m.
». C. ©.
DISSERTATIO GRADUALlS,
i
CUM
FELICITATE CIVILE
ßreviter Dclineatura,
QJJAM,
Confent. SenatuAmplijf.Philo/opk.
In llltiftri UpfaUenfi AihenM,
Sub P R JE S 1 D I O
VIRI CELEBERRIMI,
Mag. P E T R I
EKERMAN,
iEloqventiae PROFESS. Reg. Sc Ordin.
Publice examini moåeflefubmittit
GUSTAV US WESTBECK,
UPLAN DUS.
In Auditorio Carol, Minori die X Junii
Anni MDCCXLIX.
B. P M. S.
—! . . > <> mm
UPSALliE Imprefla-
)rum non faciferoiripofte num¬
merum,q ui,furorenefcio quo
abrepti, EJoquentia? nonmo¬
do ufiim nalium, fed ver-
calla, moHiterque aures tis*
tilfantia, tribuunr; imu nihil
aliud eam» nifi caDiditatero &verfutiam falfiffima quxvis infucatis coloribus obtegendi, continere clamitant, pernotum eft, Quareomni adidincursi-
bunt opere, ut in nobiliflimam hancce difciplinam*
rixarum, feditionuirr, beHorum, cujuscunque de-
mummali &cmgmem,& progreftum,transfundant.
Qnaneopere autem delirenc im hömunciones mo- lefte fedufi, & qualis fit, amiciffimus nempe,Elo¬
quentiam inter & FeHcitatem Civilcm, Nexus,pau- crs, proimperata brevkate} ibimus oftenfum. Mr-
tiorem autem cenfuram, Le&or Benevofe, hoc
iaciliusexfpecfo, quo certius eft, mihimer, vrx to¬
to biduo,
®X2) ) £ (
to biduo, argumentum hoeee* nberiori medka- rione, perfe quidem, digniffimum,JicuifTe fiab.exa-
men ingenjoli revocare,nedura, eo, quo dcceree,
cuku iuci public» committere.
§, IL
Quid fibi velit vocabulum Nexus, non e{|s quod mukis exponam, cum dißinfta ejus notio i- dentidem occurrat Sufficiat dixMie ad falutem &
felicitatem tivilem, Oratoriam noftram maximo- pere eonducere., & ita quidem, ut, hae fublata,
illa tiunquam commode Et fpcranda, muico minus exfpeftanda. Fingas eoim, quemcunque Iübet, (in*
gularem eafum4 minoris, vel majoris moraenti f
nunquam Eni intento,ne hilum quidem, is infer-
viet„ niE ita in corum, quorum incereft, cogni.
tionem pcrvenerit, ut, derei vcritate eertiores fa~
£li, vi&as nitro dent manus , quod neutiquam, generatirn loquendo, absque adjumento Oratori»,
obtinebitur. Largior quidem ciaras, diftin&as5t adaequatas rertimideas^ ope regularum Logica-
rum, aliisqueadminiculis, Sc inde fiuente apodi-
&ica demonftratione,Ene flpfculis quibusdam ora«
torits, tutifllmoadqum, acleoque oleum, operam*
que videri eos perdere, qui, utclarioremveritatl«
bus, anteaforfan fatis perfpicuis,CGncilie«clucem, undique conquifitis verborum involucris * eas
magisobfcurant, Sc in dubium quaE vocant. Sed,
ut taceam non valere illarri confequentiam: quod,
per fe, fatis clara, nobiiia, evidentia5 ulterioris iL
Å 2 iuftra-
% && ) o c' übf
illudrationis, commendationis & ornament!,haud üidigeant y exidimaverim hujusmodi omiifa, ut
£nibus rerum,, vel a Deo rvel Principe, ve^etiam alioyintentis, maxime, pra:ceteris, iniervitura,in- primisede digna, imo necedaria, qnse magis ma- gisqne excolantur & inculcentur ,, quo longe for-
dus, vividiusqne eornrn animos adüciant,- qui,, fimplicitate naturali hand contenti , non nid fubli»-
nvioribus adfenfum pra-bent: quemadmodum jux-
ta probe notandum erit, unam eandemque
rem> pro captu auditorum, majoris , vel minoris
effe evidentiae. Cave credas cui-vis patere, vel la¬
tere, qua: tibi, tanquam clarifllma, vel maxime abfeondita, obveniant. Convincendi enim cum'
