO,

DnLAURENTIO BENZELSTIERNA,

S. S. Theologiae DOCTORI, Dioeccfeos Aroficnfis EPI-

SCOPO, Conftftorii Ecclcftaftici PRASIDI & Regii Gymnafii Scholarumque in eadem Dioeceil

EPHORO,

mecenat i maxi mo.

P7RIS MAX. REFERENDA atque CELEBERRIMIS,

I)n. MATTHIiE AS P,

S. S. Theol. DOCTORI & PROFESS. PRIMARIO, Reg.

& Ord. Utriusque Confift. EccleE & Acadero. ADSES- SORI Graviflimo, UrbisUpfalienfls ANTISXITI at-

que ARCHI ^- ^PR/EPOSITO Digniffimo,

Dn. gabrieli

MATHESIO,

S.S. Theol. DOCTORI & PROFESS. Reg. & Ord. Utrius¬

que Confift. Ecclef & Academ. ADSESSORI Graviftlmo,

Veteris Ecclefiae Upfaücnfis PASTORI ac Vicini Contrarius PRAPOSITO, Adcuratiftimo,

PROMOTORIBUS MAXIMIS.

(4)

vvhn mjüki bs^ya yy %

vyn)D'& rhyoü) nJUD i?p3^ ana H0pi nvny «JNW /^T

nynoa WDntcf ntn wyDVN nsrya^mm ^mn Jt ^*

cnp ^a jhjd ain kph b?3 wd« wn nsrtm T3i cx» ntyi ny an? nupfc ontyy^i ob-6 napn ^3 bnp3

loya -nw iwki ^n WK on cVruo rrwsn ppd rjoya nmco wrw nam -pna *ro^n ^pp« ^dj ^pw

dd^ji ann ^ nrfr oarrna kds vsb niinrirft ^"ty

in Täia nntD ipvi ^ ->t3 p« n:ni -niyj man na

^ifcfen m p3 kVn *>pn p« üiiyb im crrorn cr&ö

dk nnyi nyi nny •&'? in« Yitanw apa *0« ntn

feto DK ecu nn« tij b3irya _{jn tik^d}

DKin jtod m nfea oanaa p vttw mn ynyavN m?on *6« D3TO3 nraa ^y ^rnaa nvyn raap wnw oatoJD fea Dt3D b nvrb ronai icn bw 0m by K3 a?n ■)»« fevb D3ncn aroi D33 nm w b my ova

%o ^ntn ^ovn ^ayy ^ny ^n»on ^*0 ^rurn toja nrrn

fea ncDn ^3 Vd fei by anfern ntew romi o'HDn tfanD 310 D31DH1 "IKO^DCJH VHJ O TOH fe 01M DV»

vm nnrtto «Vi ^naa ^p? fen nar> pai -jm fei afer jrfe -jna* nDK^ DDnn3 3133 _{nyai canya} feanri*

bz iy cd1? jnai 310 te ^jnn ra^a nir& fei can#

*7 33

reverendissimorum,

nec non

Maxime Rcverendorum atque Celeberrimoronf

nominum vestrorum

cjiltor Et5 cliens devotiffitnus

ANDREAS GEORGIUS OS^NGIUS.

(5)

KONGL MAJ:TS TROTJÄNARE

Och

Amiralitets SKEPSBYGGMÅSTARE

Uti

STOCKHOLM, HÖGÅDLE HERREN 3

Herr JOHAN ACRELL,

Min Hoq-Gunflige GYNNARE och PATRON

Hvar otackfamt ock en finne, ^, fom plågar icke bar ju akid uti fitt bröft _uptaga be- ett

vifte välgärningar och årtedd ynneft med vörd- nad, årkienna dem med tackfågelfe ^, och behåh

la dem i ett minne, fom endafl: förloras _genom döden. År det då under, ^om jag, fom varit en

lyckelig deltagare af Högådle Herrens gunft

och bevågenhet uti Dess Hus , giör af mitt för-

fta Academifke _arbete en ringa /kånck, hvilken Hög-Gunstige Herren , täcktes anfe med blidt

anfigte, och uptaga fåfom ^en underpant af min

oaflå-

(6)

©aflåteliga vördnad, den jag nuiftörfta odmiuk-

het för Eder nedlägger. Bli defTa bladen med vanlig gunft emottagne, få vinner jag val min

åftundan, ^men fördiupas derjåmte uti en Ikuld,,

livilken jag aldrig lårer kunna af börda, om ic¬

ke då, når jag med beftåndiga böner, anhåller

hos den nådige Guden, det värdigas han krona

Eder och Eder förnäma vårdnad, med ymnigt

mått af nåd och timmelig lyckfalighet, hvilken,

då Edert lefnads lius utflåcknat, forbytes uti

en fåll Himmel. Hvarunder jag med vördfam tillgifvenhet fkall framhärda,

HERR SKEPSBYGGMJSTARENS

idmiukafle tiånare

ANDERS GEORG OS/ENGIUS.

