Comparatio Johannis Skytte, et Johannis Adler Salvii, libb. barr. et r. Sv. senatorum. Quam ven. ampliss. ord. philos. Ups. præside mag. Erico Mich. Fant ... p. p. Gustavus Waldenström, Nericius. In audit. Gust. maj. d. 13 Junii 1792. H. ante meridiem c.

D. D.

C O M P A R A T IO

fC 3

3

3

Ü O m J M 'W M J

2

LIBB. BARR. E T R. SV. SENATORUM.

Q U A M

Ven. Amp'.isf Ord. Philos. Up f.

P R Æ S I D E

M ^ao . E R ICO M ICH. FA N T .

H I S T . P R O F . R E G . E T O H D . S. R. S . M.

P. P.

GUST AVUS WALD

N E R I C I U S .

I n A u d i t . G u s t . M a j . d . 13 j u n i i . 1792.

H . A N T E M E R I D I E M C.

U P S A L I Æ,

LITTERIS VIDUÆ DIRECT. JoH. El)MAN.

S ; Æ R :Æ M:IS.

M J l Ç S m . &

3 2

3 3 1 0

LEGIFERO.

J U D I C I

NEC NON

C I V I T A T I S M A R S T R A N D E N S I S C O N S U L I , N O B IL IS SIM O e t CO N S UL T IS SIM O D O M IN O

AFUNCULO ÆTERNÜM COLENDO,

S A C R U M .

V I R O

M A X I M E REVERENDOatqub

S. S. THEOL.wero&j,

ECCLES. SKEE PASTORI ET ADJ. CONTRACT. PRÆPOSITO,

J j j x i g u u m q u a m v i s , calidee tamen accipe mentis I n d ic iu m ; p la c e a t f i T i b i , g r a n d e p u tem . In Cœlum J'candent ardentia v o t a , Suprem um

Te v e g e t u m & f a l v u m Numen ut esfe v e l it; ; Cumque Tu is u t lectus a g a s , f l o r ente f e n e t f a ,

Quœ Patries & Mufis otia doéta dicas*

Gu s t a v u s W a l d e n s t r ö m«.

D 0 C T O R I N N A N

HÖG Å DL A

«&GJLTMJL MIL S T JR. 6 m ,

MIN VÖRDADE

S A M T

P R O S T I N N A N

HÖGÅDLA

MM I S , WtÆMJDMJSTS T M 6 m »

MIN HULDASTE MODER,

T f ä r a va Ig jer ni ngar ifràn de förfla ögonblicken o f min lef- n a d, bafva lå rt m ig , a t icke mifs kanna E dert bjerta — h u ru f u lle ja g da f ruckt a , nar j a g tillägnar Eder des ja b lad, a t 1 maten detta prof a f min arkånfla, mer efter defs inre va rd e, ån efter de kånflar a f vbrdnad ocb tackfnm bet, jom mig uplifva ? M atte f a v iß Ebrjynen lange jbrunna m ig den JdllJynta lyckan a f en tbrdad Mormoders ocb Mo.

ders jö r enade v å r d , fom m it y tte r (la bemödande a ltid f a l l b h fv a , ut mer ocb mer bltfva vår dig Eder ojparda koftaud, Edert bopp ocb Eder Ömhet.

M e d barn flig vbrdn ad f r a m h ä r d a r

MIN VÖRDADE

OCH

HULDAS1E

Lydignfi Son

Gu s t a* Wa l d e n s t r ö m.

INTROITUS ^:

( ^'!

\ ^ j r l o r i o ß s f i n i a m e m o r i <e R e x C A R O L U S J X

9

c u m D u x adkuc esfet S u d e r m a n n i a y m a g n i­

t u d i n i f u œ , c u m R e g n i capesferet S c e p t r a , v e luti preelu fit. S i v e œ c o n o w iœ , m e r c a t u r a i f a r t i u m m a n u a r i a r u m f l o r e m J p e f f a v e r is , f iv e litte r a r u m cui«

t u r a m , f i v e , quod prin cipe loco m e m o r a n d u m f o r et , R e lig io n is i f r e r u m S a c r a r u m c u r a m , ubique intetim t u m , p r u d e n t e m i f c ir c u m jp e f tu m Je e x h ib u it*

