D I S S E R T A T I O ^
d e
-
OECONOMIA PUBLICA
R. G U S T A V I PRIMI,
Q U A M ,
y E N I A A M P L 1 S S . F A C . P H I L O S . U P S .
P R Æ S ID E
M a c . E R I C O M. F A N T ,
H I S T . PROFESS. R E G. E T O R D I N . R. S. S. M.
P R O G R A D U
PUBLICE V E N T I L A N D A M S I S T I T
G U S T A V U S L I L I E S T R Å L E ,
S T1 P. S O L L E N . S U D B R M A N N U S .
IN A U D IT. GUST. MAJ. D. XXVIII M AJI MDCCLXXXVIII.
H . P . M. S.
Ü P S A L I Æ ,
L I T T E R IS D IR E C T . J O H A N . E d M A N .
S:æ R;æ
M ;t i sMAXIMÆ FIDEI VIRO,
E C C L E S I Æ S V I O G O T H I C Æ
ARCHI EPISCOPO,
A C A D E M I Æ U P S A L I E N S I S
PRO-CANCELLARIO,
REG. ORD I N I S
d eS T E L L A P O L A R I
C O M M E N D A T O R I,
PERILLUSTRI
a t q u eR E V E R E N D I S S I M O S. S. THEOL. DOCT. DOMINO
U N O N I a T R O I L ,
M Æ C E N A TI MAXIMO
I /
S A C R U M .
DE
O E C O N O M I A P U B L I C A R E G I S G U S T A V I PRI MI .
§. i.
E rat illa in Rege G U S T A V O I:mo m a gn a & egregia i ndol es, u t , quod virtute atque incredibili prorfus ani mi conflantia f un da ve ra t , imperium mi nor i nec cura
& Tapientia tueretur & amplificaret. A d rempublicam itaque r eg e n d a m accedens, non id Ipfi curae cordique fuit , ut novis majoribusque præfidiis n up e r partam po- tefiatem m u n i r e t , fed cupide potius in eo e l a b o r a v i t , ut fra&am variisque calamitatibus debilitatam patriam , fapi- entisfima adminiftratione er igeret & confirmaret. JUL.
C Æ S A R 1S ad e xe mpl um :
>— — —. •— N il a Sium credens Dum quid fu per ev at agendum /f),
nihil prætermit tebat e o r u m , quæ ad v er am patriæ utili ratem conf er re ulla ratione posfe videbantur.
H i c vero in primis praefixus erat fcopus, variis, quas ad Oe co no mi a m Publicam f pe&antes , fanxerat glo- liolisf. memoriae R e x , legibus, in quibus o m n i b u s , &
accurata patriæ conditionis cognitio & nobilius hujus e- me nd an dæ mut andæque usquequaque elucent ftudium.
Quod n em o in dubium vocaverit , q u i , quid de G U S T A V I I:mi guber nand i ratione , r e r u m patriæ Pcripto- res memoriae t r a d i d e r u n t , fedulo obfervat & examinat.
A t , praeter praecipuos recentioris ævi Hiftoricos N o b . v.
Dalin & Rev. D. 01 . Celfntm, qui de œconomicis Ipfius
A 2 con-
d) L ucanus.
conftitutionibus certiores nos facere laudabili conatu ad- gresfi f u n t ; quidquid deinde clarioris lucis majorisque perfpicuiratis huic materier conciliatum i n v e n i m u s , il
lud in primis Regis Reg ni que Senatoris Excell. Dom. C o mitis N i e , B j e l k e in Rempublicam Litterariam ineritis acceptum ma xi mam partem referimus. In Or atione e n i m , quam Præfidis in Societ. R. Scient. H o lm , munus depo- fiturus , de Primo Jub imperio G U S T A V I I:mi Oeconomia Public# feliciori a v o , patria lingua c on ci nnar am, duode
cim abhinc a n n i s , litterarum Ille b o n a r u m q u e artium Summus habuit P a t r o n u s , multis iisque indubiis pr obavit ar gu me nt is , o m n e m Regi s G U S T A V I h m i in publica tu
enda falute collocatam c u r a m , fingularem patriaeque in- figniter proficuam fuisfe.