(7)

VIRO Aåmoäum Rever: ac Pr^cJaviffJms ]

Da Mag. LAURENT. HONTER,

PASTORI in Spånga & Jerfalk & Adjacentis

Diftr. PRiEPOSITO Adcuratiffimo.

VIRO AdmodumReverendo atqiie Frgclarifflmo

Da Mag. ISRAELI ACRELIO,

Ecclefis Fällingsbroenfls PASTORI ac PE/EPO- SITO, longe Meritiffimo, Adciiratiffimo,

VIRO Plurimum Rever endo atque Clartffhm,

Dn. JOHANNIREUTERSTEDT,

Ecclefix, quae Deo in ÖSTER-Åker coliigitur,

PASTORI FIDELISSIMO, PATRONIS EXOPTATISSIMIS.

In ^hocce, tefleråm nullo licet fubmiffi fale animi ^ac ^, lepore opufculum con-

ditum, NOMINIBUS VESTRIS, longe

Clariffimis, feria , pro VESTRA pcrenni profperitate, ^vota quotidie concipiens, dat>

dicat, dedicat,

Ådmodum Reverend!, PraclarijJ. & Clarifl.

NQMINVM VESTRQRUM

Cuttor humiUimuP

Andreas georgius osangius.

(8)

VIRÖ Phtrimum Reverenäo atque Clariffimo

Dn. ANDRERE OS/ENGIO,

Ecclefiarum in Öltby & Garn PASTORl, Vigilantiflimo,

PARENT! IND ULGENT1SSIMO.

T ongijjime dum Jpatium pr ost er it <e vitce refpicio,

^ ultimum pueritia memoriam recordans, Pater

Optime, tiihil temporis o c cur rit, _quo lar ga in me manu, ex paternoplane affeclu orta, beneficia noncon- tuleris uberrima. Quid igitur mirum, fi filius infi- gniter fibi gaudet, quod dies votis diu _exoptatus, il-

lux er it, quo Paternas liceat admonitiones, inåt a-

mentaque publice celebrare, _{atque pro} _acceptis, _a prima atatula, impenfis, maximas TIBI _{agere gra-} tias. Tua quiäem in me pr omerit a, Parens O. tot

tantaque funt, ^ut eadem percenfere, neäum rite ^ce¬

lebrare, haud valeam. Sufcipias itaque, indulgen- tiffima ^, ut foles, fronte levidenfe hocce chartaceum

munus, mea er ga TE obfervantia fignificationem, cultusque tui fanatijjimum pignus, quod jam ojfero.

Faxit Deus O. M. fatalem iUum ^, Jeris infcriptum

iri faftis, die?n, quo Ecclefia, Tuique omnes, fpe

ac fulcro certijjimo fe orbos videant. Sic pro per- enni före ^, ^ac lata canitie Tua , fufpiria mittens calidijfima, permanebo,

parentis optimi

I ilius obeäientijfimvs

ANDREAS GEORGIUS OS/ENGiUS.

(9)

i N. y.

§. i.

on parum torfit interpretum anl-

mos, diéhjm cetera notiflimum,

Amofi IX. 11. & ii. obvium, quod

dum verbis , paululum mutatls,

citat Apoftolus Jacobus in Aétis Apoitolorum Cap. XV. v. 16. 17.

vari! variam Jacobum cum Pro- pheta conciliandi viam funt in-

grefli. Mihi igitur hoc argumentum placuit, in quo te- nellas experirer vires: non, quod cundtis aliorum inter- pretamentis meliora promittere audeam , Ted ut, colla-

tis plurium fententiis cum ipfo cootextu facro, paucis

oftendam, non minus ex hoc loco, _quam aliis, contra

integritatem Sacri Codicis fruftra delumi argumenta, Verba Prophet« in textu Hebraico ita leguntur • orrna n« ythjh rfrfcun tv? roo r« Dp« «inn Dra

mm m rcrp i ow wd rrwm D'p« rwwi

A on«

(10)

