/ *7 tt
// ^r»
B. C. ZX
DISSERTATIO GRADUALIS,
DE
CAUSS1S
• MAGN1TUDINIS
REIPUBLIOE ROM ANA",
Q^U AM,
Cwfentiente Ampliff, Senatt* Pbilofophico
■ in Regia Academia Up/alicnfi9
P R £ S I D E,
VI RO CELEB E RRIMO;
Mag. P E T R O EKERMAN.
floq. PROFESS. Reg. & Ordin.
Publice examintmdam fiflit Stipendiarius Regius,
OLAVUS HÖGMAN,
G ES TRI Cl US.
In Åuditorio Carolino Minori ad d. XI, Martil Anni MDCCXLDC
Horis , pcß meridiem, Jolitis.
I 1 1 — 1
VPSALIfi
VIRO Maxime' Reversndo atque Celeberrime,
M ENGELBERTO HALENIO,
S. S. Theologie PROFESS. Celeberrimo, Confiftorii
Ecclefiaftici, pariter & Academici, ADSESSORl Gra- viffimo, PASTORI in Dannemarck, & vicini
Contrarius PRAiPOSITO Meritiflimo,
PATRONO MAXIMO.
VIRO Admoäum Reverendo atque Praclarißimo9
Mag. ER ICO ALROT,
FAST. & PRAüP. in Ofwanfiö digniflimo,
Patrone Indulgentiflimo.
VIROPercelebriatq; Pradarisßmo, /
Mag. OLAVO MUREN,
RECTORI Scholas Trivialis Stockholnuenfis
Primariae Dexterrimo, Promotori ttf Fautori Certisfimo.
Spectat£ fidei ac dignitatis VIRO,
D:oo JACOBO HAGTORN,
Civiac mercatori urbis Gevalienf»
maxime Confpicuo,
Fautori Propenßffimo.
frJOn advena ad Vos, Patroni Zf Promotores multo
*^
Fxoptatisftmi, fed qui in Veßra Scbola politus9 Veßrisque lautisfimis ßißultus bcneficiis,aditumparat»
Accipite hoc qualecunque munus, magnitudini Veßra
erga 'me munificentia faeratum, quod jam9 ceu monu-
mentum gratiffimi animi, erigo, acßettis aräentijjimis
< fufpiriis, velit Deus Opt. M. Vos, quam diutißtme, in Sxcleßa ac Reipublka emolumentum Jervare /ospites*
Permaneo
Xominum Velirorum Maxime Reverend, atque
Fraeelariffimorum, nec non SpeTlatiifimorum
cultor hwniUimus
" '
©LAVVS HÖGMAN.
Oruni fentcncia üti jamdiueft explofa , qui putarunt, ho-
mines in civitatem ideo (e
contulifie, ut ad alios Ineden- dos compendiariam veluti
viam fibi fernerem;ita, po- tiori jure credere , fas eft ,
illos non alium intendifle finem, qtiam ut officia*
fupremo Numini, nobismetipfis & aliis, debita,
rite &auspicato,prasftarent. Inde usqueaemulatio Respublicas inter (ua cepit primordia, quas, quan-
tave fit, eum non fugere exiftimaverim, qui in
Hiftoriarum monumentis, vel paululum, profé-
cerit. Omni enim tempore ejusmodi fuifie im- peria , qune glorias fune, longe lateque amplifican- das, nimis cupida, quando innoxii vicini poten- tiam,aliqua ratione, glifcere obfervarunt, aut ob-
fervafie fibi faltem vifa*funt, eam non tantumgra- viter tulerunt> fed etjam, haudraro, co proter-
A a vix
4 ) o (
vise procefTerunt, ut vel clandedinis fraudibus,
vel vi aperta, debilitare tentarint. Romarn, to»
tius fere terrarum orbis dominam, &vere augu-
ftam, cui ömnes respublicse, quotquot unquam
exftitere, palmam concedere necefTumhabuerimt, loquon Quod enirn imperium cum hoc, vel fi¬
nrum amplitudine, & numeroprovinciarum, vel copiis, & exercituum robore, & inde fecntavi-
£boriarum gloria,vel deniqueadminiftrationis pru- öentia> & diuturna rerum conférvatione, poteft comparari? Quse in aliis foarßm laudanda inve- niuntur, heic cumulata veluti &conjun£ta omnia»
Non hofiri ed indituti fplendorem idum Roma-
nura, per fingula fufius eundo, extollcre, quip-
pe potiores cauftas tantae magnitudinis in fcenam produxifle fufRciat, ut fic, xmulatione excitati, quod falubre notis, tanquam ab exemplo, in il-
ludri loco, ad imitandum propofito , capiamus.
