Dissertatio philosophica de æmulatione Stoicorum et Epicureorum, cujus partem posteriorem, adprobante ampliss. Facult. Philosoph. Upsal. præside ... Erico Alstrin ... pro magisterii gradu, ad publicam bonorum censuram modeste defert Nicolaus Synnerberg, W

M

^ F. F. S.

DISSERTATIOPHILOSOPHICA, ^ 6

DE

I iEMUL ATIONE

STOICORUM EPICUREORUM,

CUJUS PARTEM POSTERIOREM, Adprobante Ampbff, Facult. Philo-

foph. Upfal.

PR£SIDE

Admod. Rcver* atqidc Celeberrimo

PIRO,

Dn. ERICO ALSTRIN,

Log.&Metaphyf.ProEReg. &Ord,

I PRO MAGISTERII GRADU,

'd Ad public^am bonorum cenjuram ^mo-

defte defert

| NICOLAUS SYNNERBERG,

W-Gotbus.

*£ In Audit. Guft. Majori, d.22 Maji

Anni xMDCCXXVUI.

Horis ante meridiem folitis, HQLMIdE> Literis WxRNERiANis.

S:£ R:x M:tis

SUMM/E FIDEl V1RO,

RegniSveonici

SExNATORI,

Celfiffimo atqi llluftfißmo

COMlTlacDOMINO,

Dn GUSTAVO BONDE,

COMITI in l&törnö / LIB. BA-

RONI & DOMINO in JpcfHtbO f

Cathrina? /5SotE>ftÖ &c, MMCENATl

Et

DOMINO meo GRATIOSISSIMO. r;

Aud minimum bonitatis

divinae eft documentum,

quod, non loium VIROS Sa-

picn-

i(

pientia", prudentia' aliisque in- gemi dotibus, inftruétiflimos

iummis in Republica muneri-

bus admoveat; fed etjam eos- dem tanta humanitate, & de¬

mentia exornet, ut vilioris et'

jam conditionis homines fpei

fiducixque pleni ad GRATIAM

corum, ceuAlylum tutiflimum, confugere Auaeant, ibique et¬

jam recepti contra minacesfor-

tunx ridus xreo quali muni-

untur clypeo. Quemadmo ^-

dum autem hx virtutes, TE,

CELSISSIME COMES, admi-

raculum usque condecorant ⁵

ita fingulare hocce Dei bene-

ficium nunquam latis venerari

poflum ³ quo, ad tutiffimum

GRÅTIT TUT portum, for-

tunx mex cymbam, vanis huc-

usque adverfitatum tempeftati-

tibus

tibtis ja&atam dirigerc dignatus

éft Tantisenim, MALCENAS

SUMME, vultus tuus GRATLE

fulget radils ^, tantique benefi-

ciorum , per hoc iemeftre ⁱⁿ

me collatorum , exftant ^cu-

muli , ut nefcio. quae praeteri-

torum malorum mihi occur-

rat memoria, _quam, non aut

penitus difcutiat ^, aut jucun-

diilimam reddat, dulciffima

TU£ GR AT LE recordatio.

Illae etjam cauflae funt ^, cur

Splendidiflimo NOMINI TUO

pertenues ha(ce lueubrationes5) etjam inträ Celfa aedium ^tua-

rum limina elaboratas, conft-

crare non dubitaverim. Afpi-

ce ergo ferena, uti foles* fron¬

te munufculum ^, fi in fe fpe-

<5tes, leviflimum, ^at fi animum ofterentis, inhgne. Meque in-

nmiim

fimum inter dientet tnos, EX-

CELLI NTISSIME COM ES,

obtinere locum patiaris ^, fub-

mifle ^oro atque obteflor,

Quod fi mihi contigerit, for-

tunis meis folamen praefidium-

que nullo defuturum tempo¬

re certo confido. De cetcro,

quidquid in yotis ur quam

cordpi poteft, id calidirfimis

DEO Ter Optimo Maximo, femper commcndabo preci-

bus, velit idemSupremum Na¬

men,, TU AM IL L US TR IS-

SI Zvl A M EXCELLEN-

TIAM, CELSISSIMAM-

QUE thori SOCIäM, ad fe-

ros usque annos ab omni

moerore Liberam, in patriae

falutem , Uluftriffimae Anti-

quis-

qüiifimseque BONDIANf

ftirpis gloriam & laudem

nunquam intcrmorituram, fer-

yare!