l i t t e r a r i a m , n o ftri praecipue hac occa*

a r g u m e n t i , a t t i n e t , fid e m p r o x i m u m v i d e t u r , e j u s perfvafionibus i f in c ita m e n tis p o tis fi­

ni uni a d jc rib en d u m esfe, rar D u c a t u e j u s , S u . d erm an iam c?' N ericia m com plementer plu res fiunul e v o l a v e r i n t j u v e n e s , p r o f e f t u s , p a tr ii s i n S c h o lis f e c e r a n t , e x te ro s a u f t u r i , p e r e g r in a s a d ie r in t oras A ca d em ia sq u e in illis f lo r e n te s f r e q u en ­ t a v e r i n t . In p r im i s arrifisfe D u c i C A R O L O v id e ­ t u r C attorum M a r b u r g e n fis , yiu* P a tr o n i f u i H a s f o r u in L a n d g r a v ii M a u ritii, p r in c ip is U tteratifi-

A

tn i, g r a tia m a x im e floreret, five quod R eform atorum p a r tib u s i quibus non parum ipje f a v e b a t, fu e r it ad- E N ericia nabis citandum efl nobile par f r a ­ t r u m , in hac M u ja r u m fede ftu d iis lita n tiu m , N7- C O L A U S i f J O H A N N E S C H E S N E C O P H E R l, q u o r u m ille A u l a R e g ia C ancellarius, hic M edici­

n a Profesfor Upfalienfis pojiea evafit. N eque preter•

a//* f r a t r u m b ig a , « parœcia A lm b y , Ore- broæ p r o p in q u a , o riu n da, R udbeckiorum J

0

vocare posfum us J O H A N N E M G EORG II H A N E de T O R P , p erp eram R O S E N H A N E d ic u n t, h u ju s licet f a m i l i a fu erit S a to r , » ff »o» Epifcopi S t r e u n e j e n f i s P E T R I J O N Æ H E L S lN G l filio s , J O N A M i f P E T R U M P E

7

0

lem cunque comparationem in flitu ere, f rf fu tu ru m j u d i c a v im u s e o r u m , m a j o r u m e x e m p lis ad

P a t r i a c o m m odum fua?nque ipforum gloriam niti fi- hi p rcp o ju erint. Q uo in negotio fi feliciter m inus ver- /< m f u e r i m u s , excufationem ta m e n , »0» ni fi Juveni­

lis in g e n ii exercendi g ra tia fu fc e p tu m y laborem in­

v e n t u r u m , fa cilem fp e r a m u s* Ä V

»

Natales Sr1 Studiorum pr hnit i a.

O r igin em utrique huic H ero i d ederunt prima«

riæ in S u û e rm a n ta u r b e s , altera provinciae m e tr o p o . iis atque G ubernatoris fedes inclyta; altera jam E- pifcopi G y m n a liiq u e locus m a x im e celebris. N a t u s J O H A N N E S S L H R O D E R U S , u t , antequam n o b ili­

tatis adipifceretur infignia, fe dici am abat, N y c o p iœ m e n fe M ajo an. 1 5 7 7 , patre B E N E D I C T O N IC O « L A I S K R Å D D A R E , cive mercaturam e x e r c e n t e , poRea autem urbis C onfule; M atre A N N A A N - D R L ' Æ , a g e n t e nobili S K Y T E , cujus mafcula ftirps jam tum esfe defierat, o rig in em ducente. J O H A N ­ N I S A L V I O contra, lu ce m dedit S tren g n efia anno 1 5 9 0 , ubi pater P E T R U S J O H A N N I S , civitatis fuit S y n d ic u s ; mater A N N A P E T R I . In Schola N y c o p ie n /i Ille prim um inftituebatur, d u ce O L A O M A R T I N I , ejusdem R e f t o r e , q u e m praeceptorem f u u m , p oftea ad A rchiepifcopatuin Upfalienfetn e v e ­ c t u m , p u lch ro lapide fepulchrnli, in T e m p l o Cathe- drali U pfalicnfi adhuc fu p e r ilite , & infcriptione ejus a fe c o n f e f t a , p olt m ortem celebravit. Inde translatus ad C ollegiu m S to e k h o lm en fe , in q u o P E ­ T R I K P N IC II & N I C O L A I O L A I B O T H N I E N S I S , P r o fe sfo ru m tum tem poris in e o d e m , inftitutioni q u a n tu m d eb u e rit, Ipfe Upfalienfis Academiae Can­

cellarius coram p u b e A ca d em ica folemni oratione an. 1 6 4 0 teftatus eft. Prim os luos in litteris pro- g resfu s acce pto s retulit S A L V I U S E p ifc o p o Stren- g n efen fï M a g . P E T R O J O N Æ H E L S I N G O , a q u o

