petro gente

/73

g y (d

DtSS ERTÄTIO ACADE MIC A_,

HÄLLÜOINATTONES

CX.TACITI

1 DE

gente judaica

EX PLODENS,

Cujus

1'AIVIEAl POSTERIOREM,

I EX PERMIS.su AMPLISS. FACULT. PHTLOS.

IN 1LLUSTRI UPSALIENSf ATHENÄO,

PR/ESIDE

CE>EBERRIMO PIRO,

Mag. petro

ekerman,

ELOQV PROF ESS. REG ET ORD.

PRO SGMTvTJS IN PHILOSOPHIA HONORI3US, rUBUCO BOKORUM EXAMINI MODESTE COMM'TTIT*

olaus lex eli us,

RtG. stRClS UPSaLENS, C0NU0NA1QR.

IN AUD. CAROL. MAJ, AD D. XX. DEG.

Anni MDOCLIV.

H0R1S AN'IR MEIUDIEM S0U1TS,

UFSAUEE> Exc.*L, REHÖJER,Reg. /xcad.Typogr,

S:m R:j& Mi^tis SUMM iE FIDEi VIRO,

Reverendisßmo PÄTRl,

D»HENRICO

BENZELIO,

S, S\ Pheologfce DOCTORI Gelcberrirno, Regn i

Svecia;ARCHI EPISCQPQ,Äcaderni?e Upfatienfis

PRO- C A N GELLARIO, Ven. Conflft Eccle- ßaflici PR/ESIDI, Erninentiffimo.

MJ&CENÅ:TJ MAXlMO,

r ******

inba ^-ro nttt twa »wo "WH|ai banan biaba ^na N'anb % naisn

no ba ^strn anas nm ntaani

nsarr sa ba sab ^ta nwannbt ^Diann

m«tn nanm wr ba sab ^saaai

a:'« onain na irrct nam nbbinsn

131 bnw> orso «in miai abian Dann

TäSMb'4 p'DrraM ipiaansiM rm bwsm

stim Dnban ana nam -wttrb bp ^an

Dan isi "pr-a urwa iw is pwan oisi

isana

jmb Miua 'a *p?2 ra ni "a:na

dtPni di? "?d ^im "pao nirn "Nizaa

lin 123V1 "f?p ^Diin rmnnun1? ist

ana u'mii Trucfajw aij ^{nrin --jmi}

rptea.-jjifi i£o^ ab1? ^{MT2 pai IMI} ^

dm p in *n> nnn id'm ruapn tmfi

"?m pwjn niai '2« uhm pwa }n timsp

min pip ip mann V«i TUB^a aabuT»

dito MVm wi rbpa M1? >rvaw nn

him "?2pa ^{dm rum} na"?tr tmia» 12a1?

mV nMtn «d riMtra nM mirdus 1202

III D'D' "JIM1? JuMlV Vp ITH1? "pilM

"jn^a du?1? ^{ht awi mi trau?} ^a

nwu? Dbnun DHonn "?a m iu> ^ai DHn 121 f|':Di -naan aa "?a nmya nai;

ViMi dw mip p1?:» Vm "?m ^{»t anain}

?2 rr?»H in *?3a _{j\w mto I?'?annt?}

: i;i nnracbivimui -jims

Reverendhftmi NOMINIS TU!t

tultor tf diers Jevctiffiniuu

OLAUS LEXELIUS*

a

MONSIEUR

Le BARON,

L ES

von

GOUVERNEUR de La Province d' Upland,

& COMMANDEUR de 1- Ordre de r Etoile du Nord.

La

grace

toute

parriculicre

Sc les bienfaits^

ferai jamais capable ^r de rn'' en acquitter.. Nean-

rooiris inon eoeur, rempli d'e gratitude, & de

veneration me donne V envie de Vons mnrquer

en quelque faqon ^ma plus vive reconnoiflance.

