/£g
DISSERTATIO ACADEMlCA,
REQÜIS11TA
STILI LATINI
ORÄTORU
Leviter adumbrans,
QUAM,
Cum confenfu AmpliJ]* Favult. Pbilojopb.
Upfalien/isy P R & S I D E
CELEUERRIMO VIRO ,
Mag. PETRO
EKERMAN,
Eloquentiae PROF* Reg* & Ord.
Publica difquißtioni modcfte ßflit
BLECHARDUS J. ASCHLING,
VIKIA OSTROGOTHUS.
Iq Audit, Carol. Maj. ad Diem XVII Febr.
Anni M D C C L.
Hms t ante mertdiem, folitis♦
U P S A L I JE.
Sias Rias M/tis
MAGN7E FIDEI VIRO,
Perillaßri atcjue Generoftsftmo Domino,
DnCAROLO
VON
G
ROOTH,
GUBERNATORI
Per Uplandiam
PRACELLE NIISS1M0,
Stell« Borealis EQU1TI Splendidifiimo,
M£CENATI SUMMO.
Elatrbulis meis,rumpendo, venerabundam,ad honorisquaTuiTe,jubarGene-e-
rofiffime Domine, vel maxime proféquor, mentem d.eclaraturus , non poflum non trepidare & expa-
vefcere. At induxit me ad hoc, quicquid eft,au- dacia? Angularis Tua, Tuorumque gratia, cujus
dulcedinem mihi, per anni fpatium, guflare licuit.
Faceor equidem nihil, nifi ex ipfo hauftum fapien-tiae
tias fönte, eruditis fifli debere-oculis, profiteor- que lubentiffimiis, exiguum hocce tirocinium, non
eo conditum efle fåle, Tuo ut confpe&u haben
qaeat dignum. Sufcipias benevole munus, quod devotiffimo, ad Tuadepono genua, mentis affe-
£tu, & ociilos ad hasc mca tentamina, pietate an-
£toris unice seftimanda, faciles demittas, humilli-
mus oro & contendo. Mihi autem nullum fva- vius erit ftudium aut diutiirnius,quarn tanti Msecc-
natis affiduiflimum agere pneconem, fimulq; fufpi-
ria ad Deum fundere calidiflimapro Ejus felicka-
tis perenni flore, ut habéat Patria &Generofiffima
Farnilia Groothiana decus ac folatium, clientesque, quibus me annumerari vehementer cupio, patro- einium jucundiffimum , feliciflimum. Sic voveo
& vovebo , fumrna animi oblcrvantia , ad cineres usque permanfurus
Pcrillußris atque Gcnerofisfimi
DOMJNI GUßERNATORIS
(ultor (f diens humillimus BLECH. JOB. ASCHLING.
a MONSIEUR
GERH. GEORGE
DEBF-SCHE.
CHAM BELLAN du Roy dc Svede
SEIGNEUR de Nefweqwarn, Stiernholm, Dan-
byholm , Mauritsberg, Nås, Gammerfta
8c Åhlberga, &c. &c.
'Töut ce qtfil y a ie precieux m monde» parte ev
dinairement en foi fa valeur. C efl peurquoi, fo~
fe prendre la liberté d' emprmter /' eelat de Votre
nom pour donner un lufire ä ce petit ouvrage^ que jf
ai Ibonneur de Vous offrir, comme ctantles premiers
fruits de mes etudes , je fuis affez convaincu de Votre
generofité accoutumée, de regarder avec douceur tous
ceuxi qui fe confient a Votre bienveillance. Je rCai
pas befsin ici de me repofer fur le temoignage dau-
truh fen fvis infiruit par /' experience: Des le pre•
tnier moment, Monfieur, que j'eus /' honneur <F etre
tonnu de votre noble perfonne , & que jeJus cbartfé ii3 itiftrutre, Motifieur, Votre Cker Fils, je requs tantde
de nißrques de honte de vetre part, qtie je ne faurois
iouter un•moment, de la faveur dont Vous tri honno-
rcz. \fc «'entreprenörai pas, Mcnßeur, «f
dans le detail de Vos vertns , f laijjerai le foin a
wie plwne plus eloquente que la mienne: $e ne de-
mande feulement que Vous daigniez regarder avec uu
oeil faverahle, cette petite dijfertatim Academique, &
la re^evoir comme wie joible marque de ma reconnoi-
fance ä Vos hienfaits. Si laßncente de mes ftntiments
a vet egard Vous eft c.greahle, tous mes defirs (ermit
latisfaits, & je ne eeßerai jamais vf addreßer au Ciel, les prieres les plus ardentes, pour votre chere
confervation & pour celle de Votrenohle famiUe, je
tacherai dl aiüeurs de jaire les derniers efforts a Vous
convaincre Monßeur de la rejpeBueuje rcconnoißance,
avec la quelle j' ai /'honneur dl etre
MONSIEU&
Votre tres humble & trtsobeiiTant
ferviteur
BLHCHERTJEAN ASCHLING;
Viro Amplisßmo atque Confultisßmo Domino ,
BKYNTHONi fÜH. AURELL,
ASSESSORI Dicafterii Regii,
AVUNCULO quovis honore prcfequendo.