Reco£lam itaque libi cramben apponi jure quodam fortasfis f uf picantur , qui, hanc m a te ri a m, ad quam illu- ftrandam Excellenrislimus & de H i l l o r i a Patriae optime meritus Vir ani mum viresque jam cludum appl icuit , ean
d e m esfe intellexerint , in qua explicanda , p r o virium faculratumque t e n u i t a t e , noffra qualiscunque ve rf ar et ur opera. Licet v e r o , quod ingenue f a t e a m u r , o p o r t e t , T a n t o Duce facem nobis præferente , nequaquam carere po tueri mus ; n on pr or fus tamen nos a£tum egi sfe, agno- f c an t , c r e d i d e r i m , qui quidquid nos n o n nimis p e r vu l ga t um aliunde d ec o r p f i m u s , noftraeque fimul opellæ inferui- m us , notare an imo qu e p e r p e n d e r e , g r a v e haud duxerint.
Q uum v e ro praeterea in materia a m pl io r i, uberius p e r t r a ri an da , mul tum temporis operceque c on fu me re , plu
r i m a , quæ o c c u r r u n t , i mpedimenta v e t a n t ; T u æ fiexfpe-
£lationi C. L. oper a haec minus fatisfacere v al u er it , fi in pauca res multas eon f er r e r er umque capita br evit er re
petere c o g a m u r , fcias, id partim ar gumenti nimiae a m p l i t u d i n i , partim t e m p o r i s , qua c i r c u m f c r i b i m u r , angu*
ftiæ jure meritoque tri bu end um esfe arque a df cr ibendum.
§. If.
Ad imperii fere primordia ubi oculos conjicimus , H o l m i a m i mpr imis dignam vifam fuisfe inrelligimus, in qua amplificanda ornandaque fingularis Regis G U S T A VI I :mi ver far et ur opera b). U t eni m quae dira belli in*
cendiique mala faepe multumque esfet pasfa, provida ejus cura prae aliis indigebat haec urbs, eandem quoque quan*
ta u n q u a m p o r u i t , dum vixe rit , amplexus efh N o n ta
men facile fieri p ot u it , ut paupertate plerumque preslis referta civibus urbs, politiorem pulchrioremque cito in
dueret habitum. U t iraque illi p r i m um ex diutina imbe
cillitate fe reficere coepisfenr, plurima iisdem eaque uti- lisfima praefcripfit obfervanda , quæ flori totius urbis ci- viumqiie c om m un i faluti mirifice esfent infervirura. A:o 1557 d. 6 Maji e diöurn , vel fic dicUm Ordinantiam c) , p e rv u l g a n d a m curavit, in qua, reditus ipfius urbis augen
di arapl ihcandi que causfa, tributa pracfcribebantur, quæ vel a quolibet fundi posfesfore, a folario 7 om tlten vo c a t a , vel ab aliis, mercaturam aliudve vita? genus profi- rentibus, folverentur. Sentina omnis ex foris plateisque publicis dej i cer et ur; quod qui neglexerit, pecunia multa
r et ur : quin dolia quoque aqua impleta ad quamcunque d o m u m collocari jusfit, quæ canalibus lapide exftrucVis ( rannflenarna) proluendis infervirent. Quod ad ornatum urbis a t t i n e t , eodem edi£lo civibus id obfervandum præ- f c r ip f it , ut œdificia lignea & in primis fupremas cont i
gnationes ( nattßugor) pofl: inftiturum examen diruerent.
Praeterea nec pecora intra moenia urbis detinerent, nec A $
/>) T e l l e s eîro L itteras ari u r b e s m e r c a t u r a m exercentes ('K vp flA - d tr tin ) 1 5 2 3 , q u ib u s ex qualibet urbe cives q u o sd a m ad H o lm ia m voca
v i t; quippe quae h o r u m q u o q u e penuria tonguefeere cecpernr.
c) C o l le f t io Stiei ntnuttn. F d if io r . (Jecon. & Polit. T it u l u s ipfius M a n d a ti h i c e f t : M t.tid n t och ttji otditiavts pd Stockholm s Stods B yggnitig.