Ceil pourquoi je prends la liberte de Vous offiir

cet' efiai tres leger du truit: de ^{mes- travaux} Aca-

demi-

dcmiques. Js Vous fupplie de le receroir

com me un gage de lä proteftation ^, que je

Vöus en fais , & de regarder ^.ee peu de feinl¬

ies avec un oeil favorable ^, & com me la plus

foible rnarqué de mon re£pc&. Je m "eftim.erai le plus heureiix du monde ^, s'il Vöus^. plaifoit de

me continuer la méme botné, donc Vous m* avez donné des preuves édatantes. Je tacherai

par mon zele a votre fervice de Vous convain-

cre du relpecb, & de T arcachernent inviolable,

avec le quei je fuis^{, *} f I

, X k kk U. t 1> W* Vi

% 1 ** 1 Ii fe..

- \ f v- - - - ^- \ ^. I

MON&IRUK»

Ü10223BCT A blqlJ.fUinoD ?u^iu'y

■l^rriZQ -dl sKt D al l.'iCl'ü

\i\ VWi % i iL

j k -V* i/u.^{V. i} Vi ^Uj

■ "t"; ^ "r «2

i

tYtf bunible &trh öbeis*

jani Seryiteury

ÖLÅVE LEXEL

VJRO Summe Reverende _atque Abpfifftwo,

D\no 0 L Ol IS O

C E L S 1 O,

S, S Theol. DOCTOR.& PROFÉSS. _{Primario , Cele-}

bérrimo Veittr. Confift.EccJef ADSESSORI Gra-

viffimo, ARCHI-PRABPOS1TO, & utriusque Eccief. Upfal. PASTORIAdcurajiffimo.

Maxime Reverendo _atque Amplißimo VIRÖ.

D.w G A B R I E L 1

GM /ITH ES 10,

s S Theol. DOCTORI & PROFESSORI Celebcrrimo,

uniusqueSTORIConfift.in GamlaUpfal UpfclaADSESSORI^, PRATOSlTOqueGraviffimo, PA¬

longe Digniflimo.

Maxime Reverendo _atque

Tr.no_S. ENTIOLAÜ

s.TheologieDOCTORI acPROFESSOR!

Upfal. ADSESSO PAJRONIS MAXIMIS,

HK&>

^wvi

^tffos

^Tj\jlus

^IMTEPES

7to\vpct$hciTol

eua* Vex/^f. vväfe*. ccfpciÅhccTcv rßs sy.v\s nefi

&cüs; _pov $fci<rpvß ^oqpwrnqtov ti ytyovev y\ ttcAu^Ja»/- Va^f UtömKitä lyruy%«vcvr«^,m ^{re *Vx«-}

»v.IlÜf.BJ ^. :1VÄuiO

VIRO Maxime Reeer_{endo atque} Atäpliffime,

'D-.no M A T T H 1

ü ©

53/

$4 S. Theo!. DOCTOR. & PrOFESS. Celeberrieio, utriusque Confift. Upfal. ADSESSORI Grävifiimö, PA4

STOR1 in Wakfala , & adjacentis Diftridus, : PR/EPOSITO longe Meritiffimo.

VIRO Maxime Rev^erendo atque Ämpliffi)noy

D:no L A UR ENT 10

BENZELST1ERNA,

S.S The Ol PRÖFESSORI deieb«rrimo, ConfiftoriiEcv clefiafticipariter & Academfci ADSESSORI Gravißl-

mo* PASTORI in Dannemarckj &

PRiEPOSITQ MeritiiTkno*

Ampliffimo VIRÖy

Hl DR EN,

Celeberrimo _, utriusque Confiftor*

RI Graviffimo.