DEneficia Tuaj per fedecim fere snnos, mihi pras-
ftira, nifi humillirna celebrarem mente , omnium viverem ingratiflimus. At defunt, id quod doieo , verba, ac! Te laudibus debitis extollendum. Etenim
me vix oélennem, patre orbatum cariffimo, in Tu-
um fufcepidi patrocinium, fufceptoque , quavis ra- tione, benigniffime profpexiftm Ex Tuo, inquam ,
fereno vultu alacres fpiritus, ex ore fvavifiimo falu- berrima haurire mihi licuit confiiia. Verbo: id egiitl,
ut fortunoe adverfae atque calamitati ingruenri non fuc-
cumberem. Digneris,Patrone Summe, humillime ore, hoc qualecunque chartaceum munufcuium) quod trans- mitto, tequi bonique confulere, meique, ut antea; ita
in pofterum, curam gerere paternam. Nihil mihi, fän¬
de promitto, erit amabilius, jucundius nihil, -quam pro Tua, Optime Fautor, perenni incolumitate vota nuncupare calidiflima , velit Supremum Numen» Te fofpitem diu confervare, in meum omniumque clien-
tum gaudium ac folatium maximum, exoptatiflimum.
Sic voveo, & vovere nunquam internaittarn,
Amplisfimi atque Confultisfimi NOMINIS IUI
tu!tor devotitfitmif
ELECHERT JOHAN ASCHLING.
VIRO ConJultisßiM ,
Domino JONAi ASCHLING,
iNQTARiO Summi Dicaderii Regsi Holmanlis confpieuo, FATRUO honorando.
CAIus non tam cric cara, quam pietas in refe-
^ renda gratia, monerite Cicerone. Heec verha dum docent, gratias pro acceptis beneficiis agen- das, meum quoque animum ad memoriam revo*
cant beneficiorum , quibus me, inde a praematu-
ro patris mei abitu, afficere & ornare hand inter- mififti. Immenfum itaqueTibi, Patrue Optime, debeo, nempe lumma venerationis atque obfequii ftudia, qnas tarnen ita mihi ingenerata efle Tibi perlvadeas velim, nt non nid in ipfa morte deleri
queant. Et accipe, quaefo, lerena froate imma*
turum hunc ingenii fetum, quem, ceu monumen- tum grati aninii, erigo cum ardentiffimis precibus, dignetur Deus Te longa ac felici annorum ferie beare, in meum Tuorumque omnium gar.dium
fummum. Ita ad cineres vovebit
Cariffimi PATRUI
mitor obfervantisfimus BLECEERT JCHAN ASCHLING
a MONSIEUR*
BLECHE RT J. ASCHLING,
J* aivélongune tcmsoccafionchcrché,favorable,&j'ai enfinmoyennanttrou-
la quelle, je puis ouvertement, Vous te- nioigncr, Monfieur, la tendre amitie, que
je Vous porte, 6c Vous remercier des föins,
que Vous voulez bien prendre tous les
jours, pour 1' avancement de mes etudes.