ædictdæ cerevifiæ c oquendæ caufa e x f t r u d æ ( brygghus) in ipTa urbe co ll ocar en tur , ne ii flammam c o n c i p e r e n t , vicina domicilia in idem discr imen vocarentur, Ad h æc praecepta illud denique a d j e c i t , quod o m n e s , qui m o r b o q u o d a m c o r r e p t i , plateis vel aliis publicis in locis jacerenr, in x e no do ch i a i m mi gr a nd os c u r a r e n t , ne lues citius erum*
p e r e t , vel aër ipfe peftiferis inficeretur halitibus. Cujus qu oque rei causfa in fuburbiis verfus b o r ea m & auftrum (norr ocb fôdcr m alm ) publica le pu ltu ræ loca conditui at- que aedificari jusfit.
Me rc a t o r e s Holmi æ an n o »560, feu e o d e m , quo terris v a l e d i x i t G U S T a V U S I:mus, in tres diftributos fuisfe o r dines vel focietates me rc at or ias ( hand eis-Societ eter) , ex aciis fide dignis e r ud im ur d). Q uar um p r i m a f er r o &
aere; altera b u t y r o , adipe c et i , falmone & pellibus; t e r tia v e ro clupea h a r e n g o , g s d o , clupea m i n o r i , c a r n e , f r u me n t o & pellibus m e rc a t u r a m faceret. Ex catalooo na- vium, exteras oras eo de m a n n o p e t e n t i u m , cer tior es r e d d i m u r , IV earum Galliam & inprimis Broagium ur bem S a nt o næ , falis mercatura olim p e r c e l e b r e m , malis (via- / t e r ) , tignis ( fpiror ) & fisfo ligno ( ved ) onuftas , con- tendisfe. V Amf tel od amum pe t er ent tignos longiores ( Lechter ), fisfum l i gn um, f er r um malleatum ( ftdngjern ) b u t y r u m & capros e v e û u r æ . I fingularem f er r i fpeci- em (osmundsjem ) & f errum malleatum in A n gl ia m hoc anno deportarer. V I I naves Danti fcum p e t e r e n t , f err um, adi pem ceti ( t t a n ) & equos exportaturae. Eft v e r o quod m i r e r i s , unam ta nt um navim Lubecam c o n t e n d i s f e , ferro
& pellibus onuftam , quod tamen difficiliori & minus p r o p e n f æ G U S T A V I I. in h an c u rb em voluntati haud fine jure vindicares. I Roftoc hium p e r g e r e t , ferrum
d ) V i d e Asfesf. D o £ h B eig ii O r n t . p r o Soc. R. Scient. H o l m . O in Stockholm f ü r 2 0 0 å r fe d a n och S to ckh o lm nu f u r tid en . l 7 f S * p a g . 23*
illo eve&ura. I quoque R é g i o m o n t e m ferro & equis o- nerat a. H æ c e r a t 'ad finem imperii G U S T A V I i : mi pa
triae cum exteris commerci i conditio. Q u a m talem lutu
r a m vix c r e d e r e n t , qui qualis ejusdem fuerit facies, a n t e q u am adminiftrationem in fe fufceperat Rex, fecum in a n i m o confiderant e). Ipfius enim dc patria bene m e r e n d i ftudio ert a d f c r i b e n d u m , quod jugum nobis a Lu- becenfibus impolitum nof tr ar umq ue tenuitate virium fir
m a r u m , a cervicibus t a n d em dejicere fuftineremus.