CERTtSSl M1S.

rs y&j KtkvtptoT&rct, vjj hhr\s Tt^tnshetot ^, _w%vfjtevå*

TY\dtv rch/Arja-ctvroc ?ois Tperßfo/s Qvopcift rots evio'foraras

$ov v&j ovoevos u^iöv ^, (béjjus fjtoi ngq t er o cjuoKcyrjs-oci,)

t06 ZsßoCC-fJAMTCiTCC TfXOOV OVCf/MTCC §£%XTXSIU$ TcÜ ÖS bu(l-

ros Tf*£v xgvjforvjs ngy evvoioc sie utcoivtolg revs" ry\s ©?;d-

Koyvrccs 7!s$ ^rys Komas sKevSsglow vtaiMas* Er; Jr t@f

Tpéif,

TfJ.slS.**M A(McXCCÅCl SV$cj*CTCCTOt SfACiys Ct770lKoüV ^GVV%W,

|v ri$e r*f Av^kjxlx ^, avafeSqoiiJfjJvco irc&gd rés wc%,s

'ffiwfr Mctf rkßTremefyem (pihcCp^évoos tywecpevet, sTTSr^i^ci-

re 7savroéot7t%\s Yfuwv^. itfifieXhcis re" ■■njfy ivs^yscrlas rwyjlv.

Ovroo ds , TfxZy Ty Träbro^{ta >} svr^sCpc/usvcv rits Xoycis tas TiUctes y&j rrjs yakljs ^ota%oe,)slocs ^, iåicc /uh tt^ojtcv, /uers*

htsiroc oe K&f dr^.Gplct, öoKtfjacravrss , sSséås v?Ttj^hrjv X^isS

rwv rev -0g& [uvqTjfioov oikovc/xov. Tfj.lv ovv , Av^Vr e7rlc?rffJLcl ^, sv, t£ TiUQoyri tT$c<j($é(>oo Ttjvös ryjv oiarqiliiv,

rov ©ecV ctTavToov rwv oiyciBoov ^orn^oo kiXTravrcs 7zccycty,a- Xatrm i «va)f d^ccyovrctfs" Yfjois l^aifjcvs^ara, ^fo?? avycv yr,t>ctTos\ Qvryrcii art ärvdas' to dg rsXos^y Yfj.lv ccttoÅo!^, (pavcgccSsvTcs rS K^yjT>olfjsvcs, rcV u/uagocvTivcv Tils åc^qs

*?<£xvov.

To Åa7Tcv f ly.sTsvoj Y(Jas , &> flatf.fex ^> /u»Td/«A/-

CS^Tg 7iCC7I0TS 7iS(H TU SjJCtye ÄlKTlTSÅtira TTUTgtxbof <77ta-

£x£cvt,ss.

Summe Reverendorum et Amplissimorum

NOMINUM VESTRORUM,

tliens Y1 cvltor humiUimusy

OLAUS LEXEL1US,

D> D.

§. X.

IfTertatione priori^, varias C. C. Ta- citi, inHirtoriarum Ubr.V. C.2.3.

calumniai > & commentitias, de

Gente Judaica ^, fabulas ^, poftea-

quam diluimusj tumdemum, hac pofleriori, nec minores^> & qui-

dem C. ₄ & 5, veritatis quaft

___ decempeda permetirl ^, animus

eft, Ita enim de fue _, cujus odio ardebant Judsei, loqui-

tur Tacitus : jué abftinent , memoria cladis ^, quoå ipfoi fcabies quonåam turpaverat, cui id animal obnoxiunu Quantopere Gentiles^ iinmo Chriftianorurn plurimi, in indaganda ratione, cur ab efu fuillse carnis fefe abftinue-

rint Judaei, defudarint, fcripta eorum, vel me non mo- nente, fatis fuperque declarant. Cenfuit Itaque Plufar-

chus hane inter difficillima« quaeftiones, do&orum in

confeffu , enodandas iocurn promereri: utrum Judai, fuem venerantes , ant potius averjantes, carne ejus ab- flineant a). Nonnulli quidem exiftimaverunt, Judaeos

non, quod contemnant , fues averfari, ^verum ideo eos comeciere nolle* quia divinum honorem illisadfignarunf,

quofpedlant effata ^cum Petronii, tum Juvenalis, $.no-

lira I. adduéla _j quibus adtlimus aliud, leidem Juvenalis:

- vetus indulgct fenibus dementia porris b}.