ILLUSTRESSIMJE

CELLENTIJE TuJE

htmtillmas cHen»

NICOLAUS SYNNERBERG.

mm

PROOEMIUM.

UamatroStoicivitammo*-

resque Epicuri notaverintla-

pillo, _{in priori} partediüum eft. Jam porrodogmata, in-

ter utramquefe&am maxime controverfa, in medium proferam. Sed quum tanta fit eorum copia^, ut fingula

examinare» ^cum temporis.anguftia, tum

curta rerum fupellexme prohibeant, pal-

maria tantuminScenam producerelubet.

Ita quidem ^, ut horti porticusque clau-

ftris referatis prodatun» quantum placita Stoicorum ab Epicureorum abfurditate diftent, Sedutomnia ex voto mihi ce-

dant, poft imploratam DEIopem,Tuam

C. L, multis precibus expeto benevolen- tiam,

§. I.

UtrumEpicurus fummüm aüquodEns agnoverit, necne _, diverfi diverfimode

inter fe difputant. Plutarchusa) aiteum putafle nullum efie Deum , Ted facrificia

<Sc precationes tantum fimulafie ; Cice-

A 10

Lib, non pojfe püaviter vipi fecund. Epic,

Hb,2* ädverfus Colütb♦

2 <B§ o §3*

ro b} verbis reliquilfe,re vero ipfafuftu*

lifle affirmat. Eandem tibiaminflantPa- \

tres, Greg. Nazianzenus, Clemens Ale-

xandrinus, aliique plures« Sed hanecri-

minationem fallo illi imputari, evincunt

haec Epicuriverba c) ©eo* ph dj\vhap-

yyi? yu% Wir uvjav v\ yvctoiSy nec non Ii-

bri , quos de landitate & pietate erga

Deos fcripfit. At dicis cum Pofidonio &

Empirico,hocinvidiae eftugiendse caufla,

&utplaceretpopulo,fadum elfe, ne,ut

Protagoras 6c Diagoräs, vita; periculum

adiret. Sed ab hoc eum liberat Ladan-

tius ^, alias acerrimus Epicuri hoftis, di-A^ cendo: Nonerat tam verfutus Epicurus, ut faUendi ftudio ita loqueretur, d) Et fi ftu-

diumvulgi quaelivilfet ^, nunquam falfas

ejusdem deDiis opiniones6c luperftitio-

nem improbalfet, quod tarnen de eo te-

fiatur DiogenesLaert. e) Adeoquelicet

Epicurus multa tradiderit dogmata, quce

ad Atheifmum tendunt $ non tamen ad

Atheosdirede tales referri poteft.

U II.

Sed,utredemonetGaffendus f) ineo'

inhaerendum non eft, utrum Epicurus

Deum

hy Lib.\,cieNat.Deor, (c) Epiß.adMenaee?

dy De iraDei, é) Invit. Epicuri• /)ds1

vit• & Moribus Epic,lib,4. c,4*

48 o ft» % Deum coiuerit? id disquirendumpotiuS^t

an fe in cultu Divirto Numini exhibendö rite gefferit* quantum irt hominem, re- velatione deftitutum* cadéte potuerit.

