Itinerarium r. Caroli Gustavi, notis illustratum, cujus partem III, cons. ampl. ord. philos. reg. acad. Ups. præside mag. Erico M. Fant ... publice examinandam sistit Carolus Hjerpe, Sudermannus. In audit. Gust. maj. d. IX Dec. MDCCLXXXVI.

I T I N E R A R I U M

R. CAROLI GUSTAVI,

N O T I S I L L U S T R A T U M ,

.■* ( îiK

C U J U S P A R T E M III

CONS. AMPL. ORD. PHILO

P R Æ S I D E

M a g . E R I CO M. F A N T ,

H i S T O R . P r o e . R e g . e t O r d . s . r. s . m .

PUBLICE EXAMINANDAM SIST IT

C A R O L U S H J E R P E ,

S U D E R M A N N U S .

I N A U D I T . G U S T . M A J . D. I X D E C. M D C C L X X X V I .

¥

U P S A L I Æ , T I T T . J O H . EdM A N , D I R E C T . E T T Y P O G R .

S:Æ R .Æ M .T I S

MAGNÆ FIDEI VIRO,

G U B E R N A T O R I PER S U D E R M A N N I A M P R Æ C E L L E N T I S S I M O ,

O R D I N I S D E S T E L L A P O L A R I E Q U I T I

e t C O M M E N D A T O R I , P E R I L L U S T R I ^{a c} G E N E R O S IS S I M O

LIBERO BARONI,

D O Ad I N O

PETR.ABRAHAMO Ö R N S K Ö L D ,

M Æ C E N A T I S U M M O

S A C R U M .

\

V I R O

A D M O D U M R E V E R E N D O atque P R Æ C L A R I S S I M O D :n o M a g.

JOH. PETRO DAHLBERG,

Pa s t o r i e t Pr æ p. n y c o p i æ a d o c c i d e n t e m m e r i t i s s i m o

V I R O

A M P L I S S I M O a c C O N S U L T I S S I M O D :n o

MAGNO MIKR. KLEFBERG,

Co n s u l i Ny c o p i æ Ju s t i s s i m o.

C O N S I L I A R I O e t C O N S U L I V I C A R I O D :n o

BENEDICTO THORSSEEN,

Av u n c u l o Ho n o r a t i s s i m o.

M E R C A T O R I B U S S P E C T A T I S S I M I S D :n o

JONÆ WALLMSTEDT

D :n o

WILHELMO HENRICHSSON,

P a t r o n i s o p t i m i s

P agellas hasce b uniiIIime confecratos voluit d e lu it , qui a â cineres permanet

N o m i n u m V e s t r o r u m

cultor d e v o tijjm u s C A R O L U S H J E R P E «

T H E S E S .

i. Duriorem in juventute vitæ conditionem , ad egregiam principiim indolem formandam, haud pa­

rum efficere, exem plis H E N R IC I IV G a llo r u m , G A R O L l G U S T A V I Svecorum & F R E D E R IC I II:di Boruftorum regum edocemur.

2 Familiæ Bourbonicæ in folium Hifpanicum fuc- ceffionem , dudum in negotiatione pacis Weftphali- cae, Cardinalis M a z a r i n i animo volvebat.

3. Parum a b e f t , ut c red am u s, Magni titulum L U D O V I C O X IV & P E T R O I. A L E X I E W I T Z , quem utrique tantopere vindicare conatus eil: Illuftris

Voltaire, illis derogaturos fore pofteros.

4. Multa fuide Cancellarii R. G U S T A V I I. G e r ­ manici, Conradi von Pby in patriam noftram m erita, quidquid contra adtulerint hujus Regis H if to r ic i, exiftimamus.

5. N e q u e in redu&ione hujus R e g i s , nec in b o ­ norum fub R. C A R O L O XI ad fifcum revocatio­

ne , fummae obfervatas fuiffe juftitiæ leges conten.

dimus.

M iinden oppid.

D e lffy l D a m opp.

G ro n in - ga opp.

quæ certe fru&ifera eft terra qua- (i O ld e n b u r g , praeterea vidi ter­

ram aqua confiimtam A:no Chr.

