H I S T O R I O L A
L I T T E RATURÆ G R ÆC Æ
IN SVECIA,
C U J U S S P E C I M E N IX ,
V E N I A A M P L I S S . F A C U L T . P B IL O S .,
PRAESIDE
AU. ERICO A l FANT,
H I S T O R , P R O F . R E G. E T O R D. S. R. S. M.
P U P T . I C E V E N T I L A N D U M S I S T I T
O L A V U S T H AVENIUS,
S U D E R M A N N U S .
IN A U D IT . GUSTAV. MAJORI D. 14 DEC. 1782.
U P S A L I Æ , ^
A p u d J o h . E d m a n , D ir e c t , e t R eg . A c a d T y p o g r.
S:æ R:æ M a j:Tis
Sp e c t a t æ Fid e i Viro ,
R E G I Æ A U L Æ S E C R E T A R I O
A T Q U E
S E R E N I S S I M Æ R E G I N Æ a F I S C O ,
A M P L I S S I M O ATQUE C O N S U L T I S S IM O
D O M I N O
JOH. DAN. SCHULT,
Ob p l u r i m a i n s e c o l l â ta b e n e f i c i a ,
SACRUM VO LU IT , DEBUIT
NOMINIS EJUS SPECTATISSIMI
H U M I L L I M U S C U L T O R
O L A V U S T H A V E N I U S .
VIRO
ADMODUM REV ERENDO a t q u e PRÆ CLARISSTM O,
DOMINO
J O H A N N I T H A V E N IO,
A D R E G . X E N O D O C H IU M N Y C O P E N S E P A S T O R I
V I G I L A N T I S S T M O ;
P A R E N T I IN D E L G E N TIS SIM 0.
HP et tamque innumera, Cari (fime P ater, tua in me funt beneficiorum documenta, ut eisdem percenfendis, multo magis rite celebrandis, omnino fini impar. Dum enim ta
cita quadam œftimatione et venerabundo animo mecum volvo, quot curas , quot vigilias, quot denique grandes fumtus ex tenui Jupelleftili ab eo ufque temporis momento , quo primum hac luce mihi frui licu it, vel ut parens indulgenti (fimus, vel ut (ludiorum meorum moderator folertiffimus, impendere haud grave lib i duxeris , va fins aperitur campus, cui decur
rendo vires mihi non juppetunt. Cum vero illi, qui non habent th u ra , falja mola litare joleut ; hoc exercitium lib i, Pater op
time , facrum ejje jubeo , plane claudicans officio tant aeque bonitatis tuae immemor efje videar. Meum fetnper erit, ccclefle Numen ardenti ((imis a dive fufpiriis, velit lib i Augmente ja m Jene quotquot 61 a , firm i (fima s largiri vires, ut et mihi et omnibus , 7ui fumus , ;/o// mimis commodo, tfwdw gaudio diu juperfies vivas. /W cineres usque ob(lri6h(finiat pietatis fen-
Jti permanjurus
filius tuus obetHemtffiwtis O L A V U S T H A V E N I U S .
T h e fe s .
Ï, Qui aliquid ma g n o r u m in hiftoria h o m i nu m m e r i tis ideo d e r o ga t u m v ol ue ri n t, quod aut f aven ti or i fortunæ aurae, aut artibus n on exaCtiffimæ moralita- tis fuos fucceffus d eb u er i nt , haud multos offen dent , qui hunc titulum tueantur.
I I . Licet difcordiarum ma jor a, quam tranquillitatis fe
mi na fparferit decantatum illud in r e c e n ti or i hilto- t ria Syftema aequilibrii Europae 3 in cauffa t a me n i l
lud fuiffe cr ed imus , cur neque fub unius fafcibus i m p er ii , ut antiquiori æ v o , redaCtus, neq ue b a r b a r o r u m vaftantibus turbis, ut m e d i o , expolitus fuerit
cultior orbis.
III. Rar o fine fanguinis effufione infignior aliqua facta eft in religione mutatio.
IV. Sine accuratiori cognitione hiftorica nulla dat ur juri- um , etjam p r i v a t o r u m , in patria noflra folida fcientia.
V. Nihil eft, quod hiftoriam minus p ra gma tic a m adeo- que fleriliorem efficiat, quam nimis accurata facto
r u m , etiam mi nu ti ff i mor um, recenfio.
2. Herrans Bibel - uttolkning på Svenfka efter Grundfprä- ket gjord och förklarad.
C omplectitur etjam N o v u m Teftamentum , fervato, quan
tum fieri p o t u i t , linguæ Svecanæ genio.
3. Pharos Sacra, ad quodvis Scriptura Sacra diSium il
los adferens 1 qui id brevioribus vel amplioribus com
m entariis illuflrarunt.
’AvTcyçocÇtov olitn extitit in Bibliotheca b. Dom. Do£t.
Left. Scarenfis & S. R. M. a facris Supremi Laur. Noring.
§• 48*
V e n io nunc ad multiplici eruditione celebrem vi
r u m L A U R E N T I U M N O R R M A N N U M , quem ut G r æ c æ litteraturae in Svecia peritiflimum venerati funt m a j or es , nec memoria recolere intermittet, quamdiu il
lius gnara & curiofa, pofteritas. Vitam ejus licet du- dum fufe defcriptam dederint fummi v iri, Carolus Lun
dins & Andreas Norrelius , m) eandem tamen enarrare vel
H eo
tu) Ille in oratione funebri , memoriae ejus di&a Upfiliar 1703 &
ibidem in 4 :0 im prefla; recufa vero Lipfiæ 1707, & iterum in Colleflio- ne O rationum N orrm anninrum , p. 36 8 fq. Hic ipfius viri hodoeporico ufus adeoque fîdc digniffimus in praefatione ad collectionem laudatam.