DeDeö ipfe ita loquitur: vrpttfoy pxdv tor

©goi'<^aov cttpjaqto^ loftify)

Xet _/toife tJs cLQfydpiTicLS ^j «Morpioi» ^> pyrt TfjS {ICDLCL^OlyjoS OLIOlKilÖl 0.v}o> 7?pQ(TCtu/Jt*

g) Inhac divinajnaturaédefcriptionemul*

ta occürrunt,quaefatis approbari pöflent, tiifigenerisloconirtiisincongtuamanimälis adhibuilTetvoculam _; Cujus acceptiö,quä-

liscunque fit j uti _conceptüm fubftantise Corpöreseinvolvit^* ita inDeütn minime

quadrat i fed verum dé _töi ejusqüe im-

mortalitate&bcatitudiné,fenfum enervat acdeftruit. Verumhicetrofnonprimum

exhortoevolavit,fed^communis_penefuit

totiPhilöfophorum cohötti.Etvüigüs&u

poetse & prseftantiflimorümPhilöfopho-u

rumcatervaatteftaturDeumefleäftimal,"

äitEmpiriCus; b) utlde Ctjam asy köHiijv

©g» »oV<c vireyp&Qii, dixitnofter. tlrgefc quidem Gaflendus, i\ Epicürum ömnettl DeoConcretionem phyficam fubtraxifle*

A i qiium

g) biog. Laert, Epiß, ad Mentc, b) Cotif, Gatf. animådv, in Lib, X»Laert, Pé 2266«

i) ibid,

4 «B§ o §8*

quumdicerett beorum ejfe noncorpus, fed

quaficorpus} non[angvinem, [ed quaßfan~ \

gvinem„ At quantum roborishaecdhtin- ^{^}

£tio habeat ^, ad probandum Deum efle

attdofJicLToy, nemo nonintelligit, quiEpi-

curum nihil, praeter Inane, corporisex- pers admififle novit»

$.111.

In hoctarnen rede fentit, quod Deum

exiftimaveritadeoeheielicemacbeatum,

utilliusfelieitati neque adjici nequeadl-

mi quidquam pofliti & quod ea,quae de

Jove5 Saturno aliisque Gentilium Diis»

nimis abfurda&impiavulgo credebantur, ^* rejecerit. Ceterum,quumfummamhanc

felicitatem ex mero quodam otio» quod

Deotribuit,derivatamehevoluerit,totum perfectionis, quam verbis commendat, cultusque divini fundamentum evertit» 1

Atdicis : Epicurus Deum ob excellen-

tiam natura , nulla habita ratione prae-

mii, aututilitatis inde redundaturae, co- lendum elTe afleruit: utiDiog« Laert»k)

Cicero /)Sc Seneca m) ferunt* E quibus etjammagnus Epicuri admiratorGafleri-

dus n) copiam argumentorum accepiffe

vide-

K) Loc, cit* l) Lib,\, deN,D. m).deBc*

nef Hb,4. <•»l^t n) de v/V« mor. Epic, f

/#»4»c,

«ßB ° §$► r vidctur j qui probareconatur Epicurum

docuiflé , non, ut Stoici opinabantur,

Denm amore Servili-, quiveldefiderium boni, velfugam mali refpicit, Tedfiliali, tanquam parentem , nulla fpe praemii,

efle colendum. Idem innuit Petrus Bse-

lius, magisirigenio, quam religione cla-

rus,hifce verbist o) Epicure honoroit les

Dieuxa cdufe de f excellence de leur_nature,

encore qu'ilnetendet d1eux aucun bien^, &

qu'ilrien craignit^aucunmal\ 11 leur rendoit

■un culte quiriétoitpoint mercenaire ^; ilriy confideroit aucunementfonpropre interet See,