£ Id

8ö «S® ) ^o $8® <■

Id vero-honoris tribui exiftimabant fuibus , fiquidem ar¬

tem féminandi illos docuifient, cujus antea ignari pror- (us fuerant. Ita enim Caiiiftratus apud eundem Plutar-

chum : ficut aßno (uus efl apud jfudtos honor, quifen¬

tern aqua eis demonflravit; ita fuem reverentur, utfa-

tionis Ö arationis magiflram. Paulo infra ^: quod autem fui parcitur, isque in bonore habetur, non caret ratione.

Prima enim fus, ut ajunt, roflro terram findens, ^ve- ßtgium arationis impre/JJt,^ac vomeris ^opusJubmonßravits

quem hymn inde diBumfunt, qui _putent c). Alii ratio-

nesj paruni a veritafe diftantes, ^{nas in} medium produ»

cere föléfit- Judseos nempe, pjopter varios,eosque peri-

culofos fanensorbos, quibus animalia ifta laborarent, tc-

to animo illa pertimeicere. Audiamus vero Lampridium :

Juillam, inquit, tarnem fudeei abominäntur, quod ma- xime barbari abhorrent a vitiliginibus Ö lepra, quas qmtant eju harum tarmum adfeifei. Etenim videmusJuem fub ventre plenum ejje lepra ^, eS fcabioßs maligne puflu¬

id): qu£ /anetxiftimantur aprava corporis adféaume,

£5 corrupte'a corum ^, iju<e intus funt, fuperficiem e- rumpere. Alii naturales e/Te caufks contendunt, ^qua;

a fernentia Taciti nec tantopere diferepant» quorum de grege Cunaeus, ita fatur i fuit olim populus fudaicus

7ihre olmoxius iis morbis, qui Syros ut plurimum atque

Mgyptiosinfeflabant. Vitwgines enim% pforasque. £$

tetra nie_era, jam olim _gentibus Ulis, ^velut proprias pe-

(les, adßripfere finnmi Medicorum\ ^{Afor autem} c?ßmi-

les morbos um nomine complcxuf eftMofes, 0 Ipråm vocavit. Porro in fuibus ßcabies ff immun Ii^ti_{es, non} vi- flöe/tf, fed naturaefl. Quare, ad Corpurum pruvam

adfelhonem contagio quoque accederet tx eju contoéluve^,

pauk /uperßnioßus averfati fimt fuem , quam, um lex

-i Eliiili'

te*» ; © c e» i*

Numinisfovtaffejußerat, pofitum ingentilimnalia*

rum infiitutis erat (1). Ad Judesos quod acinner, faten-

dum quidem erit, illos iftis animalibus infenfiffimos efTe,

non vero folos. Turcse enim hodierni,ut primumfuem confpiciunt,fingulari repente illius faftidio perfunduntur.

Hoc vero, vela majoribus, vel ex ipfo Mahumete, o- riginem trahere videtur ^, qui pneceptore non modo Ju¬

dceo ufus eft ^, fed religionem etjam fuam ex Judaifmo, Chriftianifmo, &Paganilroo, pervarie]& fubdole, to-

lam conflavit. Ut iÉgyptios* Arabes, Phcenices, ce-

terasqüe reticeam gentes, de quibus ^paria habcnt PHnius,

Soliaus & alii. Åt Judasos ab efu carnis porcinae, prae¬

ter cibos, & beftias omnes ^, lege vetitas ^, tam fände ^>

tamque pertinaciter, fefe abftinuifTe, id Ethnicis fane permirum accidit« Odium enim eorum, quod in fues

concepere, Schickarduscommemorat,|hi$ quidem verbis;

non Jeculorum iraclu, nee longa converfattone noflra,

h(cc ahominatioJuilhe, apudJudxos, elanguit, Jed etjam

nunc bodie [k abborrent, ut ne nominärequidem fufli-

neant : ideo parvulis rogantibus ecquid hoc animaliy fitt

refpondent efje TI« 131, rem aliam ,five ne/andam ej.