# ) Z ( #

im] ntty ni.T o*u orrty w topj wä ^{o^n} tai om

Qu« Latine fic efferrl folent _y in die illo fufcitabo t utber-

naeulum David, quod tecidit & reaedificaho aperturas

mur or um Ejus & ea, qu<z €orruerant, inftaurabo & re-

tedificabo lllud»ficut in diebus antiquis. 17/ pojjtdeant re-

liquias ldum<z<s & omnes nationes, fuper invocatum j-uerit nomen me tun, dicit Dominus faciens b<zc. Ät ean-

dem propheriam affcrt Jacobus Joco citato hunc in mo-

dum ; bisTOC TCtVTCt C6YC65gé\p60, Pij CCVOtXO^OfXWOO Ttjv (TXtJVtjv

rr/v tTs7sroox,v7ocv 9 ü roc Kareaxafjiiuévec stvrrjs dvofxo-

ébfAYiaa), uvcgSoocroo dvrr\y. 'Ortas av i^tjTtjcreoirtv o t xoctcc- hct7TCt TOjV rivS-g6u7,TOOV TOV XV^tOV, Kj 7tCCVTOC TOC tSvV], l(p" 8S ITTtKeKhrjTCtt To CVOfACC fJ.8 £7Z dvr&S' Åtysi _Kvqics, ₀ TTCidv

rdvra mdvTct. Noftrum jam erit primum nonmftlas allo¬

rum explicationes cum brevi e7rtx^osi adducere, dein

vero noftras qualescunque adferre animadverftones.

$. in.

Nonnulli a) ex differentia, qu« eft inter texturn E- braeum & verfionem, _quam Jacobus adorrat, Grsecam,

oftendere conantur _, exemplaria Ebraica e/Te _corrupta »

&in his voces reperfas, ab Iis valde diverfas, qu« hodie sbi comparent, nempe W1T pro W~\V, Ditt pro QHtt, ad- fuilTe et jam five plenam five abbreviatam vocem miT, imrno, transpofita vocum conftru<ftione,Ie<ftum fuifle jpoV

b) nin* Dtt Ditt TYlttOT lt2HT Qvum vero ifthsec pe- tulantia critica nihil folidi habeatj quo fe commendet, quin 8c in providentiam Numinis, pro integritare Sacr«

revelationis, in falutem ^hominis indultse, perpetuas agen- tem excubias, manifefte fit injuria, non eft, quod mul-

tis eam refellamus. Admifta etjam hac effreni quodvis proqubvis fubftituendi & transmutandi licentia, nihil in

Sacro Codice fartum te<ftumque fervabitur* nulia Sacra-

rum literaruna certitudo amplius perftabit, quod ramen

fcopo

(11)

# ) 3 (#

fcopo non minus earundeffl, quam Au&ori perfe&iffimo

plane repugnt.

a) Utpote Rabbi Tfaak in ChiJJuk Emunab% Pezro-

nius & Wbiftonius. Cfr. it. bac de re Wolfiii ^turas Pbi¬

ld. in Act. XV. 16. ij. b) Surevhußus bot modo tan-

ciliare fluduit Atnofum & Jacob, ^c fr, Lindbammeri Comm.

in Act. ApofL ad b, /. nec non Franc ifc. Wokenii Mof.

Hamm, ad b. I.

§♦ IV.

Alii fingula verba ^eu^jutjué/cc fua ^, quantum in il-

Ij's eft, obfcurare ftudent, In his Rabbini non pauci c)

ut prophetiam hanc de Chrifto enervent, primas voces

HinH DV3 de tempore Hifkise exponunt» in quem non

pauca hujus Prophetise momenta convenlunt» Sed uti

nos concedimus, Hilkiam notabilem omnino geffifle ty-

pum futuri Meffise, ita nunquam demonftrabunt Rabbi¬

ni , Judseos vel Davidis profapiarn, Hifkia regnante,

Idumseis ceterisque gentibus imperitafiet unde manife-

ftum eft, quod diélum Araofi ad Hilkiam referri ^non

pofiit. Neque facillus illl ex Rabbinis cum veritate in

gratiam redibunt, qui ad alium, quem adhuc exfpeélant,

Meffiam, verba Amofi detorquent. Ex Novi enim Foe¬

deris pandeétis atque inprirnis prophetise Amofianae per Jacobum interpretatione, ftde digniflima, fatis conftat, promifTa hsec divina per Jefum Nazarenum> Solpitatorem

mundi, in fecula (empiterna celebrandum ^, fpirituali & e-

minenti modo dudum efle impleta.

t) Nimirum Aben Ezra, Abarbanel, Hillelt alii-

qne, de quibus vide Lkenii Tbef Tbeol. Pbilol. p. 1044%

§. IV.

f. V.