Etpaulo infra amorem huncce non mer-

cenarium, a Theologis oftofyjZoj&fQH ^ma-

xime commendariferibit. Sedquosdamf

ex myfticorumturba intelligerevidetur,

ita de ^amore Dei puro diflerentes, utve-

ram amoris indolem atque naturam de- ftruant. Licet enim concedamus, illum Dei amorem maxime efteimprobandum, qui pro unico Sc ultimo fine ac fcopo propriam habet utilitatem, live illa fit

temporalis, fiveseterna ; nam uti Augu-

ftinus loquitur p) quacunque res propter

aliquid aliud qu^ritur,fine dubio inferior efit

quam id, propter quod _quaritur} attamen

eum

£>) Dillion. hißorique Critique voc. Epicure*

p) Lib.^2. deSerm. Domini inmonte ct

6 «ei o

eum amorem, qui omnem refpe&um ad

propriam felicitatemexcludit, communi

amoris notiomrepugnare &aMwtof eflfe

arbitramur. q) Affe&us ille filialis % quem? ut videri vult, ex mente Epicu-

yi urget GafTendus ^, idem confirmat 5

nam quatalisy utique filialem a Dep de-

pendentiam, & beneficia paterna a Dei

bonitate in homines profe&ainnuit» Hic ipfe eo minus ab Epicuro inculcari po-

tuitj quo certius conftat, eum negaflp

Deumaliqua hominumcuratangi,

i IV,

Quemadmodum aedificium, maleja-

Ö:o ^fundamento, quo magis in altitudi"

nem furgitj eo deformius redditur; ita

etjam tota Epicurea? Philofophia? ftru-

&ura comparata eft. Quam impruden-

ter de efTentia Dei ejusque perfedioni-

busy tam impie de origine rerum, 6c

qua? cum ea connexa eft ^, providentia

divina locutus cft, To/accKei^o^inquit,

ST8 OLOJ0 rffxzydctlx ^J XTZ TTotgg-

Xil} XT* opysut)vre %«tpfajt<ruvéxv°y^j

«? ct?fyU y&p TTctv rjo<)oiiS.roYt r) G)uod <eter-

pum beatumque eft y id neque habet quid*

quam negotii nequeexhibet alteri, neque ira

neque

q) Conf,TbeoiMor.Eudd. Parti1.c,1,fectt4, 1 r) Diog.Laert* lcc, cit%

^ O §3» 7 nequegratia tangitur, quod-t qu<e tallafunty

imbecillafunt omnia. Hic habes peftilen*

tiftimum Epicuri dogma» non obfcuris

verbis expofitum, quo omnem caufias fupremae, Deo,tam in condendis, quam conlervandis rebus in mundo exiftenti-

bus, abjudicavit influxum. Si jam qua»- ritur ; quamam mundi fit origo ? Re- fpondet Epicurus nihil exnihilogigni; qui

canon licet in fenfu phyfico verus fit, quod nimirum in natura jam conftituta

nullum _corpus naturale ^, nifi exmateria aliqua, nalcatur; nontarnen itaaccipide¬

bet, quafi caufla efficiens infinitae virtu-

tis non potuerit aliquid fine prjeexiften-

te materia producere. Interim nugatur

Epicurus, univerfitatemrerum talem fem-

per fuifle ^, qualis nunc eft, femperque

talem fore, nihil enim efle , in quod

commutetur. s) Atomos igitur, cum De- mocrito, &Inaneeflererumomniumprin- eipia ftatuit. Inane ab omni materiaelfe

remotiflimum , atque ideo tantum re-

quiri dixit, ut liberrimum motum cor-

poribus tranfeuntibus prseberet- PerAto¬

mos intellexit corpufcula aeterna, infinite

innummera, omne aliud principium,

aeque ac Inane excludentia, His tres af-

A 4 figna-

j) Idem loc„ cit.

8 <e§ O §3»

fignavit qualitates i, Magmtudinem, non oculorum, fedmentis acieperfpiciendam. j,

2é Figuram multiplicem» utpote laevem, afperam ? rotundam ^, angulatam &c.