Sed qvum aeque caufise ac magnitudo ipfe fibi obdent, earumque diverfitas aciem intentionis at>
rumpat,Te, Candide Le£tor, omni, qua par ed, obfervantia, rogatum volo, me,in hoc ftadio per- cufrendo, prolixa tua (ubleves benevoleritia, Sc
conatibus meisvemam concedas benignam.
§. IL
Quando iam in eo cccupati fumus, titcauß
fas Magnitudinis Romanse eruamus, Religiodigna
omnino ed, quse illas inter primum occupaverit locum, Hane ad florern reipublicae permultum conferre,quod jamdiu evibbum ed, idem opero*
fius
)o( 5
fius probare fiperfedeo. Ne tarnen nihil a ine dicatur, fciendum, Romani imperii conditores ,
cum prima ponerentfundamenta reipublicse, in eo omni cura ftudioque elaborade, üt fi quid aliud, illa, palladii indar , farta, tefh , integraqtie ma¬
neret. Eam ob cauflam, ingentem imikituäin'en»
templorum, facrificiorum, eeremoniarum, imma
arufpicum , 8z id genusalia religio!! cultus, vide*
bis: quo pionon minus, quam fplendido, adpara-
tu, indicare voluerunt, noti tantum prasfens cfle
Numenquoddam, fed providam etjam agere cu-
ram rerum humanarum, fine cujus nutu &aufpi-
ciis, nihil profperi geri ae fuccedere poflet. Nee
facile dixeris, quot egregios fruftus, conviBio Numinis, omnibus, vel intirnis cordis penetrali-
bus innata, vel educatione 8z longorerum ufu com
firmata, vel publicis ritibns declarata, in aninris
vulgr produxeric. Nam fi Romani integritate mo«
rum aliis prsedarent, fi, coram Cenfore, bona ir>- genue profiterentur, fi ddem,fallr nefciam, 8z du- diumMagidratui darent addiOMmum, f! denique milites,ordines, ad quos fortiter defendendos ju- rejurando fe obdrinxerant, non defererent, fed
contra fortiter pugnarent; id omne ex cultii Beo-
rumnon fucato arceflendum efle,certo augurari li¬
cet. Nempe mentes, interiori ienfu Numinis im-
buts, perfentifcunt iritra pe&ora judicem , qut
nec technis circumducitur, nec blanditiis 8z donis corrumpitur. Edque adeo ieverus 8z judus, uc
vel minima deli&a impunita non finat, quemsd-
mo-
6 fö® ; o (
modum benefa&a leviffima prompta remunératio-
ne compenfet. Hic eft moderator, quem qui dn-
cere devenerantur, ii miros fentiunt aculeos vir- tutis le&andas, & Ruditim vitia, angve pejora,
vitandi, ardentiffimum. AudiamusCiceronem, hac
dereloquentem: ArecnumeroHifpanos,nec roboreGal*
los,neccalltditatePoenos^necartibusGraecos.fedpietate ae
religione, atque hacunäfapientiay quodDeorumimmor-
talium nutu omnia regiperfpeximus, omnes gentes na-
tionesque fuperavimus a). Omniafatztm ValeriusMa- ximus,po/t religiojiempouenda.Qulbus Cicero itidem
non par um addit roboris: bxc funt fundamenta ,
hicc membra, qu<e tuenda Principibus, eS vel capitis periculo defendenda , religiones, aufpicia &c. b).
a) Or. de Aru/p.Re/p. c.ß. b) Or.proP. Sext.c. 46.