Quid heic per tabernaculum Davidis collapfum & re-

ftaurandum intelligi debeat> non eadem interpretum eft:

fententia. Nonnulli cum Theodoro Mopfvefteno & Cy-

A 2 rillo

(12)

# ) 4 C ❖

rilio d) Ruffino e) ^ac Calverto f) inflaurationem familise Davidieae, per Zorobabelern fa£hm, heic promirti exifti-

man£. Sed nec Zorobabel,quarnvis vir inclitus ⁱⁿ _gen¬

te Judaica poft captivitatem fueric, regiam dignitatem at- que adeo priftinum fplendorem fuis reilitult, ^nec Idu-

mseos ceterosque populos judaicse ditioni fubjecit. A- liam igitur Iongeque, nobiliorem tugurii Davidici refhu-

raüoaem h»c prophetia commemorat, ut ex dicendis conftabit.

d) Cfr, lkenii _7bef. _IheoU _{PbiloL p,} _104f, _$. _V.

e) Cfr. Francifc Riberte Pr ^es byt. Comm. in Arnos, f) Cfr. I ib. ejus IV, _cap. _{4. p. 124.} fwe Amelii Er örte' rung der dunkelfien und fcbwåreften Schriftflelln. _p. _66z.

§. VI.

Atiis tabernaculum Davidis ruinofum, fed nitori fuo reftituendum , per naturam huraanam, peccato corru-

ptaoi, per Chriftum vero reparandarn, exponere pla-

cuit q). Quse interpretatia analogiam quldem fidei ^con»

formis eft, fed ad fenfum hujus di&i literaiem minime

quadrat. Corpus quidero noftrum ob fragilitatem tugu- rium nonnunquam, utpote 2. Cor, j : 1, dicitur, (ed to¬

ta noftra natura non item. Quod fi autem Adam vel ma- xime hac appellatione in Sacris literis infigniretur, rel

tarnen fignifieatse confentaneum föret, ^ut Adami taber¬

naculum potius, quam Davidis diceretur* Etquisquoe- fo, nifi cnyfticce interpretationl infolentiori addiåus, na¬

turam humanam, rcdemtionis beneficio ere&am, Edo-

mi & gentium dominam efle affirmaverit ?

g) Cfr. Chryfoft. bomiU 10. in jfob. item Francifc»

Ribera Presbyt. Comm. in Propb. Amof;

5. VII.

Nonnulß eum Veteribus Ebrseis docuerunf, taberna¬

culum

(13)

❖ ) 5 ( #

cifum Davidis, corpus Chrifti, quod qermortere cecidit

& per refurreélionem denuo quaft ererftum eft b) indi-

care. Sed & heic praeter neceffitatem nova vocabulis tri-

buitur fignificatio. Quamvis enirn David inlignis Chrifti

typus fuerit ^, inque ejus fecundurn carnem majoribus prsecipuum digaationis tenuerit locum , unde etjarn ac-

cidit", ut paffirn in prophetarum libris David audiat Eft

LV. i» Hef. XXXIV. 13. 24. Jer. XXIII. 5 nunquam tarnen domuf vel tabernaculum Davidis Chriftum ipfurn , (ed faepius ftilo prophetico Ecclefiam Chrifti fignificat, utpo-

te in qua gratiofa fua pr«fentia habitat, fuarnque often-

dit gloriam. Joh. 14^23. Cor. 6: 16.

h ) Hoc Galatsno non folum libr. VIJJ. tontra Ju- d<?os, /. de arcanis CathoL veritatis cap, 22. fed Ruf -

fino & Cyrillo Itbr, in Job. c. 3p. nec non Raymundo Puq+ fidi p> 3 diß. ^3. ^cap 8- Jf? TV- mfum fuit. cfr.

lkenii Tfaj* IheoU PhiloL ^p ^jf, ^g.

§• VII L

Sed longum foret fingulas interpretum veterum pa- rlter ac recentiorüm difcrepantes confe&ari expofttioneSr

Ad verba igitur Prophet« me accingo^verara Amofi fen-

tentiarn & cum verfjone Jacobea eonformitatem pro mo- dulo virium oftenfurus. Quod in Hebraeo eft Kinn DV3

apud Lucam vertitur perd tuvtoc, verbis quldein ^non iisdem, fed ^tarnen fenfu ^non diverfo. Qyum enimpro- phetia non poftit diem, nifi futurum ^» determinare, fi-

mul, _quae poß b<ec ^, f. e. certo quoöam tempore eventu-

ra funt, praedicit. Vox cevccsghpoo revertar, a Jacobo adhlbitajln Amofo quidem car$t, fibi refpondente, voca- bu!o, non tarnen ideo eft: fuperflua, vel a mernte Pro¬

phet« aliena. In facris enim abire Ofe«. V: 15. Deus dicitur, ubl benefitia lubtrahit, redire autem, ubi con- Cveta gratise pignora redd it. Hinc ide* revertendi opti-

A 5 nie

(14)

&)<*(#

me convenit prsefenii vaticinio* Cui tot inferfa funt i-

rati Numinis indicia.