Je pourrois diré lur ce ehapitre mille cho-
tes a votre louange, fi votre modeflie ne m' impofoit filence. Soyez donc perlvadé,
que Vos merites, votre erudition, f>os pro-
giés dans tout ce qu'on peut appeller bon
& vertueux, me rendent fi content & fl latisfait, que je ne faurois vous exprimer, qu' une partie de la joiequi men revient,
6c principalement celle de vous montrer, la part, que je prends dans la gloire, que
vous allez empörter par la favante diflerta-
tion qu'on voit lortir de votre plume» Je
(vis avec bcaucoup d'amitie & de ten- dreffe
MONSIEUR
Votre tres obeiffant ferviteur ERIC WALTHIER DE BESCHE.
I N. D.
§. I,
Nter innumera, quse Creatori Optimö, piamente, accepta referimus benefi-
cia, ert loquendi facultas vel maxi¬
mum, utpotc non permiflurum, ut ignorantiac tenebris fepulta veluti ja-
ceat ipfa ratio. Et quis non videt,
debita cogitationum figna fi furtuleris* focietati o-
mni parum iri confultum.-5 Etenim officia ad utilita«
tes inutuas & decoram tranquillamque ingrediendam
vitfe rationem , fine confiliis & dertderio, ex mira-
bili organorum difpofitione, animi fenfa & volunta-
tis affeétiones aperiundi, fufcipi nequeunt. Quare i- {idem per fe patet, infignia generi humano variarum linguarum notitiam prydare commoda, idque, partim
commerciis, partim privata; publicaeque fecuritati,par¬
tim propagationi religionis , rite inferviendo. Utni¬
hil jam acidam de fcientiis, quas, hic vel irtic, in-
ventas, an excultas magis , fagax linguarum cultor in
medium profert, cumque fuis & aiiis laborat com- municare. Quae cum ita fint , illam , in praefenti,
quse ubertate & verborum emphafi nulli ert: fecunda, linguam nempe Latinam, quseque fuminis reipublicac
honoribus mirifice erit profutura, contemplabor. Hu-
}US) inquam, requißta, dum non pro rei dignitate*
A ve-
)O (
verum ingenii modulo, fortunarumque habitu , IevI
adumbrare adgredior peniciilo, Tibi, Candide Le-
dor > me quam commendatiflimum eile cupio.
§. IL
Signa, quibus homines cogitata fua indicant, va-i
ria efte noviinus, atplerumque vel dicendo, vel fcri-
bendo fefe prodere. Origo prioris non aiio referturs
quam quo humani generis natales referimus; pofteri-
oris vero quem primum falutemus audorem » difficile
admodum erit indagatu. Tametfi enim exiftimetur,
Grsecos maximam partem fuarum literarum , teftant®
Plinio, ex gente Phcenicum aceepiffej at ufum ra¬
men illarum longe antiquiorem fuifle, non eft, cut negemus. Id profedo omni caret dubio, morem, a«
pud veteres invaluifle literarum charaderesnon tan-
tum in faxa arborumque cortieem ineidendi, verum etjam in tabulis ceratis eas exarandi graphio, unde
propria vox ftili fignificat inftrumentum illud, five
fit ferreum , five ligneum, five ofleum , in fimilitu-
dinem columnse: translatain vero fi attendimus confi-
derationem, ftilus pro modo dicendi & fcribendi po- nitur, idcirco nobis eft facultas promte decoreque
mentis noftrae ccgitata exprimendi? cum Viva voce5.
tum vero etjam literis.
