RUIN A C Η ALI FA TUS BAGDADICI.

DE

RUIN A C Η ALI FA TUS BAGDADICI.

DISSERTATIO ACADEMICA

"/ 11 "—■—"~

CUJUS PARTE Μ PRIOREM

CONSENSU AMPL, FAC, PHILOS. UPSAL.

F. P.

Mag. CHRIST. ER. FAHLCRANTZ

ST IP. JBIELKIANUS

ET

JOH. AXEL. ORBOM

3MED ELP AD O

J EMTLANDUS

IN AUDIT. GUST. DIE ΧΙΙΣ DECEMB, MDCCCXX.

Η. A. JM. S.

U Ρ S A L I JE

EXCUDEBANT REGIA: ACADEMIiE TYPOGRAPHI.

J

IN

5ACRAM REGIAM MAJESTÄTEN

ΑΙΑXIMAK FIDEI VIRO A CONSILIIS JUSTITIAE UNI

REGII ORDINIS DE STELLA POLARI EQUITI

CAROLO JOHANN! ÖRBOM

Ρ A T R IT Ο C Α R I S S I Μ Ο

Pia 8ζ grata mente Semper colendo

S ACR ü Ät

volüifc, debuit

Axel Örbom,

BRUKSPATRONEN

HOGÅDLE;

■

''

5

herr bau Wim..

Min Vördade Morbror

tacksamt och vordnadsfullt

tillegnadt

4

ÄXJEL ORB OM»

konungens

trotjenare majoren, hogådue

HERR AND, GUS T. GRSOM

samt

majorskan hogådla

fru CHRIST. JULIE ÖRB'OM

fodd Μ ig ΜjKWZ WS

Huldaste Foråldrar!

Emottagen med vanlig godhet detta 'offer, som tacksam¬

heten och vördnaden för.. Eder ' nedlägger; det är denna öfvertygelse, som Ijuft tillfredsställer

Eder

lyclig.s te Son

Axel

RUIN A CHALIFATUS

B A G D A D I C I.

fA·*"f^ •^2—Λ—J |V—^ V—AJC\3[ ^jfo fXÄ

Abulfeda

quid unquam exhibuerit Hiftoria, magis fplendi.

dum, ftupendum prorfus, quam ipfa orientis Islamismi

prineipia fummique lmperii Moslemici origines et prima

fata, nefcio, an multas praebeat periodos, quae mentem

uberiore erudirionis materie allieiant, dele&ent, ditent,

quam illa, quae cafus exponit, quibus fenfim labefa&atus fun-

ditus tandem fubveriüs eft Thronus Chalifarum, facilis

dubito. Dignisfima, quae Hiftoriae imperii Romani con-

feratur. Hinc virtus libi confcia, quae ardua quaevis ten-

tans et moliens, moderatione vi£trix, faftigia tener; il-

linc facer furor, qui fubiti inftar terrae motus, omnia cor- ripienris, terrae faciem vel uno die mutar. Quae ^per fae-

cula latuit, vixit et fuccrevit, invicli ignis materia jam

uno fulmine coelitus vel inferne accenfa, fulgura fulgiira gignunr, donee novus repente enafcitur rerum ordo, quem

naturam tranquille agentem vix faequlis parituram credi-

deris. / At nil in terris aeternum. Opera mortalium

mortales deftruent. Ünus fuperftes et vi£tor Genius

humani generis, aequo pasfu pregrediens, formas omnes

rumpit antiquatasj Roma rnit, ruit Bagdadum.

Innumqri quidem fcatent HiftöriieGhalifärum fonres,

•a Fsrfis et Arabibus semulo ftudio eruri, quibus nimirum

iblenne quondam er necesfariuai fere doétrinse infignio-

ris ipeeimen habe bat nr congeftio Chronjci ab iniriis

mundi ad fuum usque aevum perducendij fumma vero Hiftoriae elementa diu fruftra requires, nam paucis, alio ordi-

ne quam annorurn opus esie videbatur. Qua culpa ne quidem

omnino ca re η t nobiiisiimi, _quös mihi adire licuit

Δ hül¬

fe da, Abulfaragius, Elmacinus, quamquam- meriris, qui¬

bus ciuent, aliis minirne detrahere velim. Quare fi au- fui juvenili, praecipua, quae excidium imperii iagdadici

maturaverint, fara, ferie Hi'ftorica difponendi, haud faverit fuccesfus, aufus ipfe ^tuam B. L. ne dicam approbationem,

conniventiara fairem merearur.