A 2 ad

ad A cad em iam Upfidienfem diinisfiis an. i 6 i o pri- vatæ tradebatur dilcipîinæ Profesforis celeb errim i, M a g . J O H A N N I S M E S ; E N l l. Ejus inter difcipu- l o s , Comœdiarn Difæ Upfaliæ a g e n te s , in fcena fe- fe exh ib uit. C o rre& orem o p u s c u lo r u m , q uæ e ty- p o g r a p h e o prodire jusfit, egit atque Latino carmine C A R O L O C H R

1

auspicium adprecatus eft. •

Peregrinationes.

M ature a d m o d u m , l i b e r a l s t e Sz favore Ducis C A R O L l fuflentatus S C H R O D E R U S , exteras adiit o ra s, fides fi habenda BACiM EIS T E R O atque G V D E B U S L I O , orationem de p r im is Scandia: habita­

to rib u s, an. 1 5 9 2 M a r b u r g habitam editam que Ei adferibentibus. Id d u b io caret, illum ab an. 1594 Lipfiæ, C o l o n i s , F ran cofurti & M a r b u r g i (ludiorum gratia verfatum fuisfe atque plura edidisfe p r o feftu u m fu o ru m fpecimina. R e d u x 1 5 9 9 , m enfe O f l o b r i , o- rationem habuit

'1

lo c o VII in S u d e r m a n n ia praedia, ab om nibus on e­

rib u s publicis im m u n ia, decim nsque corona: de pa­

roecia Fors repoutavit. Studia tum (ua in Oratoriam

& Politicam p o tisfim u m direxerat, ita tam en , ut Phi-

Ph iîo fo p h iæ , quam m agni h a b u it, R a m e æ , nec non M athefis & Hiftoriæ haud fuerit oblicus. Bis q u o q u e (lu d io r u m gratia peregrin atum Sa l v i u m conflat.

Prima vice an. 1 6 1 2 , d um R h odopoh , Eloquentiae, d u c e Job. Sivtomo^ poftea profesforc S k y tia n o , H elm - J t a d i i , Phiîofophiæ, in qua an. ^{1 6 1 3} M agifterii g ra ­ d u m co n fecu tu s, & M a r b u r g i , Medicinae, in qua etiam difputavic, operam dedit. A ltera 1 6 1 6 , fub qua cu m (ocio d ifcip u lo , Aurifabri H olm ien fis L au - r e m i t H a r tm a n filio, fuo poflea p r iv i g n o , B e lg iu m Fœ de r a t u m , G a lli a m & Ita lia m vifitavit atque in R egia G a llo r u m V alentina Juris U t r iu s q u e D o & o r renunciatus e f t , edita fcia ^ ra p b ia u n iv e r /i J u r i s Feu- d a l i s , 1 6 2 0 . R e d u x e o d em anno co n ju g iu m iniit c u m H u t m a n n i vidua M a r g a r e ta P e tr i S fcute, quæ a tace ei (a p er io r , m agnarum divitiarum a priori ma­

rito c o l le d a r u m eu m participem reddidit.

Legationes Ö 5

S k y t t i i , & intra & extra P atriam , fum m a ^fue*

re merita. R e g is G U S T A V I A D O L P H l & Confan- gu in ei ejus J o b an n is (ludiorum m o d e r a to r , Fratris q u o q u e Car oh Philippi & fororis M a r i ce E li f a b e th a in fp e& ion em habuit. Idem m u n us obiit a p u d R e g i­

nam C H R I S T ' I N A M eju squ e C o n fo b r in u m , poflea R e g e m C A R O L U M G U S T A V U M , adeo ^{u t} quam- diu v ix e r it , univerfa ei demandata fuerit liberos R e ­ g io s inftituendi cura. Cancellarius A cadem ice U p f a - lienfis ab an. 1 6 2 2 & D o r p a t e n jis , c u j u s i n f l it u t io -

A 3 oenx

10

n e m apud R e g c m G U S T A V U M A D O L P H U M p r o m o v it, ab an. 1 6 3 2 , optima occafîonc, quam ha­

b u it, ufus cft Litterarum florem in patria p r o m o ­ vendi. W e j h n a n m a G u b e rn ator ab an. 1611, Reç.