$• IIL
Adhibita religione , tanqnam firmiffima bafi,
qua Majeftas Romana din inniteretur, ad Studia
Romanorum Literaria nos convertimus. In pelagus, quod tenella mea brachia oppido fatigaret, deve-
herer, fi quamlibet difciplinam , quae Romanis in
deliciis fuerit, & quo tempore altera alteram ex-
ceperit, percenferem. Idcertum eft, quod omnis, antiquitus , cultura literarum his Philofophias par*
tibus contineretur, Hiftoria , Poeft, arte Orato-
ria , Scientia rei militaris & Prudentia Civili. Ad has addifcendas aetatem impenderunt, quia erant
perfvafiin hisTortunam omnemac falntem reipub- licae, ceu cardinc, verti volvique: unde vix qucm- qüam illuftrium Romanorum reperias» quin his excelleret, nullius vero plane rudis eftet, Initium
aftu-
j o ( 7
a ftudio eloquentiae faciebant, quam ut adipifceren-
tur, literis Grsecis & Jurisprudentia opus erat,
ideoque, adhnc pueri, in Grseciam vel Graecani-
cas urbes miffi, Athenas &c. ubi teneri eorum ani- mi omni eruditionis ac virtutum genere imbueren-
tur. Dornum inde reverfi , has pretiofiffimas ,
nullo auro, argentove redimendas, literas, inpri-
mis eloquentiam & humanitatem, civitate donan-
tes, in foro & judiciis,coramfrequentifllmo con«
feflu, perorando, vires ingenii perielitabantur: &
quas ipfi a Grajis reportarunt, Hifpanis, Gallis, Britannis, ceterisque eorum ditioniadjectis, im- pertiverunt, ut hi, a fceda barbarie ad vitam cul- tiorem excitati, &congiario velut donati, efle vi- derentur. Adultiori aetate , in caftra profe&i, fti- pendia merebant, fub quo temporis decurfu,
nec ftudia literarum funtintermifla, led tam inter
(lipendia, quam m ipfis Magiftratibus , Hritorico-
rum & Philofophorum fcripta, fedqla manu, e-
volvebant. Maximum inde capiebantemolumen-
tum : nam literae funt virtutis nutrices, libertatis confervatrices, duces bellorum, vi&oria? modera- trices, legum optimarum au&ores, juftitiae & ae<
quitatis patronae. Verbo: quae velad bene con-
dendam rempublicam ornandamque pertinent, ex
literarum fludiis fua tum initia habent, tum pro-
lperiora incrcmenta. Vitio itaque vertendum o- innibus , qui clamitant artes liberales magis ob- efle, quam prodeÖe, reipublicae: etil haud invi-
tus concedam, exiliere, qui nihil fere igno*
rant,
8 )o (
pant, quamvis non riifi perpauca ex al forum inftitutione didicerint; inde tarnen tantum ab- eft, ut vi£hs demus manus, ut, experientia muniti, tuto adfirmemus, rempiiblicarn, fi non
Eenitusx columnae funtcorruerc, indejeÉbe.prrecipitioEx Hiftoria veteri,tamen ftare, ubi
psriter ac nova, patet, diverfos populos (xvirix fubje&os efie inimiti, quod qui fieri potuerit,fia
me rationem pofiulaverisaliunde illa non ed: ar- cefienda, quam quod ftudia, cotes illas, quibus
animiad parendum promtiores evadunt, fusque deque habuerint: ut tandem illud fatum fuerifc
exfpe&andum, quod feritas fua fponte fuggefierit.
Hinc lucide adparet, quantum profit tum eccle- fe, tum rei civili, ut ejusmodi feminaria exftru-
antur, quo fuccrefcentes reipublica propagines
nutriantur; tum enim fore (peramus, ut uberiori
fruöurempiiblicarn olim fint locupletaturze: Au- guftifiimus Rex noder,hac de re, in legibus fcho-
lafticis loquitur: Uti ett wälbeßält regemente år ung¬
domens tillwåxt ochjbrkofring nit allehanda Chrifleli- ga och lofwårda wettenfkaperickeallenaßenibland the fbrnåmfla grundpelare, hwarupgå thet allmånna bå*
jdas lycka och wålgåiig ßg ftbder, utan ock then pryd-
Vad och hedersfmycke, hivarmeäelfl riket winner mår-
keligetanfeendeibland andrafolk och länder, Quant-
opere Principis & communis interfit falutis, ut,
qui formandae juventuti praeficiantur, fparta fibi commifia, debita cum induftria, fungantur, cuivis facile erit intelle&u. Nam fi ftudia fuo potius pa-
lato, quam tenellis* ingeniis, aptarint, fi horridis atque
) 0 C ^3)
■sttqiie alperis moribus deleÖentur, fi otio potius, iquam negotio, fe dedant, artes liberales, quibus Qvirites, tanquam adminiculis, mmnirentor, pef
fum ire , fervorem juvenilem reffingvi, ipfas pa-
laeftras Mufarum, fuum robur dignitatemve a- mittere, ne-cefie eft. Prästerea, qvum Rudium ämitandi alias, a natura, ommbas fit ingeneratum»
qiiippe legis inftar invaluit:?#//fineexemplo reäéa- ftéqsfieripojje^ Sc quo honoratior fuerit perfbna, e®
pulcriusefie, ejusVefiigiisinfiftere,piKarnus,in votis efi, utPrincipes ipfi inliteras ineombant: etenim,ut luper alios eminent altius, itamajori gaudeant pru- dentis & fcientia-'Julias Casfar literasin honore ha- buit, qoippe inter ar mor um & belli flrepitns, da¬
ta oecafiöne, fcripfifle &* leftitaffe, fertur: 8c fic
le formari & fingi voluit a ftatuariis., ut üna manu
gladium, altera librum, teneret, adje&o Iemmates '■ex utroque Caefiar c). Quid eft, quod commemorem daudes peregrinorum- hac in re? fulget patria no- fira Regibus, Principibusque, qui incredibili fa-
vore & dementia non tanttim literas amplexi funt,
verumetjamin diesfingulos ampleffuntur, utnobis, jure fuo^ effaturn illudPlatonisadplicetur: felixcß
respuklica, cujus aut Vhilojophi regnant> aut reges
philofophantur.