Hiftoriäm Chalifatus Hiiloriarn iimul ruinte ejus rne- riro dicas, quam brevisfima enim orienti ftorentique rem¬

por a concesia ; quare ad origines imperii ornnino rede- updum. Praeter externos enim, quibus tandem fuccubuir,

caius, h is potiora me η rem Hiftorici requiiunt et exercent interna hujus ruinte principia et femina, quae nempe in intimo Islamismi chara&ere er natura delitefcanr. Selma-

no enim ex fragmentis doflrinae Chriftianse ^et sd fpe- ciem.ejus externam Islamum (truenti non licuit operi fuo fpiritum indere fanålum et ftibliinern ilüus, quam tunc cer- te non deferuisfer> religionis. Hoc voluit, hoc egit Mu¬

hammed, ut Thronum conideret in rerris aternum, quip-

pe qui coelo affixus, aeternis et intimis, qute hominum

animis infunr, voris et deiideriis inniteretur, Unicum

vero, quod in terris obtinear, regnurn divinum, jam con-

") Abu Abdallah Selman al Farii, 1 ibernis Muhammedis; ex

Judaso Chrihianus, tandem inter fumrnos Moslemios habi-

tus; de iilo dicitur, quod 1_a_u. d'Herbelot

ρ. 3<5i.

3

dirurn esfe, ^et neminem alia fu η damen ta jacere posfe,

quam quse ja£h erant, hoc Muh'ibedem fugisfe, quis

m »retur? Ac _quanta culpa, quanta poena in Sacris ludi-

tur et Divinis, horrendum in mod ^um conteftata Tunt Imperii Muharntnedici ^. fata, aterno, quocf a fe exftru-

£tum credidit, fal i o in ararn abeunte, juge fanguinis Ha¬

ie hem it ici toner» te foedandam.

Primo Ch a li fa tum crefcentem eulminantemque bre-

visfimo ex or di o exponarrsus, deinde exci<iium ejus all- quantulum fufius pertra&aturi. Tantilltim propheta de-

cedens novo itnperio virium tereilrium reliquir, ^{ut non} riifi

miracuio crederes ta 11 fundarnento regnum vei mediocre fuperilrui. Prserer urbes enirn fic di£hs Propheticas, Mec-

cam arque Medinam ^, et aliquot demum fpaiTos Arabia

vicos, ceterum ab infeitisiirnis Corand hoftibus occirp&rae,

tota fpes in armis repofira erat, armis vero, qualia vix refringunt humanae vires, non refringunt ^arma, nifi pari

virtute, fanaticam intelligo et quaii divinam, a£ia. At

ii vel uno die citius obierir Muhammed, non vero abfimile ed, Asvadismo cesfurom fuisfe Islamismum, Asvado +) jam potiorem Arabia? partem tenente , quando perfido ferro

occubueiit. At Amruo Chaledoque primis ariginem debet Imperium Chalifarum. Heraclio enim ad Mutam cum

centenis armatorum millibus fufo a parva Mosiemiorum

manu, duce Chaledo, huic, gladio Dei a fuis nominato,

cesfit Syria, Chaideca-, Mefopotamia, Media. Amru,

tentorium ***) apud Mesram fixo, Aegyptum Chalifis

tributariam reddidit, Hierofolyma quoque, Alexandria, .*) Abhala ben Caab du-I-Chemar, vulgo Asvad-eh Anfi, A-

bulfeda i. 198.

Χαλεπός, ^cv hsyaat μαγ^αίξοιν ra Θεα. Theophanes ^pag. 287, 5,**) lat, tentorium, noiaenf urbii ab Amruo jux*

ta Mesram conditav Abulfeda 1. «46.