Cfr. y oh. E sbtrçii Programma ad jurta Norrmnnni celebranda , quod in eadem colleßione exrtat p. 3 5 7 fq. R h y te lii Epifcop. Svio-G. T . g. p. 67»
tk v. D oebeln, Hirt’. Acnd. Lund. P. 3. p. 1S3. Majores viri & po- rteros ex Tabula Genealogien Tilafiana, numquam antea imprefla, llrtemus:
y oh an yånifoH Norrman,
Befallningsman ôfver RiksCanc. Gr. A x . Oxenfljentas gods, f 1659 d. 3,
Jan. fom fes af et m onument i Jdders Kyrka i Södermanland. Gift med Rebecca B a rk . A x e l N orrm an , L ars N o rrm a n ,
Stud. i U p s. 1668. *f* Landtmar. F. 1 6 5 7 .*bRifl<op i Götheborg 1703 . G.i M a lm ö , i6 ? 8 - 1 6 7 6 d. 27 Febr. m. Elifnbeth Bi>gersdot- ter Roman, f. 1 6 4 9 , d. *9 Aug. och *3t 1 7 2 6 , d. 27 Jan. Barnen voro 10.
i , C brißtna Rebecca N orrm an, f. 1676 d, 30 Nov, Gift I %• I731
eo n o mi n e t e n e m u r , q«od litteraturse noflræ p r i n c e p s , tam intra quam extra p a t r i a m , & fuerit re v e r a , & ab omni bus habeatur. Nat us erat in Sudermannice t e r r i t o r i o , Recarlia orientali, parcccia J åder & prsedio N o r r b y an. 1657, d. 24 Apr. Pater Jahannes Johannis N orrm an, M a g n i Svecor um Cancell. & Com. A xelii Oxenftierna r e dituum C u r a t o r (Kamererare). M a t e r Rebecka Bark. Poll:
privatas inftirutionis c u r a s , an. 1664 ad S t ren gn ef enf e G ymn af iu m mi t te b at ur , ubi p e r tr iennium ita fe p r o b a vit praeceptoribus, ut 1668 Ûpfaliam aditurus teftimoni- u rn
m. Stads-FiHcden i N o r r k ö p i n g , O lo f No rrd a h l, ►*- i paften 1 7 1 0 , med hv'iiken hon hade 2 Söner och en dotter. Sonen Lars blef vai g i f t ; men d o g barnlös. Dottren firita N orrdahl blef g. m. Bmks-Pntron Carl H ei
ke 173 6 i Jul. — 2 g. 1716 i Och m. Ryttmåft. Isbrand S k r u u f ; men hade med honom i n g a barn.
2. A nna Catharina N orrm an , f. 1678 4 7 Mars. G. 1714 d. 30 Mars m. HofrattsR. Eric Petrtcus, med hvillcen hon hade en en da dot.
t e r , fom dog u n g . ■"* 1739 d. 11 Maji. HofrartsR. Pctr<tus, f. 16 79 d. i a M a r s,’ Ikankte til Upfala Acad. et pra'gtigt Sna'cfc- och Miiflel-Ca- binett. Gifte lig 2 g. m. Elifab. EPi d lu n d , dotter nf Captllanen i W afa Jacob EVidlurtd och f 1752 d. 23 A n g . Hon äter gifte fig pa nytt med Vife A mm îr. F -ms A re n d t J e r lfln h n .
3. Helena N o rrm a n , f. 1 6 8 0 , d. 14 Apr. 4* 1 ö 85 > T 4 M a j i . 4 . Elifabetb N o rrm a n , f. 16 8 2 , d. 6 Dec. Gift 17*3 » ^ 4 J 10* m e^
Bergsrådet O lo f Colling, lom föddes 16 77 , d. 2 Jan och 1 7 ^ 4 8 . 2 8 Jan. begrafven i W after Haninge i Söderman!» Med honom ägde hon 2 Söner och I dotter. Aldlte Sonen L a rs Jo h a n , Profeflbr i Lund. H o n 4 1 7 6 0 i Sept.
5. Su fann a N o rrm a n , f. 1 6R 4, d. 2T N o v . Gift 171 f d. 27 Dec. mod Komereror. J ohan Collina , bro der til Olof. Med honom agde bon 4 b a r n , 2 Söner och 2 D öttrar. *J* 1 7 ^ 4 . d. 9 Au g . H o n 1753 > d. P j u l .
6. L ars N o rrm a n , f. 1 6 8 6 , d. 9 A pr. 4* f Sr d. iS A p r.
7 . Theodor N o r r m a u , f. 1 633 * d* 18 Jul. Cap itain *j* 172.2, d. J Maji , ogifr.
g. Lars N o rrm a n , f. 1691 , d. 21 N ov. *J* 169 8 > d» 2 Mart.
9. Jo h a n N o r r m a n , f. 1 6 9 4 , d. 17 Oft. 169S » • Febr.
10. Ulrica N o rrm a n , f. 1695 > d. 15 Dec. 4 ° g 'f t * Stockholm d, 2P A u g . och begrafven i St, Clara Kyrka.
um m e ruerit Gymnafii t. t. Re&oris Gottfchalki Tranati, liis verbis confignatum: Talem mine noftra m ittit Streng- ne f i a , qualem nec v id it, videbit; cui etjam Upfaliæ fidem conciliavit. Stipendio Comitis & ad aulam Cæ- f ar eam Legati Car oli Gufi. Oxenfiierna ornatus, 1679 *'a Aug. exteras adiit oras , primum iter dirigens Lubecam, ubi Abrab. Hinckelmanni & Mart. Lipenii amicitiam inivit.
Ducatu Luneburgenfi peragrato , Hamburgum petiit, fum- mi Philologi Esdree hdzardi per XVII hebdomadas ho- fpes & convi£tor, cum quo de Judæorum converfione, d eque mediis illam procurantibus, Sacris puta, Rabbini- cis & Tal mudicis, Termones quotidie fociavit, familiari
tate etjam Vincentii Placcii & Eberbardi Anquelmanni ufus:
H a m b u r g o Kilonium 1680 in Jan. delatus eft, & diutius in ea urbe commoratus , confvetudine detentus Mattbiœ IV a smut hi it). H i n c Gedanum fe contulit, ubi Gabrieli Groddeckio, Spicilegium aliquot librorum Rabbinicorum a n o n y m o r u m & p f e u d o n y m orum , Theatro Placcian§
portea i n f e r t u m , jam meditanti 0), plurima fuggclfit, S y m b o la r u m Norrmannianarum nomine fæpius ab eo in di£to Spicilegio laudata. Con tendit hinc Amlteloda- m u m , quam urbem menfe Julio ingreditur, Judæorum S yn agogas <Sc Sacra frequenter ulurpat & inftitutione Rabbi D avidis P inna, quanrum licuit, utitur. Verum la
b o r a ns valetudo illum propoflto citius in patriam revo
cabat, cui & luæ Upfaliæ in Sept. ejusdem anni redde
batur/»). Sequenti anno d. 30 Apr. litteris regni Se
natoris , Drotfeti & Acad. Upf. Cancellarii Com. Magni
H 2____________ Ga-
ii) N orrm an ångrade fig , under fina refor, at han fkrlfvit få myc
ket tii JVasmuths beröm , nam prxfentia minuebat famam. Colled, Ctlßana.