c) Phil. Garnerar, bor. fule. cent.3. c. 46.
5. IV.
Amor Patrt£. Si quid -unquam fuit, quod
trominem ad fui defiderium invitet adlidatque, efl jarofecto duldffima patria. Ä Socrate olim
B xoi
/
m ) o ( (£££
fögatö 5 cujas eflet, refpondere fveverat fe
TiortTYjV efle, feu; mundi incolam & civerivjiiod
■excelfusranimustionincludi fepatitur uniusregion®
terminis: quulquid tarnen eft, peramabiie no mcit,,
patria, in qua nati & educati finnus atque adole-
fcentiam träofegtmus,, non levi nos perfundit vo- Inptate, (ed, impetu velut mirifko, ad fuiamorem:
rapit, & ita fibi vindicae, utmemoria:ejus,null®) temporis intervallo, obliterari; queat, fecundurai
illud Nafonis:
jVtfcio qua natale folurn dukedine cuntfos-
Duck, cf immemores non[imt ejfifui.
Hoc nomine Romani praecipue funt laud'andiy qmt
pietatre a c amore in patriam fTagrantiffirni, peri-
ctilts fåepe maximis, pro ea fervandayfefe uftro^
obtuJe'runt. Cicero, de adfe&ir in patriam, egre--
gie difTerit: pro qua mori, & curnos totosv dedere,&
m qua noftra omnia ponere & quafi confecrare debe-
mus. CclebratiYfimum cffc exemplum Mutii Sca>
volae, qui alteräm maniimighe uflulan damifti patriae falutem & honorem dedit* Nec non Mar-
ci Attilfi Reguli r, qui, primo Punico hello, ca- ptus a Pöenis, cum de captivis commutandis Ro¬
marn mifius efiet, jurafrecque fe rediturum , ni#
captivos Carthaginenfes Romani redderent, a<|
fupplicrum redire maluiry quam, fe faivo , patriaer
jncolumitatem pertcufo dåre. Quin etjam Marci Curtii, ad tölfendam peflem, quae perurhem per-
Taferat, fe fortiffimo animo m fpecum fernsten-
ms:d)., Illa, quam mihi imperavihreviea^ mm perr
) O c T&gU
tpermittit, ut plura, eaque heroica plane, in pa»
ftriam facinora, enumerem; id folum monebo, ea
Aon minus egregie, quam re&c , fe habere, ü ad
mitinam legis naturalis examinentur, Quod ipfum tangit locum, in quo in lucem editi & educati fu-
mus, clarum eft,.il!um, ac alia inanimata, nul- lam nobis parere po(le obligationen!? necimpetitm,
quo ad hunc locum, pra; aliis , amandum ducor,
per fe me cogere poffe, ut jaQrurani vitas mes faciam: unde, fua fponte fluit, (i quid, calamito-
fis reipublic^ temporibus, egregii pneffiterim, id
fcum grato animo, quem focietati, ob benefaÖ^
ab infantia usque prasftita, debeo, tum pa&o, me inter & reliqua membra civitatis inito., efie adfi- gnandum» Scilicer, dum, incommoda flatus na¬
turalis evitaturi, in civitatem coiimus, hane,fun-
damenti loco, legem condebamus, ut quilibet, pro
viribus, totius reipublicae falutem fuas anteferret,
inde fequitur, hoc communionis pa£l:o, includi
conventionem de quibusvis periculis fubeundis.,
qua! civitati nockura erunt- Hinc, duriffimo fa-
. to cogente» unumquemque bonum civem oportet, fi aliter focietati confuli nequeat, & multum de-
trimenti capiat, vitam pro communi falute devo-
vere. Siccine prseceptum de vita cuftodienda floc-
ci facis, quod cumfit fanftiflimum, eo magis c(h
fervandum?Eft quidem lex de vitamea, pro virilt,
tutanda, animo altius imprefla, attamen confe- öaria ipfe vides.* narn fi, maxima tempeflate ex-
$rta, quilibet humeros nutanti patriae fubträheret,
B a itune
n Wäf ) o (
tone omrtesac finguli, cujusdemiimcünqüefuerrnr
fexus, ordmis, astatrs, in ealamkate communis
prcdernerenttir. Digne proinde Cicero, amore
patriae totus inffornmacus,in Or. proSextio:-5V nithi^
inatiqua nave cum meis amfeis mviganti, hoc aeci*.