Pcntapoli, Barca, Cyrene et toro ad hodiernam usque

Tripoün littore potnas. Saad demque fplendisiim.am Chos-

rois Thronum evertens, Perfiatn novo regno addidit,

JVlodaina vero irnmenfos Sasfanidarum rhefauros _reporta- vit, ilmplici Araburn ingenio puroque enibuiiafmo inimi-

cisfimos Quae ornnia Cere fub Gmaro, qui primus Prin-

ceps fideliurn Calutari coepit, vix decennio poit decesium

Muharnmedis peraclo, geda Tunt. Chorafanam et Magreb

ad Ceutam usque ChaliCatui addit Ochmanns, primus li- le, quem Tibi viclimarn popofcit vefanum, quod jam fu-

per rumulum Muhamrnedis accenditur, odium. Solis

JHaschemiis facrum succedendi jus dcberi, ciamitant Ali,

Arabia et Chaldeea _{; at} vmdl&am fangmnis Othmanici ilagitant Moavia, Syria et Aegyptus. Ali ficariis fuccum- bit, seternas invidiee fignum; devotisiinkis cultus et dirae

exfecrationes cineres ejus exinde quaü aemuio ardore cir- cumftrepunr. AtOmmiadae novurn Darriafci Collum tenent et recenti indies Alidarurn ilrage cornmuniunt. Caedes Hafa-

ni ^et Hufeini seternum odium obCignant. Quo abiit jam prima Islamismi indoles, quum illrpi Muhammedic« vix

Medinae afylum pateat, er Coranum Principes Cideiium im- punepedibus calcent ** ? Attamen imperium ^suum exten- dunt, in hoc faltem primo Islamismi confilio congruen-

ter agentps. Trans Oxum, trans Tajum et Rhoüanum engitur Raiat el Eslam; paver ipfa Conflantinopolis.

Verum turbae immanes regni praecoidia vexant; clamirat fangvi's Alii vindicram poscens, quem Omar vano ftudio expiare conatur ***). Praeter Alidas furgnnr ^et alii ex ftirpe Haschemitica, ongines fuas vendirantes. Imminet

a Chorafana Dynaftias Ommiadicse exitialis dies. Muham¬

rnedis, pronepotis Abbafi, figna fequuntür innumeri. Ri-

*) Elmacin. _p. 26. Abuifeda. I. 234.

**) Elm. p. 62. 102.

***) Elm. _p. 90,

===== 5

xantibus ^casca invidia de principatu Ibrahimo et Merva-

no, Thronum· confcendit jfilius Mubanimedis, Abdalla, Sanguinarius *) merito cognominatus, propter horribi- lem, _{quam cx genere} Ommiae exegit Haicheaäii fanguinis

vindi£Um **). Vix unus fupereit, qui in remotisiimo imperii anguio capuc attollere audeat *·*).

Tenent igitur Abbasiidse Chalifarum, et facris prat- Tunt et Corhb<r, exciuiis irerum Aiidis, jufta Muham-

/

medis profapia; pacem itaque ne fperent iiii. Medinae

et Basforae exfurgunr contra Manforem Abdalla fihique ejus Muhammed et Ibrahim, infignibus Chalifatus deco-

raci, contra Hadium Hufein, contra Haronem Jahia Dai-

lomitide. Quibus facile domitis, novis vi£loriis exten- duntur nnes imperiij occuparis a Manfore Artnenia, Cap»

padocia, Cilicia. Scdes Chalifatus a Saffah Cufam, ^et

inde Anbararn vel Hafchemiam tranilatae, _jamja Manfore

in ripa Tigridis figunrur, ja£lis ibi Bagdadi fundamentis,

Conferunt ibi Chalirae pretioiisfimas omnium undique ter-

rarum opes, theiauros, ornamenta, quaii praevidentes

brevi hane ^{unicain ex ta η} tis po*sfesiionera ipfis fuperfore.