Præterea rem quoque pecuariam tunc temporis laeti
us floruisfe, vel ex eo colligere licet , quod R. LR I C U S X I V in fuis litteris publicis 1561 confignacis / ) , graviter conquefhis fuerit, b c u m n u m e r u m , quos Arofiæ Kopingiæ- que nundinis ex po n er e arque v e n de re foiiti esfent, fexce- nurn eodem anno non excesfisfe , q uum 6 aut 7 millia ej usdem generis a r m e n t o r u m iisdem locis olim quotannis vendidisfent. U n d e concl uder e fas e f t , & florem pecua
riae rei G U S T A V O 1 curae fuisfe , quippe cujus ufus per- fpicacisfimum Regem f ug er e n e q u i v erit, & provincias copia ejusdem rei a b u n d a t i o r e s , i nterdi&o, quo omnis exp or ta tio p r ohi ber et ur , conftantius p aru isf e, quod tamen an p r o m o v e n d o hujus rei flori i nf e r vierit, pronunciare no n audemus. Opificiorum denique quænam H o h n iæ circa id tempus fuerit ratio , ex inftituta c omparatione & fe*
quenti parallelifmo clarius par eb it , ex quo licet edo&i p e rf va de a mu r , florem ipfius urbis feliciufque aevum no- flris temporibus d e b e r i , t e mp o re ramen G U S T A V I I ejusmodi ornatioris conditionis prima ja£ta esfe fu n d a m e n t a , jure nobis v id e mu r posfe contendere.
F a b i
e ) O r a t . D o m . J o b . C lr fo n , om S v tn fk a band eins om jkiftett.
f ) F ô rh u d s-V U cn t t i l W e j le r g o t b l tin d , at in^cn nul u trik e s fC rn h d H a r , o xn r, kor, C o llec tio Stiernmnnniuna E ü id o r . & c .
i i . l y d i — 5 4 -
17. — 131.
10. — 113.
2. — 56.
5. — 4 8 '
8. — 44.
15. — 3 S*
e .f.p . Fabri Aur. a;o 1560 H ol m i æ habi tabant -
Sutores — -— — —
Sartores — — —
Fabri Lignarii — — —
Pipior es — — — —
Carnem divendentes (K ott man glare.) —
B abri Ferrarii — — —
§. III.
N e q u e ceteras patriae urbes G U S T A V I I:mi p r o vida cura caruisfe , efficaciter tellantur privilegia v a r i a , quae vel n ova illis imp er ti i t, vel olim acccpra c o n firmanda iterum atque augenda curavit. Ny Lodefe, feu cui hodie n ome n Gotbobitrgum, primis [>26 m u n i e nd u m cenfuit Gl. mem. Rex privilegiis, quae annis 32 , 33, 37 & 39 vario m od o a u d a voluit Sc amplificata. Nor- copi£ p ri vi l eg ia, urbi a Rege A L R R E C T O collata, fua Regali confirmatione a:o 1526 rata esfe jusfir. Aboa p r i vilegii beneficio mactabatur 1526. Lidecopia 1532, Streng- nefia 1525, quae iterum 1532 augebantur. Fadftenum a: is 1521, 32 & 37. Cul maria iç 36 & 3 8 , Oercbroa 1537, Arofia i j 39. Up filia eodem a n n o , Ju n e copi a 1 f 2 3 &
Raum a 1539 g ). in lucem exiere 1536 litterae Regiae, quibus maritimis oppidis multa ob fer vand a proefcribeban- t u r , quae ad tot um c ommer ci um cum frudtu inffituendum mi r um in m o d u m c ondu ce ren t F). N e q u e ceteris o p p i dis a mari r emotis Qupfiàder') fua defuisfe praefcripta, re
flantur litterae 1523 confignatae, q uo ru m m e r c at or es infu- p e r certam n o r m a m , ad quam annuae d i r i g e r e n t u r n u n d i nae, concilio Holmiae 1531 h à b i t o , raram f ec e r u nt ; idque ea
g ) Q u i vero h n rc o m n ia & fin g u la oc ulis u f u r p a r e c u p i e t i t , adeat C o l l e î l i o n e m S tu r n m n n n ia n n m , faepius citata m.
