5, v D I S S E R T A T I 0
D E DIFFICILI PRETIORUM VETERIS ÆVI IN SVECIA ÆSTIMATIONE,
Q J U A M
VENIA AMPL. O
PR Æ SID E
M a g . ERICO M.FANT,
H IS T . PROF. R IG . ET ORD. SOC. REG. SCIENT. UPS, ET ACAD.
RSG. L IT T . HUM. A N'TIQU . ET HIST. STOCKH. MEMBRO.
PRO GRADU
•p. p .
CAROLUS FREDR. AROSENIUS,
St i p. W r ï d. d a l k c a r l u s.
IN AUDIT. GUSTAV. MAJ. DIE VII MART. MDCCC.
H. C.
r
U P S A L I Æ ,
LITTERIS JOH. FREDE, EdMAN, REG, ACAD. TYPOGI.
V IR IS PRÆ CL
M ag . E R I G O
Sc h o l æ T r. Ar o s i e n*i s Re c t o r x
A FFIN I IN D U L G E N T ISSIM O .
&
M a g . D A N I E L 1 AROSENIO
A d I d e m A t h e n æ u m C o l i . £ c j æ Supr.
F R A T R I D I L E C T I S S I M O .
St a ttrib u t offero futur*m u ß t rnlum, fed animo mio [olatium*
TAROLUS FR, AROSENIUS.
D E D I F F I C I L I P R E T I O R U M V E T E R I S JE V I I N S V E C I A / E S T I M A T I O N , E.
■ T ■' 11 qgf r . . . . I — r — I
§ • * •
J / ires h o m i n u m , u ni cum naturae p r o d u &i o n es p rot ra-
* h e n d i atque hu ma nis ufibus i m p e n d e n d i a dm ini cu
l u m , a d e o qu e etiam ear um aeftimationis f u n d am e nt u m p r i m u m atque o r i g i n a r i u m , imo conftantisfimum esfe, cut vi s p ar er e arbit ramur. H a r u m in res applicatio L a
to ru m vel Operum nomi ne veni re f v e v i t , atque fecun
d u m cert a t empor is intervalla dispertita Opera Diurna ( D a g s v e r k e n ) appellari folent. bine his fruftra nat u
r a m de necesfitatibus tuis follicites, adeoque Temper &
u b i q u e f u m m æ necesfiratis, par it er & fii mmæ pr et i i c o n î t a n t i æ me ri to judicantur. E o r u m fru£fus o mn i a f u nt , quae necesfitatibus humanis i n f e rv i un t; fed aîiæ funt res c i r c u m d a n t e s , quae m a j or e m m i n o r e m v e efficiunt h o r u m effe£tuum copiam. T e r r æ , cui O p e r a i m p e n d u n t u r , fi- t u s 3 fertilitas, Climatis atque tempef tatum indoles eam in la bore s h o m i n u m efficaciam h a b e n t , ut eade m e or um memf ur a in diverfis locis adhi bita di v e r f a m f r u f tu u m m e n f u r a m pr oducant . In regionibus ex. gr. Sveciae M e tall i ci s, ubi ad fuftinendam incolarum vit am t e rr æ p r o v e n t u s n o n fufficit, frument i t o n n a , ob lo coru m i n t e r c a p e d i n e m & transferendi difficultatem, mul to carius v e n i t , qu am in reliquis. A n n i etiam tempeftas in causfa e ft, cur i d e m labor t erræ impenfus d i v e r f u m ejus p r o v e n t u m diverfis temporibus p r o d u c e r e val eat, e j t r q u e f u f ti n en dæ h o m i n u m vitae necesfitas pret i um ejus in m i n o r i ejus p r o v e n t u necesfario augeat. , A o n i s , quibus
A t an«
i nno na e penur ia eft, du pl o carius v enu mda ri folst, quam quibus abu nd ans fuerit ejus p r o v e n t u s , licet fæpe n u m e r o in polt eriori cafu plus laboris vel o p e r u m e i d em fuerit i m p e n f u m , & in recenti adhuc m e m o r i a eft, t o n - n a m f rument i an. 179a X L V thaleris cu pr ei s, a n n o v e r o 1799, feu f e pt e nn io p o f t , du pl o majori p r e t i o , XG videlicet t h a l e r o r u m veniisfe; ad quam q ui de m d i ß e - r e n t i a m mul tum m o m e n t i attulisfe videtur mo n et æ in- conf tanti8, p l u r i m u m ta me n m i n or fegetis copia. P r e t i um autem O p e r u m d i u r n o r u m cum p r et i o r e r u m , q u a s p r o d u c u n t , haud pari pasfu ambulat. Den ci e nt e q u i p p e a n n on a plures o p e r a fua v en d er e c o g u n r u r ; pauci o
res autem e a de m c o m p e n f a r e p os f unt , unde n u m q u a m int e r p r e t i u m a n n o n æ arque me rc edem laborum eade m eft p r o p o r t i o .