Immo mortem prius oppetivere ^, quam ut efu fuisjfefe confaminarent, cujuf rei exemplum egregium praebel

fenex ille Eleazarus, qui^, nullis blanditlis regiis , ad id impelli poflet, mille carnificinas, potius aditurus, quam

ut canitlem fuam flagitio ^tam indigtio; pollueret /). Sic feptern illi fratres, una cum matre, extrema qusevis per-

pefii£funt,ne efu fuillae carnis,quid legi adverfum admit-

tererit g). Nec diflimulandum, £ub figur* animalisim-

puriflimi, DEum HriSlitas, ab omni morum impuritate,

avocare voluiffe, cui fententice Novatianus b), &La-

éhntius t), Inprimis addiéti funt, Immo Wolfgangus

Eranzius in fua Hiltoria animalium quatuor, cur fuilJa

caro vetita efTet, cauflas proiert: itnjo atmmffuni

E 9

& > O (

borti 0agri referti oleis, aromatibus, viribus, in Ulis lods, -per hane vaßantem beßiam, funditus de lerentur 0

perderentur 2:do ne angejeerent morbi in Judxis, qui

alias erant prom ad lepram, 3*tio ut ex abflinentia a

varmhus fuillis _, ekeeret pietas 0 obediemia Jn- dxorum0reveventiaerga DEum. Q.Iartarn ratföhem ^ex:

LaClantio, _{nupér a no}bis cifato^, penir, cujus bsc (Vint

verba : fuillx interdiSione, ^a _{qua cum} DEus tos

ahßinere juffti., idpotifjvnum volitit intelltgi, utJe apec-

tatisatque immmditiis abßinerent. Eft enim lutulentum hoc animal0 immundum, ^wc _unquamcoctum^adfpicit. ftd

mterra,toto 0 corpore 0 ore,projeclum, _femper 0pabuloJervit, nec ullum alium, dum vivir, 'pmeftare u/umpotefty /icutexternanimant.es, fedendi vebi?

ettlumprabent, velinvultibusagrorumjiwam, velflau- ftracollo trabunt, veloneratergogeflant, vel indumen-

tum exuviis fuis exbibent, vel copia laBis exuberant, vel

tußodiendis domibus invigilanr. Interdixit _{ergo# por^*}

vina varne uterentur , id eft , vitam porcorum imitarentur> qui ad folam mortem nutriuntur, Tie ventri ac voluptatibus fervientes , adfacicndam jußi-

tiam imittleseffent,^acmorte afficerentur. Item nefefactis

hbtdinibus immergerent, ßcut jus^y quxfe'ingurgitat cm-

no■> vel, terrenis Jerviantßmulacris, de/e? tuto inqui-

Tient. Lttto enimfe oblinunt, _qui Deos, id eß, qui lutum

terramque venerantur k). In tanro erudirorum difeifn,

non poteftnon nobis, utajunt, aqua harrere: at,facras

tibi confulimusPande&as, id pro certo tenendum, quod DEuSy ab omni^um animaiium ^immundörum efu ffraditas

prohibuerit. Mundis vero adnumerantur, qute ruminant,

& ungulam habent fifla^{m ,} porcus vero fr/Tam _{qui dem} geritungulam^, fed, quianonruminat, inter imnmnda lo-

cutn

) o C ³ⁱ

cum invenief. Qua de re exprefle agitur Levif. X|. 7, Suem non comeäetis , quia äividit unguium ^, Öfinäit

fiff^nram unguis, ipfe vero non ruminat, & immundus e-

rit vobis. De car ne eorum non comeäetis, _neque cadaver

eorum tangetis, immimda ^erunt vobis. Qua* verb3 iti-

dern Deut. XIV. %. repetuntur ^ itaquidem, ut fruftra

aliam ratiunculam quarris, cum ex Sacro Codice fat dt-

lueide coiligatur, Ifraélitas abefu fuillae carnis abftinuis- fe, quod DEus earn in lege fua plane prohibuit, Diffici-

