Dissertatio de paroecia Risinge in Ostrogothia. Cujus partem posteriorem, venia ampl. facult. phil. Ups. publico examini subjiciunt Ericus Gustavus Brydolf ... et Johannes Köhler stipend. Lidenian. Ostrogothi. In audit. phil. maj. die IV Nov. MDCCCI. h. c

D I S S E R T A T I O

! h i K J

D E

P A R O E C I A R IS I N C E &

OS T R O G O T H I A .

C U J U S P A R T E M P O S T E R I O R E M .

V E N I A A M P L . F A C U L T. P H I L U P S .

P U B L I C O E X A M I N I S W B J I O U N T

ERICUS GUSTAVUS BRYDOLF,

P l I I L O S . M A G . E T A D R E G T A M C O H O R T . P R I M I P I L . P R Æ T . A S A C R I S E X T R A O R D .

E T

J o h a n n e s K ö h l e r ,

S T I P E N D . L I D E N I A N . O S T R O G O T H I .

I N A U D I T . P H I L . M A J . D I E I V N O V . M D C C C I .

H . C.

. Ü P S A L I Æ ,

L I T T E R I S J o H . F r . E d MAN, REG. A C A D . T Y P O G R .

SACRÆ REGIÆ M A J E S T A T I S

M A X I M Æ F I D E I V I R O ,

C U B I C U L I R E G I I

P R Æ F E C T O S U P R E M O ,

G E N E R A L I E X C U B I A R U M P R Æ F E C T O ,

A M A N D A T I S R E G I I S M I L I T A R I B U S G E N E R A L I ,

P R I M I P I L O R U M P R Æ T O R I A N O R U M C H I L I A R C H Æ ,

R E G I O R U M O R D I N U M E Q U I T I E T C O M M E N D A T O R I ,

P E R I L L U S T R I A T Q U E G E N E R O S I S S I M O ,

D O M I N O L I B E R O B A R O N I ,

A 1 Æ C E N A T I M A G N O

S A C R

v o l u i t

E R ÏC U 5 GUST AVUS BRYDOLF»

3 A C R Æ REGIÆ M A J F . f TATIS M A G N £ F I D E I V I R O ,

D I O E C E S E O S L I N C O P E N S I S E P I S C O P O ,

S O C I E T A T I S R E G I Æ S C I E N T I A R U M U P S A L I E N S I S ,

N E C N O N

R E G I Æ A C A D E M I Æ L I T T E R A R U M H U M A N I O R U M ,

A N T I Q U I T A T U M E T H I S T O R I A R U M S T O C K H O L M E N S I S M E M B R O ^ R E G I I O R D I N I S DE S T E L L A P O L A R I C O M x ME N D A T O R I ,

R E V E R E N D I S S I M O D O M I N O D O C T O R I ,

M Æ C E N A T I M A G N O

S A C R

v o l u i t

I R I C U S G U S T A V U S B R T D O L F .

D E

P A R O E C I A R I S I N G E

I N

O S T R O G O T H I A.

§• 4 -

I P l u r i m i - q uoque cumuli fspulcrales ad prædia Ohlft«, I n- gelfta, & L u n d b y , nec n on ol i * in mont ibus e x ct v ar æ, ^{r t -} r u l h t e m hujus regionis l o q u u n t u r , ut nil dicam de n o mi n i ­ bus propriis ab incolis olim frequentatis: Am björn, Gud- b jô rn. B ryn g el, T h u r g il, A lg u d tr , Gudtborbrr, Salve, D r en- g e 9 Frende, D a lp il, Fo/£/, H ydevafl, Gotner, vix in aliis locis obviis. T u m u l i magnis lapidibus i n ûgn it i, u r ­ nae cineribus r ep l e t æ , osfa, quam folent hoc t e mp or e es- f e, majora, a nt i q u * aeratis monimenta^ reflant. Multa q u o q u e , obfcuris r u m or i bu s, de C t f t r o A ngnas, cujus r u­

der a p r o p e Lacum Glan adhuc confpiciunrur, X X X V I I ulnas l on g a , X V I ver o lata, inter plebem ci rc umfer un tur ; ultimutn quippe hujus posfesforem , Rangfafler M agesfon, co nt rove rlia , cum posfesfore arcis. Ringftabo/m a), e x o r ­ t a , hanc funditus delevisfe, atque fic per fluvium Motala liberum in mare ejusque finum B r å v i k e n , decurfum ape- ruisfe ; illuni a u t e m , cui n o me n A n ve fuisfe, ex f undo Anvestomten co nj iciu nt , navibus lacu G l a n rraje&o , Ang­

elas eidem fubjecisfe fato. Stationem clasfis habuisfc a d ­ dunt ad infulam Öna b), ubi perforati tigni in lacus fun-