§ IX.

Sequentia Arriofi verfea rW&JH Til fOD T,N C*pN tzb\y «po rrrwi üyx vntönm frvyté ~m »rmn

oberem continent conlblationem. Depingunt enim Ec-

clefiam Chrifti i) tugurii labafcentis &; muri lacertai i-

magine & promittunt priftinse feliciffimae conditionis per*

fedlam reitaurationem. Quicunque igitur myfierii re- demtionis ^e verbo fcripto notitiam häufst, haultamque se- /tfmare, ut par eft, didicit, is non tantum hujus Pro- phetise impledonem in Chrilto facile venerabitur, fed

heic etiam fe atque tofurn genus humanum, peccatis cor- rupturn & damnatum, a redemtore vero ex omni malo pleniffime Iiberatum ^, venerabundo mentis affedtu agno- fcet. Grseca Apoftoii Jacobi verfio idern omnino dicif,

nes quidquam heic, quod ad rem ipfam pertinet, occur- rit diflimile. Nam quod voces 5 ficut diebus feculi vel

antiquis omiferif, inde fa&um efTe videtur quod vox

ocvcföteo-oci, adum dirfgendi in re&um, feu juftum ftatum

denorans _, priftinaro redtitudinem f. felicitatem involvat.

Ceterum, quee inter pronomina Ebraica & Gr^ca ^occur-

rif diverfitas, nemfni remoram objicief, qui] de raberna- culo, non phyfico, fed morali, i. e. de Ecclefia, fer-

monem heic Inftitui meminerit.

i) Cfr. D. Eranåani Henvici Gebhardt Gründliche einleitnng in die Zwblf kleinen Proph. kem Job. Tar- riavii Comm. ad hunc loeum*

§. X.

Verfus autem 12 majorem conciliandi difficultatem

ac moleftiam nobis facefHt. Heic enim pro y^Y"1 jyo"?

cn^ ^w i<np: im dw byi bhk nn&w n« Jacobea

verbo Cubftituit; ottxs oiv 01 ymtxKqikci rxv

dvSgX770)V riv KV/0i6V x;] KUVT06 TOC g&VtJ, 1(0 8i' tTtlxh.MTCU

TO

(15)

* )7 t *

ro cvofjict (jt& bs ccvré?. Nec mirum efl in diverfbs trami-

tes heic abire interpretes. Ad eos, qui corruptionem tex*

tus Ebraici in fubfidium ^vocare audent, quos §, III. fn- duximus, proxime accedunt illi, Å) qui Lucam rxs c. fe-

cutum exiftimant, eos vero, exemplari, non pun&ato, u- fos, faciii admodum errore pro legifte H2HT & pro

DHtf ro 0"1R» Sed admitti forfan, quamvis cegre, pos-

fet hxc exponeridi ratio, fi Lucas orationem Synodalem

Jacobi perfcribens ^, fuopte ex ingenio hxc nobis verba

fcrlpta reüquiflfet. Qyum vero, pofita totius S. Sacrse Qeo7Tvsv^lcf, non pro luo arbitrio, led duétu fandliflimi

fpiritus, hane quoque verfionem exaraverit vir Apofto-

Jicus; ineptum omnino föret, Deum, fallere ac falii ^ne-

fcium, erronea hominum interpretatione decepturn, vei

certe errorem fua auéloritate confirmantem ffatuere, k) Vid. Franci/c. Wokenii Mof. Harmon. ad Ucum

Amof. IX. 12+

$. xr.

Nos vero} qui ex Theologia fupponimus, tamApo- ftolis, quam Prophetis, dlvinam infpirationem efle tribu-

endam, fummamque verbi divkii tum integritatem tum

harmoniam conftanter profitemur , non verum & reale

fed adparens ac verbale dilcrimen animadvertimus. Sci-

licet ex ufu biblico conftat, Apoftolos in d1#ls V. T. al- legandis, nonnunquam verba ^, minus quam fenfum ac Fcopum fequi confvevifle, adeoque haud raro ea, quse allegorice fuerunt propofita, vocibus magis propriis in majorem rei lucern tradidifle. Idern ^a Jacobo, Amofum

excitante, faétum efle facile probatu erit. Docuerat,

ut vidimus, commate XI- vafes nofier, infignem taber-

naculi Davidis, it ^e. Regni Chrifii Ipiritualis , refiauratio-

tiem. Jam, qua in re maximum fperare oporteat incre-

mentum, oftenfurus, pojjidebunt, ait, tabernaculi hujus ln- colse, feu Myftici Ifraelis reftituti filii, reliquias Edom &

omnes

(16)