Quis ^vero ex florentisfimo rerum fhtu tam funefta aufpi-

bia captarer, quuin jam, Harro ne Rafchido filio Mahdii

ad Chalitaturn accedeure, arbor Abbasiidica pulecrrimos exphcat flbres, ineifabili jubare circumfufa, quum fceptrum Bagdadicum maxima mundi pars venerarur et timet, quum folium utrinque fukiunt Barmacidse, fplendidisiima cingit

doclorum et vatum corona. Treimini Irene et Nicepho-

rus, imperatores Graeci, inrer maximos fui fteculi He-

roas poiiti, ab occidente Carolum Magnum, ab Oriente Rafchidum, qui, ut sapientia, fortitudine furnmisque vir-

turibus de primatu contendunt, in hoc etiam perinde

*) Abulfeda I. 450.

**) Abuii. i. 492. >

***) Elm. tal.

6

reprehendendi videntnr, quod nimio fbrfan pietatis er juititiae ftudio ducli, regna fua inter filios diviferint *),

unde quantae rurba enatae fint, fiacile pater. Decedente

enim Rafchido decidisfe etiam fcias florem Chalifatus Bag.

dadici. Fruftra Caabee legem illam fancivir, qua concor«

diam ftirpis Cux munitam crediclit. Barmacidas ex mira

in t a π t o hornine invidia e medio tollens, ipse impcrio

ct filiis fuis fidisfima fulcra fubripuit, Spetnit Amin patris memoriam, Mamonemque fine caufa ad arma pro·

vocans, interkum iibi psrac. Mamon, Juftinianus IsU-

irtismi faciie dicendus, pacem prarpoftero pacis ftudio di-

vellit. Poreniisfimam Abasfidarum familiam ***) fedtamque

Hanbali vehementer incendunt ediéta ejus, quibus Cora-

num creatum esfe decernit, Alio fumtrunn poft Muham-

medem honorem déberi, facrumque fuccesfionem ad feri-

em Imamorum pertinere, atque in iilps per adoptionem

ftarim transferendam esfe, _quurn, maxi nis, quae minanrur,

bellis inteftinis interventu mortis Riddae****=) fedatis, Mamo-

ni in Chorasana exfuli Metropolis fua redditur. Idem in Alidas er Motazalitas Favör etiam Watheco et Motasemo invidiam parat. Quare a Motafemo, novas turbas evi.

taturo, sedes Chalifatus Samirram rransftruntur, excubiae

vero et prccfe£lurae legionum ju venibus Turcis traduntur.

Hinc illa mala, quae Chalifatum tamdiu oppresferunt, e

quibus nunquam emergere valuit, Turcre jam duodecim

Chalifarum nomine imperium tenent. Nomina Wasfifi, Bagheri, Bugarum majoris et minoris, ibn-Raiei, Turu-

ni, lbn~Schir£ad<i Hiftorico majoris momenti funr,

quam nomina hujus a5vi Chafifarum,, quorum pedes illi

*) Elm. 147. Teixfeira ρ. 333.

Abulfecia 2: 8°.

**'') Abulf. 2. 110.

D;0 2 ; ■,·■■■■■'

mot

?

ofculabantur, er quorum manus ligåVerant.· Chslifatum e- nirn ad infimum digniraris .gradum, ad nudum titulum et

meram umbram deprimentes. fumma ramen roajeftatis-

'

pompa er ornnibus iroperii Γι g η t s captivos fuos decora-

runt. Maner ertim Chalifis adhuc imperium Islamismi fpirituale, quamquam regnum illorum terreftre undique arterirur.qiumquatn Ommiadis Hifpania cesferir, Ma- greb AgJabiis; quamquam prsefedlurae provinciarüm in Sultanatus hereditärios abierint; quamquam Zinghii Cu- ia? Basföra mägnisque Arabiae er Chaldaeae partibus po- tiantur, Carniatsröe röras regiones vaftaverint, fancfuariunx

MecciE violaverinr, Caabam abducentes et rributa ex fa- cris perigrinantium carervis ex igen res ρ quamquam Fate- imidre. in Africa furrex-erint, ^er Mahadiam condiderint;

quamquam SofFaridis er S-amanidis Perfia cesferir er CHo- rafana, Thuluoitis et Thagagitis Aegyptus; qiiimquam

nova Dailommde Dynaiha orca iit; quamquam Carmati-

tis fuccesierint Baridaei, his vero Hamdanidm ^er Buidae.