§. HL
Delineata jam ftili definitione, ordinis ratio po»
ftularet quidem iliius divifiones pertradare, fed nimis longum fiquidem id foret, fufficiat dixifle, ftilum di-
vidi in abftradum, & concretum. flle in verbis &
locutionibus folus occupatur, quibus cogitationes ex-
primuntur noftrce, adeo ut, facultate ingenii nobili-
tafus, aliam ftili rationem pr& illo , qui judicio pöb¬
let, fequi debeat. Hic vero , uti cum ipfo confide*
Satur argumento* ita in Hiftoricum* Philofophicum
<0*3 ) ö C
Oratorium & Poéticum optime difpertiri fölet. Prac- clara facinora, rerumque practerifarum, fimul ac prae-
fentium, fata setcrnitati quafi confecrat Hiftoricus ,
quidque faciendum , quid omittendum fugiendumve,
demonftrat,4 Philofophorum opera in vematibus uni-
verfalibus , rerurnque caufis exponendis & declaran- dis coIiocaturV Oratoria ars in debito verborum at-
gumentorurnque adparatu nunquam non defudat; er¬
go Eloquentiam ad univerfalia etjam fefe extendere, illamque non po/Te non omnibus perplacere, vel me
non monente, cuivis conftat. Quis enim , fme bene
& ornate dicendi fcribendive facultate , vere dod;i
nomen tueatur? Fingamus aliquem , magna reccndi- taque fummi momenti notitia gaudere , illam tarnen apte, nervofe & convenienter exponere non pofife,
facile rem diligenter exeutientividebiturparumab igno-
rante diftäre. Etenim viri, dodcrina praeclari, adeo quidem, ut, communi orrmium fententia» Üteris pro¬
be exculti habeantur, fcientiam vero fuam expromere
& verbis patefacere dum nefciunt, non nifi dimidiam
eruditionis partem pofiidere merito funt cenfendi. O-
ratione homines a belluis differunt, & in variis va- riorum de rebus judiciis » in magnificum veritatis theatrum, producendis, ac pretiofisfimis feientiarum thefauris, denfis errorum & ignorantice tenebris in- voiutisy eruendis verfantur. Etverumquidemeft, fimula«
eraiila rerum, quse oculis fubjiciuntur, animis quoque obverfatura fore, at judiciorum femina faspius, quam
exquifms veritatis habitus, inde gignuntur, nifi ra°
tioni efiet addita oratio, unde, oratione plus qui pol- let, eum ratione plus valere erit utique probabile.
Objiciat autem quispiam: fi ftilus tanta cum cura, quantain nos pofiulamus, excoli debeat, non Latinae Iinguse, ut mortu# , cujusque ufus nunc coepit e/Fe
B 2 folito
4; ) O C
folito rtrior, fed vernaculse, illam operam efle na- vanclam: huic quid refpondeamus, in promtu eft.
Linguam vernacularn, una cum lade nutricis quam imbibimus , excolendam ornandamque nos minime ne¬
gamus ; illud tarnen (imul contendimus* ad literarum
cfficinas, ftilo Latino operam dari majorem, & id quidem non injuria. Eft certe lingua Latina * quam
Romani, virtutis perftudiofi, fapientiae omniumque bonarum artium amantisbmi , locuti lunt, &, cum
jpfa. imperii. fui amplitudine, in id evexerunt taftigii,
ut hodie parti hominum eruditre propria lit & pecu- liaris» Et licet natio non exiftat, cujus omnes ci-
ves illa utantur ut fermone patrio, vi vit tarnen flo- retque inter eruditos, eateniis reliquis praeferendos ,
quoad ipfa dodrina antecedat ignorantiae. ExLatinis fcriptoribus elegantiam ftili omnium optime perdifci-
musilli funtnobis fcientisflmi dicendi magiftri. Flo*
reat itaque , in Patria noftra, ftili Romani ftudium :
etenim fequetur id , ut vernaculas lingual major et-
jam cultus fit accefturus, major pulchritudo: Latine
enim eloquens , vix ac ne Vix quidem , modo ali-
qua adfuerit exercitatio ,, domi erit infans, ac mutus.
§. IV.,
Sic in Romana lingua verfatisfirnis via patet ad
almam virtutum cohortem.. En! Colchis illa, in quam transnavigare difficile & moleftum. En! au«
reum vellus non omnibus obvium. Multi exiftimant fe captaturos auditorum: auramat, vitiis teterrimis obruti, fucceflu interdum optato deftituuntur; quippe quod una manu ssedificant,, altera deftruunt. Sed quo-
niam exa<fta dicendi facultas rerum ignorantiam ex-
cludit, fcriptaque , bene & ornate compofita, maxi¬
ma queevis e luculentisfima eruditionis penu ad do-
cejidum depronnmt; virtutum exemplar neceftum eft;
exif-
«LÄü> ) o ( CE2SJI' "5
t »
r-
exiftat ipfe fcriptor. Diferte mentem exprimere, au*
dientium & loquentiem animos in guascunque veiit partes deducere , unius non femper eft , unius autem effe debet perfecti confummatique Oratoris. Quare
virtutes quam piurimoe erunt illi hauriendae ex dupli-
ci tonte, natura & arte,, in fubfidiumque vocandue.