§•
Si o p e r a d i u rn a me rc imon ii s vitae necesfariis corn- p en far i p o s f e n t , videlicet f r u m e n t o , h a l e ce , f e r r o , cet.
n o n opus f o r et f igni s, laborum r er u m q u e pretia reprae- f e nt a nt ib u s; fed f r u m e n t u m in Up landi a, haleces in Ba- h u f i a , f errum in W e f t m a n n i a occur runt , f i m e metalla, d u r i t i e , r aritate atque levitate confpicua, o mn i t e m p o r e
• d i ndi canda haec preti a fuere adhibita. E o r u m aut em copi a diverfis t empo ri bu s longe disfimilis. e. gr. ante det e£lam A m e r i c a m , adeoque pretia r e r u m mi r um q u a n t u m ab ho c t e m p o r e au&a funt. Summa autem h o r u m M e t a l l o r u m , apud quamvi s g e n t e m o bv ia , eximium in p r e t i a r e r u m h a b e t influxum. Si ex. gr. t e mp o re R e gis Gußavi I m i fr ument i t o n n a X V I I I thaleris cupreis v e n i e b a t , nof tro v e r o aevo X C ; hoc mi ni me p r o b a t , ma j or en t p r i o r i t e m p o r e f r u m e n t i copi am fuisfe; fed
I m i n o r e m pecuni arum. E f t o, q u o d v i n o comb uft o c o n f ici en do n on rantum annonae h oc t e m p o r e i m p e n d e b a t u r , qu odq ue T h e æ , CofFeæ, S ac c h a r o , T a b a c o i m p o r tandis non tantum fumt uum i n f u m e b a t u r ; t a m e n p a n n i q u od li b et g e n u s , cerevifia, lupulus cet. ab exteris r e q u i r e b a n t u r . D a n tu r g e n t e s , quae o m n i a , quæ vita neces- f ar io poftul at, fuo i pfarum in finu i n v e n i u n t ; aliae, quae nullo m o d o fine aliarum fubfidio his ulibus f ubvenir e p os f unt . Sic ex. gr. Svecia Sale, q uo o m n i n o carere n e q u i t , o m n i n o eft privata. Ad f upp len du m igitur h u nc d e f e & u m , cum m e rc i mo n i a exteris c om m u n ic a n d a n o n fufficiunt, refiduum n u me ra t a pecunia c om p e n f a n d u m e f t , quae intra gent is p omœ ri a ex qualibet ma t er ie con- fici poteft; ext ra aut em n on aliter repraefentari, quam m o d o apud alias g en tes c om m u n i t e r recepto.
§• 3-
Tn c o m p ar at i o n e i n t e r M o n e t a m p lu ri um ge n tiu m înftituenda p o n d o argenti ei i m p e n d vu lg o ufurpatur.
Si ex. gr. t e m po r e Gujiavi l:7n i thalerus imperialis d u o bus argenti l ot honibus conftabar, q u e m a d m o d u m nu nc con ft at ; thalerus imperialis antiquus ejusdem pr et i i e r i t , ac n u n c eft. Sed verus argent i val or ex pretiis r e r u m p e n d e t Si ex. gr . t onna frument i antiquiori aevo thale- r os imperiales duo pretio aequabat; hod ie v e r o q u a t u o r , p r et i u m argenti di mi di o eft diminutum. Sed d iv erf a eft in diverfis regni provinci is annonae caritas, adeo ut in
t e r p ret i um ejus u n o anno in V e r me l an d ia & altero in Vef tma nn ia o m n i n o non valeat comparati o. In cenfum etiam venire de be t cujuslibet a nni ferti lit as, quam nifi p er f pe &a m h abea mus , vacillat penitus o m n e c o n fe re nd i ftudium. Ii e ni m anni foli i nvi cem c o m p a r a r i posf unt,
A 3 i a
in quibus fimilis fuit t e r r æ p r o v e n t u s , q u e m , defieienti- bus ex vetuflo aevo calculis, difficile o m n i n o erit in- dagare.