At ne faftidium ^moveamus enumerando omnes, quas hae pagellm vix capere pösfunr, revolutiones provmciarum,

quas numquam tub imperium Chalifarum redibunr, potius

maximi Uhus quondajrt imperii itarum 1100 momento con«

fideremus, iilo nimirurn _{tempore, quo} ßuidae Turcis fuc-

cedere incipiunr. Rbadium prae ceteris eligo, ultimum

Chalifarum, cui fumtus ftipendia ^, reditus et Thefauri, ceferaque omnis aulica pompa priorum Chalifarum ad in- ifar comparata füerint. Ad nihiium paene redierat, ver- ba funt Abulfedae *), priihnus nie Chalifarum fplendor

et venerabiiis quondam majeitas. Kam ron tantum Cha¬

lifis, _praeter B gdadum eique annexas practuras, nihil re-

liquerant, qui provinciis pasfim piseexant, easque ful

juris feceranr,· (ed ^ne in i ^ρ (a quidern urbe fua ulla erat

Chalifae audlorir s verum fo lus reg η a bar Raiekides, qtw prae-

terea Vafitam et Basram ut peculjum tenebat. Baridicus

f) Abuif. Ann, Mösl, ^2. 298,

a

tenebat Cbuzifl:anam,Emad-ed-Daula filius Bujae Perfidem:

Abu Ali-Muhammed, filius Eliafi, Samanitra Kermanam:

elrer Buida, Rocn-cd-Daula, cum Vafchmekiro, de Raia, Isfahane, et Gabal (feu Parthia^) dimiéabat ; Harndanidae

inter fe partiri fuerant MaufeUm, Deiar Reer, Deiar Mo-

dar, et Deiar Rabla; Aegypto srque Syr1« dcminabatur

Achfchid Muhammed, filius Tagagn Liby« et Maurita-

nioe Caiem, filius Mahdi, Alida; Η i lp a nia parebat Abd*

er-Rahmano, Nafero, filio Muhamuedis, Ommiadae;

Chorafana et quae ultra Oxum, Nafro, fil ib Ahmedis',

Satnanitaey Tabareftana AbuTahero, Carmatitae.

Illa, quae nunc fequitur, Periodus nullam flatus Cha-

Λ

lifarum exhibet mutationem, niii quod ethm externo im- perii fplendore privantur. Videtur Nemefis, qu«dam in

manus profapiae veterum Sasfanidarum fceptrum Ragda-

dicum remifisfe, _{quo a} fuperbis Prophet« vicariis vindi-

ftatn fubverfi Throni Chosroici crudeliter exigant, Järn

Schirazi et Isfahanae fedes imperii fui collocaverant, quan-

do opem illorum implorat Bagdadurn ^contra violentiam

Emirorum Turcicorum, a quibus Chalifae fruftra a- pud Hamdanidas MaufeJae refugium fibi optant.

Fugetur quidem Schirzadides a Moez-edd-Daula, qui ta¬

rnen ftatim oftendit, quam parum de imperio Chalifarum erigend© et fuftinendo follicitus fit, cujus ^ramen imperii

fulcra et columnas *) denominari Buidae quafi farcaflica

contentione aemulanrtir. Cfialifae autem impotente trepi-

datione vi£lorem quemvis iignis principatus decorant, de

qtiibus fcilicet Buid« perpetuo bello contenduut. Mostas- fi, Mothi,Thai, quanto ludibrio Emiris habit!! ^quam-

quam valeat Cader, dimicantibus filiis Baha-ed Daulae de

imperio Oirpi Buidicae brevi omnino eripiendo, auStori-

tatem quandam Chalifatui reddere, nova rurfus leth*rgia

&

—y. cet.

9

cito commuVandam. Prominent enim ex oriepre nova et maxima imperia, quae omnem tollunt reihtuendae _urnquam

genen Albasiidico priftinae dignitatis fpem. Deieta nam- que dynaftia Samanidarum novum vix condiderat Mah¬

mud, hlius Sebektekini, Gaznidarum imperium, magna quo*

que india? parte audum, quum Choiafana inde devellituc

a Selguko, ^ex antiquo regum Turkeiianenfium genere orto, qui Nifchaburi coronatus novi jacit fundamenta re-

gni, quod fub terrio jam Sukanorurn, Malekfc ha ho, ma·

ximam veteris Cbalifarus partem, ab Urkendo fctlicet

Türke ihnae ad Annochiam Syriae usque comprehendit.