1277 25 D e c e m b r is , in qua 33 parochiæ fu e r u n t, & 2 M onafte- ria. H æ c antea R e g io vocabatur Reiderlandt. 4 in urbe funt C on - fules , ex quibus unus quartam an­

ni partem regit ; Ex reliquis de­

inde reliquum anni gubernatur tempus. OCto funt fen a to r e s, (yndicus u n u s , Scriba unus. D e ­ inde extra mœnia Civitas habet in Criminalibus jurisdictionem , quam emerunt a nobili quadam fcemina, quæ antea propriam ha­

buit jurisdictionem in Ophuften

& W o ttz h u fle n in Criminalibus;

Hos pagos e m e r u n t , & ita extra civitatem juftitiam exercent.

Poftera die nave ad M unden transveCtus fu m ; inde itinere terreftri tranfivi D e lff y l Dam

& tandem G rôn ingam accefti, cujus reg io etiam vocatur G r ô - ninger Landt ; Cujus R e g io n is Praefectus eft C o m e s H enricus de Naffau ^ ) , hæc R e g io etiam (uum habet v o tu m inter Belgas;

E etiam

J u liu s I

q ) C o m e s H E N R I C U S de N a H a u - S i e g e n , filius Comitis J O H A N - NTS M E D I I , XIV filiorum «Sc ix filiarum parentis. N a t u s A11. l 6 l i obiit 1 6 5 2 . v. H iib n trs Geneal. T a b . 2 5 7 .

ettem Provincia Belgica habetur;

Praenominata civitas cin&a elt propugnaculis quam o p tim e , ibi funt Senatores & 4 C on fu les, i- bique fapientiae domicilium ere*

£tum eft , quod Academia G ro - ninga v o c a tu r, ubi exercitia Phi- lofophica ut & Juridica florent.

7 funt ProfefTores, Viri doäiffi- mi, etiam tria C o lleg ia , licut T h e o l. Jur. Fhilof.

2 Julii C om itis hortum in gre­

diebar pulcherrim um , cujus D o ­ m inu s, C o m e s fciiicet O ccid en ­ talis Frifiæ & G r ô n in g æ , nul­

lum in fubditos habet dominium, nec v e itig a l quicquam ab iis ex- p ofcere p o te ft, fed dant ipfi fa- arium Officii caulfa fibi deditum ob Prnefedturam harum Regionum ejusque m ilitu m , ubi pro tem po­

re ComirifTa feu Landrgravia Halffie relidebat r ) ; H ic excubi­

as

r ) llluftrari hffc potiunt ex iis , qua? habet Pufetidorfius , C o m m e n ­ tar. d e rebu* Svecicis p* 2 8 7 . W1L H E L M U S HoUîæ LandGravius , i n de­

b e lla n d o Comire fopra memorato atque ohfidenda S tic k h u fa , qui muni- tiflimus F i i i i i Occidentalis jcciM , occupatus d. 2 4 Sept. 1 6 3 7 grnvi mor- l)o correprus exftingnrtur. Jiec eo fecins Haffi d. 30 Sept. Stickhufarn vi ad de ditionem c o m p e ll u n t , inita cum Comire tranl'a£lione , ut x v millia u n cia liu m menftrui tributi ea provincia lolverer 6tc. Vidua LandGravii A M A L I A E L I S A B E T H A , cordata <St virilis conflantia? fem in a, libero­

rum tutelam iufcepir <& cum iis Grotringom fe contulit, in Hafliam re­

dire n o n aula , o b peftiienti.* c on tagiu m fit qued adveifo fibi conlilia hac rerum mutatione haud fruftra metueret.

Pratique­

ra Civ.

H a rlin gia Civ.

Encbufa.

Civ.

as agunt quotidie 500 milites be­

ne muniti. Inde in W eftfrifiam profe£his fum , cuius limites in­

cipiunt 3 miliaria a Civitate G rô- n i n g a , nam apud p ontem G ä r i­

ger d u æ illæ concurrunt regiones.

Prima nobis Civitas in W eftfri- lia occurrebat D ockum , deinde L e o v a r d i a , ubi p e r n o & a v im u s, percipientes Civitatem hanc ante annos paucos fuo C om iti fe op- p o f u i f l e , igitur fedata feditione ad corporis fui fecuritatem C i v i ­ tati C o m es im pofuit 6 0 0 milites natione H elv e tic o s.