B d o

«) Slottet vid Eifkeby pa en H®lme i S tr ö m m e n , bvarefrer rudera an f y n a s ^ a r d e t, Icm kalles Bingftabolm. P n m p in littari».

i ) Til A n g n a s bô ra nn tva'nne, an nSgat ftörre acli en mindre O , den

fö rra n 5 ra vid ß a g n to r p s fUildnaden, den fennre, der W iftinge viken

förenar fig med Glan. Hvilkender a detta v arit, vet man icke» Idem,

o o defo?fi ? funt invénti , cum munimentorum ruinis.

Reper tus eriam ert ad Å n g n å s globus ferreus rubigine eorrofus & fragilis.

§• 5 -

T e m pl i la c un sr , pi&uris catholicum ritum indicanti­

bus, abundat. T a b u l a , qua Altare o r n a tu r , asfurmionem Virginis M i r i æ repræfentar. Suggeftus opere fculptili Af­

fabre fa£tus. P o rt arum una annum 1495; cum litteris è.

n. i. præfert. O r g a n o n Pneumaticum vetuüate fere con- fetl ura eft. Amplificatum cfl templum an. 1733, ita ut h o d i e r n o t empo re LIX ulnas cum dimidio longitudih'e, X XI I . ^ latitudine comprehendat. Binae campanse in Stip u­

la ext ra coemiterium exftrutta pendent , qu3rum infer i*

ptiones d a r . ßroocutan attulit. Ar gentea templi v a f a , funt quinque calices fuis cum fcutulis , cantharus vina ri­

u s , patera ad baptismum ufirata, quae omnia 295 femun- cias (lod) pon der ant. Duæ quoque deauraræ coronæ nuptia­

les, ad 140 femuncias, inveniuntur. T em p lu m , reformationis ant e tempus agri circiter 35 jugera posfedisfe, em olu me n­

tum v e r o inde huc usque defumfisfe e x i g u u m , ex epiftola an. 1357 c o n t e x t a , quam heic adferre, operæ prerium exifti- m a v i m u s , & deferiptione Chartae ad Od sb y, an. 1762 a G e o m e t r a Job' P ctr, T ibly confefta c)y intelligitur*

”O m n i -

c) “ U td r a g i f Befkrifningen til Chartao ôfver (Visby. Vid S ô d r 8 a r ­ d an af desl« å g o r , aro d« f å kallade Sund* ig o r n e , 35 T u n l 5 y K appla nd b alågne , hvilka fordom liaft namn *f Lilla L n n d h y , och lâ n çt för Reform ations tiden bort R d in g e Kyrka ti!, eher gafvo och fallebrefvet a f 5 r 1 3 5 7 , Tom blaad K y rk an s H a n dlin ea r a'r förvarat Oin desle ägor har frdermera varit rvift Sr t 6 g 9 * iom dock icke k o m m it til Hut. Icke defs mindre hlefvo bemalte agor , en ling rid J e r f t e r , dette 3 :ne byar cinellan . fâfom de nu a'ro . bvilka n V ' t j a r

ifcrn. efter behag, u tan någon a fg ifr, tils år 1 75 ö , d å t i d , påöåendt;

” O m n i b u s p r e f e r s fcriprum cernentibus I n go de L u n d - by ac confors fua i ng e ge rd is , falurem in falutis au£lore iehfu Chrifto. Q u u m ea que int er homi nes «guntur de facili r cia buntur miî lirerarum teftimonio con fi rmen tu r sc eciam rerrina quelibet adnichilantur p r ê t e r fola beneficia ob r ever en ti am & am or em Dei divinitus elargita. Q u a­

p r o p t e r hujusmodi caucione ducti c o r p o r e & me nte inco­

lumes falutem an i ma ru m no ft rar um nichilominus confide- rantes intuitu Dei & ratione teftamenti pr ed iu m n o lt r um in quo refeder amus videlicet q uar ta m par te m unius atrun- gi in L u n d b y ecclefie Rifinge legasfe & racionabiliter di- micisfe ac eciam aliam quartam p a rt e m eadem villa et eo dem agro fitam p x t a illam quar tam pattern at tungi quam dedit M a r g a r e t e Sor or dile&e conforris mee i ng e- g e r is t i d e m ecclefie in m ag na mortalitate d) v e ro ven- dicionis titulo p r o viginti marcis den ar io ru m predi£te ecclefie Rifinge dimifisfe perpetuis temporibus duraturo.