C a m e r a C onfiharius ab an. 1612 & P ra fes ab anno 1 6 2 0 , J u d e x pro vin cialis F in la n d ia Septentrionalis ab an. 1 6 2 7 , G ubernator G eneralis L ivo n ia D ica - J ie rii Gothici p r im u s P r a je s an. 1 6 3 4 , œconom iæ increm enta, Fifci publici adminiftrationem jufticiaeque diftributionem p ro x im e fub oculis habuit. Sed &

bis in A n g lia m & B a ta v ia m , ter in D ani a m , ferne!

in G erm an iam publico nom ine fuit ablegatus. Fœ- dps cum Belgis Feederatis renovavit an. 1640 & ad pacificationem Bromfebi oenjem L e g a tu s, nondum ne­

g o tio ad finem perdu& o d. I5 Martii 1645 in loco ipfo T ra & a tu u m Söderåker, intermortuus eft. Salvix in exteris negotiationib is m axim e confpicua dexteri­

ta s, praeterquam q u od in diftribuéndis novae urbis G otboburgi plateis a R eg e m axim o an. 1620 fuerit adhibita. Jam ad E leftorem S a x o n ia , ja m a d Regem D a m a ablegatur. R egis in L i v o n i a , B onis fia , Po­

m e ra n ia ashduus c o m e s , Cancellariæ ejus magnas fu- ftinuit parces atque causfas, quibus coa&us fuerat tandem cu m exercitu in G erm a n iam m o v ere, ele­

ganti feripto, Ejus fub m oderam ine expofuit. Poft m o r te m Principis, H a m b u ig i refidens, aliquantisper p ublica negotia c u r a v it, neque in patriam revocato 1 637 major unquam tribui potuit h on os, quam quod redituro A x e lto Oxenftiei n a qui fuccederet, nemo judicatus fuerit eo dignior \ Itaque rediit H am ùurgum

Re-

R e / î dentis p r im o , dein ab an. 1638 Legati t it u lo , fep ten n iu m in tegru m ibi im p en d e n s vel renovandis c u m G a llia f œ d e r ib u s , vel elu d e n d is, quae ab I m p e - ra to re offerebantur, pacificationibus vel den iq u e p r o ­ curandis exercitus S v e c a n i in G e r m a n ia necesfitati- b u s. A lte r u m q u in q u e n n iu m O Jnabrugi c o m m o r a ­ t u s , t r a f t a tu i d e n iq u e W eflph ah co an. 1 6 4 8 , cujus p rincipem perfonam fuftinuit, m a n u m ultim am im- pofuir. Pofi: XHI an n oru m abfentiam patriae reddi­

tus an. 1 6 5 0 , iterum fequenti anno ad T ra & a tu s pacis cu m F o lo n is , Lubecæ inftituendos a b le g a tu r , quib u s n on du m finitis, æquali o m n in o c u m S k y t t i o f a t o , H o l m i a abripitur d. 2 4 A u g . 1 6 5 2 .

Honores cf Praniia.

T a n tis u triusque Viri meritis parem fere fortuna re fp o n d er e voluit ren u m erationem . U te r q u e nobili*

tatis jura & privilegia co n fe cu tu s: Sk y t t i u s d. 1 4 A u g . 1 ^ 0 4 , asfum to gentis Sk y t t i a n æ n o m in e : S a l v i u s an. 1 6 2 0 , addito c o g n o m in e A d l e r . U t e r ­ q u e L ib . B aronum Ordini adferiptus: Ille d. 16 j u n . 1 6 2 4 a R e g e G U S T A V O A D O L P H O , asfum to ti­

t u lo d e Du d e r h o f, praedio I n g r i * inter hodiernam Petropoltn & arcem im perialem C z a r s k e j o S e lo , feu d i lo c o ab illo posfesfo; H i c 1 6 5 7 d. 1 2 Mart, a Regina^ C H R I S T I N A , parœcia R a u t u s , cujus n o ­ m en in u m e h o l m m u ta v it, Baronatus jure concesfa.