diffct^ ut mufti ex muhis locis fraedones eainnaroein Je opprejjuros mirmrenturnifi nie Uttum fibi dedt[jeet
fi idveftores negärent, csc niecumfimrtl interire, quank
me koßibns trädere mallem, jecißem nie ipje foiiuf in
frojimdum, nteeteros conßtvarem, quam ilhf meitam eupidos, non modo adcertam inertem , fid in magnuni
mtne äi[crimen, adchicerem *}.
d) Liv. L. 7. cap. 6\ *) C. 20.
—•
_ §. V.
Inggns glor'tä cupido. Ütrnm femper hone-
Ilatern laudi praetulerint8z potias optrmf, fjuatri fplendidiffirni, audire maSuerint Romani, free n'e>
in prüfen ti nori.difputoy id diso tan tum. hoc (11-
fnulo , ad fummum fadigiuni eos adfcendille.- In-
dicacur id ipfom in Or. pro L. Maniiia , ubj Ro-'
manos vocat Tullius [emper adpetentesgloris, prt€-
ter ceteräsgentes, ätque avidos lakdis. Si^e enim Nobilitatem, live iprarn plebesohm refpierasy uv niverf? ac finguJi, ad rniraculurn usqtie, hac ac- eenf?, ka pro aris & fopis pugnabane, ut inter a- Jios exfplendefcerent, quemadmoduni, huncad &
Hem, neque ferntus, neque fangvinem profundere
detreOabant, Salluftius, rerum Romanarum pe- rieiflimns, feribit: Laudis avidip pecunice liberales
erant, gloriam ingentem, divitias honeßas volebant.
- * *
, Hand
(£%?> ) O (
Hancf invit?in medio ponimus, hane cupidinetn
honoris hhidini dominandi fuifie conjunQam. Li--
tet eoruni petentia, fua fponte quab, nova cepe-- rit incrementa , qvum eunela fere rriaria & terrae
eorum ditioni fe .perrnircerent, ut divitise majori
oöeri,quamcommcdoeilenqfed tamen,cum verana libido habendi, in ipfis venis vifeeribusqud infixa
harens, eo difficilius fedatur, quo crebrius a fa-
ventiori aura movetur, mirari dednas, Romanos-
paululurh fortunas fuae inciuIiiOe e). Erant, nefeio
quo faflu indudi, nu]Iis imperium eorum rceufa-
re, integrum eile, tindefiebac, pt, beilo omni?
bus indi&o, elauflra hqmankatis fiepe reVellerent,
Nam, teile citato Salluftio, Romanis cumnationibusf fopulis, regibus cunctis, tina cj vetus cau[jabellandi)
efi cupido profunda imperii. ld.juxta obfervanduirq quod labem fibi adfperfiim, dulcedine, lenkate,cle*
rrientia erga deviÖos prorfus admiranda, dikie-
fint acfeo, ut populi & gentes.* non tam ab illisf
fe fuperstas, quam ex miferrima ad vitam felicio-
rem transve&as, afbitrarentur, Pro regula erae Romanis: remi,[fins imperanti melius paretur. Pne-
valuit ut plurimum apud illos dementia, qua cb
Vitates devieerunt, provindas fubegerunt, regna occuparunt,majorem gloriam in remittendo,quarrt trucidando quaerentes/). Quapropter, civibus &
provinciis prudenter & moderate gubernatis, raro
contra vi£torem, motus aut tumukus excicati finne:
Sälluft. in hello Cat. devicfis nihil pratér injuria li-
ventiam eripebant. En! blandij^enta, turbani, vd
.un*
*14 W& ) O t :
importuniflimam, ad obfequia quasvis adle£tantia.