0) A delt in !aud. T h e a tr o , ed. Hamburg. 1708 a pag. 679. Vocat ve
ro Grorldeckius Norrmntmutn Athenarum Upfalienfium fidus fulgentiflimum.
p) Jam ante primum ad exteros abitum Norrmannum Graecis litte, ris litafle, tellantur littera ejus ad Eliatn O breckt, quns autographa« de- feripfi ex colled. Nordinianis. N uper domi T u a Te qutrebnm : dicebaris
Gabrielis De la Gardie fuit ornatus, quibus E x t r a o r d . Pro- fefloris titulus ei c onf er eb at ur , fimulque menfà o m n i a q u e ei & famulo c o m m o d a , quin etjam ho n o r a r i u m p r o m i t tebatur , fi aulam ejus i ng r ed i vellet. Recepit m o x tam honorificam Rationem & f uorum in illa R u d i o r u m h o c prcemii r e p o r t a v i t , ut C A R O L O XI a Maecenate fuo commendat us Regi o diplomate 1 6 8 2 d. 2 5 Jan. E x t r a ord. Profeflor. linguarum orientalium & Graecae c u m fa- lario , Regiique Collegii antiquitatum AfTefTor conRirue- retur. Difcelfit ab aula De laGardiana 1 6 8 2 in Sept.
ProfefTorium munus adi tur us; eodem ver o a n n o , d. 14 Dec. Lo nd ini Scanorum Profellioni L. L. O. O. & Grae
cae ordinariae praeficiebatur, cui mox addi tum Bibliothe- carii ad eamdem Academiam munus q). Haec v e r o n o n
adiit
Mitem abejfe : id mihi ideo vifum m oleftius, quod colloquio ante abitum Tuo f i u i negatum y ex quo majoremne delectationem, an utilitatem ( u tr a n q u e fiim m am fem el atque iterum exp ertu s) percepturus fu tr im , difficile d ic tu i fneit boc inexbaufla T u a TrcXv/jiccHfeioc , quam confabulationes T u c c , fa c - cbftro quovis aut melimelo dulciores, inn u u n t, non offentatn : fa c it hum ani
tas fingularis. O ua m» SeXKTYlÇiOC T ibi SctvfjluÇcV cco\ devinxere. IA tinam ulla in re quanti l e fa c ia m , quanto complectar amore , ojlendere que- nm. Indices modo, quid fieri velis. E< (hivct/xcci TsXsffOtt y e is ei rsÅsafXSVOV f Ç t , operam d a b o , ut rem Tibi cum homine ingrato neu- tiquatn effe fentias Si le zum nojlrarutn volumen m fer. antiquum ( quo v ix rarius quiddam pcßideo ) f i faflorum runicorum exemplum Kgno incifum placuerit, j^tviov id o X iyo v Te @iXgv T f erit, A riflo p la - nem aliquot dies habui m utuum . Infpexi obiter fc lo lia antiqua , quorum maximum me defiiderium tenuit ; crebra aliorum interjectione ototXPXCfxpisvce, haut perinde jucunda lectu fu e r e , at que fit continua ciX X Y iX to ylu ferip ta effient. D e cetero opus multa lima expolitum , quod libenter emerim f i ca
rere po/Jis. P ra ttrea , rogo aperias, an prodierit Dicnyjius Periegcxes cum commentariis E u fla thii & indice Scheidiano, cujus in p r a fa t. ad P rom tua- rium Plerodinni mentio f t . Vale feliciter rjfACV x v y ^ / x o t is1 ama amrr,- fiffimum T u i L . N . R. Stockhohnice, 14 J a n . 1676.
<7) À r 1 6 8 3 d, 2 2 Mars utfärdades Konungens b r e f , af N o rrm a n likafullt (kulle (å behålla Aflefloratet i Antiquit. Collegio med H ö l j a n d e
adiit officia , juffus quippe 1684 Profeflionem Logices Sc Me taph. Upfaliæ fufcipere , quam cum magis familiari G r æ ca r um litter. 1685 d. 16 Sept. commutandi veniam nancifcebarur r). An. 1694 d. 22 Febr. Theologicam aggreflus Profeflionem , fecundum iter venia & fumtu R eg io ad exteros fufcepit, eum potiflimum in finem, ut Haereticorum , maxime Judaeorum , munimenta accura
tius cognofceret Sc peculiari dein fubrueret opere, a R.
C A R O L O XI fibi injun£to. In Martio menfe ejusd.
a nni Hafniæ Regi C H R I S T I A N O V, Andidem & Tbo- tnam Magiflrum fuum offerendo , innotuit, Regiisque muneribus & multa cum gratia ab illo dimiffus, in A-
H 3 , priii
fö rm åner , faff lian nyligen blifvit fôrordnad til Lingo. Or. Prof. i L1 6 8 4 d. 13 Febr. u tg af Konungen p3 Carl Gufiafs Stad fin befallning u n d k til K o n g l. S tats-C ontoiret, at for fnmma oeh förbigångna år utbetala til h o n o m den l ô n , (om han annu icke bade utbekommit.