3, Gravitatem ingenitam<, ex qua perpe-

tuum & femper aliquid molientem habe-

rent motum. Ac quo complexiones

& copulationes atomorum , alias non

fperandae ^, inter fe efficerentur ^, hunc

niotum duplicem conftituit; unum jm#*»

five perpendicularem? quem na¬

turalem vocat; alterum *«7^vrapéyxhicnv

five declinatorium t) quem pueriliter»

& fine ratione fi&um efife, de naturalem penitus tollere ^? re&e contra Epicurum

Cicero u), Sc contra Gafiendum obler-

vat Sam. Parkerus x)

§. V*

Harumnimirumatomorum,nonconfilio aliquo» led cafu &fortunaper inanitatem

volitantium_, Sc diverfa ratione concur- rentium mutuacomplicatione5 mundum»

Scquidquid in mundo fit coaluifie pla-

cuitEpicuro. Etquumnonunoefiet^con- tentusjinnumerabilesmundos,totfiguris,

quot t) ConfGajfend, append,Part.1, c.g.&anim-

adu.p.\"i%> u}Libiii deFin» x) DePro¬

videntiadi{]< §.$t

<€ ⁸

quot atoml permittant, pra^ditos> furiofe

confinxit. Qua; quam ctav^djctjy dav/z-

Qceva. fint> vel ^{ex eo} patet, quod, Deo

a mundi ejusque partium conftru&ione penitus exemto^, artificium fine artifice

daripofTe putaverit. Nam quomodoato*

mis, quibus nihil abje&ius 5 nihil impo-

tentius, taminfigneopustantaquenaturae

prseftantia attribui poteft? Et quo jur*

hxc admiranda machina fortuito calu*

omni fapienti & conftanti crdini inimi-

eo provenifle cenfenda eft ? £)uishomincm dixerit, aitCiceroJ1)5 qui cum tam certos cmii motus, tam ratosaflrorum ordines? tam- que omnia inter fe connexa tå apta viderit,

eacafufiert dicat\ Nam^, uti Parkerus _z) infert, fi e fortuita atomorum concurfio-

ne nafcantur omnia» cur non ex Omni¬

bus ? cur non e mari homines, ^e terra

pifces &c.immoquidlibetequolibetjquum

conftantisenihil tam contrarium fit quam fortuna ? Et quomodo concipi poterit

vel probari tot minuta corpufcula per univerfi inanitatem temere huc & illuc

difcurrentia, ^eo coivifTe ordine& nume-

iö «&§ © §S»

cur tcmplum,^cur domum,cururbemnonpot- eß, quafuntminus operofit & multo quidem faciliora? objicit Vellejo Baibus a). Di-

cit quidem fcpicurus» hocfadum efleper Itcvj/jlIclv, h, e.cequilibrium vel <equabilem tri-

butionem-i quam» multis captiofis argu*

tiolis, ex ipfo motu atomorum & flexu

vario, verfus easdem regiones vel diver- fas, ortam fuiffe probatum it. Sedtef-

ferisquafi luditur, ^quse,proutjaciuntur, cadunt,quamdiu»Vovo^ictilIanullamaliam

cauflam ordinatricem, _{quam rem} Ccecam, rationis&confilii expertem,acconfufio-

nis parentem> cafumputa åc fortunam»

agnofcit.

VI.

Pari animo noftrum regimini Divi-

no res creatas fubtraxide _, partim ex didis patet, partim ex fequentibus cla-

rius patebit ^, ubi caufTas åc ratio-

ne _, quseeumin hocce delirium conje-

cifle videntur,inmedium proferre, <5rpro

modulo ingenii breviter examinare cogi-

tamus. Prima itaque caufla f'uit cralTa

nimis? quam demajeftate åc seterna Dei

beatitudine_, fibi formaverat ^, opinio :

nam prout totumEpicurese Philofophise Syflema fic eratordinatum, utDeum in

intermimdiis5 fummis aeternisque volu- ptati- d) Cic. Zoe-» ein

«e§ o §3* a

ptatibus fruentem, & fua fapientia gau-

•H dentem collocaverit; ita fi cujus rei in

le fufciperet curam, ftatim e fuo perfe-

ftiflimo ftatu eumexcidere arbitrabatur.