lior vero fuborkur quosftio, cur DEus quaedam animalia

munsda , alia immunda judicaverif, cum omniacreata, in

fe valde fint bona. Fatendum quidem eft» plurimos tili

fententl® adhserefcere, quod omnes rffus facrx, atque hxc eadern lex, incunabula fua debeant /Egyptiis, quam Inter Patres tuetur Chryfoilooius: ne optneris⁹ inquit, DEO indignum ^, qitoä Magiftrjlettam vocentur, fimili

enimmodo, omnesffuåaeorum ceremoni^as, omnesque ritus, cfffacrificiä, <fjfpirijicqtiones ^, neomcnias arean:,

templumque iplkm reprobabis, fiquiåemLeeqmnia ^agen¬

tium venu täte originemtraxere Ij, Hinc, cum Tab.er-

naculi _, tum etjam ipbus Tempil rnagaificentiam, & Sa-

cerdotum ordinem, fpiendidumque adparatum, inprimis Pontilicis decoras verfes, inque ils Urim & Thummim *

immo feriasac diesfeftos, peeudumque in facrlficiis dis-

crimen _, & fuis odium ^, exterorumque averßoriern^, le~

dionesque crebras,&ipÜBm* quodrmreris,circumcifionem»

omnesque judteorurnceremomas, ex intimo i%yptiacss

antiquitatls penu depromtas eile, ftatuere non dubitant;

DEum vero tum in lege ferundat tum vero etjam, in

ritibus Judceorum fanciendis, politicas habui/Te rationei, eumque faplentern egiffe Prtncipem, qur, cum fn regno

quodam, novi$ rebus fludeat, &: pnilinum mufnre IIaturn

delideret, vetera tarnen officiorumnomina ^> & ali-auif- irora;,

54 W® ) 0 C

noras olim in ufu, ad captandam populärem gratiam,!n-

vioiata folet relinquere, Taciti illudimitatus : arcanum

mvi flatus , imago antiqui. Nova enim , nifi vcterum

fpeciem aliquam induant, animo feruntur iniquo. Acce- dit, ritus non paucos ex Aigypfo repefendos , qul merse

inepti« effent ^{> at} tolerabiles, paululum emenciatos, in facrorum album adlcriptos. Eft kl, quodob eruditionem,

fi hoc exceperis, fumma laude diguiffimus ^, Joannes Spencerus, Anglus, mordicus tuebatur, ac defenfitabat.

Athujus placitiahfurditatemnervofedetegitStephanusMo-

rinus,inrefponhone ad epiftolam, quam ei miferat,Regni

Gailiarum SecretariuiJuftellus:nugasagatAngluscumfuis /omniis de ßjudßorum ceremoniis exAigypt^o oriundis, quia nihil antiquiuslege Mofaica,nikilque verius, quamDEum

auQorem illius efle m). Hos ^vero Spenceri errores, fi-

iriul & Marshan)! , non lolum patefecere ^, verum et-

jam foiide refutarunt Herm. Witfius«), & Wormius c),

viri longe do&UTimi. Etenim ille oftendif, diftin^tionem anirnandum, in rnunda atque immunda, ipfo diluvio an-

tiquiorem efTe Genef. VII. 2, , atque nc nat3les fuos Aigyptonequaquam debere p)$ perfonam vero agere po-

liticam, in perferendis ineptiis populi cujusdam, ut ani- mi eorum devin<fti fibi reddantur, id, fi cuidam, fan<fti-

tati profe&o divinae, repugnare, loca Deuteron. XII. _30.

3 l.32. Leviticor.XVII.2. ?. 4. latisfuperque convincunt.