r ) A dferamus litteras Com. M agni Gaby. De laGardie ad N orr- m annum h. t. daras, ex Palmfkiöld. Ehreborne och Högldrde Herr Pro- fe ffo r . D e t H err Profefjoru förm enar mig något til des vdlßdnd coopere- ra t b a fvti, uptager ja g font en obligeant civilitet, ocb faß jag i ftUnn m th en all Qod intention b a ft, neb det i verket låtit pa/kina, hnfva dock H ans egna berömliga qvaliteter ocb mérita mtifl contribuerat dertil. Hvad der of'riga i des b re f vidkom m er, fom ar det tilbiid Herr Prof. gör , at v il
j a ordinarie företräda tvdnne lectiones publicas, den ena hörande til Hatts ordinarie profeßictt in lingua G ra ta , och den andra in H ifioriis, i fynn e t- bet p a tr ia , och til des antiqttiteters illußrerande, der Han eljeft der emot m d dtnjuta pd Collegii A n tiq u it. Stat det rum med vidhängande lön , fo m Hans Kongl. M j : t allernddigft Honom fö r detta bebrefvat. Sd förnim mer ja g fddnnt upfdt ganfka gdrna och f f uttar detta fd mycket nödigare, at in H iftoriis ungdomen md dtnjuta ordinariam praleciionem publicam hår- e ft e r , Jom det i lång tid ej JJcedt dr fö r andra occupationers fk u ll, fo m ordin. Profeffori H ißoriarum åro vordne a Majeßate anbefaldte, Jag g i f ver alrfd icke allettaft H r. Prof. m itt fam ty eke, utan Honom ti nunc pd- ldgger båt med , detta ber ömliga verket flrax tit fdrtttlgn. Skolilfidts bos Hans Kongl. M aj:t göra dcrom en fddan raport, fom Hr. Prof. Jkal lan
da til avantage. ViU ock förm oda, at ingen kan difputera eller difficulter a H r. P rof. bvad Kongl. FuUmagt Honom tillagt. Men om nâgon difficultés bår fp o r des, år jag går na redebogen H r' Prof. båri nt ajjißera jpV.
prili p e r Selandiam, Falftriam, Lal andiam & H o l f at i a m Lu bec am proficifcirur s). Inde H a m b u r g u m , Lipfiam &
W i t t e b e r g a m petit , ubi poll l on gi ores m o ra s m o r b o implicitus in pat ri am feftinare cogebatur. Upfaliam i g i tur menfe Julio ejusdem a n n i , quo illam r el i quer at , v a letudine p a r um c om m od a rediit. Sacris o r di ni b us 1695 d. 12 Febr. ab ArchiEpifc. O/avo Svebilio initiatus , P a l l or quippe iimul eccleliæ W a x a l e n f i s, p r o t i n u s e C a t he dra tam A ca de mi ca , quam eccleliaflica fe T he o l o g i a ? D o f t o r e m præftitit; titulum autem , a Facultate T h e o l o gica fæpius o b l a t u m , Temper recufavit t). V e r u m ex m a n d a to Regio & n ovo fubfidio ei de f t i n a r o , t e rt i a m 1696 in Julio fufcepit peregr in at i on em ; S t r a l l u n d a m , Ro- f to ch ium, Vismari am & H a m b u r g u m adit j p e r S t a d a m , Bre-
/ ) Ex litteris J o b . Fechtii ad Eliam Ohrecht, Roftockii d. 30 Ju l.
1 6 9 4 datis, in Colleft. Nordm ianis : N orrm annum T u u m non v id i, cum quo contrahere amicitiam ante innumeros altos optabam. Colui enim v ir u m , priusquam ad bttnc locum appellerem. M ira tu s haud fim e l fo la quafi G r a ece littera tu ra gloria ex aliquanto tempore Sveciam veflram celebrari, h u mo hanc ei laudem veluti propriam ejfe. Quis ventus "Norrmannum in f u - periorem Germaniam abripuerit, ut 'fe3 infalutatis nobis redierit in ,p a tr ia m , ego nen dixerim . Scribit enim ad tne Rechenbergius, euntem per aliquot hebdomadas apud fe hafiße is3 reliquijfe Homologiam P a tria rch a H ierofoly.
m it ani Lipfia excudendam. Ita nos hic fp e r n itn u r, tanquatn f u n g i , & iß . ha» infelicitas toleranda nobis efl.
r) A udiam us N errm annum in litteris od R eg n i Sen. C o m . Bened. 0- xenßierna, d. 8 N o v . 1695 de fe ipfo nonnulla fermocinantem : J a g bar vå l f ö r r u t utbedt m ig, at antingen f d utarbeta något i H iß . Eccles. P a tria eller ock at låfa publice alla dagar i veckan ; men vill dock ick« 1111 offerera mig til vidare arbete, når jag intet hinner u t med det ja g redan å r fy s - fe lfa tt med: at alla dagar låfa publice och privatim , ocb det fådana lå kfo r, fo m intet låta ß ta k a fig u tu r a rm en , fo m man få g a plågar ; utan fo r d r a r mycken o m h u g fa n , JåJom d»t jag nu hemma in fr e q u e n ti Collegio tracter ar H . D oct. Benzelii H ißoriam Eccleftaßicatn, fö r u ta n annat få d a n t : tb ertil kommer nu fö r mig en ny otb fv å r f y fi l a , at fo m o fta ß predika vid m it P a flo ra t, ja g i fo m m a r emot t agit. Så bar min håg ocb likafom naturell alt ifrå n min barndom va rit til boken, har ock gårna tid got bönbafnt v ie d jk r if-
B r e m a m , O l d e n b u r g u m , Groningam, Harlingam iter carpit & in Sept. Amftelodamum accelfit. lllic cum do&is eccleliæ Reformatae & Judaicae de rebus magni m o m en ti agit, Synagogae Judaicae ritus luftrat, rarilïîmos fibi comparat l i b r o s , Lugduni Batavorum Bibliothecam p u b li cam, ut & Eoflii, Scaligeri, Gelli, Rrpenii & alio
r u m legata excutit & dein tanta cum feftinatione ad Tu
os r ev er ti tu r, ut 1697 in Aprili Upfaliæ præfto effet.
An. 1698 d. 13 Febr. Bibliothecae Upfalienlis Præfedtus c o n f ti tu it ur , munere hoc Profelïïoni fociato, quam in eum o r d i n e m , quo hodie confpicitur , per Facultates &
clalfes difpofuit & Catalogum Librorum Theologicorum acciiratilfimum adornavit. 1702 d. 21 Maji Archipræ- pofirus Upfalienlis litteris Regiis creatur, quas mox ex
cepere aliae, perlatae 1703 d. 8 Jan. quibus Diocefeos G o t hoburgenfis ei committebatur cnra. Ultimum hunc h o n o r e m , quod & a Mufarum Upfalienfium eum avel
leret confortio, & cum gravi Bibliothecae & colle£tionum m a ritima migratione conjun£lus effet, humillime depre
cabatur; verum cum hæc a R e g e, bellis tum implicito, expetita v e n i a, conccfla licet pofïea, ferius, dimidio fcilicer poft obitum menfe, adferretur; confultius duxit m i grandi conlilium fuamque fupelle&ilem litterariam na
v i gi o G o t h o b u rg u m præmiffit. lpfe una cum Scarenfi.