§• 4-
Monetae e t i a m , qua pond us & m e n f u r a m , incon«
flantia & infinita p r o p e m o d u m variatio haud m i n i m a m h o c in n eg ot i o creat difficultatem. Antiquisfimis t e m p o ribus a rg en ru m in commerciis ufitatum p onder i fubjicie- bat ur , adeo ut o mni s n u me ra n di ratio M arcis i. e. X V I L o t h o n i b u s , O w , qu ar u m V I I I fingulas marcas conficie
ba nt atque Solidis, q uo r um iterum V I I I fingulas aequa
ba nt o r a s , abfolver etur . Senfim autem Monetae v lor m i n u e b a t u r , adeo ut inter penfam & numeratam p e c u n i a m e x o ri r e t ur differentia & usque ad X i l marcae p e cun iar um uni marcae a rg en ti puri r ef pon der enr . T e m p o r e Regis Gußavi l:m i cudi coepti funt rhaleri impeiia- les, ejusdem p ond er is ac h o d i e r n i , d u o r u m fcilicer a r gent i l o t h o n u m , q u o r u m fie V I I I ma rc æ argenti refpon*
debant. Hi iterum' in marcas q u a t u o r , quarum fingulae o£to oras c o m p l e & e b a n t u r , d if linguebant ur ; fed fub i m p eri o Gufiavi Adolpbi mo ne t a C upr ea i nd u c e b a t u r , q u a r e tri plex exor ta eft n u m e ra n di r a t i o, pe r thaleros cu*
p reo s, argenteos & imperiales. Prteterea e xt e ro r um M o netae, ex. gr. F lo r en i R h e n a n i , N o b i le s Angli e r a n t in u f u , q u o r u m valor ex p o n d e r e illorum foïus definiri potuit. E g r e g i u m hujus rei Spe ci me n, qua aevum JR.
Gufiavi 1:mi haud ita pr id em edidit Cei. Hallenberg, io q u o ad h od i e r n a m p e r imperiales c omputandi r a t i o n e m , fin gula t um o bt i nen ti a, tam r e r u m , quam n u m n . o r u m pretia revocantur . R e f po nd eb a t autem imperialis Gu - flavianus tribus cum dimi di o marcis o r t u g a r u m , feu X L
♦ ) O ( ♦ 7
fchil li ngis monetae h o d i e r n æ , c t q u e pecuni arum er at ra*
ritas, ut dece m p r o centenis fcenoris loco r e d d e r e n t u r a).
§ S*
I n Conftitutionibus Academicis d e an no i6$ f m e n- rio fit, i : m o Tbalerorum Uncialium idque r a m um feme!.
H i i mper ial ibus noftris T ha l e r i s r e f p o n d e r e vi de ntur . 2:0 Tbalerorum fimpliciter. H o r u m t e m p o r e R. Guftavi Adolpbi val ore m XI I hodierni s thaleris Cup rei s r ef po n - disfe novimus. H i n c X X X t h a l er o r u m fumtus Philofo- phiae Candi dati s in p r o m o t i o n e faciendi, r e f p o n d e b a n t X X thaleris imperialibus. 3:0 Marcarurn, q u ar um I V o m n i n o T h a l e r u m conficiebant adeoque fingulæ tr es t h a l e r o s cupr eos feu VI II Schillingos preti o aequabant.
Si v e r o ex aliqua conftitutione p r o ba r i posfit, m a r c a m h o r u m t e m p o r u m , I X noftrae monetae marcis cuprei s r e f p o n d i s f e ; ( eq u it u r, thaler um IX t h a l e r o r u m val ore m n o n fuperasfe. 4:0 Solidorum, Svetici ôrr> q u o r u m X X X I I T h a l e r u m conftiruebanr adeoque fi unus T h a l a - cus X I I, S chi l li ng um ; fi v er o I X , n o v e m oras valore e x p r i m e b a n t . Cel. Arrhenius autem in Hifioria A c a d e miae Upfalienfis p. 41. nor. h. no s edoce ri poftulat ex E xtra S l a f Râdspretocolïet d. 10 Mars 1749» quod p e r t h a le ro s in Regi is Conftitutionibus Academicis o c c u r r e n
tes
a ) L åfta annonjr, tempore G u flavi I:m i, X L V m t o n n a s , nr ftr o v e
r o X V I I ; ; T o n n a Bu t y r i X V I p on d o con tin e b an t. E x c o m p u t a tion e C ei. B allen berg T o n n e f r u m e n t i u n o Im p er iali , p o n d o N a u - tic u m ( S k ep pu nd ) ferri cufi ( S t å n g j ä r n ) qu inque imperinlibu* c u m d im id io & p o n d o N a u r . Cupri O fto thaleris imp. c u m X V I (chll—
Jingis veniebant. Sex Modii frumenti ( Skeppor ) in V e ftr o g o r h ia u n i î o n n r refpondent. En K arpe S a d in Fin!ondia S*x contine»
S v e c i e m o d i o l o t ( K a p p s r ) , »
tes int ell igantur Imperiales. In i n f t ru me nt o ve ro p a r ti tionis her ed itat is , a L. B. Emundo Gripenbjdm an. 1673 r e l i & æ , quod fuperefl in Colle&ione Celjiuna Bibliothe
cae Upfalienfis Vol. X V III Fol. expresfe dicitur thale- r u m imperialem V T h al er o s cupreos valore sequasfe, t ha l e r u m a rg e n t e u m v e ro tres. P ro p o rt io igitur thaleri
• r g t n t e i a d t ha l er u m i mper ial em tum temporis fuit 3: 5 .