S ed in u tr o q u e m a x im e confpicua fenatoria pu rp ura f u it , u tp o te quae n ovis h o m i n ib u s , i. e. talibus, qui

n o -

nobilitatis infignia fibi ipfi a d q u ifiv e r a n t, v ix ante hos collata fuerit. Quanti eam fecerit Sk y t t i u s, ubi an.

1 6 1 7 adipifceretur, teftatur Oratio ejus inaiiguralis a pud W i de ki v d u m in Hiftoria R. G U S T A V I A D O L ­ P H ! edita. N e q u e m inus p retium huic a fe c o n f e ­ rendo in Sa l v i u m beneficio 1648 flatuit C H R I S T I ­ N A , ut videre eft e x ejus litteris a p u d A r c k e n h o t- z i u m , licet A s fe s jo r D icaflerti S to c k h o lm e n /i s , Secre- ta r iu s J ta tu s & C on filiariu s in t i m u s n ec n o n C a n - cellarius aulce antea fuisfet. S o lu m , q u o Sk y t i u s

Sa l v i u m fuperavit, honoris decus fu it, q u o d an. 1 6 1 7 a R e g e A n g l i i Jacobo I eq u e s auratus fuerit creatus.

Character

M ed iocri forte natus atque R. C A R O L I I X , m agnatibus in f e f t i, -gratia e v e c t u s , p e r p etu o e o r u m crefcenti nim iu m potentiæ fe non tantum ipfe o p p o - fuit S k y t t i u s \ fed & in liberos fuos atque n e p o te s eu n d em anim um derivavit. H in c caftigationes in privilegia N o b iliu m Ipfi trib u u n tu r , illinc filii B e n e « d i c t i S k y t t e n ep o tiq u e e x filia J o h a n n i s G y l l e n - s t i e r n æ a£be in republica partes notisfimæ funt.

S a l v i o eadem m en s fuisfe videtur. Æ g r e ferre p o ­ tuit Collegae fui in pacificationis W e ß p b a ltc * n e g o tio J o h a n n i s O x e n s t i e r n æ faftum atque arrogantiam fe m p e r q u e ei ex partibus erat adverfis. S k y t t i o nihil vitio verfum o f f e n d i, nifi q u o d m o ru m e x ni­

m io litterarum ftudio a u fterita tem . pœ d a uteria m v o ­ c a n t, e x p r o b r e t R eg in a C H R I S T I N A ; Sa l v iu m

con-

contra a nim io rei propriæ f h id i o v ix l i b e r a b i t , q u i , q u id artuleric E u f f c n d o t p u s R e r u m E r a n d e b . p. 1 4 4 , d e E p ifcop atu s M i n d e n fis in p a ce W e f t p h a l i c a difpo- fitionc , cogitaverit. U te r q u e m a g n a s divitias c o a ­ c e r v a v era t, q uarum tamen S k y t t i u s m e l i o r e m iecisfc v id etu r ufum . N u m e r o l a m , q uam dc M u r ia A å j fuftulit fu b olem m in im e e x h e r e d e m reliq u it, & ta­

m e n fu p erera t, q u o i* rufes (i u n e m E lo q u e r u ta cA Poë- f e o s in A c a d e m ia V p ß l i e n f i S k yttia n a f/i inftitueret, im o & Scholas p lures in L app o n ia . ^Sa l v i u s Sti­

p en d ia Studiofis Stad<e B r e m e n f i u m legaverat; ejus v e r o munificentia m a x im e in templis cordpicitur. T a ­ b u lis S. N ic o la i & C a tb e d ta le L tn co p evfe v ivu s orna­

verat. Pod: m o r te m V id u a E j u s , improlis & Ipfi ad an.

1 6 5 7 fuperftes >non tantum {plendidisfim um in priori æ- d e Sacra m anibus ejus dicavit E p ita p h iu m ; led & in ejus m em o ria m Altaris T a b u la m donavit a u r o , ar­

g e n t o & eb e n o affabre fa£tam , quæ parem in pa­

tria univerfa non h a b e t, u tpote quæ o c t o ­ ginta m ille thalerorum im peria­

lium conftiterit.