duplicis dnt generis, eruditi nimirum , vel rudis plebecula , quaa maximam condituit parfem qua- rumlibet focietatnm civil iUm,etiåm lucide adparet;
Oratorem nodrum neotiquam, & quidem ratione
ftabita bmpliciorum, laterem, ut ajunt, lavare, d
claritudine & fuo nicorefulgentia, pro rei dignita-,
te, fufius illuftrer, exornecque. Vulgus enim ,,
eni non licnic, nec licebit, nexum rationis fuffi-
cientis, legitimis iuis principiis inni-xse,. enuclea*
re , alinnde in faniorem meutern-redigendum ed, pondere nempe tum rerurrr, tum deleftu verbo¬
rum. Et hac duplici armatura perbene,vti decet, irdruftus, Orator, auribus audientium ica fuum adcommodabit fermonem, ut perfpicaciores ra- tionibus, gravique dicendi genere ducantur, dm*
pliciores vero delieiis infuper artis fle&antur r
per--
SÄ# ) o <§*y f permoveantur, inficeta denique piebs, tonitru
veluti & fulgnre verborum percellatur, extra fe quafirapta, adfenfumq;, velie, nolit, veritati pvx-
bitura. Et hac quidem ratione , artis magider
id reportabit lucri , ut idiusmodi illecebris, an in-
nocuis fiÖrionibus, attentionem primum , & pod-
ea amorem veri, vix ex alio fonte hauriendum ,
etiam ignariffimis inftillet, quo artificio, veluti
per infidias, callide drucTas, infcii eo usque per- diicnntur, ut, fenlim pedetentimque,. in partes fn-
cl inen t pneconis, utque perfvadeantur, & tandem
convincantiir. Salus porro civilis confidit in non impedita boni communis promotione, junöis vi¬
ribus obtinendar ergo opera & ope omni , idque
pro rara parte, finguli ad hane felicitatem confe^
öandamnonincumbent, ni sntfeaill is dtperfpefEum, quodnam fit verum iHud bonum. Uti verojam ed
odenfom , quorumlibet ordinum focietatis mem- bra, optime ab Oratore, hujus boni gnaro . ccnvirici*; ita , per fe, etiam liquet, ad- felici¬
tatem,ömnfurn viribus procarandam, utramque r rruoddicitiir,paginam facere artem oratoriam, at-
qiteadeo Eloquentix, totius cum civitatis commo-
do,fororium .& firmiifimum intercedcre vihculunojv
fr ITU
Sed objecerit quispiam, laudibus in cce- Tum usque eo minus extollendam efie fcientiam
leneomateque dicendi, quod firpe latent angvis in
huba, & incommoda: varia, imo pericula 8c vul-
nera
t «2 ) 0 C <5*9
liera intcgrarum rerumpublicarum, quod pofuit
baud rar.o triftis experieatia extra dubitadonis a-
team, illi fuos debeant natales. Inficias heie per- tinax nonIbo, quippc concedam, fed ita tanten,
'Ut rite djfpiciatur, quid arti & ejus ufiii, quid-
ye perverfo abufuls jure, fit tribuendum: et-
enim res, uti fpero, tum erit in falvo. Nihil o- rnnino,neidquidem^uodcumfingulorurn,tum et- iam reipublicat,rationibus piltesconducere, intota quanta rerum natura reperies, quod non quo-
damraododamnumpoffitinferrc.Quis autemeäpro- pter eoproeedet vecordiae,utejuscemodi ad orcum
proferibendum cxiftjmet, eerte, tum omnia,peftis inftar, eflent fugienda. åteQtius forfiin calculos i-
ta fubduces; qu^libet debitis cancellis limitibus.
que ka funt terminanda., ut, quamprimum, vel tantilliim,a reguHsjufh, decori & utilis digredia-
turOrator, itatim patefcat5quo^adlius isfibi cavear,
cujus tefert, &ea ratione, intdligaturcailidos, in- terdimi ita ditios Oratores, in fuam perniciem,
arte, hoc rdpectu, male lana, ufos fuifie.