Hujus autem rei teftes & affirmarii affuerunt didti faÜæ feil. Laurencins i ng a mu n da fo n holmftanus in al gutf tadhum nicholaus de G r o z l l h o r p funo & nicholaus de il lu gh at ho rp nicholaus in R i n g v i d a t h o r p olaus haralsotn anundus ber o de L u n d b y ingvaldus. D r e n g e ericus de Oftby. Ita q uod t am mihi quam heredi bus meis quibuscunque eand em do- nacionem & v en di ci onem in fr i nger e fcu aliquatenus in-

B 2 fe-

tvift e m d la n L u n d b y och O dsby och dârôfver balln* H S ra d s fy n , me- rana'rnde by a r , p à Profteu och K y rk o h e rd e n Wan gcla erindran til Syn« Ratten, med Kyrkone* foreftândüre fô r e n te * , «t derfôre gifva Skart til K y r k a n , à i dalep K :m t a f haart hemm an , befligande lig til 7 dsler K . m t , after hem m antalen 3 i Ô d sb y , 3 i L u n d b y , och i 1 Skafresfall. A f desfe d g w dga nu O d s b y 3:11e Fralfe Skatre h emm an t i t i a ^ delar” . Alii* pr*tterea agelli* tem plum eft d o n atu m „ nunc tanaporis «locati*.

d ) Sretice D ig e r d v d tn , qu« an. 1350 Sveciatn infeftavir,

feftare ooanis facultas & occafio fit fubtra&a. Quucn be- nevolencia & confenfus heredis illius predii racionabili- t er ad id accesfit ac eciam herede s noftri eanden» t e r r a m inhabitare & excolere quamdiu eccielie premi sfe latisfece- rint de redditibus mutuo fumptis liberam habeant faculta­

t e m , in cujus donacionis & vendi cionis telfimonium Si­

gilla discr et or um v i r o r u m videlicet d o mi n i iohannis cura­

ti ibidem nec n on Laurencii i n g e m u n d a f o n Ragvaldi ni- clifon cum p r op r iu m figillum no n habeo poftulo prefen*

tibus tuis appendi.

Scriptum ann o domi ni M C C C L : m o V I I in annun- ciacione beate marie virginis gl ori of e” .

Prarpofiti & Pallores hujus Ecclefiae fuerunt : Suno curam Ecclefiae adiit 130J. M o r t u u s 1309.

Laurentius cur. 1310.

Nicolaus M agni cur. 1332. Mo rt . 1350.

Jonas cur. 1351. Quinam cura Ecclefiae, p e r cent um fe- quentes a n n o s , lint d e f u n d i , latet. Abrahamus cur.

1 43 9, & Paulus Erici cur. 1444 foli inveniuntur . Magnus 1492. Mor t. 1Ç09.

Nicolaus Jon<z 1510. M o r t . 1517.

Ericus Laurentii 1518- Mort. 1526.

Fivvedus 1527, qui, ob r eligionem C a t h o l i c a m , quam con- l lanter p r of it eb at ur , mu ne re p r i v a t u s , ad m o r t e m , in praedio E ked ahl , verfatus eft, & p r o p e p o r t a m templi occidentalem an. 1554 fepulrus.

Johannes H araldi, collega Scholæ Lincop. 1540. Pal l or in Rifinge 1555. Skedcvi & Re gn a 1559. Mo rt uu s 1572. Haf ce v e ro duas Ecclefias ad obit um n on r e­

tinuit ; etenim 1562 D. Laurentius Pall, erat in Regna.

Filius ejus Jacobus, qui decreto Upfalienfi 1593 fublcri- pfit ei in Skedevi fuccesfir.

Mag . Claudius Botbvidi ; nacus 1524. Pater erat ConfuI

N o r r -

Norrcopiae. Stud. Upf. 1546. Pr omot us Magift er W i t - tebergac 1551. R e f l o r Scholæ Norrcopiae i ç ? 2 , Refl.