4 Julii Franequeram profe&us I u m , ubi Academiam vidi C e le ­ berrimam & m a g n if ic a m , de- 'in d e ad Civitatem Harlingam, inde unum miliare diftantem v e h e b a r , unde itinere aquali 7 adhuc miliaria emenfus fu m , Enchufam u s q u e , ubi vidi duas n a v e s , quas R ex Galliæ a Belgis emit. In hac Civitate i n ­ travi Repofitorium rerum natura­

lium & mirabilium D:ni Bern- hardi Paludani s ) , qui mirabilia

E 2 natu«

j ) B e rn b a id u s Pnludn m is, vernacula lin g u a V n n den Broek di£tus , natus erat 1 5 5 0 & P h ilo fo p lu s ac Medicinae D o d o r Patavii 1 5 8 0 creator.

Com itis Palatini titulo & h on orib us ah imperatote R U D O L P H O I I d o . nabatur, atque ex peregrinatione per E u r o p a m , A f n m & Africam r e d u x , M ed icus urbis Enchufana? c on flitu tus e f t , q u o mu net e ad finem vitæ 1 6 3 3 fuit conte ntus, V id . J o c h e ri Gelehrt. Le xic. in ejus n o m in e .

Horna C iv .

A ik a m o o Civ.

Harle- mum,

naruræ fimul & a r tis, hinc inde colIe£ta ab ipfo poffeflbre ex tri- bus m undi p a r tib u s, quatuor fe- paratis d iftingvebat conclavibus ; quorum defcriptionem nec mens nec charta caperer.

H is perfp e& is Hornae D ivum Petrum a d i v i , adultis deftinatum, iisque qui ab oneribus hujus m un­

di foluti erte v o lu n t , ibi fuften- tantur toto vitae fuse tem pore , fed antequam in trom ittuntur, eorum quisque dabit 3000 florenorum S e n a t u i, deinde nullain fuftenta- tionis fuse habeat curam , fed in Magiftratum conjiciat. H ic in Ci­

vitate 7 O r d i n e s , fubordinati ex N o r d th o lla n d ia , receptaculum fu- J um habent continue, qui hanc re-

|g io n e m reg u n t N o r d t h o l l a n d , alias proprie di£tam Frisland ins Norderquartir. Portera die ad Al- kam oord a ccetfi, ubi templum Civitatis i n t r o i v i , fundatum A:o Chr. 308 , ubi fepulrus eft Com es Laurentius de H olland A:o 1296.

D e in d e H arlem u m p e r g e b a m ;in itinere v e r o vidi D u n a s , in qui­

bus multi funt cuniculi, quos ne­

mini oc c id ere licet ; Harlemum etiam m agna C ivitas e lf, cui f e ­ cundum com petit votum in toto Belgio. H ic m agnum vidi tem ­

plum

Amftello-

d a m u m .

Civ.

plum 170 cubitorum longum &

50 latum; dom um quoque P r in ­ cipis , in qua rriumphus Mauritii exftat.

7 Julii A m ftellodam um faluta- vi Civiratem celebrem a d e o , ubi C o n cio n i Luthcranæ interfui die S o lis, vidique poftea comoediam Gallicam , ut & currum euntem absque equorum a u x ilio; deinde d o m u m mercatoris cujusdam in ­ gr e d ie b a r , vidique aurea pitta at*

que fculprilia, quorum quævis fi­

gura conflabat 5 C 0 Florenis.

9 Julii vidi m agines Im p erato­

r u m , quæ R o m æ , ut in hiftoriis exftar, fuerant erettæ, ibique e t ­ iam erant fculptilia varia aliaque artificiofifîîme p i t t a , h in c aqua­

rum artificia a g g r e d ie b a r , diver- fi generis in den D o o lh o f.

10 Julii ad m e acceffit Ludo- vicus de G eert t ) , qui exfpatian-

E 3 do

(Julius.