Voluptates in curiofum <3c plenum^ne-'*

gotii Deum cadere non poffe exiftima-"

vit, tefte Cicerone £). Quod hanc fen-

tentiam amplexus fit, fatum Stoicum in

cauffa effevidetur, quippequod falfe de«

rifit, tfpotoietv fatidicam Stoicorum anum vocando. Secundum argumentumpetiit

ex origine mali ^, tarn pbyßci quam *»»- ralis, IIlud ex multarum ^rerum defe-

du ac deformitate; hoc vero ex per- verfis hominum moribus & vitiis _pro¬

barevoluiti III. Eum movitingens illa confufio, quse in vita humana locumha¬

bere videtur: undefit, utmala bonis, &

vice verfa, contingant. Hsecomniaquo-

modo ^cumSummiNuminis Providentia, ejusque cum cauflis fecundis concurfu

conftarequeant,noneftaflecutus*IV:tum argumentum ab ipfa Dei ctu\j.px*t:L defu-

mit Vellejus Epicureus dicendo,

Deumeffenullius rei indigum, fed fe fo-

lo _contentum; ideoque illinullam fuifle

rationem cur mundum conderet, V:to

Eum in ^errorem induxit falfa illa hypo-

thefis

Loc.fepiuscit, d) Cictloc,citf

12 «&§ O §>

thefisdeasternitatematerias, Uli^cumplu-

ribus aliis veteris sevi Philofophis ^com¬

munis. Qua pofita Baelius, fidelifiimus Epicuri advocatus, omnesin id intendit ingenii vires , ut evincat minus abfur-

dum elte , cum Epicuro negare * quod

Deus mundi creator & guberiiator fit,

quam hoc cum aliis aflerere. Nam fi J

materia aeterna ftatuatur* confequi ait,

illamnequefecundumexiftentiam, neque fecundum eflentiam & proprietates, ab

alia aliquacauflä, quam propria fua na¬

turadependere; &fic Deumnullumha-

buiflcjus ftatum materias asternasturban-

di,& innovas formas mutandi⁵ nee fe¬

cundum leges boni ordinis ^, quae aliense

reifeimmifcere vetant,idvoluilfe? variis

fatis profanis argutiolis probare conten- dit, _quas repetere non vacat. Verbo:

omnia eo tendunti utleftoribus perlva- deat, rationemnihil folidi ad providen-

fiam divinam, contra Epicureosaliosque»

defendendam, nobis fuggerere» e) VII.

Licet autem Epicurusconfutationeali¬

qua vix fit dignus, quod rem clarißi-

mam& manibus quafipalpabilem perne- gaverit; attamen ut vanitasipfius eohat

ma- }

e) Loctck, Conf,Budd.deAtbeifmo c.7.

«&§ O 15 manifeftior ad argumenta allata refpon-

}- dere non recufabimus. Primum mani- I lefta laborat contradi&ione. Nam fl

Deus? uti ipfemetfatetur? akterna fapien»

tia gaudet j eandem habeat necelfe eft,

non folum , adeoutnihilejus fapientid^n effugiat; led etiam, quod pp- tiflimum eft> , res omnes fa-

pientiftime gubernando, De virtute Sc potentia Dei par ratio eft; hane enim fi

removes a mundi opificio Sc regimine?

propterea quod Deus id line labore Sc

moleftia obire^nonpoftetJ fequitur?quod potentia ejus, refpe£tu tantae molis pro- ducendse Sc gubernandas, limitata föret

Sc exigua, quod pariter genuino Entis

aeterniScinfiniti conceptuirepugnat. At objicit: li Deus mundumgubernat, im- piis iralcitur; tumvero affe&usirse trän-

quillitatem delibat, Sc mutationem inDeo involvit, qui tarnen omnismutationisde-

betefte expers/J, 91,concedo? Deo affe-

<ftusnoncompeterejfimäteriahterconfide-

rantur?prouthominiinftint &imperfe<ftio-

neminvolvunt; atformaliter confiderati»

quaten9nullå imperfe&ionem important,

Sc modo Enti perfe&iflimo convenienti,

adfcribunturDeo;nonfolum^non detra-

fe hunt

'