Praeeipua ergo» quae ad mores, fcribentis requiruntur,,
leviter attingam.
f. v,
Ingenium fuum in flilo quisque fequatur , cave-
atque, ne gravitas; Latini fermonis, in ineptias
cadat varias, unde faflidium potius, quam approbatio exiftat, quare, fimul ac pullulant, ftatim compriman-
tur, ut eo meliusj omnium primo, puritatis dulcecli-
nem guftare queat.. Vox. puri repugnat impuro, con- taminato, maculofo, puritatis itaque ftudiofus in eo
elaboret, ut, quae proferat, fint emendata, dilucida ornataque." At quseritur, unde ejus conftet nitor ,
feripta enira vel veterum, vel recentiorum audlorum,
accuratius fi luftrentur, facile apparebit, innumera parum luminofa occurrere, h. e. nullam tam limatam
& exquifitam inveniri orationem, quin aliquid eidem adfit labeculse ? Refpondeo: venuftiffima omnium He¬
lena fua non immunis erat verrucula ; ita ftilus vel
puleherrimusV nsevis vix carebit: at, qui puritatis
laudem 6t frudlum ferre debet, fic fceditate ftudet va- care, ut nulla pars fqualida & polluta relinquatur.
Juxta obferves velim , judicem hujus rei fore nul- lum alium, nifi difciplina & longo ufu edo&um> quia
rudibus & imperitis multa videntur puriffima , quo-
rum maculae Rofcio , uti dicitur, in fcena nen im«
ponent. Deinde nec repentino quodam impetu pu- riffimam fundere orationem licet: hoc enim fiet Mi¬
lium vertendo, verba fingendo, refingendo, corrigen#
^ )0 C
do, in melius meliusve evehendo. Quid, quod fer^
monis puritatem certis temporum limitibus contineri,
neceftum eft fateamur, quibus veteres vixerunt feri-
ptorest quorum cujuscunque astafis rnonumenra, su¬
ress, argentece , senes, ferreas, difcrimen Latini fer-
monis oflendunt, id quod Walchius in hiftoria fua
Critica Latins iinguac haud ineleganter monet. At
objicitur, quod divifio hsecce lingualum, pro ratione
srtatis infantilis, juvenilis, virilis & fenslis , nihil a-
liud fit, quam inane minutorum ac plebejoru-mGram-
maticorum cornmentum? Ad hoc quod attinet, fcien*
dum linguse Latinos divifionem in diverfas rede fefe
habere ostates , iternque cultorem ftili non nifi in ca-
fu neceftitatis , aliis uti vocibus, q'iam illis, quas re-
tate aurea vei argentea viguerunf. Latina enim lin-
gua, vergente a^tate , ftupendas fubiit mutationes i
in iniantia fuit, tum ante, tum polt conditam urbem, idque tam fub Regibus , quam fub Confulibus. Jam
cum ipfo civitatis ac imperii incremento cultior cul-
tiorque fada, idque fub Enniis , Luciliis , Pacuviis , aliisque. Robur tandem attigit fuum , quando Roma quamplurimas crbis terrarurn gentes fibi (ubjecit, liberoque adhuc lenatu & populo Romano: etenini
tunc Tullius voce forum impiebat prope divina;
tunc Coefar verba faciebat, ut civis ad civem , mox perpetuus ut Didator; tunc Nepos virorum illulirium
excellenriumque Imperatorurn vitas leribebat. Sed ,
lllibata hcecce verborum caftitas diu ne manfit? ut humana omnia fluxa & caducaj ita poft Hadrianum,
& multo magis poft Antonium, vires illius y fenfirn fenfimque debilitari, prorfusque evanefcere & pro- fterni ccepere. Sic plurima vocabula , cum qua fle-
xionem , eeterasque affediones , tum qua fignificatio-
uem, differebant ab iis, quse asvo Augufteo irequen-
ta-
) o ( 7 tabantur. Patet hinc, ut fperamus, divifionem Lati*
nas linguas in certas astates fundarnento niti firmo*
Politior itaque purifatis ftudiofus abhorrebit, velimus,
a vocabulis illis, huic quae adverfantur virtuti, funt*
que nernpe antiquata feu obfoleta, temere novata r
voces nimis raras & Poéticae, jufto frequentior voca- bulorum Groscorum ufus , vitiofa vocum pronuntia- tio, orthographia minus genuina, voces ex diverfis linguis conflatas, barbarifmi , folceeifmi ae deniquevo¬