b ) C o lle ctio Stierrtm attniana,
e a m e n t e , 'ut imbecillitati o p p i d o r u m , f rcquemioribus n u n d i n i s cont raftæ , hoc adhibito o r d i n e par ar et ur m e d el a. 1523 edi&um p e rvul ga vi t, quo mercium q u a r u m c u n q u e omnibus o bf er v an da m a n d a b a t u r accurata æftima- t i o , quod tamen an re ver a utile fuerit & ad commercii i n c r e m e n t u m p r o v e h e n d u m a c c o m m o d a t u m , quæftionis q u i d h aber e videtur. Leges fingulares Opificiorum (Skra- O rdningnr) Fabris Aurariis 1 5 2 9 , ' Sartoribus ver o 1536 li tter is Regiis pr æf cr ibe bantur ; ftaruto v e ro de e mtione v e n d i t i o n e ( Stadgan om kbpbnndcln) 1546 hæc o m ni a c on f i r m a ta atque rata esfe jusfit; quo annonae fimul d if ficultati aliarumque r e r u m ad vitam fuftentandam neces- f a r i a r u m nimiae caritati, ceterisque ingruentibus malis fa- pientisfimis legibus obicem p on er e , confiliique medicinam a f ferr e conabatur. M i n o r a , quibus Smolandia abunda
b a t , o pp id a vi praecepti 1543 dati, d e f e r e r e n t u r , quae in u n a m ma jor em i n f i g n i o r e m q u e , Calmariam p u t a , coale- fcer ent . Denique neque illud r eti cendum esfe c re d i d e r i m , q uod Rex , poftquam Lege de emtione vendi tione ( kopbatideln) fanxisf et , ne mi nor ibus navigiis exteras f re
q u e n t a r e oras liceret, litteris 1544 confignatis quernas n a v e s , expeditionibus in occidentali oceano a cc o m m o d a t i o r e s , Holmiae exftrui atque aedificari jusferit. N e q u e alii, nifi majoribus navibus uii privilegiisque infuper o r n a t i , me rc a t u r a m facere, aut ejusmodi vitam tolerandi r a t i o n e m fuam r e dd er e auderent / ).
B §. IV.
i ) J u v a t for fan p a n llo a c c u ratiu s c o g n o f c e r e , quaenam merces t e m p o re h o cce vel o f p o r t a b a n tu r vel
a
n o ftris inveftæ f n n t m e r c a t o r i b u s , q u o d f e q u e n ti m o n f r r a b i m u s c o n f p e f l u ; Utgående varor 1 5 5 5 voro f m ^ r , j d r n , f t a l , l a x , gäddor , t r a u , S k ä lfp e c k , t nig, iftcr , b u d a r , fp a n m å l , Jä g b rå d er och inkom m ande fa m m a d r, f a m m e t , f i d e n , g u ll - och J tlfv e r tr d , k la d e tt, E n- g t l f k n , N e d erld n d /k a och T j / k a , H ollands-lår/t
, v i n , Jpecerier , h u m l a , f a l t , hampa , lin och tjä r a .§. IV.
Cancellarium nat ione G e r m a n u m Conradutn von V y
hy v a ri a ru m, in O e c o n o m i a publica ruri ufitata, c o m m u tationum auctorem fuisfe & f va fo r em inter o m n e s , q ui hiftoriam hujus r emporis acri & in tento animo intueri did icer e, confiât k). Sat longam r egimini s f o r m a m , fe
cundum quam W e d r o g o t h i a g u b e r n a r e t u r , cura ejusdem anno 1540 indi tutam atque fancitam esfe, ex a£tis fide dignis erudimur. Vi cujus dabilirae g ub er n an di r ar ioni s, f ummus Præfedlus QStatbdUare ) condi tuebat ur Guftavus Olai Stenbock ad T o r p a , qui fingulare daturus j u s j ur a n
d u m , a£ta quæcunque fubf ignar er, adje£lis tantum v e r bis : ad mandatum Domini Regis in conßlio. Q u e m praeter Vicarius quidam Cancellarius f. C u r a t o r Fifci ( Advocat- Fi f c al J , quatuor Coll egæ f. a confiliis ÇRegenients-RJdi, Carolus fcilicet Er ic i , Birgerus N icolai, Tor Renus Bruno- nisj Petrus An dre ce, a Secretis denique qui actis conti
gnandis præesfet , creabantur.