Ceterum eam obcaufiam _{DEus ritus} ceremoniales _popu¬

li fui inftituit, 1:0 ut laboriofis lflis exercitiis, veluti jugo difficillimo , indomitam _populi ferociam fnbigeret;

2:do ut vehiti pariete ifitergerino, a ceeterisgentibus,

Öpotißimum /Egyptiis, ^a quibus (J Ganamis, ^ad quos

vcniebant, fejungeret; 3:tio cJ maxime, ut verumfpi*

ritualium_ån ratione rituumfigur# ^atqueJudaicorumumbrneeßentreddendaq). _,Sic_nonTacitus_inulrumipfe,_a

nobis

©0 ) O ( «30

nobt's difcedit, quippe pauio fupra^, & C ^4., Mofes, in- quit, quo fibi in pofteritm gentem firmctret, novos ritus^* contrariosque cct ens mortalibits indidit. Profana Ulis 0- mnta % quee apad nosfacra. Rur(um conceßa apitd iHos^$

qua nobis inceßa, Pollea mitio C. f. hi ritusyquoquo mo¬

do inducfi, antiquitate defenduntur. Cetera indituta fi- nißra;fxda, pravitare valuere. Et ad finem Capitis, tji**

daeorum mos abfuråus fordidusque. Immo ipfi Judaei, reii-

quarum gentium nationumque mores & inftituta com-

riemnabant, & ceu profana, toto anirno, omnique men- te averfabantur_f id quod in Difiertationis nollrae §. bma

fubmonuimus. Nec veronos pudeat, ignorantjam heic publice profiten, ^cur alia in mundorum, a!ia in immun-

dorum numero reponere , fummoplacuerit Nuroini: fuf- ficiat probafle, iüurn exÄgyptiis,vel ex aliis quibusdam populis, ^non e/Te arccffendum ritum. Adeo enini.veruan,

Maimonidis iilud, omniaprreceptafuas habere caußas, 6*%

utilitatis alicujus gratia, pmecepta effe, fednos multorum

ratioms & modosfapientire divime in ilhs ignorare r).

a)Lihr. JV- Sympofiac.queeft.f. b) Satyr. Vl.pjj. c)Pag.

172. d)Cumeus derep.Hebr. ILc 2q- e) Libr.dejur.Reg.

c.), f)^2. Maccab, VI. 1$. g) 2.Maccab. VII. b)Capit.j.

de cibis(fnåaicis. i) Libr. IV. de ver a fapientia ^, c. 47,

k}Pag*/£?. /)Hörni! VI, inMatth, rn)Chmftion.Wormius

decormtpr,Antiq. Ebnear. apub Tacit.ZfMarttal.vefligiis,

Lib._{I. c.q.}p-ß7* n) Qfr.Mgyptiaca. ejus inix>fu dedioatione.

0) Libr.nupr.titat.p. Sj.& fequem* p) Wit(insnuper citat., p. i$S. q) Witfius p. 60.6t- r)Mutmonidesminore p. 11 if

c.26.

§ XI.

A l retiquas Taciti fidliones greffanrr ■nolierrdoy plirs

quam ridiculas il las i*»v.emefjhus*quippe mentiafit cumje- Jiiniorum, tum efjaro Sabbat! Ju teornm: langarn, htquir, élinffante^tn crebris adhßc jejumisjatentur. Et de Sab¬

bato;

t&Z) ) o C

bato:feptimo dieoriumplacuiffe ferunt, quin isfiném la-

bovum tiderit, dein, biandiente menia, f.ptimumqitoque

av v, um ipnaviß datuir. Älii honoremcum Saturnohaberi jeu principia religionis tvadenttbus Ideeis, quos cum Sa¬

turno pnlfos ^, td conditores gentis accepimus, /<?>« quod e jeptemfideribus, #z/£f mortales reguntur, altiffimo orbe,

^ pnecipua porentia^> ffella Saturni feratur ^, ple¬

raque icele(iiumy vim fuam, CT cuvfum ^, leptimos per

numeros eonficiant„ Ad hsc obfervamus, Judsorum _jc- junia, a Tacito allata, ipfoSabbato confundifolere apud Scriprcres profanos. Nee meliora traduntur ab Juftino:

/7^ montern Sinai, inquifiUe, /eptem Hierum jejunio, per

deferta Årabt £ , cz/w pöp?//ö fiwfatiqatus Mofes, ^cum

tandem venißet, feptimum diem, gentis^, Sebbatum appellatum^T in omne cevumjejunio (acravit, quoniam iHe

dies _, famem illis ^, erroremque f,nierat a). Joannes Srfdenus» in banc Genfiliurn narrationem incidens, do-

cet, quod Romani omnes Judsorum dies feüos, & jeju-

nia quoque folennia ^, acceperint pro Sabbatis, quia hoc

nomen trhiflimum _{erat, ex qua} neomeniarum , jeju-

niorum & Sabbatorum confufione, eveniffe cenfet, quod Judsos crederent, diebus Sabbati, jejunare b). Ita enim

Auguftus ad Tiberium fcribit: neJudceusquidem, mi Ti- beri, tam diligenterSabbatis jejunium /ervat, quam ego hodie fervavi c). Quapropter Judsos [abbatanos nun-

cupat Martialis, & jejunia ^eotum perftringitd), necnon

Perfius:

at cum

Herodis venere dies,

Lohra moves tacitus, recutitaque Sabbat^apalles e).

Petronius item:

Et non jejuna Sabbata lege premet f).

Sic Juvenalis;

Ob/ervant ubi fefta meropede Sabbata reges g\

Hinc

85® ) © ( _5T

Hinc Strabo dies feptimos, fcu Saturni,^ae Safebafa_pro Je*

junils perperam fumit b). Anlam vero huic rei Genri- libus pr^bere potuerunt , vel incommoda illa , qusefn

itinere tarn diuturno _, perpetiebaotur, vel pa*

nis parker,ac aquae penuria, qua nonnunqmm laborabant,

pumManna, e ccelo data ^, adhuc non pafcerentur, ita

ut aqua ex ipfa rupe ^, teftante Sacro Codice , bis ad il-

los deflueret _/). Quod Tacltusnec difiimulavit , cujus

verba cx C. _{)• antea} adtulimus ^, nirnirum, nihil eeque, quam inopia aquoe, Jatigabat. Verum enim vero, fcri- ptores feriptoribus opponere po/Tumus, _{quippe Plutar-}

chus Sabbatum cum fumma lautitla celebratum efTe com- memorat, in honorem Bacchi inflitutum, cujus inter de-

liria_, hoc erit, quod originém ^rs <rccßßccT8 ex eo dedu-

cat t quod Sabbatarii (t Sabbatis foleaut cibo vinoquere~

plere, Baccbos enim a multis dici o-otßßzs k), ut Hefy-

chius In etymologia vocis etjam ludir ^, crußßccgeiv idern efTe, ac V>oa/.yjvetv. Et Apion Judseus, qui ita nugatur:

exätlo \ex dier^um itinere, ingvinum ulceribus affetti Juni Judczi, bac de caujja ^, feptima die quieverunt, incdu-

mes conflitutiin regione, qua nuncJndcca vocatur, .& ad-

pellarunt^eam diem, Sabbatum, fervata /Egyptiorwn v fi¬

te _, ro ydq Bxßtovvs aKycs ymKScriv Aiyvürtot Zu&Fc&tm-

Wiv l). SicTacitus ipfe^, haud multo pofl, cultum Bac¬

chi etjam infert : quin (acerdotes, inquit, eorttm tibia, lympanisqut concinebant , bedera vinciebantur, vitisque

mirea templo reperta: Liberum Fatrem, coli dorntt orem

Orientis, quidam arbitrati (unt. Si vero cultum Judaeo-

rum Léviticum intröfpiciamus, varia jejuntorum genera,

praceunte Scriptura, frequentata fuiffe, non dlffitendum quidem erit, quorum prcecipuum habebétur, decimo die menfisTifri, qui refpondet noftro Septernbri,fub^nomine Feftiexpiationis, cujus mentionem facitMofes Levit. XVI.

23,17.29. Hujus dieiCefti ceremoniis reddenduin, quod

F populo