ces peregrinas. At dicit quis, ex prima illa iinguas
bujus infantia fupereft ne aliquid leéhi dignurn? nom
ex juvenili autern setate, poft Plautum, Terentium
& Lucretium, Cato nobis reftat, aetatisque illsus vi-
rilis felicitatem oftendere conati funt Cicero, Csefar, Nepos, Livius, aliique. Hasc iunt exemplaria ectatis
aureas, quse linguae Latinas ftudiofus nocturna verfa- bit manu & diurna. Quodque eo majori cum fruéhi
ut faciat, examinandum a nobis erit, quo ordine au-
cftores clafficos legat ? pro diverfo fine ftudiorusn ,
diverfus obfer vandus eft ordo. Theologias operam qui dat, Laxantium inter alios evolvat: medicinarn qui profitetur, Cornelium Celfurn in deliciis habeat:
cui militia curas eft, Julii Csefaris commentarios fcru-
tetur: Juris Confulto illa veterum juris Confultorum fragmenta Juftiniani commendari merentur: Aulieo,.
vel civile quoddam munus obituro, Tacitus attente perlegatur. Reftat, ut viam tironi ad linguae Latlnas palatium monftremus. Poft Grammaticam fumatur
Nepos, inda Csefar, mox Epiftolfe Ciceronis, poftea ejusdem orationes, tum Livius & Salluftius, quibus perle&is, Comicos Terentium & Plautum adeaf, his- que abfolutis Tacitum , Svetonium & Senecam*
Hinc Ciceronis libri elegantiffimi de oratore, de
claris oratoribus &c. locum occupabunt. Tandem Cur-
tiunsi
/
g ) O (
tium, Juftinum, Vellejum Paterculum, Plinium u- tfurnque & reliquos non fins magna utilitate tra<fla-
bif. At quieftio fuboritur, utrumPoétas , fimul cum auAoribus foluta? orationis, perluftrare, an leélio-
nem iHorum, donec prolaicos abfolverk fcriptores ,
difierre debeat? Nobis videtur, ubi Nepotem, Gefa-
rem & Tullii Epiftolas ad diverfos lcriptas intellige-
re didicerit, ad Metamorphofrn Ovidii pergendumef- fe, qu* a non nemine facra Poetarum nominatur fcriptura. Secundurn ab illa locum libri iEneidos Virgilii, jure fibi vindicant. Virgilium excipiat Ho-
ratius, Juvenalis, Lucanus, Hiffcoricus magis, quam
Poéta, & Lucretius. Chorum vero ciaudat Ciaudia- nus, rcrum magifter peritiflimus.
f vi
Ad inftitutum noftrum fpeilat, fccundam flili novifie virtutem, folicitam quse gerit curam, ut ora- tiones finem obtineant, hoc eft, intelligantur verba * quibus mentis noftras cogitata eloquimur. Hwjus ne- cefiitatem comrnodaque multis deiineare , erit ab in- ftituto alienum j docet certe experientia probatque
ufus» melius confukiusque tacuifle multos, quam ina#
niter in dicendo operam contriviffe. Summa igitur
virtus eioquentis efb, perfpicuitatem ducem fequi, &
omni obfcuritatum genere, veneni inftar, abhorrerej quod ut facilius fiat, memorise infigat caufam illius
non fölum ab ipfo kilo petendam, verum ab indole etjam cogitationum , qualis enim cauiTa, talis effeétus:
etenim ex ol)fcuris cogitationibus non potek non ki- lus, obfcuritate laborans, fluere, hinc plura vel pau-
ciora afferuntur, quam communis auditorum vel le- ftorurn fenfus pokulat. Et uti remedium felicius, in
principio morbi cujusdam, quam cum omnes occu-
paverit artus, adhibuerisj ita etjam mature delibe-
ran-
) O (
randutn» & tempeftive occurrendum eft vitio^ quod perfpicuitati repugnet> five fit dwJ^oT^oyiot, quas toties comrnittitur, quoties vocibusimpropriis itilus five Ter¬
mo obfcuratur atque meros Tropos & catachrefes cre- pat; five VTtspßctTOV, quod fit, quando verbum per plurium aliorum verborum traélum, ad ealcem usque transfertur , conftruétionis ordinem haud parum tur- foando5 five , quse orationem corrumpit
verbis inanibus, comprehenfione obfcura, & pueril!