Equitandi quoque Magiftri QRidtrnâflare ) n o m i n e infigniebatur quidam Severin K i h l , cui id d e m a n d a t u m erat muneri s , ut t u r m a equitum comitatus p r o v i n c i a m toram; limites autem in primis vifitaret, m e rc a tu r am &
Iter facientes obfervarurus. C o n d i t u e b a n t u r d uo Adfes- f or es , Olaus n emp e P etri ad Bjurum & Andreas J abonnis ad Stola, quibus tributa ext ra o r d i ne m ( H jelpefkatten}
exigendi colligendique commisfa erat potedas. H o r u m quisque V i r o r u m peculiari j u r e j u r a n d o , ad partes fibi im- pofitas rite f u d i n e n d a s , fe o b d r i n g e r e r . Senatus I p f e ,
qu em
k ) Ja co h u s T y p i t i u s , ipfe e P e lg io o r t u s idem de F y b j , q u e m f u u in p o p u l a r e m f a c i t , asferit in Relatione H i f t o r ic a de R e g n o Svecia? , p . 7 . G u fta vu s re ru m p o titu s , Sveciam in banc regni f o r m a m , auctore Belga , a prifeti d efo rm ita te c o m m u ta vit & B elgam eundem in viticula perpetua c o n je c it, dicit liberioris causfa.
q u e m Summus P r æ f e d u s , Vicarius Cancellar ius , Confili- arii & hifce a Secretis conficer ent, Scaræ quotannis bis, N y - L 6 d e f e v e ro femel c on v e n t u m ageret. Gr av io res majorisque m o m en t i causfie, fcriprae T r i b un al i huic diju
dica ndæ p r o p o n e r e n t u r . A Judice Ter r it or ia li ad P r o v i n c i a l e m , ab eo vero ad Senatum huncce pr ov ocand i esfet poteflas. Efi: ve ro quod m i r e r i s , T r i b u n a l hocce eo jure fuisfe, ut i nt er du m a littera legis difcedendo , fen- tentias ad confcientiæ arbitrium fingere & adco mmo dar e posfet. A ni ma dv er f io nem tamen & f u m m u m fupplicium, quo in rei capitalis damnatos u t e r e t u r , R e x folus, fi vel
l e t , r emi tt er et & condonar et. Publicos a d o r u m c o m me n ta ri os ( Protocol] ) quotannis femel transmittendos Regi sque examini fubjiciendos curarent. C e t er u m id q u o que Magiftratui huic i n j u n d u m erat officii, ut & redi
tus f. d. camerales ( Kammar-ranta it) conf err et colligeret- que , & praedia, in qu or um posfesfione olim fuisfet eccle- lia, pofi: p e r a d u m e x a m e n , jure r et r a h e n d i Coronae a d dicerer. Praeterea o m n i , quo p o s f e t , ftudio & i ndui hia c a v e r e r , ne Equeftris p ror fus dep au p er ar et ur O r d o , vel C i v e s , pecunias nobilibus mutuo p ra eb e nd o , bona eor um ,in fuam potefiatem paullatim redigerent. P r o h ib er e t q u o q u e , ne e q u i , b o v e s , f ru men tum aliaque alimonia in ipli- us civitatis d e t ri me nt u m & perniciem evehe ren tu r. Ver- faretur in eo fingularis ejusdem magiftratus o p e r a , ut i m p ed ir et , quomi nus P r æ f e d i T e rr i to r ia l es ( Fogdar) alii- que plebeji virgines nobiles in tori c o nf o r t i o ne m adfci- fcerent. Prædia enim viduae vel g en e r o f a ftirpe ortae v i rg i ni s, ubi non nobilem m a t ri mo n io fecum conjunxis- f e t , immunia esfe def me rent, cenfiticorum mo x i n d u e n tia naturam. Praeterea ne praedia cenfitica, armatos p a r a
tura milites, fuo deesfent officio, ne me rc at or es ullum d e c i p e r e n t , corruptas & depravatas me rc es venales h a bendo , ne iter f a d u r i b i v i a , fed njajores tantum regias-
B 2 q u e ,
q u e , liberi commeatus litteris muni ti, ing rederen tur vias, quas publico edi&o d. 5 Jun. 1540 / ) confignato con- icribendas definiendasque curavit R e x , idem caveret pr ohiber etque. Sedulam denique in praecavenda om n i menfurae ponder is que fallacia atque disfimilitudine o p e r a m pon er et atque collocaret,; quin in id quoque omni lludio i n c u m b e r e r , ut caftella arcesque rite emendaren
tur ac m u n i r e n t u r , militesque in iisdem ltipendia me ren tes aequitati c on v e n i e n t e r alerentur. U t paucis me e xp e
d i a m , Senatui huic & leges a d m i n i f t ra n d i, & tributa exi
g end i & omnia ad or dinem f er vandum adeommodata R e gis verbis & n o mi n e pr aef er ibendi, commisfa erat fum*
ma poteftas.