# ) 8 ( #

omnes gentes reliquas, quibus nomen fuum patefecerit Jehova, h. e. hoc Tabernaculum reftauratum, non exi- guarn tanturn orbis partieulam, fed eundem totum ca-

piet» adeoque non Ifraélitas tantum, prifcos Davidis

fubditos _, fed Idumaeqs pariter comple&etur, acerrimos

olim Ifraélincse gemis hoftes, nec non univerfos terra-

rum populos, a Deo Creatore Gubernatoreque arnantis- fimo jure denominandos, utpote quibus itohncfaas no¬

men fuum manifeftum fecit, _propria licet culpa ^, ad-

huc denfis circumfufi effent tenebris. Hunc igitur fen«

fum optime exprimit Jacpbus ^, Petrinam illam de uni-

verfali gentium ad Chriftum vocatione fententiam con- firmaturus. In mentem nobis revocat eximium Optimi Sofpitatoris promifTum , quo talem aliquando Davidicae

civitatis emendationem pollicetur ^, ut reliqui homines ^, qui extra populi Dei communionem, Idumseorum inftar

viventes & in erroneas digrefli femitas ^a vero falutis

trarnite deflexerant , per evangelii concionem excitati atque edoéti, reli&is rivulis miferrimis, aquae confola-

tionis indigis ^, Deum, unicum ^veras falutis fontem ^, quxrant atque inveniant, non tarnen fua dignitate nec

proprio aufu moti, led amabllis & falutiferi, illius DEJ

nominis fiducia nixi quod per incarnationem , obedien- tiam, cruentam pafllonem ac mortem1, totius mundi peccata explaturam, nobis ^a Meflia Joh* XVII: 6. ma-

nifeftatum _, in omnes mundi angulos, miflis prseconi- bus, Cub Oeconomia N« fcederis ebuccinandum erat.

§. XII.

Non ifaque alla hie polfelfio, quam allegorica lo-

cum habet _, neque adeo neceffarium efle videtur * ut

cum Celeb. Daniele Feflelio l) ad variam verborum a»

ljud orientales lignificationem, confuglamus, perinde ac

Ii verba, qu« efle fignificant, fsepifiime fignificarerit

fieri

(17)

'■$ 5 9 C &

fieri & quafi moveri ad Effe, adeoque helc, nort

tam ipfam pofieflionem quam poflidendi fiudium denota-

ret, quod requirendi verbo fatis feliciter pofiit exprimi.

Novimus quidem ^, pro vario contextu,. non tantum in E«

brsea, fed etjam aliis linguis, variam verbis dari potefta-

tem: Sed vocibus _{in genere} tam inftabilem tribuere fi- gnificandi vim, ut jam effe jam fieri poflint denotare, il*

lud demum perfpicuitati non minus lingvse, quam certi~

tudini rei maxime föret inimicum. Hac enim hypothed concefla, facile quispiam dixerit, Meffiam nos non libe¬

rale fed liberare voluiffe, quod quam falfum & periculi plenum fi t com mentum, nemo non videt. Cérte fi irt pofjiäendi fignificatu verbum E/T b. 1. ad Davidetn, five

Chriftum, referri deberet, omnino proprie fumendum eflet, cum extra omnem dubitationis aleam üt pofiturn» u- niverfum terrarum orbem ipfius ditioni effe obnoxium

Pf. II: 8. quamvis nondum finguli hujus incolce rnitiffima ejus fceptra agnofcant. Verum enim vero in textu He¬

lbra? o non legitur: David, aut Dominus poffidebit, fed pos•- fidebunt tabernaculi Davidici feliciflimi incolse reliquias

Jdtmseorum & ceterarum gentium, i. e. Jacobo interpre-

te, omnes reliqoi homines ex quovis popuio, Ecclefias

anteai infefti, hac infigniter dilatata, qu<zrent Dominum

cf. Ef. LX; _{4. f.} Joh. X. id.

/) Vide D. Dan.IeJfeh in adver fi Sacr* libr. IV, capi IX S9h

§ XIII.