Scholæ S ud er co pi æ, cui tum t emp or is T å b y p r æ b en - da concesfa er s t 15^6. Paftor in Rilinge 1559. M o r t . 1565. H i c M a g. Claudius Botbvidi , patruus erat Epi- fcopi Lincopeafis, Jobantits Botbvidi & Junioris Claudii B o tb v id i , qui Paftor in Rifinge infra c om me mo r at ur . Di*

fputationes, a Paftoribus heic e numer at i s, edi tas, n o n esfe recenfcndas p u t a vi m us ; Ampl. enim Prof. Liden in

C a t t i . Difp. eas citavit. C on ci ones etiam e or um typi s editae, in Bibliotheca Homiletica D o f l o n s Strickeri in­

veni untur. Li b e l l u s , de vita Cbrijlt , ^{t b} hoc nof tr o Claudio Botbvidi f cript us, praefixus eft Htflorice de pas- (ione Cbrifti a Cbevinitio p r i m u m c o i r p o f i t æ , dein a Melcbiore Nykyrk a uf læ, & ab A rvi do Ulm translatae, Li ne. 1644 4.0.

Abrabamus Paftor in Rifinge 1566, eodem v e r o an no pe- ftil. mortuus. Viduam fuccesforis u x o r e m habuir.

Nicolaus Tor er i IVadßerjenfis, natus 1539 R e f l o r Scholae W a d f t . 1560. M u n u s Sacerdotale iniit 1564. Paftor in Rilinge 1566. Pr æpolit us quoque deinceps faflus eft. Decr et um Up lt l ien fe lignavit 1593. U x o r fuit fi­

lia Confulis Wadf t en en fi s Olai. Mor tuus 1606.

M ag . Claudius B otbvidi J u n i o r , natus 1573. Parer Botb- vidus Hattjon erat N ot ar ius Publicus, & avus Hans Both- vidfen, conful N o r r c o p i æ . Stud. Upfi 1594. Magif ter ibi dem 1600. R e f l o r Scholæ N o r r c . eodem anno. Pa­

ftor in Rilinge 1607. Præpofirus 1625. Mortuus 1646.

Filii ejus n o me n Riftng fibi p ro p r i u m lumferunr.

Mag. Benedittus A ndrea Bruzceus, Paftoris filius ex Hag- b y h ö g a , natus 1611. Stud Upf. 1627. R e f l o r S chol«

W a d f t . 1642. Paftor & Prarpofitus in Rifinge 1648.

P r i m a m u x o r e m duxit antecesforis filiam , fecundam Praepofiti N o r r c o p . Claudii P r y z ii, & tertiam Margare-

13 3 tam

ta m D ryfeniam , cujus pater Prsepcsicus erat Wadftensr.

M o r t u u s 1692.

M a g . E ncus Job. Phoenix, Palloris filius in. Molilja, na- tus die 11 Junii Stud, Li ncopiæ ^ 4 8 > U p f i6 o G e r m a n i a m & Belgium fœt ; ratum vifiravir. C o n k e -

£lor Schoiæ Line. 1669. in o r d m e m faeerdotalem re­

ceptus die X X i X Jun. (672. R e t t o r 1^73. G r æ c æ L i n g v æ Le£lor 1674. Le & or eloquentiae »677. Theol.

Ledl. & Paflor in Slaka arque poenitentiarius publicus 1683* Paftor & Prænofitus in Rifinge 1694. M o r­

tuus die V I Aug. 169). U x o r e m habuit Elif*b. Drev- kaufen.

Jouas M artini Litbunius, N or rco piœ natus die XII Nov.

1653. Stud. Upf. 167t. Redlor Scholae in W i s b y 1682.

Die i i Julii ejusdem anno Sacerdos. Pallor in T j å l m o 1687, in m a t r i m o n i um accepir antecesforis Magni Ur- ringii viduam Dorotbeam Thor. Pallor in Rifinge 1697.

^ræpofi tus 170!. Denarus die X X il Sept. 1702.

Mag. Job. E rici P hoenix, lupra commemorati E n d Job.

Phoenicis fihus, natus 1668. Stud. Upf. 1685. Magiller die i i Dec. 1694. C o n k e £ t o r S c h o l * Line. 1697. Re- dlor 1698. Le £l o r Mathef. 17CO. Sacerdos 1703. Pad. Rif.

1704. Mor tuu s 1717. U x o r illius fuit Cbrtßina Scbultin, cu­

jus I b r o r em in ma tr imonio habuit Archiepifcopus Spegel.

M ag . Sveno Andréas Laurelius, ex patre Andrea Svens [on, comitis Petr. Brake Ca m er ar iu s , & Præpofiti Andreæ Kylandri filia in L o m a r y d , natus die XXII Febr. 1667.