§• V.
Quamdi u v e ro hæc Regi mini s f orma immutata m a n f e r i t , poftquam funello carceri mancipatus von Pyby, nos quidem praeterit; alia tamen plurima inftituta, huic p e r e g r i n o nec m i no ri jure accepta r ef er en d a , hodie qu o
que v i g e r e , ubivis obvia teftarur experientia. Litteris Regiis d. 5 Apr. datis , infpe&ioni C o r o n æ miniftrorum ( Krono-Fogdarnes) praedia quoque cenfitica fubjiciebantur*
q u æ , nili tributa folvere valerent posfesfores, fifcalia (Kro>
no) m o x declarabantur. Cui quide m o rd in at i on i , r e n o vatae d. 4 Febr. 15:43, mutatam naturam & indolem plu- r ium allodiorum ( Odalgods) ma x imam parte m vindican
d am esfe putavit Nobilisf. a Botin tn). I n t e r omnia tamen inrtituta, quae fingulari fe utilitate c o m m e n d a n t , haud ul
t i mum l oc um, Tuo fibi jure vindi cat O r d o f. d. Camera- lis d. 27 O f t . 1540 e d i t a , cui c o n v eni ent er codices pu- bli corum r edit uum ( Jovdbbcker) c o n f ig n a r e n tu r, qui ut
pri-
I ) C o li. S tiern vt.
tn) O m S v t n f k 1 H em m an.
p r i m i ftiere , ita quoque aci Re m Camer ale m (Dratfelver- ket") Rabiliendam perficiendamque erant acccmmodatisfi- m i . V i ejusdem o r d i n i s , plures diverli c o n d e r e n t u r i n d i c e s (R eg iß er\ q uo ru m Iimus o mn i um praediorum n o m i n a fifterer. e:do pr æf e&urar um territorialium ( FÔgde- r ternes ) no mi n a , indicata tri but or um in quavis v a ri e
t a t e atque n a t u r a , e xp on er ent ur . 3*.tio ea, quæ ad finem cujusvis anni r e f l i t e r e , folvencfa tributa notarentur. 4:10 in
c er ti reditus , 5ito Praefeft. Te r r i t o r ia l i um ( F o gda rm s) n o m i n a , 6:to Cl er icor um & nomi na & tributa r ecenfe- r e n t u r . 7imo Patr imonia Regis iisque adfixi cenfus e n u m e r a r e n t u r n). N e c m i n o r R. G U S T A V I I. in pr iv at i o
r i ceconomia e me nd an d a opera verfabatur. In rei fidem ci to ftatuta varia rei metallicce in cre men to infervitura , q u æ r a r o intervallo hic Patriae verus Pater p e r v u l g a n d a curavit. In primis ver o ar gent i fodina Salana d i g n a v if a fuit , quæ inligniorem Regis e xp er i re tur curam , q u a m t u n c præfertim t emporis eam meruisfe , vel inde colliga
r e licet, quo d a:o 1544 x xi millia inarcar.' argenti & q u o d .* f u p e r e f t , præflirerit. Haec f o d i n a , vi edi&i 1530 p r o m u l g a t i , afylum f o r et , in quod o m n i b u s , cujuscunque c ri mi nis a c c u f a t i s , fi exceperis t amen h o m i c i d a s , D o m i n i fui p r o d i t o r e s , in manifefto fcelere d epr eh enf os fures ftu- p r i q u e r e o s , confugere liceret. L i g n u m , quod fodinæ u- fui esfet , (G rufved) in m o n t a n a C o r o n æ fiîva c æ d e r e t u r , q u o d fi defecerit, aliunde fumto ligno darnnum illud i m p u n e r e p ar a r e posfent. Li gn um v e r o , ex quo car bo ne s c r e m a r e n t u r , n e m o fine filvæ posfesforis venia finderet
& deporraret . N e c tamen ipfe posfesfor caibones c on ficientibus, iftud fi numerata pecunia emer e vel l ent , illis negarer. O m n e fodinae ar g en t um erutoribus Regis offer
r e t u r , cui praecepto qui n o n obt emper abat » 40 inarcar.