Praeclsrsm hane afque plane evangelicam Prophetlam J

in qua non tantum bona, ^quse falutls noftras Stator fuo

adventu nobls attullt, fuoque de hoftibus noHrls trium- pho gloriofiffimo adquifivit, ante oculos ponunfur. fed

modus _quoque hsecaccepfsncfi & accer atis fruendi in Do¬

mino rite quarendo pohtus, oftendirur ac commendaturv figllio quafi fupremx au&oritatis. Arnos h tandem verbis

B ©bö"

(18)

$ ) 10 ( $

obfignat; HNT WV Din'* DfeO quac apud Lucam fic enun- ciantur Xl-yei Kv^ios o 710100V rocvrcc Kolvra, dicit dominus, J-aciens b#c otnnta• Vox 7iccvtoc quae in Grseco additur,

nec otiofa eft nec.a (copo aliena. Voluit enim Propheta

his verbis auditoribus & leétoribus fuis certam inftillare

fidem, dulciflimo huic promifio habendam. Hinc non tantum monet, hoc oraculum ^non efle humanum fed i-

pfius Dei, verum etjam lubjungit» fummum & omnipo¬

tentem Dominum _eorum, _quae affli&ae fuae Ecclefiae pro-

mifit> divina lua virtutc atque potentia non aiiqua tantum efie efletfturum, fed omnia, quo non modo omnis noftra gloriatio, fed dubitandi quoque caufta & occafio nobis praeripiatur. Quod enim Deus aeterno fuo decreto fanxit, quod fan<ftiftimis fuis oraculis promifit,id ornne certa com-

plementi veritate comprobabitur. Jer. XXX. 2.

Hseccein illuftrationem ditfti Amofiani, in praefenti

adducere tantum licuit. Pleni hujus vaticinii commen- tarii fidem ^non dedimus ¹ neque hane fine turpi temeri- tatis nota dare potuimus ob temporis anguftiam viriurn*

que tenüitatenv Non tarnen plane fupervacaneam no/tram judicabimus operam, fi, quod confidimus fore, Candi¬

specimen academicum,

A. S. N.

specimen academicum,

AMOS. IX. il 12.

Colluftrans,

QUOD,

consent. ampl1ss. facult. philos.

IN REGIA ACAD. UPSALIENSI»

PR/fl ST DP.

Mag. CHRISTOPHORO

CLEWBERG,

L. l. O. O. PROFESS. rEG. ET ORD.

1'UBLICO EXAMINI MODESTE OFFERT

STIPENDIARIUS REGIUS,

ANDR. GEORGIUS OS^ENGIUS,

Andre/e Filius,

ROSLAG US.

in aud1t. carolino maj. d.j/// octob.

anni mdccl1x. '

H. A- M. S.

U P S A L I £

S-.1E R:2EM:TIS

MAXIM/E FIDHl VIRO,

REGNI SVIO • GOTHICI

ARCHI-EPISCOPO,

REGIME ACADEMLE UPSALIENSIS

PRO-CANCELLARIO,

VEN. CONSISTORII ECCLESIASTICI UPS.

PRjESIDI,

REVEREND ISSIMO

PATRI AC DOMINO,

DOMINO DOGTORI

SAMUELI TROILIO.

MJECENAT1SVMMO■

S.-jE R.JE M-.TIS

MAGNAL FIDEI VIRO,

REVEREND1SSIMO DOMINO,

DnLAURENTIO BENZELSTIERNA,

S. S. Theologiae DOCTORI, Dioeccfeos Aroficnfis EPI-

SCOPO, Conftftorii Ecclcftaftici PRASIDI & Regii Gymnafii Scholarumque in eadem Dioeceil

EPHORO,

mecenat i maxi mo.

P7RIS MAX. REFERENDA atque CELEBERRIMIS,

I)n. MATTHIiE AS P,

S. S. Theol. DOCTORI & PROFESS. PRIMARIO, Reg.

& Ord. Utriusque Confift. EccleE & Acadero. ADSES- SORI Graviflimo, UrbisUpfalienfls ANTISXITI at-

que ARCHI - PR/EPOSITO Digniffimo,

Dn. gabrieli

MATHESIO,

S.S. Theol. DOCTORI & PROFESS. Reg. & Ord. Utrius¬

que Confift. Ecclef & Academ. ADSESSORI Graviftlmo,

Veteris Ecclefiae Upfaücnfis PASTORI ac Vicini Contrarius PRAPOSITO, Adcuratiftimo,

PROMOTORIBUS MAXIMIS.