Stud. Upf. 1686. I nt er Magillros primum obtinuit locum die i i Dec. 1700. Mathef. Prof. in P e r n a v ; exinde t a m e n p r o p t e r hollium violentiam ad patriam fe rece­

pit. Recl or Scholae Line. 1702. Lecl. Math. 1704.

Sacerdos 1713 & Ecclefia L an d e r y d praebenda donatus 1714. Pallor & Præpofitus in Rifinge 1718- D>e XXI Jan. 1743 mortuus. Die XIX Jul. 1702 Annam Mariam

Bar-

1 )

iP ^

Barrhiom fibi u xor cm adjunxit , cuius fräter e m Sena- ror Re gn i comes Sam B arck, & Pater Præpofirus EccL Cat b . Arofienfis. Mare ceneum Regis Salomonis , peJe Sve- tbico acc.iYfitisfirne men fu r atum per Svenoncm Laurelium , P ad. in R ifinget? adjacentis Dißrt&us Prapofitum. E x cu -

furn N o r r c o p i æ 1727. 4:0.

M ? g . Laurentius Andrew /Van ge I , Parer rationarius in F i n f p o n g . Stud. Upf. 1722. Mag. ib. 1731. Sacer­

dos 1733 die XXX Maji & Adjunct Prarpofiri EccL Car h. Line. C o m m i m f t e r ad Ecclefiam S. Laurentii 1 73L Paftor in Rifinge 1744. Pratpofirus 1752, & die X V F e b r . 1771 mortuus. Prerpoiiri filiam in H o r t u E/Jam K>dcmer in ma tr imon iu m duxir.

D aniel Adolfbsfon, patre ruftico natus in W i r f e r u m die X X I X Sept. 1716. Stud. 1737. Sacerdos die XII Nov . 1749 & domefticus Lib. Baronis Baner in Ekenäs. Paff, in D a n d e r y d Sc L i d in g ö n 17^0. Paft. R i f 1772. Di- ftri£his Pnrpofirus 1777. Die XIX Julii 1792 obiir.

Job. Claud. Fr an (ifci U'eftevdabl, Præpofiti fiJius in Glad­

h a m m a r , narus 1729. Stud. Upf. 17^1. Sacerdos 17^8 Sc Adj un ft . Part in Slaka. Adjunrf. PgfL in HelleRa 17 ^ 9 * G o mm i n i f t e r in Rifinge 1778. Paftor 1793. Die X V I I Maji 179^ e vita decesfir.

M a g . M atthias Stenbammar, Prarpofiri filius in Ed , na­

tus die VI Julii 1766. Stud. U p f. 1783. Mag. ibid.

> 788 - Die X XI I Sept. 1791 Saccerdos Sc domefticus Conlilinrii Cancellariæ &c. D. M .v . Rofendein. Conci onator Aulicus 1792. Paftor in Rifinge 1797. Prarpofitus 1799.

Commi ni fi r i Ecdefiæ fuere :

M a tth ia s, de cr e tum Upfal. fignavit ff9T,

Georgius L aurentii, huc ex, M ö rlu n da venit 163y.

A"mundus Johannis^ C o m m , i 6 6 i . M o r t . 1656»

Sa-

Samuel Andrea Smaltze Comrw. 1^5:8 & eod em an. M o r r . Daniel Erici Lsncopenfts Sacerdos 1659 die X! X O f t . &

C o m m . Mortuus 1700.

Jonas Erici Krönßrand, Paftoris filius ex Sådra E i , natus 1670 die III Julii. Stud. Upf. 1692. Sacerdos 1699.

Conamimf ter in Rifinge ibique p r ivi gnæ Præpofiti L itb u - nii ma tr im on io jun£lus. Pallor in H v a r f & Sryra 1722.

M o r t. 1747 die VI Sept.

M artinus Jo n a L itbun, Supra nominati Jonae M. L itbunii filius. Stud. Upf. 1709. Sacerdos die X X V I I Sept.

1 7 2 1 Sc Comminifl. in Rifinge. Paft. in Tj ålrno 1737.

M o r tu us 1769 die X V Ji n. Præpofiti M. And. fEibjurns- fon in W r e r a filiam con ju gem habuit.