IO

f ) L udcvicu s D e G eer. Erat hic nobiliffimae familiae D e G eeriana in Svecia S n to r , qui ad nos advenit An. l 6 i f • una cum Stephano G eretr, ad com mer ca n dum n i t r u m , machinas & g l o b o s b e l li c o s , dem vero in urbe N o r c o p i a mercaturam exercere occepit. V. Hilt. R. G U S T . A D . p.

39. N a t n s erat Eeodii ( l ü ttick ) 1 5 8 7 d. 1 7 N o v . potre Ludovico L am ­ berti filio D e G eer ad Goil larm on t, m a t r e , fecundis nuptiis illi juncta , Johanna de NeWe. An . 1 6 4 1 d. 4 A u g . nobilitaris jura atque infignia in Svecîa c o n f m m i s & in eqneftrem ordine m iu b ^N:o 2 9 1 receptus &

introductus. Minerarum ferrearum ad Fin fp an g , O fte rby & Loflta pos- feffor, de c o n ju g e A d ria n a G e ra r d tits fulcepit filios: I . L aurentium D t

do portum m ih i monftrabat C i­

vitatis, quo fe naves tem pore hyem ali r e c ip iu n t, quodque ibi

navi-

G eer ad Ô f t e r b y , familiar, cujus m afcula ftirps du dum d e fiit, parentem.

2. L u d o v k u m D e G eer ad F in fp å n g & Ruynhufen , qui de tori focia Johanna P a rm en tier parens extitit ftirpium Finlpångenfis & Lôfftadenfis.

3. Johannem D e G eer de u xor e Sara Catharina H ovius lateralium ftirpiutn de G o g l r d & S k y lb e rg nu&orem. Eft vero ex liberis Ludovtci D e G eer junioris in primis memorabilis Johnnr.es Jacobus D e G eer ad Finfpâng , q u i , c u m Jacobina Cornelia von A jfen d elft co n n u b io j u n c t u s, tr e s , qui ftirpem ejus c o n t in u a r u n t, naftu s eft filios: 1. Suprem um Aulae In ten­

dentem L udovtcum D e G eer ad F in f p å n g , de qu o & co njug e Libera Ba*

ronilLi E va O xenfljerna u n icu s a d h u c fuperftes eft filius Cubicularius R e g iu s & Fques Ordinis Aquilae rubric D o m . Johannes Jacobus D e G eer ad Finfpäng. 2. Johannem J a co b u m D e G e e r , Can onicu m ad ecclefiain S . Mariäe Olcraje£ti, de cujus ex binis uxoribus lufeeptis liberis pliires il­

lis in terris fuperefte narrantur. J Carolum D e G e e r , A u l * Matefchal*

lum , liberum Baronem ad Löfftad , Regii Ordinis de W afa grandioris cru­

cis C o m m e n d a to re m arque Reg. O rd in is de Stella Polari Equitem , qui de tori conforte Libera Baronifta C h a rlo tta Ribbing tres reliquit adhuc fnper- llites filios : 1. C ubicu larium R e g iu m Lib. Baronem Carolum D e G eer nd Lôfftad. 2 . Regis Regnique S vio G o th ici .Senatorem Liberum Baronem Einanue/cm D e G eer ad Frôtunn & 3 Cubicularium arque ad Reg. C o ­ hortem Prætoriam Centurionem L ib. Baronem Ludovicrtm D e G e e r . E x liberis Johan nis D e G eer a d G ogård & Sara C atharina H ovi ce duo tantu m memorabiles filii: Joh an n es D e Geer ad Gogård & Ludovicus D e G eer ad S k y lb e r g . Ule Johan nes D e G eer primam uxorem duxerat Saratn M a ria m D e G e e r , alteram M a r ia m C hiißinaut Biilau exque illis tres n a ftu s eft filios : 1. Johan nem C arolu m D e G eer , ad Gogård , qui de c o n j u g e A lth ea D e Befche plures reliquit filios filiasque adhuc fuper.

ftites. 2 . Lib. Baronem O ttonetn G viliehnu m D e G e er, Regni Sveciœ Se­

natorem atque R e g . Ordinis Enfiferi C o m m e n d a t o r e m , cuius ftirps in u n ico filio Lib. Bar. & Provinciat Gubernatore R oberto Guilielmo D e G eer

«tiamnum refidui. 3. C en tu rio nem <Sc Equitem A lexan dru m D e G e e r , qui im f c u la m quoqu e prolem reliquit. Filiorum alteri Ludovico D e G eer ad S k y l b e r g , co n n u b io junclo c u m C h riß in a B a a rs, duo nari funt filii:

Johannes Guilielm ns & C arolu s D e G e e r , quorum Ille An. 1754(1116 m a ­ fcula prole de c ed it, hic a d h u c , q u a n tu m innotuerit, improlis fupereft.

navium multi cuftodiam habent.