E p i f c o p o , Do£L Svedberg, infulam Epifcopalem folenni inaugurationis ritu ab ArchiEp. Enco Beuzclio Sen. ac
cipit 1703, d. 3 Maji. Sed inftabat longior eademque uL
vande , f d gndt fovi m itt ringa amne bar kunnat varit. Ser ock, at lår de m å n , bdldjt uppd främmande otter , gâta theraf nägot tner, an thet i fig f j e l f t a r , och dnma icke ob end f t . M en then knappa tiden, thet mäjladels hvardags C o vßßorium , the mänga och drjkilliga ßfslorna , the (lota mig hårutinnaii helt for• hufvudet. Ofucßeyld a fa utif gor ock illand fitt t i l , kkafom jag hade fa tt en fk n fv u r m i hufvudet, fotn likvift aldratninfi d r ther fallen eller capaheh T är ocljd vara ka rfke, at Momus känner ting b ä ttr e , ä n j a g f j e l f , fre. F ahrfkwldiann.
ultima migratio. V ir ium enim infolito l anguore p r i m u m fra£tus, pleuriticis compunctionibus deinde debilitatus &
d e mu m calculo oppreflus obiit 1703, d. 21 M a j i « ) ; U p - fialiae d. 21 Jun. fepultus & d. 13 Oct. a Collega Cars- Jo Lundio parentali officio honoratus. Ex u xo r e EJifabe- tha Roman , Stockholmienfis urbis Confulis primarii B ir - geri Roman filia natu m i n i m a , quam adhuc Studiofus Upfaliæ 1676 matr imonio fibi j un x e r a t , fuperftes filius Theodorus Norrman, poft d ecennem militiam, edita 1721 jGenealogia Regis F R E D E R I C I & Regi næ U D A L R I C Æ
E L E O N O R Æ , paullo ante obitum innotuit.
§. 4 9.
« ) Ex hodoeporico auto grapho Epifc. Scarenfis, D. J e fo . Svedberg fequentia communicavit Dotn. Mag. Kriös: J a g vil berdtta hvad fo m b a n de i Upfala, då ja g der va r Kyrkoherde. D en vida frdgdade lärde m an
nen P rof\ Laur. N orrm an lag ntt och fknlle d<n J a g beföker honom o fta . A ltid klagade han (ig, at hela det Trnjanßca K rig et, med H ector, Uly [ f is , H elena, i?c. lågo honom i h u fv u d tt och brydde honom , at han intet ku n de hlifva a f med fådana g> iller , huru han arbetade th er emot. H an var f å hemma i H om ero, at han kunde väl m an til få ja fram to a n ver Jer i fönder- J a g tror , ar han kunde honom hel och hållen utantil. A r haß
betänka och bruka K. D avids b ö n , P f po, n . — Feftivum Norrm anno , etjnm nd Theologica (ludia a d m o t o , tuiflTe ingenium cala mumque lu d e n te m , reflatur fequens in N u p tia s Petri La g e rlö f, Poës. Prof. <& E lifib . S ro m a n , Holmiæ d. 9 Dec. 1 6 9 6 , celebratas, ejus E p ith a la m iu m :
Ide cupidinibus nullis penetrabilis olim , I11 quem tela n ih il, nil valuere tu a C y p ri, fa c e s , quem tot dice miracula fo r tnx
Æ m ula at her iis lumina fid eribus, Illecebris adjuta f u i s , adjuta detoris
Gentis imaginibus divitiisque patrum , Defpondere fibi tacitis ad numina votis ;
Ir rita qu<t tn fteis ja m 1 apuijfe n ito s , Elapfamque fim ul prcedam venijfe puella
Dnius in cafttis cetera turba dolet.
Pertceftis tandem vacui faflidia lecti
Qjf* fa tis haud Pallas Pteridesqut levant;
§• 4 9-
Conftac inter omnes, Norrmannum maximis quoque c o rp or is viribus fuifTe inftru&um. Proceritas quidem inrra mediocritatem fletir; fed firmiflïmis lateribus, hu
meris oc pedlore erat præditus. Vultus latior, ferenus, fuperciliis & nafo paullo didutlioribus, oculis cæliis, ore- nis labiifque rofeo colore tin&is. Mentum curta b arba,
I caput
D ulce fodalitium qua quondam nocte di eque, Unus amor fu e r a n t, unica cura viro.
Hanc tandem Aonides Vati concedite culpam, N u n c aliquid vobis fe reperif/e putat D u lc iu s, i r 1 Veßris nunc profert ignibus ignes,
Pontia amatorem queis jaculatur amatis.
ExcuJJit A iujasqtu viro nomenque Poeta Pontificemque (itum Pontia Nytnpba tenet.
S p onfe, T uus ja m vefper adefl, Tibi fervit Apollo, E t ru it Oceano praei potata dies.
N o x oritur genialis huic accommoda Sccna Longior aftivis noctibus una tribus, P a r illi , /im ileis qua ludos dicitur olitn
Fecijfe Alcmeues Jupiter in gremio.
H uc ades y o Hydiencce P ater, dnlcißime rerum, E t tu , eum tenera m atre, Cupido veni.
H uc ades ante omneis , huc o pulcernma virgo , J u r e hodie, fed cras Virgo vocanda joco.
Q uid trepidas refilisque ? tui quid vota mariti , Vota tuis eadem, longius arte trahis?
N ym pha v e n i, niveos que (tuus rojeasque papillas, Lacleolumque viro blandula junge latus.
Huc ades , aut qualis tenerorum mater aviorum D e medio emergens aquore vifa fuit.
A u t qualis P hrygia fpeclata eft vallibus Ida , Vicerat ut pukras pulcrior ipfa Deas.
Cetera quid referam foli memoranda marito?
Ore pio noßrum eß hifce favere Jacrir.