Petrus Hanming i N ygren, narus 1703 die V Martii. P a ­ t er erat rufticns in Såll torp Ecclcfiæ N y k i h l . D u o d e ­ cim annos narus lacertum f r egi t , ideoque rufticis n e g o ­ tiis ineptus fcholam Lincop. frequentavit. Stud. Upf . 1729. Sacerdotium accepit 1733 die VIM Sept. Sc Do- mefticus Comi tisfæ Beata M aria Stenbock, dei nde G e n e ­ ralis Comitis IFilb. Douglas in Âlfgarde. C om m i n i f l e r in Rifinge 1737. Paft. in Skepsâs & Âlfveflad 1763.

Præpofitus 1 7 8 7 , et eodem a n c o mortuus. U x o r e s duxit 1) 1727 filiam Palloris in T j å l m o M ariam Cath. Sereniam. a) 17 6ç Ju d ith Dorot be am Boos, Pracpo- fiti filiam ex Scania Sc Epifcopi Filenii a Sor or e n e ­ p t e m , 3) Dorotbeam Cbrifl. Trolle. Tractatus d u o , u n u s

de pratis emendandis, alter de optima lini cultura a Reg.

Soc. Scient. Stoch, prcemio d o n a t i , in ejus Actis leguntur.

Mag. Samuel Nicolai Palmcerus, Præpofiti filius ex Kuller- Rad, natus die 11 Jun. 1728. Srud. U p f 1745. Ma- gifter ib. 1752. Sacerdos 1753 Sc Patris fui Adjun£lus.

Comminift. in Rifinge 1764. Paftor in Kullerflad 1777.

Præpofitus 1783. Mor tu us 1785-

An-

A n n o 1783 d o na vi t nationi O f t r o g o t h i * Upfalienfi fti- p e ndi i S umma m 10000 th. cupr.

J o b . Claud. Frartcifct IVc^erdabl inter Paftores ante eft citatus.

Mag . J b . A x e ltu s, Johannis Jd'ifltom, Comminiftri filius e x G r y t , natus 1754. Stud. Lun d. 1775. M i g i f t e r G r y - p h i æ 1779. Sacerdos 17H0 & Adjun£t P. P. in O r- l om ta . Adi. P. P. N o r r c o p i * 1787* Coin mi ni ft er in Ri*

finge 1794.

§. 6.

I n t e r Officinas ferrarias & praedia majora (Equeftria) hujus P a r œ c i * e mi net F injpàng, £ milliari a templo di- f t a n s , loco humili & d e c l i v i , fed amœnisfimo pr op e flu­

v i u m , & viam publi cam, qua co mme at u r inter urbes N o r - c o pi a m & Ö re b r o . Antiquisfimis tempo ri bus F e n n o n e s incoluisfe f e r u n t , unde n o m e n d e r i v a t u m ; anno vero 1565 q u i n q u e villici fua r et i nebant posfesfione e) ; uftrinaf aut em & malleos ferrarios an. 1587 inftru&os fuisfe, teftan- t ur litterae R. J O H A N N I S I I I , arque J O H A N N I S ducis O f t r o g o t h i * d, 12 F eb r . & 19 N o v . 1609f ) . O b clasfem na-

C va-

e) A n d r , W artgth T a l om Rifinge S o c k e n . Srockh. 1 7 64. 4:0.

f ) annii 1613 & 14 fisco propria erat h c c officin a, n t rideri potefl a ra tio nibus in appendice ad Hiftoriam R. Q U S T a V I A D O L P H l T . i f . p ag . S84 a Hal/enberg editis , ex q a ib u s fimul c o n f l a t, qu an tu m carbo­

n u m , minerai um, ferri crudi & m a l le a t i, a n o a n n o fuerit fabricatum.

N o n rero to rm e n ta bellica tu m temporia conficiebantur; ied arma, fclopt- ta & e. A n n o re ro 1 6 2 0 hae officin*, cum adjacente decem paroeci­

a r u m p r * f e f tu r a , lo eabantn r A r c h n c d o Leodienfi fVilLelmo G tltu ifo n , c u m amplisfimis privilegiis, q o * recenfenrur a H nllenbtrg I. c. T . IV . p. 877 * n u m e r a ta q u o ta n n is per fex anno« 5 6 7 5 thaï, imper. pe­

c u n i a , fpondente mercatore Hafnionfi L t n o v i c o D x G i e r . H i c fViU

helmus G iltu sfo n , qui fatcr fuit fam ili* D e B t t h e , tormenta globos-

q ue an. 1623 in Finfpâtig fu n d e b a t Cfr. H ailtnbergL c. T . V . ^ , 1 2 4 .

vùletn in beiio Sveco Danico propr ii s fumribus compar atam ,

p e r p e t u a m e j u s posfesfionem obtinuit ^L u d o v ï c u s DEGEmian.