vocum fimilium captatione; five qu® eft
vocis unius vel plurium ex uno periodi membro in
alterum trajedio; five dfityißoXfa proferens conftru-
étionis ambiguitatem; five denique ßgCfXpXoyia , in
nimia orationis vel fcriptionis brevitate confiftens.
Quid, qusefo, magis abfonum efie poteft inconveni-
enti partium orationis conftrudtione , cum grandia te- nuibus , obfoleta novatis, in unum veluti chaos con- funduntur. Facile regulis quibusdam & prseceptioni-
bus via, qua ad dilucidum & perfpicuum genus ltili itur, commonflrari poteft. Quarum in numero hac:
vide, ut rem tradtandam pernofcas; unum ex altero collige diftindte 5 fequere naturam; Ioquere cum vul-
goj oinne ambiguum fuge j & denique a nimis bre- vi, vel longo ltili genere totus abhorre.
§. VII.
Sequitur fam tertia ltili virtus, quse fvavitatis
nomine continetur, & confiftit in vocalium concur- fu , vel evltanda repetitione continua in uno com-.
mate feu membro. Inlianc ne peccetur, permutatio-
ne vocum, conlonantium ftridore, ac acqualitate fyl-
labarum opus ert. Quo patet hac fvavitate plures regulas inniti , quandoquidem voces ponendse, trans-
ferendse, permutandse , ut fermo auribus Hat fvavior.
B His
), a. c ®£P
His accetlat numerus, eum oratorius, tum fimplex.
Prior fvavitatis fpecies eft in orationibusy pofterior
in hiftoriarum epiftolarumque argumentis- At deficle-
ret quis, u,t variorum pedum ars oftendatur,; & qu&- eunque hsec tradat pr&cepta ? Ceterum , praeterquam
quod certis regulis hune numerum terminare nequi-
mus, princeps momentum hoc aurium nititur judi-
cio, utpote fuperbiflimo. juxta tamen monemus, ve¬
terum audtorum monumenta clara ac diftindta legen*
da effe voce, animumque ad vocum jundturam ad- vertendum. Deinde ordinem vocum dieimus icimu- tandurn, ut videamus» quam foni fvavitatem aures
pereipiant noflrae. Hsee itaque virtus latebit i.*mo in Ipfis elementis: 2:do in fyllabis: 3/tio in vocibus:
4-to in integro totius orationis nexu: f.*to in varia- tione, cum vocum, tum integrarum loquendi formu-
iarum.* 6:to in apto, coneinno ac jucundo particuia»
rum pofitu.
§. VIII,
In virtutibus flili Romani dum occupati fumus', pulcherrimam excludere minime fas erit, quam di- gnitatem nominamus , nonnulii licet hane debito dc-
fraudent loco. Si enim haec veritas firma & immota fit , elegantem viroque eloquente dignam videri ora¬
tioner», quae St verbis feledtis & bene compofitis, fententiisque prseclaris conftat, facile intelligitur, di- gnitatem Latinifermonis pluris faeiendam. Dulciflima utique virtus , inque animis mirabiiem veri honefti-
que excitatura fenfum , adeo quidem, ut per fe fuffi-
ceret ad horrorem vitiorum amoremque honeftatis.
Dignitas fui certiflimum eft proemium, eo quod cul-
tores ejus non folum iis carent calamitatibus, quse vi-
tiofos premunt, verum etjam inträ fe prsecipuam vo*
Jäuptatcm ex bono perficiendo percipiunt, Et uti ar- tero