/) Conf, Laftantt deiraDek

%\ «sf 0 fa*

huntquidquam a fumma ejus fblidtate*

Ted evidentiffimum infinit« ejus perfis-

ftionislunt documentum quandoqui-

dem illa effentia omnium fit purifiima perfe&isfimaque quse immota agere, &

fine ullo felicitatis fuaedetriniento curam rtirum in le fufcipere poteft. ^* In Iljdo

confufum nimis denatura mali ejusque ' origine conceptum prodit* Deformitas

enim &defe£tus rerum creatarum, quem crepat Epicurus, ^nön Deo, qui operandi

vires naturae femel inditas cönfervat, aC

generali tantum concurfu rerum produ»

öionem promovet, adfcribendus; led _p cauflis particularibüsquae ^a deficientia

virium in operando penitus^nonfunt im¬

munes. Ad ptavas hoffiinüm aöioneS quod attinet, etiam ^{illse a Deo tantum}

babent fuum eflegetiericufn, utfint a&io-

nes; non vero fietificum , ut fint tales,

nimirum mal« a&iones , uti loquitur^A5- !

pinus å)E.G. Inhomicidio, extenfio ma¬

nus, eftmotusmerephyficus, &fic indif¬

ferens ; fed determinatio, qua ad fan- gvinem proximi nefarie effundendum .

dirigitur, folum _provenitex caufifa par* (

ticulari, homine, ejusque malitia, quam,

"datälege,ablolutäfua potentia cohibere ^,

Deus

g) Conf. Bajeri Compend* TbeoL ^wé 197,(d

lff. h)Methapbyf.Tbeoi\p,ni* 177*

«&§ O §8> If Deus non tenetur. Si itaque araj/ct»

amotu phyfico diftingvasⁱ facile eritin-

telledu Deo non magis malas hominum

adoines imputari polfe? quam malefada improborumcivium optimo principi. At in hoc maxime elucetSupremi Numinis

bonitas & fapientia ^, quod mala confilia

atque incepta hominum ad bonos fines

convertat. AdIII. Ingenue quidem fa-

teori hane difficultatemmultorumethni-

corumingenia vexafle, utnodum hunc-

ce Gordium loluturi, in alienas conjedi

fintcogitationes,• quo etiam fpedat hoc

SeneCcE i): quarebonis accidunt mala^quum fitProvidentia? 6c Ovidii k):

Cum rapiant mala fata bonos (ignofeite

Sollicitornullos ejfeputare Deos.

Sed primo tenendum eft ^j calamitates

omnes ortas elfe a malo morali, cujus eulpam in hominem ipfum redunda-

re, quivis fana ratione rede utens ^,

6c perfedionem Dei rite perpendens*

affequi poteft. Prseterea multi pro bo¬

nis habentur, qui tales non funt. De-

inde de felicitate hominum potiflimum

exinterna animi tranquillitate*qusenul-

lis

i) Lib. deprovide X) Lib.u dearteamandi

Sieg.IX,

l6 «&§ o §3*

Iis turbari föletaerumnis, judicandumeft, cujus refpe&u paupérrimus homuncio t,

potentisfimo ditiflimoque^eadem^carentc,

felicior cenfendus eft, Sed efto : quod

revera probos mala, & improbos bona fequantur; rationi tarnen convenientius ! eft, indecolligere, dari pofthane vitam

aliud feeulum, quo Deus tarditatemmo- I

rse, velaffluentiapraemiorum, vel gravi-

tate poenarum fit compenfaturus, quam eundem nullam gerere rerum humana¬

rum curam, Atquefic ratio fe expedire poteft /). Ad IV.fy. Mundumnon efte

opus indigentise ^, fed liberrimas Dei vo- luntatis acimmenfe bonitatis. Sie prout

omne bonum eft communicativum fui;

ita etjam plaeuitDeo, hane fuam boni- tatemperopuscreationisdeclarare, ejus-

que creaturas, imprimis ratione prsedi-

tas reddere participes. (gu* Deo, inquit

Seneca m), faciendi mundum caufafuit?