1646 d. 23 N o v . , pofiquam an. 1641 d. n Sept, n u m e r a ­ ta pecunia fui juris fecerat.

P e r Redu£t ionem R . C A R O L I XI, publico serario a d ­ judicabatur an. 1685 ; fed priftino posfesfori r eddeba tur fub conditione annui tributi D C thaler or um a r ge nt e or u m. V i l ­ la equeftris (Säteri) duobus praediis integris [hela hemman) conftat, fub qua pecuarii infiar alia unius prædii U fverfåt- ter di£la colitur. Seruntur quotannis X X V fr ument i t o n ­ na*, pabulique vehes C D p er c i p i un t ur , quibus cumulum addunt reliqua prata ex adjacentibus praediis hunc in finem divulfa. Subfunt quippe huic officinae prædia C X C I I , p a r ­ tim i nt r a, partira exrra paro ec iam, fita, qnae annua tributa pendunt. Aluntur in ipfa officina circiter D h om i n e s , quorum C C X L mafculim , C C L X feminini fexus. D o ­ mus cum adjacente area in fluvio fita & fundata efi d. 23 O i\. 1663, duabusque alis 1742, a S up re mo aulæ I nr enden- te L u d o v i c o D e G e c r a u d i . O r a a t u r tabulis, variisque antiquitatis reliquiis, artium e x pe ri m en t i s , nec n o n Biblio­

th e c a , cujus volumina funt circa 1 5 0 0 0 , & 70 codices manuferipti.

In ala dext er a templum efi i n f i r u d u m , ubi tabulam Al- t t r i s , feptem Angelos crucem Salvatoris gcftantes fifien- tem , par it er & fuggcftum pinxi t perita manus D . Hörberg.

O r g a n o n P neumaticum IX fonis efi compofi tum j plurimis tabulis podii sque, quibus utitur j u v e n i u s , t e m p l u m , cui etiam fmgularis efi a n t i f t e s ^ ) , ornatur.

Ex ipfa principali d o m o , fcala lapidea ducit in h o r ­ t u m , ex qui fita a r te , difpofitum < 5 c c o n f o r m a t u m , per quem ferpens rivis, jam diverfe diffugientibus, jam iterum con-

g) P iccip u c i nd e ob anno 1 74 —*

fbciatis, fin vius vàrio ambitu amoenisfimas infulas amplc- c t u u r , ponti bus ornatisfimis pasfim copulatas. O r n a tu r ædificip exoticis her bis di c at o, f anoque in culmine fito , cujus in medio imagines comitisfae D e G e e r , h arum elegan­

tiarum fundatricis , ejusque filiarum , a berge lio confe&se , confpiciuntur. N o n eni m ultra a n n u m 1787 actas hujus h or ti afeendit. U b i ver o fluvius in vicinum lacum Dåf- v e r n fe e x o n e r a t , r ude ra Caitelli limulata f u n t , & juxt a amcenisfimtm vineam p r o p e lacum p e r p r a t a , arboribus vefti ta, ducit femira in fpeluncam cefpite te ft am < 5 c m a ni ­ bus B e l i s a r i i dicstarn, T a b u l æ introitui vicinæ inferi*

p t u m legitur:

B E L I S A R . L A N D S F L Y G T I G .

F A N N . H Å R .

E T T . L U G N . E N . K O J A . E N . G R A F .

V A N D R I N G S M A N . H V I L A . H Å R . E N . S T U N D . OCH. D U . S K A L L . GÅ. H A D A N .

d y g d i g a r e .

In pr ato huic t ugur io adjacente , & colle abietibus c i rc u md at o , hoc i nve nitur ep it ap hi um :

u n g d o m . f a g r i n g . s a l l h e t . D O D E N .

A T . M I N N E T . A F . K E R S T I N . B R A H E .

C 2 ^{r é d d »}

F O D D . I 7 7 9 . DÖD. I 7 9 2 . H E L G A D E S . S T E N E N .

A F .

J Ä M N Å R I G E . V Å N N E R .

a u r o r e , o c h E m i l i e . D E G E E R .

1 7 9 2.

Eft quoque alius horrus frugiferis arboribus p U nt is - que vi&ui infer vientibus, refertisfimus.

T o r m e n t i s bellicis diverTae ma gnitudi nis ex liquefa&o f e r ro fundendis in p r im i s dicata eft hæc officina, cui o- peri binae uftrinae an. 1619 exftru&ae inferviunt.