V ivite concordes, Sponfî , florentibus annis, E t maneat feflis cana tenaxque fides.
caput genetivus capillus, canitie progreflu ætatis infper*
fus, vertiebat v). Ad hæc tantæ v i r e s , ut o n u s , cuii fe
r en do v ix fex viri pares f uer int, in (e fufeiperet n o n n umquam, E t e fervenriflimi balnei calore egreflus fubito in frio'ididîmam aquam vel nivem fe conjicere f o l e b a t , idque fibi ducebat falutare. H i n c etjam labores, quibus ala mo x fuccumber ent, toleravit. Ab hora antelucana 11 ad noct em mediam fæpius lucubrationibus fe t r i b u i t , quod cum ei aliquando joco exprobraffent a m i ci , i n e x plebilis l ibrorum heluonis titulo falutantes, illos vicillim furunculos temporis appellavit. Er at quippe in congres- libus & colloquiis familiaribus fermo ejus non gr atus ta nt um & acceptus j fed facetus etjam faleque conditus.
lnge-
M u lta domum proles, vcitturi gloria fe c li, O rn e r, Apollineis artibus aqua P atri.
V ivite aquatis procedant tempora velis V eflra precor, donec f e r a , fe d u na , dies, Quos facro thalamus nunc fœdere ju n g it amantes ,
In portum patrii fubvebat illa poli.
v ) Exprim it h »c effigies, n Car. Bcrgqvifl aere fcnlpra’7 cui fequens epig ram m a addidit J o b . B r a u n e r, Lib. Baro (St Upland. Prov. G ubern ato r ;
M a xim u s ingenio, doclrina maximus. Orbis Lumen bjperborei, gloria, fam a, decus.
H ic ille efl cunctis pariter celebratus in 0» is N orrm annus. S im ilem , patria noftra , dabis ?
Memoriae quoque ejus , nuncio m o rtis percuHus in o p i n o , litre pofuit Alaguus R d n n o w :
01 quibus invidia fu n t celji culmina Pin d i, V e flro s, plaudite , agros nunc beat alta feges.
P la u d ite! Svecana 'Norrmannus gloria gentis, Europa V a r r o , Pindarus , Hillel abeft.
Plaudite ! Is Aufotiias , orientis & Helladis omnes D ivino ingenio ju n x e r a t m u s opes,
Q uas tamen invitus reliquit Apollinis a d e s , Has voluit tumulo uobiliiar.c f i o . Ecce ! hij eheu arfijfe mihi vtfa Camcenct
Upfahs efl , ta n ti dum calet urna viri.
I n g en ium li fpcflemus, quem in admirationem non ab
ripiat! Stupenda & omnem fidem excedens memoria, q ua m tamen ipfe memoriolam fuam appellabat, vaftifii- n io s , quos perlegerat, libros tenebat, & in primis G ram
maticalia linguarum praecepta adeo fideliter, ut nullum in veterum (criptis vitium offenderet, quod non (fatim a n i m a d v e r t e ret, corrigeret & admirabili fagacitate verae k c l i o n i redi tue r e t jt). Teftantur hoc libri manibus ejus t r i t i , quos ter mille fervabat Bibliotheca, ex qua, an.
1707 Upfaliæ fub hafta vendita, haut pauci Bibliothecae Academicae ceflere. Erat autem plurium linguarum cal- lentilfimusj Orientales , Hebraea, Chaldaea, Syriaca &
Arabica ipli in deliciis erant. Latinam ita tenuit, ut tribus tantum verbis ipli, (i fupervixiffet, parentaturum fe dicere folebat 01. liudbeckins, Pater: Ciceronem vidi
mus , audivim us, aimfimus ; cui elogio fidem conciliant editcC Orationes panegyricae variaque carmina Venufino modulata ore. In Graecis parem non habuit. Audia
mus Job. hsbergium, non inficiandum hac in caufia ju
d i c e m : G rxcas, inquit, litteras omnibus Europœis melius intellexit edf calluit. Ita enim exißimo , nufquam terrarum quemquam reperiri, qui de principatu in bis litteris cum Norrmanno aufit contendere. Nec facile crediderim , ullum effe typis vulgatum auElorem Greccum, quem ipfe non viderit, le g e n t, a capite ad calcem evolvent & , quœ in fingulis occurrant, fermonis v itia , lituris abolenda, vel et jam ar
gute , fcite tempe f i v e diEla , non notaverit in memoria non m inus, quam chartis febedis, penitus injeripta ha
buerit. N e vero gratis haec di&a putentur, fciendum e f t , illum , praeter editos hac in litteratura labores, quos lpeciatim recenfebimus, non minori operi, quam novo
I 2 G rae-
•*) Erat en perfpicncin itf vigilantia, ut nemo nilbuc Homerum hunc nlicidn lortnitnjfe deprehenderit, verba funt Notrelii in præfût. laud.
G r æc æ linguæ thefauro conficiendo, manus] admovifte.
D e p r e h e n d e r a t e n i m , quod eruditi n on p a u c i , Stephani- anum illum in multis la bora re, q u a pro pt e r n o n ta nt um e xe m p l a r i s , quod ipfe pofiidebat, omn ia folia fupple- mentis & emendationibus impl ev it ; ver u m e t j a m , cum hæc n o n fhfficerenr, fingulas o mni um a u & o ru m Grae
co ru m çr\aeis fchedulis ma n d a v i t , has fuis loculis , jufia litterarum ferie difpofitis, commif it, t an d e m q u e f n i s t h e
cis & fornicibus, quibus laxifiimce ejus aedis parietes c o n t e g e b a n t u r , indidit. Vaftarn hanc collectionem G o - th ob u rg u m quoque mittere c o g e b a t u r , u n d e , po ft m u l tor um a n n o r u m d e c u r f u m , h e re du m legato Bibliothecae Upfalienfi cefiit & in ea tribus amplifiimis repofitoriis condita f e r v a t u r , alterius Norrmanni curas & o p e m ex- fpeCtans y).