D e in d e retulit 36 efie Senatores Civitatis & 12 C o n iu le s, ex qui bus 4 Temper quotannis preefident.

Ex quatuor iftis onus uni ma­

n et, reliqui 3 aliis tribus munus relinquunt. Unus, inquam, in o f­

ficio m a n e t , ut poftit inftituere reliquos in iftis rebus, quae prae­

terito anno a£tæ Tunt, lfti 4:or om nia regunt; fed fi difficilis oc currat caufta tunc totus Senatus convocabitur. Poftea ad c o n v en ­ tum M ercatorum , cum Ludovico me contuli ; ibi M ercatores om nes ad colloquium concurrunt. H o c pera&o me invitavit ad prandi­

um , eoque finito ad commcedi- am i v i , & deinde arcem artifi- ciofe aedificaram vidi.

i i Julii Gafthus perlu ftravi, in quo multae funt mulieres , multi- que v iri, qui inibi habitant fe- c u r e , & negotiis humanis foluti.

D om u m juxta ingreflus Tum , ubi aegroti jacent, beneque & quam optime tra£lanrur. Poftm odum re­

ceptaculum petulantium introivi , ubi etiam multi habenrurinobedi- entes , qui luunt pcenas, fed non ita r i g i d e , utpote H am burgi;

cum viris doftis p rocedunt; nam ipfis hic permiffum absque com ­

pedi-

1 1

pedibus vel vinculis in area c o n ­ v e n ir e , nec laborant, fed folum- m odo cuftodiuntur petulantiae e o ­ rum cauda. F o v e n t infuper Ani dellodam i dom um quandam , ubi mulieres & meretrices laboribus puniuntur & deftinantur, quam vocant S p in h u s , ibique manere debent fpario 4 annorum , fi v e ­ ro fe convertere a malitia iua voluerint , tunc 4:0 anno d em it­

tuntur. Infanoruin quoque d o ­ mum p e r f p e x i , ubi dem entes cu_

ftodiuntur, ne noceant hominibus.

Podea Res Orientalis Indiae vidi, ubi aromata venduntur.

12 Julii vidi W å f e n h u s , ubi funt liberi parentibus orbati, qui- bene tra&antur, beneque educan­

tur; v irg in e s ibi com m orantur, do n e c maritum ambiunt. Podea D im m e r m e e r lu d r a v i, quod Bel­

gae ante 6 annos ficcarunt, ita ut nunc multi inhabitant huic ter­

rae ^ quæ in circuitu continet u- num m i l i a r e , quod im pleverant Belgae fpatio 2 annorum. Pod m eridiem W o s f i u m « ) fa lu ta v i, qui mifit filium fuum m ecum in

Bibliothecam & Collegium.

13 12

« ) fVoßium . Erat hic G erh a rd us Johann t s Vojfms , ad Gym .iatiu m A m ft elod am en fe Profetior Hiftoriarum, mortuus ^{A u} 1 6 4 9 . Bibliotheca ejus C H R I S T I N Æ Svecoru m reginæ emtionis jure ceflir. Filius Jfacus in au­

la e j u s d e m , fed minori c u m laud e, aliquantulum fuit verfatus.

Harle«

m u m Civ.

13 Julii nihil fa£tum e ft , prae­

terquam quod Gabriel Oxenftjer- na v ) & reliqui nobiles m e vi- fitarunt. Poftera die v ero C o lle­

gium Judæorum vidi & deinde parvo navigio circum ivi C ivita­

tem ad videndum naves.