§. IV.
Suanti fittu fiummum Numenmomenti, &refteprofequendi,fentiendi, &obliga-de-
do, ©ptime perfpiciunt, qui norunt, ita religio¬
nen! falutemanimanim procurare, ut fimuLfirmifi
fimumfit Fulerum, quo innkitur, tam ineundae.
quam confiitutas, focietads Felicitas, quod , haua
ka pridem.1vjt probatum Clarifiimus Audor,^ u-.
ß
«SS? ) o C
ß religiotüs Zhrißiante pofitioo. Quid autem, tam ardua inre, prseftet Rhetorica, a propofitö haud
alienumerit breviter differere. Sacras paginas fe~
dulo evolvcnti velcentena occurrent loca, fn qur-
feus, per vfros Ofcmtfce#,' placuit Spirftui Sanfter*
res quaslibet,& fublimiores & ßmpliciores, vario-
rum troporum fchematumque condimentfs ve-
ftitas, in medium proferre. Et id baud immerita Etenim neminem tam durum Jerrenmque efle erediderim, quinon fofuni fublimftate rerum»
fed etiam diyino fcribendi genere, quaß fuimine^
iftus, faltem temporis traftu, (e edoftunu & per-
culfum, & conviftum,, agnofcar.. Cum autem fanftiflima hxcce oracula pro norma certidima
fint habenda,, fn qua complexus omnitun agert- dorum St credendorum continesur, quin etiam
cundern ftilum, quantum quidem fieri poteft,.adf
curatiflTme Orater facer imitari defeeat, non eft t.
cur dubitemus. Quid,, qnod, fi qu.fepitm alius,
certe rninifterii eccleßafhci cura-m gerens, audito¬
rium habet, multitudinc rudi & indo&a maxime refertum, nulla idcirco re facilius, q.uam adjü-
fneitto Rbetorfcaey in mefiorem redigendum fru--
gem y quemadmodum antea, in J. IL monui-
inus.
% V.
Quantum in reliqurs omnibus negotiis, cum fine civitatis , arftifßma eögnatione, copulatis -
fuofefe eommendet ufu Éloquentia, incredibi- k eft diftu. Écquis eni® ift comitiis , ver-
« W3>. ) o (
bi gratia, fclicius flichiantes animorum mocus r compefoere , varia, circa verum commodum rei-
publicac,orta diffidia fopire, factiones, beJIa , at~ i que imrnortalia odia promptius ledare & extin-
gvere poflit, quam Orator, idoneis ad perfvaden-
dum argumentis, fplendidoque dicendi adparatu probe inftru&us ? Corte huius fenteritiåe-, ut o-
ptimae, fi non omnes, faItem plerique, album adji-
cient calciilum , officio dummodo iiio rite de- fungi noverit. Eodem modo res fete habet in
reli q uisfocietatibus,tam fuperioribus,qna minferio-
ribus.Feiixomnino,quinonbonatantumdecaufa,{ed
etiamdefacundo tibipoffit gratulari bonae caufe pa- tronormiferandacontra plerumqueejus ed fors,qul
optimas licet rei fibi fuerit confcius, catarnen non
gaudetfacultate, ut alios fle&ere, movere & con- vincere valeat. Ternpori bus denique belli, pre-
cipuecum unica vel clade:, vel viäoria, cadat, an al tius exfurgat, fattas publica, plus effeeffie öra- tiuneulam , vel tribus verbis , in pun£to, uti vo- cant occafionis, adhibitam perblandam adpellatio-
jaem , quam mille cataphrados, abunde teftan»
itur temporum monumenta, cum prifca, 1
tum recentiora.
S. D. £.