§■ S O .
y ) Falfri igitnr f u n r , quae lep'de adfert N e m e itz, V e rn u n ft . G e
danken über allerhand H iflor. Critifch. u n d Moral. M aterie n, T h . T.
p. S i . In Upjhl lebte zeit der C A R L des iv.ten Königs in Schw eden, ein P r o fe jfo r , nennen Laurentius N orrm nn. D ie/er h a tte , als ein in der Greichifchen fp ra c le fehr erfahrner m a n, über die 50 J a h r an einem G lns- fa rio G r den gearbeitet, und zu dem Ende auch, als er bereits P rofejfor w a r , a u jf erlaubniß der K önigs, verfthiedene Reifen in T eutfchlanJ, Hol
land, England un d Frankreich gethan , um f i e l m it ändern Gelehrten dar
über zu hefprtchen, und fein ll'tr c k deßo vollkommener zu machen. Sein tinger Athener Son aber lieji (ich zum Soldaten werben , nam diefes feine V a
ters M anufcrtpt nfbfi vielen ändern papieren m it f e b in das Corps de G ar- de und machte Fidibus daraus. — l>r autem co n flet, q u a ratione Studio»
fo ru m fe aufcultontium opera ad hoc inflitutum ufus fuerit N o rrm a n , v u s; titulos dabimus nonnullorum ind ic u m , qui in laudata colle£iione adfu nt , m anu ipfius exaratos. 1. Index Thucydideus a me inceptus iV continuatus ah initio ad librum 11J. <£? finem orationis P latdenjtntn, p. io$.
unde reliqua libri te r tii fecundum editionem G raco-Latinam Henrici Stepha
ni adnotavit Nicol. Q y iftfo n , Gothi, libri quarti idem Qvifljou isf M ich a i l Frodelinns Petrus G rife Helfitigi. V. Jacobus H il den iu s, Fenno. V I . D aniel Toll ft en H elf. L aur. O je r . H c if V I I . Ifra è l N ejftliu s , F jerdh.
i? 01. Thclans, A n g . V111. A n d . Victor in u s, V -G otb.^E ricus F o rs, G eftr.
§• 50.
Procter varia carmina a) h tec ab iilo in Græcis edita lunt :
I, ’Aptçhiïa ?Yircçcs 7rqsaߣVTiY.cg 7içcs , Æ H i Ari*
fliàis Rhetoris Adrianenjïs, nomine Legatorum Graeco- rum ad Achillem Oratio. Lour. Norrmnnnus de codice mamifcripto dejcripjit ac eäidit, verßone Latina brevi- busque notis tUuft ravit. Upfaliæ 1687, impenfa inrer- p r e t i s , p er Henr. Key fer , pagg. 64. 8:0.
I 3 Di-
Ouando vero meus index itec omnes voces, praterquam ab initio libri tertii, complectebatur & ad editionem Graeam Stephanicam concinnatus erat, ideo nova cura atl exemplar Graco-Latinum coeptus eft index libti primi it3 ad f.nem p erd uctus, exeunte metife Juti, an• 1696 in procinctu teexteros itineris. Poßmodum etjam aceeßit index libri fecundi fo3 tertii ad rtii mei ad TCicC.utoc 214 c. cum variis lectionibus Henr. Stephani & emendationibus
< jyc}\ccçtv.ccis Francifci & Æ milii P orti, ex editione Fraucof. ou. ijpq. fo l.
Cui labori pod lentas integri quinquennii moras colopkonem tandem impone*
ham an.
N o v. 12 d. Sat. — 2. Index vocabulorum in ßoerqdi%cis A rifto p h a tiis, per P etr. Chrifiierninum H'eßtn. fed, dum ille annos aliquot cunctaretur, interea index alius per folutas fihedulas confectus eft. — 3. In - dex vocabulorum ( non omnium ) qua in binis Æ fchjli Tragœdiis, A g a . memnone & Cboeploris, occurrunt, confectus a Dan. Danfon Lundio , Suderm. an. if y i. — 4. E x Euripidis Phcenijfis, Medea ly Androm ache, Tragœ diis omnia fere ( immo defunt plurima ) excerpta vocabula & in hunc indicem collecta, ubi videbantur mereri vel minimam öbfervationem, per Ge
org. H el/tngium , fViburg. A . l f y i , tempore vernali. — 5. L1£iM V sis ro cs v e Ç tR o ts A çs^cÇtocvÿs. Usque ad verfum 1200 progrejfns eft Sveno Laurelius , O. G . ad finem d. 3 J u l. i6$p. — 6. Index in litteras v J 0
5 % > ^ ) a > ex Luciano, ufque ad §. 7 cap. to Timonis M is , ify z ad ID in log. D eotum X X excluftve. — 7. Alius index fine titulo, ex Mofchopu I» , Tbotna M agiftro, Lacapeno , aliisque Criticis collectus. L u * cinutim Sverice converrifle N orrm annum , perhibent Collectanea Cefiana ; fed tjr.o a n g o re incertum.
z ) E x his tantum notavi: I. In D i/f. Andr. Simonfott 0. G . de E x . peditienibus C ruciatis, fe 1'iarf. 1687. 8:0 Eleg. — 2. Epicedion M . Ola*
v i Odkelir , S. Theol. Prof. Dorpatcnfs defignati, îdSH d. j OHtanis erepti. P p fa li* 4 :0 , ckgis. , rebus Hu~
Dicata eft h ac c Arißidis editio Claud, Râlamb, L. B. R e g n i Sveciæ Sen. & Praefidi, qui codi cem mfcr. ex q u o p e ti ta, C o n f t a n t i n o p o l i , ubi Legatus ad M UH A M M E D E M I V fuerat, fecum in patriam tulit, Râlavibianum i d c i r c o di
ct um Sc in Ben%eliano mfcr. Graecorum Biblioth. Up fal . C a t a l o g o , Hiftoriolæ noftrae in fequentibus i n f e r e n d o , accurate defcriptum. Hujus v e r o copiam ope Laur. Scbul- t i i , L. B. Brodiro Râlamb Claudii filio a ftudiis pr aef ecti, fibi fa£Vam fuilfe in praefatione ad juventutem A c a d e m i cam m e mo r at Norrmannus. T r a d i t i bi d e m , fe Gr aeca
r u m litterarum Profelfioni admotum de idon eo q u o p i a m feript or e in ufum juventutis e de ndo cogitare ccepiffe , t a n d em qu e h u n c , antea nu mq u am v ul ga t u m , fuo acre publ i can du m fumfiffe. Verfio Latina a latere textui j u n £ t a , ad pag. 46 progr edit ur . In ma rgi ne rextus n o n nulla annotata, tum eruendae verae Ie£lioni, t um i n d i c a n dis Poëtæ verfibus c o m po f i t a, quos O r a t or vifus eft re- fpexifie. Notae per br eves a pag, 45 ad finem.
2. ’Açfthiïs xotTcc tuv f y a c s f & w , Æ /ii A riß id is in ineptos ju tiles Sopbißas Orc-iio, Prcefide, Editore in ter
prete Laur. Norrmmino, p. p. Jonas O. Srôm , A n - germ annus. & Pet. J . E e k , Ner. Upfaliæ 1687 p e r
Henr. K ejjer, 8:0. a pa,g. 64 ad 162.