B 3 • mul-
v . D a tin Hiftor. Sv io G o th . T o m . 3. p . 3 3 7 * f*
multam folveret. Cuflos c o r po r is Reg. Niclis Uggla F o dinae P r æ f e & i (Gruffogdes) n o m m e & munere o r n a b a t u r ö), cui rributa & v e t t i g a l i a , quæ univerfa focietas fodinaria , fingulique metallo effodiendo o p e r a m dantes monticolae, i m m o q u æ fœminæ vitam illic degent es disfolutiorem folve- r e n r />), e xi gen di colligendique commisfum erat negot ium.
Q u u m autem perfpicacisfiraum nobiliorique patria’
a m o re du£lum P rinci pem fugere neutiquam potui sf et, p u
blicam civitatis tum d emum fundatam optime atque fir ma
t a m esfe fal ut em, ubi finguli cives labore i m p i g r o , indu- P r ia r ecteque fa£tis ea, quae ad v iv e n d u m fint necesfaria, fibi conciliare ftudeant, non eft quod m i r e r is , agricultu
rae, cui m a xi ma pars civium invigilat, florem prudentis- fimo Regi curae cordique fuisfe. N e q u e i g n o r a b a t , hanc in pr imis artem mul tar um aliarum quafi bafin es fe, plu- r i umqu e, quo n it u n t u r , vitae tolerandae r ati onum fuflenta- culum. H æ c autem non te mer e di£fa esfe fatis fuperque d e m on ft r an t varia, ad agriculturae in cr eme nt um p r o v e h e n du m p er q ua m a c c o m m o d a t a , e d i £ t a , quæ f umma accura
tione & induftria c o n fe ft a , utilisfimisque referta confiliis, majoribus p r æ f er ti m nundinis vulgo a viri s, fide & pr o
bitate conf picuis , praelegi atque explicari jusfit; q ui n im- m o litteras quoque ambulatorias (Circulairer), fimili a r gu m e n t o c om me n d a b i l e s , ex quibus unum e x em p l ar cuicun
que paroeciae t r a d e r e t u r , fcribendas atque transmittendas curavit. D e eadem laudabili cura teftantur i nf uper litte
rae publicae de paupert ate plebis ( Patent om allmogens f a t tigdom) 155 s datae ij) , quibus R e x , inligni fagacitate cau-
fas
0) V i d . a ll e g o ta ad O r a t . R. R. Sen, 6 tc . & c . F jelke. N : o 2 4 . p ) V e r b a ipfa in I n f t r . N / c . Uggla ira foriam . Skola Infe q v in n e r . fo m d b tr hgga uppd deras ß tn lk b e t oeb otida le fv e r n e , g ifv a 2 ure om vuhflt- flllcrm inft oeb tnges u tb u ta n ail fô rfu m e lfe .
q ) Coll. S tje rn m .