vvhn mjüki bs^ya yy %

vyn)D'& rhyoü) nJUD i?p3^ ana H0pi nvny «JNW /^T

nynoa WDntcf ntn wyDVN nsrya^mm mn Jt *

cnp ^a jhjd ain kph b?3 wd« wn nsrtm T3i cx» ntyi ny an? nupfc ontyy^i ob-6 napn ^3 bnp3

loya -nw iwki ^n WK on cVruo rrwsn ppd rjoya nmco wrw nam -pna *ro^n pp« dj pw

dd^ji ann ^ nrfr oarrna kds vsb niinrirft "ty

in Täia nntD ipvi ^ ->t3 p« n:ni -niyj man na

^ifcfen m p3 kVn *>pn p« üiiyb im crrorn cr&ö

dk nnyi *nyi nny •&'? in«* Yitanw apa *0« ntn

feto DK ecu nn« tij b3irya jn tik^d

DKin jtod m nfea oanaa p vttw mn ynyavN m?on *6« D3TO3 nraa ^y rnaa nvyn raap wnw oatoJD fea Dt3D b nvrb ronai icn bw 0m by K3 a?n ■)»« fevb D3ncn aroi D33 nm w b my ova

%o ntn ovn ayy ny n»on *0 rurn toja nrrn

fea ncDn ^3 Vd fei by anfern ntew romi o'HDn tfanD 310 D31DH1 "IKO^DCJH VHJ O TOH fe 01M DV»

vm nnrtto «Vi naa p? fen nar> pai -jm fei afer jrfe -jna* nDK^ DDnn3 3133 nyai canya feanri*

bz iy cd1? jnai 310 te jnn ra^a nir& fei can#

*7 33

reverendissimorum,

nec non

Maxime Rcverendorum atque Celeberrimoronf

nominum vestrorum

cjiltor Et5 cliens devotiffitnus

ANDREAS GEORGIUS OS^NGIUS.

KONGL MAJ:TS TROTJÄNARE

Och

Amiralitets SKEPSBYGGMÅSTARE

Uti

STOCKHOLM, HÖGÅDLE HERREN 3

REGNI SVIO ^• GOTHICI

que ARCHI ^- ^PR/EPOSITO Digniffimo,

nynoa WDntcf ntn wyDVN nsrya^mm ^mn Jt ^*

loya -nw iwki ^n WK on cVruo rrwsn ppd rjoya nmco wrw nam -pna *ro^n ^pp« ^dj ^pw

dd^ji ann ^ nrfr oarrna kds vsb niinrirft ^"ty

dk nnyi nyi nny •&'? in« Yitanw apa *0« ntn

feto DK ecu nn« tij b3irya _{jn tik^d}

DKin jtod m nfea oanaa p vttw mn ynyavN m?on *6« D3TO3 nraa ^y ^rnaa nvyn raap wnw oatoJD fea Dt3D b nvrb ronai icn bw 0m by K3 a?n ■)»« fevb D3ncn aroi D33 nm w b my ova

%o ^ntn ^ovn ^ayy ^ny ^n»on ^*0 ^rurn toja nrrn

vm nnrtto «Vi ^naa ^p? fen nar> pai -jm fei afer jrfe -jna* nDK^ DDnn3 3133 _{nyai canya} feanri*

bz iy cd1? jnai 310 te ^jnn ra^a nir& fei can#

Hvar otackfamt ock en finne, ^, fom plågar icke bar ju akid uti fitt bröft _uptaga be- ett

vifte välgärningar och årtedd ynneft med vörd- nad, årkienna dem med tackfågelfe ^, och behåh

la dem i ett minne, fom endafl: förloras _genom döden. År det då under, ^om jag, fom varit en

fta Academifke _arbete en ringa /kånck, hvilken Hög-Gunstige Herren , täcktes anfe med blidt

anfigte, och uptaga fåfom ^en underpant af min

åftundan, ^men fördiupas derjåmte uti en Ikuld,,

In ^hocce, tefleråm nullo licet fubmiffi fale animi ^ac ^, lepore opufculum con-

Clariffimis, feria , pro VESTRA pcrenni profperitate, ^vota quotidie concipiens, dat>

Optime, tiihil temporis o c cur rit, _quo lar ga in me manu, ex paternoplane affeclu orta, beneficia noncon- tuleris uberrima. Quid igitur mirum, fi filius infi- gniter fibi gaudet, quod dies votis diu _exoptatus, il-

mentaque publice celebrare, _{atque pro} _acceptis, _a prima atatula, impenfis, maximas TIBI _{agere gra-} tias. Tua quiäem in me pr omerit a, Parens O. tot

tantaque funt, ^ut eadem percenfere, neäum rite ^ce¬

lebrare, haud valeam. Sufcipias itaque, indulgen- tiffima ^, ut foles, fronte levidenfe hocce chartaceum

Faxit Deus O. M. fatalem iUum ^, Jeris infcriptum

ac fulcro certijjimo fe orbos videant. Sic pro per- enni före ^, ^ac lata canitie Tua , fufpiria mittens calidijfima, permanebo,