15 Julii me inde H arlemum n a vigio parvo contuli, ubi in Cu­

ria vid i navem , fub qua erat fer­

ra, quae ante annos nonnullos catenam ferream d i v if i r , d u m Turei Belgis aditum region is O- rientalis prohibere v o lu e r in t, in freto parvo ubi naves transire d e b e r e n t , catenam hanc iplis im­

pedim ento collocantes, fed H ar­

lemica arte catenam folverunt &

reliquis navibus liberum relique­

runt aditum. Poft m eridiem cum Laurentio d e G e e r . v ) a d dom um Mercatoris Kudmans exfpatiatus fum; hæc domus p rope pagum W i j c k jacet. A d vefperam vero H arlemum viciilim reverfus fum.

F In

Julius.

13

14

IS

v ) G abriel O xetißierna. Regni Drotzeti Gabrielis G u fiavi O xetiflier- net filius, qui ab anno 1 6 3 7 ad 1 6 4 0 peregrinatus eft. Obiit 1 6 4 7 Di-

<afterii Doipatenfis Trades. Idem e f t , cujus Reftoratus illuftris Upfaliae editus 1 6 3 6 A £la Tub illo Academica continet, v, G ezelii Lex. Biogr. in ejus nomine.

x ) L aurem iu s D e G e e r } filius L udovici D e G eer natu m axim us, de

«juo fupra.

Lu gdu­

num C iv.

H a g a P a g

R ô is v ijc k

Inde poftera die Lugdunum Ba­

tavorum m e recepi.

Lugduni anatomiam fequenti die p e r fp e x i, deinde hortum A- cademiae, ut & c o lle g iu m ipfum, poflm odum Profeflorem & Secre­

tarium Heinfium y) faluravi, qui m ihi Bibliothecam m o n f t r a v it , deinde p rom ontorium praealtum L ugduni afcendebam. H o c per- a £ lo , inde profe£tus H agam pa­

gum celeberrim um fa lu ta v i, ubi O rdines R e g io n u m confcederata- rum G enerales & Primarii co m ­ morantur.

D e pago ifto diftat dimidium miliare dom us Principis Roifvijck, ad quam poftera die cum curru Sveciæ Legati z ) rransve-

£his Tum. D o m u s haec magnifi­

ce aedificata eft & fculptilibus Prin- cipum & R e g u m ornata. Ibi quae­

cunque rara etiam habentur , ut C ervi

Julius.

16

18

Miliaria.

5

y ) H e i n f i u m , Erat hic D a n ie l Hcitifiuf, Nicolai Hcinfii pnter, qui a K . G U S T A V O À D O L P H O & Cancellario Oxenßiernn litterarum co m ­ merc io colebatur. Cfr. de iHo M o reri D i i li o m i . in ejus, nomine & j A rc- kenbolz Mem. de ChrilHne T o m . I,

z ) Ludovicus C am erariur, nobilis G erm anus, natus I Ç 7 3 , patreMe­

d ic o N o r im b e rg e nfi Joacbim o Cam erario. E x minifterio F r E D E R I C I V , Electoris Palatini, in G U S T A V I A D O L P H I A n . 1 6 2 9 tranfiit & ad men- fein Febr. 1 6 4 1 , Gonfiiiarii Regii titulo ornatus, negotia imperii SvioGothi- ci apud Fœ deratos Belgii Ordines curavit. Obiit H eidelbergs 1 6 5 7 . Cfr.

de eo plura Upf. T idningar 1 7 7 f , p. 1 6 3 , fq*

C ervi & Ca (Ta v ari e x India O ri­

entali , etiam fues & grues ex India Occidentali.

H a g æ vidi Leopardum ; & a - pud Camerarium , vulpem & ca­

pras ex India Orientali.

C o n fa n g v in e i m eiadventum e x - fpe£tabam apud D:m Camerari­

um , fed e o die non aecertlt, fed portera die H a g a m m e falutatum acceflit.

Camerarius me aliquo m o d o ( quajn diu H agæ fueram ) in fta- tu Belgii inftruxit> dicens prima­

rio H ollandiæ Generales Status efle ex qualibet provinciarum, qui tertio quovis anno mutantur &

aliis id officii onus im p o n itu r , deinde alii habentur, qui n o m i­

nantur Der R a d t.u n n d t Staaten ipfis militiæ cura impolita eft,qui in rebus neceflariis inrerdum a ftatibus Generalibus ad eorum confilium convocabantur; deinde in camera rationum habentur rta*

tu s, qui proventus ut & (umtus curam poti/fimam adhibenr.