Minerae ex F o d i n i s , in mari ti ma ora Sudermanniae &

Oftrogothiae, litis > N o r r c o p i a m navigiis tr an fp or ran rur , u n de vehiculis p e r 1 £ milliaris q u a dr an t e m ad depof ir o- r i u m F i f k e b y , i nde que i t er um lintribus p e r lacus Glan Sc D å f v e r n , officinae vicinos, feruntur. E ad e m via v e h u n t u r f e r r um malleatum & t o r m e n t a N o r r c o p i a m . Machinae v e ­ r o o p e , in navigia & vehicula, q uat uor tantum p e r f o n æ , t or m e n t a ad 36 usque p o n d o nautica, extollere posfunr.

Sunt & una machina h or iz o n t a l i s , tres perpendiculares , quae t o r m e n t a , folida fufa , perforant. Reliquum f e r r u m cr udum lebetibus aliisque vafis conflandis i m p e nd it u r; m a ­ x im a v e r o pars f e r r o malleato conf ic ien do , cui ufui in- ferviunt duo mallei cu m quat uor focis. Sunt & aliae o f ­ ficinae, fabrilibus o pe ri bus ferrariis, tam gravioribus, q u am fubtilioribus ufura praeftaores. l nft ru£lum etiam eft Pcocodo- c i u m, in quo fenes & decr epiti , pauper es & aegroti alunrur.

Eu n-

E u n d e m cum his officinis posfesforem, K. puta cubi­

cularium S u pr emum, Ordinis Kegii ttorusfiaci Aquilae Ru- bi\f C o m m e n d a t o re m & de Stella Polari Equitem , Perii- hiftrem & Generofisfimurn Lib. B. Jobannem fa c . DeGccr, agnof ei t vilia Stjernutk praedii. Malleus ferri duobus cum focis, tresqus minores heie fundati funt a Canuto Od­

ia arr. 1640. F er ru m crudum praebent fodinae N orenf es in Vef tma nma. N oin ina Odia, Gyilenftâl, D u R ietz, inter anti­

quos hujus viilæ posfesfores reperiuntur.

Lartorp officina ferraria, quæ Lib. B. A xel M attbix von Ungern Stenberg an. 1800 in posfesfionem ceslir, duobus mallois & tribus focis utitur. Fundata eft an. 1674 cum £ Lortorp nobili tributario, Gro st orp unius p r æ d ii , Sc O f v e r t o r p F e r r u m crudum ex metallis Norenfibus p r i m u m ad Bbrgåbl vehiculis, inde lintribus unum milli- are d e p or ta t ur .

Cubicularii Regii /Ix c lii Wilbelmi Gyllenkrok, vidua P f e i f posfidet officinam ferrariam Bôrgôbl, malleo uno cum duobus focis operantem.

Supra laudatus. Fib. B. DeGeev etiam posfidet infulam

& villam Ekun in lacu Dåfvern firam.

Ko blft ad villa, quam prior posfesfor Aulicus Came­

rarius ftundberg, jam d e fu n f lu s , viduae nunc D. Signife­

r o 7 rolle n u p t æ , liberisque transmifit, & F funda, quam an. 1788 adquifivir & duobus malleis fabrilibus 17985 u- noque foco inilruxit Secrettrius \Job. Patnp, pariter &

villa Paftoris & Comminiftri b b lfa d amplius deferibenda n on esfe videntur.

C 3 Uftri-

Uf tr ina m o n t a n t (BergsnianS'byttn) eft ad Fasto rp , p l u r e s q u e olim fuerunt fodinæ ferreæ, quae j a m , déficien­

te m i n e r a r u m copia, funt defertae. Prope Lacus D åf v er n

& Glan p le ræque fitæ fuerunr.

Inter fingulares & infolitos cafua, hie imprimis eft referenda*, qui in A&is hujos Parerci* Hcclefiaftici* ferratus ita legitur:

, ’Å r 1 7 5 9 » n «rt«n emellan den 21 och 22 D ecember, ftraxt efter mid­

n a t t , förmarktes i Rifinge , Helleftad , Tjalmo och G o d rg ä rd , jord- b a f n i n g , i förftone fufande och d an , li/tafom fotet brunnit uti en fRor- f t e n , fedan ganom fenfttrs och iuckora fkalirande , och pâftod några m in u te r”.

Die XX A a g u f ti an. M D C C C I fimilis his in locis terre motu* obtigir.