bonus eft; bononulla cujusquambont znvidia

eft, Nec quinto argumenta magnum ineft roburobpetitionem prineipii, quam Baelius manifefte eommittit. Namquod ^j

in controverfiam venit: probandumque i

erat, tanquamdatum aflumit,atque non tam obfeurum _pertequeobfcurum,quam

, ■ v t ■ . . . potius

0 Conf,Mudd,loc.fit, m) Efiß, 6f->

<$§ o §> rf potiusaperte Falfumpersequefalfumpro- batum it. Namque prius oftendere de-

buiftet materise competere exiftentiarti neceflariamatqueteternam, qua: certefo-

li enti perfe&iffimo eft propria. Nullä

autem ratio afferri poteft, cur materia»

qua: nunc exiftit* femper extitiftedebue- rit, autcur non exifiere nequeat »)♦ Ad

ultimum veroquid magis impie dici pot¬

eft , quam ftatum materia:, creationé mundi, efte turbatunf? Quod perindé eft, ac fi diceres, truncum tudem de fta-

tü fuo turbari, fi ex éo pra:ftaritifiimus

artifexpulcerrimum opusfaciat; vel ^ma-

teriaminconditaminjuria affici ab^eo,qul

de ea artificiofiflimiim & cadäturri _opus Confecerit, Quid multis ? Tam admi-1

tanda bonitas 6c fapientia 6c pöfentiä

exharmonia totius univerfi, partiumquei ejus, etjamminutiflimärumelucet, utqui- libet,.qui non deditaopera c£ecutire vé- litj evidentiflime perfpiciat, efte hunc

mundum _opus t)eiOptimi Maxirrii. Et qui univerfieftcreator, idem éft ejusgu- bernator» fecundüm hoc Ariftotelis o) quod innavtgubernatoreft , incurfu agita-

tor_, in cboro _procentor; lex in civitatéi

tux inexercitu; hoc eft t)eus in miindo.

B

ConfiBudd,loe,rit, o) Demundoc,

18 <68 0

§♦ VIII.

< Epicurum de anima ^? ejusque origine

Sc affe&ionibusita philofophatum fuifie*

ut eam, cum multis aliis ex genti-

lium turba , & materialem, & fimul

cum corpore? per quod diffufa fit? inte-

ritui obnoxiameilevoluerit, exhifcehau-

riri poteft i v\ ? inquit, p) ocipiet

XiTcjoys.pis ^tzroLg oAcy Ji aJ^oiaptsL ^Trag-

tc&apfJLiW ) >9 Åvofjitib! %? o\ü å.Jfoia/u.et-

7öS ^{) y} Asttfflrtipflou* Et qüum nihil

fuerit quod ^non atomorum turba confi-

ciat, anima etjam ipfi ^exl£viflimis Scro- tundiflimisatomis füit compofita, teile

eodemLaerrio ? q) cui fuffragatur Plu-

tarchus r)l Epicurusdixit animam effetem*

peratum quiåpiam ex quatuor qudlitdtibusy

igned, aered^> aqued, quarta, cui Homert

tion fit pofitumt quod ei ^erat vis fentiendi,

Erroremhuncpeperifle videturfalfaipßus hypothefis, qua praeter vacuum i uti di-

öum eil?nihilincorporeumagnovit. Hoc

nimirum pofito? non potuit non anima^

ipfi efie corporea, alias enim Contradi-

öionis notam evitare nonpotuiflet Pra>

tereade animäsindole perperamdifieruits

cumeamnon folum fine corporis mini-

fterio

f) Epifi.adMertec, q) in vit* tpif, t)Di

PUcit% Phil* Hb,4* c,$♦ „•