M e fequutus eft Camerarius ad Delft usque, mihique templum ut

& fepulcrum Principis W illh e l- mi monrtravit. Id fane bene ae­

dificatum ert & columnis lapide­

is ornatum. Petrus H e i i / Capi- F 2 t a n e - 1

Julius.

* 9

2 0

taneus olim fortis in mari ibi etiam optim um habet fepulcrum.

Deinde dom um Principis in tr o i­

v i , vidique civitatem in qua W ilh e lm u s Princeps Araufienlis olim o c cifu s eft.

Haec Civitas multum Cerevifia negotiabatur antea, nunc pifci- bus. H in c difcefti R oterodam um ad civitatem fatis magnam , quæ cum A n g lis & G allis multum n e ­ gotiatur; ubi in foro exftat ftatua doctillimi viri Eraftni, qui in ea Civitate natus eft.

D e R oterod am o poftera die cum nave profe&us D ordracum falutavi, quæ Civitas in infula quaft jacet. In hac terra olim abforpri funt 72 pagi ab aquarum gurgitibus A n n o 1 4 2 1 , ubi fpa- tio unius diei manfi.

Et deinde itinere aquali 10 m i ­ liaria Bergen op Z o o m emenfus fum ubi cum Principe loquutus f y m , qui m ihi caftra perluftrare perm ilit.

Sequenti vero die cum con- f a n g v in e o m e o M edellbnrgum m e c o n t u li , quæ variis negotiatur re­

bus & primaria Civitas Zeelan- diae eft.

A d F liftngen m e contuli ubi Bataviam reliqui a t e r g o , led a-

bfiun«

22

23 24

25 26

IO

beunti jam mihi ex territorio Ba- taviæ pauca de litu & ftatu ejus­

dem narrabo.

Germania dividitur in inferio­

rem & fuperiorem , de fuperio- ri non eft nobis jam dicendi lo­

cus. Inferio r, feu Batavia a Bat- tone filio Regis Catorum nom en ducit, qui ex Germania fuperiori in Infulam O ceano & R h en o cir cumfluam m ig r a v it, quam culto­

ribus vacuam occupantibus ceflis- fe narratur. Parva quidem R e ­ g i o , plena tamen eft rebus me moratu digniflimis; luculentarum civitatum & pulcherrimarum in ­ gens eft numerus & pecudum maxima copia; divitiis & p o te n ­ tia permagna gaudet. Imprim is aquis, foftis & aggeribus aperiri

& claudi viciftim confvetis, m uni­

tur ; plus enim aquarum quam terræ utilitate fruitur. H o d ie g a u ­ det provinciis 17, quarum quæ ad Septentrinalem Rheni ripam 'ja­

c e n t , ( i n queis Hollandia Batta- vica } Germanicae veteri fubje&æ erant; quæ vero ad Auftralem m arginem fluminis ejusdem co n- rerminatæ Galliæ triburoriæ erant.

Singulis fere provinciis prileis temporibus Principes vel C o m i ­ tes olim erant, qui fe praebebant

F 3 le-

legum reverentes , juftitiæ & ae­

qui amantes, obfervantes o r d i­

num , ut quorum opibus ci igni tatem fuam niti intelligerunt, di cit G rotius d e Antiquitate Rei publicae*

In fine peregrinationis Hollandicæ fubfiftit hoc e x ­ emplum Diarii P rincipis; die enim X X V II Julii n a v ip r o - fe&us eft Flilîinga Caleras Franco -G alloru m , ut videre eft ex antea memorata verlione ejus Germanica. Haec v e r o , in quantum cum Latino conferre illam lic u i t ,m a n ­ ca eft ftepenumero & defcriptiones Principis politicas concifas exhibet. D ig n a nihilo m in u s, q u æ , déficiente Latino a u t o g r a p h o , in fupplementum itinerarii edere­

tu r , eo quod ad d, 3 Febr. 1640 usque pertingit.