Ar Cader vehementisiimas filio fuo turbss paraverat, quum, nimio Buidarum in Alidas favori grarificaturus, genuinem flirpis Faremidicae ex Aiio originem sgnoicere négat, H-inc illae, ^quae regnum Caiemi dilaceränt, calami-

tares. Ipfe Maufelam fugiens, Metropolim fuam reliquit Bafafraro, _qui urbe mifere vaiiata, Moitanierum ^Fatemi-

ram Chalifam publice pronnnriar. Carem igitur fe iuas-

que res Selgukidis fupplex tommirtir, quum Buidae Cha-

lifatum diunus defendere hsud valeant. Malicranimo igi¬

tur fceprrum in manus TogrulBeki rradente, nova qui-

dem oritur Bagdadi Dyuaftia . nova vero in HTtaria Cha- lifatus Periodus vix dicenda, quum unius mutationis fru- ftus iit liberalior quaedam inter Ghalifas _novosque imperii

dominos amicitiae fpecies, et figoa externa dignitctis ite-

rum concesfa, _{quae vero} nuda figna esfe commonitrat Barkfarok, ipfam urbem Chalifarum ditioni fuae adjun-

gens. Acerbaro quoque luunr remeritatis poenam Mo«

ftarsched, nomen Masfudi ex publicis precibus exclude-

re aufus, _quapropter Adherbigianam deportarus ßathenio.

rum ficis oecubuit, et Rafched, qui, negato Suitanis tri- buto, a Bagdado expugnato Mauselam fugiens, trucidatur.

Modafium igitur, exftindo Mssfudo, in tantam emer-

iisfe audoritatem, ut non modo imperium Arabise et Chal-

B

deae recuperaverif, verum etiarn ipfum Melicschahum quodammodo iuo arbicrio continere videatur, jufto mire-

ris, niii fimuj reputans, vehementer jam decesfisfe im¬

perium Selgukidarum, enatis feniirn tot Atabekis, qui pro-

vincias ejus mter fe diviierint. Quos inter praccipue e-

minct gens Zenkica, domini Iraci.

Nur-ed-din nempe , per arma Saiah-ed« d i η i / maximi

illius Eiubitarum, Aegypcum Flfemitis eripiens, Moiladio

Misrae folenniter Chahfa pronuntiato, novum labenti im- perio fplendorem addit. Interea revoiutiones maxtmae

faciem Orientis mutavere. Ruit enim cum Chosrufcbaho Dynaftia Gaznevidarum, cui fuccesfit imperium Gorenfe*

ab Ala-ed-dino Hofainide conditum. Quo etiam ioluto,

totum Orientalem mundi Moslemici partem tenent Choua-

rezmii, _quorum Schaho nunc contra Bagdadum cum in-

rumero exercitu progrediente, fuperna quaedam vis Na-

ferum foliumque Chalifarum defendere videtur, ne prae-

maturae {orti fuccumbat, *J aliquot adhuc annos confer-

vandum immenfse iili alluviei, quae omnia inundans a

Septentrione prorumplt. Veiuri morienti placidum quod-

dam intervallum illud annuntiare folet momentum, quod

omnem fpem tollet, fic etiam Chalifatus ultimis tempo- ribus qUaii emergere videtur & fpiritum trahere vitalem.

Abauit quidem Daher imperii dignitatem ominofa ^qua-

dam di&ionis duplicitate: non operae, inquiens, pretium esfe, jsm vespera ingruente officinam aperire. Profundit quidem Moftanfer cumulätas d u Chalifarum opes,quafiprae-

νίΓο,ηοη amplius thefaurisopusfore. Moftafem unusfatali Γο·

cordia throno ruenti infidet, periculorum, quae undique mi-

nantur, fuperbe ignarus. ·—Adeft enim fatalis hora, qua pres-

*J de benedidione Ismaelis cujus

litteras numerice eßiciunt 656, vide Abulfragii Hiß. Dy.

nah. 81.