Dicata filiis Claudii Ràlambil, Achat io , Johanni Sc Bro.
dero, L. B. ex eodem quippe codice, ac pr i o r , deferipta.
Praemittuntur bina Præfidis epi gra mma ta Graeca fubita- n e a , alterum in A riß id is O r a t i o n e m , alterum ad Re- f po ndent em. Item Laur. E lingii ad eundem et jam Grae cum. Excipit O r a t i o , cui ex oppofito r e f p on det verfio L a t i n a , ad pag. 1 1 8 . Occu rr it i b i Æ tii A rißidis v i t a : ex Pbiloßrati de Vitis Sophiftarum Lib. If. IX. G r æ c e Sc La t ine ad p. 1 2 9 . T u m annotata ad vitam A rißidisy d ua
r u m tantum pagi narum. Pag. 132 judicia v et er um de Ariflide R h e t o r e , etjam Graece Sc Latine. A pag\ 143
ad 161 annotata ad Arißidem. Ultimo emendanda &, ad
d e n da ad p rio rem editionem Anßidei opusculi, unius duntaxat plagulae.
3. 'Açi5?ià'& r s y y d v PY]Tcçr*tov ct. 77eçi 7rcKiTiv.$ Acyn. Æ lii A r iß id is A i tiiirn oratoriarum Liber prior de dittionc ci
v ili. Prceßde, editore U' interprete Law. Norr manno, j). p. Jacobus Carolus Engeld alius, Sud er m. Olaus Sviarceus, Rosi. Upfaliæ i688> per Henr. Keyfer, 8-0 a pag. 162 ad 328.
Ad editionem Aldt M anutii Romani, ante annos CXCVII, cum XII Rhetoribus aliis, Græce Venetiis publicatam hanc fuam adornavit,ira tamen, ur emendaverit meliusque diffinxerit textum locaque & teffimonia Arißidi ufurpa- ta inveftigarit. Verfionem Latinam proprio marte d e
d i t , cum Guiliehnum Cantcrnm, Orationum Arißidis in
t e r p retem , de limplici oratione iibrum tantum Latinum feciffe exi ffi maret, quem et jam nullo modo comparare potuit. H æ c docet praefatio 5 pagg. Sequitur tum tex
tus cum annotatiunculis marofinalibus & verfione e regio- ne polita. Vitia typographie? ad finem una pagina cor
rigit. N o ta s v e r o cum libro de di&ione fimplici promit
tit. Ultimo emendanda in orationibus Arißidis unius folii.
4. Açt&los T e y v w v FrjroçiKwv ß. 7reç'i dtyeÅts Acya. Æ lii A rißidis A rtium Oratoriarum Liber Secundus de dieiio- ne fim plici, R. A n d r% Bol ino. Ner. Up f. 1688 > Sto, a pag . 328 ad 418.
Ea dem ratione editus , ac reliqui. Confummatæ vero huic opufculorum Arifli deorum per diflerrationes publicas editioni hunc titulum adjecit Nonvianmts.
A ç îfliiïiS P VJTOÇOÇ h c y c i èvO. Ct. 7S(-€(xßevTlK0S 7rçcs As u . ß , y.ccToc Tcov ï^ c fiy n fj.h m . Tti civrü ß iß /u c t övc. ct. 'AyiK-
Treçï 7r0KiTiy.it A cyn. ß . 7is(H ciÇeKts Key a. Laurentius Norrmannits Orationem Arißidis utramque de codice inanufer ipto duos que artium oratoriarum libros de ve tu-
f i a
fla eaâemque unie a editione A l dina defcripflt, c did i t , verjionc Latina notisqiie necejj'ariis iliu ftra v it, a. 1 6 8 8 .
U pfalæ ap. Henr. Keyfer.
Da editione Norrmanniana o p er u m Ariflideorum conf. A&a Eruditor. Lips. 1689, pag. 58S. Tenzelii M on at l . i n t e r red. 1690, p. 165. In praefatiuncula i n d i c a t , fe fruAra p r i m u m orati onum edi t or em fefe v en d i t a f l e , edo£t um quippe poflea ab Elia Obrcchto, Camerarium an. 1535 Ha- genoæ eas olina evulgafTe. Sed & altera vice Balileæ, inter reliqua ejusdem auctoris o p e r a , Latine r e dd it a Au
dio G. Cantem , an. 1566 8:0. per Petrum P e r n a , T . 3.
p. 562 prodiifle i g n o r a v i t , quam edi tionem Bibliotheca Upfalienfis poffidet. EA ver o laudatæ praefatiunculae dup- plex edi ti o: p r i o r l oc up le ti or , qua t y po g r a p h o s m o n e t , ne fe infeio Ariflideos labores rccudant atque Amul r o- gar, ut veteris interpretationis A lexandri M enandri R h et o r um Abi copiam f a c i a n t , una cum M eur/ii in M e
nandrum curis , quas adhuc in Trctpußvsu nv) alicubi de- lirefcere exiAimat. Altera dimidiam pa rt e m ab hac a m putata eA. Vide Celfii Hilt. Bibiioth. U p f a l p , 124 fq.
ubi etjam obiter o b f e r v a t u r , Norrelium in vita Norrman- m , e collectoribus A ctor um Li pfienfium, qui idem 1685 pag. 385 n a r r a n t , deceptum affirmare, A ldi na m A r iß i- dis rsyvMv YyjTcçr/.jov er.&cnv unicam ante N or r manni unam fuiffie, cum t amen uterque ejus liber, Hermogenis Arti Rhetoricae fubjundtus , Graece Ar gentor at i p e r Ricbelios fratres i ç ç 6 8:0 p ro d ie ri t , in Bibiioth. Acad. Upfal. et jam obvius. H a n c obfervatiunculam , leviffimam fane, nec immodcAe p r o l a t a m , ceu turpe t e m e r i t a t i s , u ß h e -
xfiiccs & 'Actv.orSelccs exempl um excepit Norrelius & in prae
fatione ad Diatypofin Academiar um apud Judaeos» 1746 Upf. in 8:0 edi tam, conatus eA acriter refellere. R u b r i cam editionis Upfalienfis adferr, quæ tamen nihil p r oba t al i ud ,q u am Norrmannum ead em, qua ipfe, erraAe chorda.