En! theföuros, cerram viribus exhauftam, innu- jnerabili civium multitudine locupletantcs.
e) Gorifr. Auguftin. L. 1. c. jo. de Civ, Da»
f) Reinhardt Ammad, in Lipf t, 1141.
§. VI.
Forma Regiminis. Univerfam rempublicam
Romanam duo fuftincbant, ut ita dicam, humerl,
Senatus Populusq; Romanus. Mukis compertura eft dociimentis, hos inter perpetuum viguifle o- dium , ab altera parte ex dedderio capeflfendi rel.
publica habenas, & ab altera easdem traftandi ,
(Örtum: fontem atque featuriginem loquor fimultar
;tum? contentiontim, rixarum, bellorum crvilium, quibus respublica fubinde, nimium diu, fuit con-
«enlla. Nec voluit, nec potnit ide populus, ex tumido conflatus temperamento, alterutrius arbi-
trio fefe fubmittere, & requalitatem refignare. Cre-
deres itaq; difTonum adeo imperandi modum, Rei-
publicse ruinam, opinions celerius, acceleratu-
rum. Maneas, rogo; multum quippe commodi
inde profduxifle illico videbis. Si lumma poteftas,
- tota quanta, penes Senatum unice fuerit, fine ullo .dubio, in imperium defpoticum facile degenerare potuiflet. Sed cum populus, libertatis luas vin- dicanda? tenacidimus^otentiaeMagiflratus, nimium fuccrefcenti,obicempofuerif^quabilicun&apende-
renturlancenecedeerat.Nonficco.quodajunt,pede, pratereundum mutuam hane fimultatem permukis
ätipatamfuiffe incommodis,utfupra innuimus,aliatn
• - nihi-
) o (
MaMominiTS tarnen procurabat illa utilitatem , Sc quidem maxime memorandam. Patrieii omni co-
gitatione eurave in id incumbebant, ut (ibi fuisq;
pignoribus fummos bonores, & magiflrariis re-
ifenfarent, quos adire fine libcris populi fuffragiis;
non lien it: quamobrem, ut voti fierent compotes,
ejusmodi documenta virtutum, rerumque praecla»-
re geftarum, quibus fe dignas pneberent, qui in
nurnernm reciperentur Purpuratorum, edere, vei¬
lent, nollent, adlaborarent. Tam vero, q viim hac
ratione ex arbitrio populi y &, in primis ex pIu-
rium, quorum id! intereflet,.fuffragiis pendendurn*
föret,; q nan ta induftria, inc redi bi li di 1 igentiay quis-
que pro fe ex: filiis Patricioriim excubarit, ut de
illisoptirne mereatur, qui vis, vel me non monen- te, probe intellexerit., Hi enim ingeni i morum- que Cenfores, novis Candidatis fe inexorabiles;
prxbuerunr, nun tam amore incolumitatis gloriae-
ve ReipubTicse, ne bardi- & fuci eam corrumpe*
rent ♦ quam odio, quod in Patricios conceperunq, bereditario. Plebeji itidem in aequalem , ac Pa¬
trick, fedem dignitatis adfeenaere avebant, quann ob caußarn praecipua illorum fuit cura, ut civrbus
föret perfvafiffimum, quod idonci efknt, feu quod
dotes ad ampliffimum negotium rite öbeundiirni foffiderent» & poffeilas lubencer velfent impender
se. Cetera ut jam omittam , qui fummos in Re«
publica gererent honoresr non mediocri, fed in-
éigni, gauderent fcientia, exereitum tum condu-
«eadüy inflruendi;,. militem id quod decet fortidt-
munx»
•« ) o C (ö®
mum, tumfacultate terfo fermonis genere, corä'ra |
Senatii, animi fenfa exprimendi, cum Oratoribus publicis, undecunque venientibus, de negotiis nia-
xitni momenti confilia ineundi» eo'follicitiorrcura
expendenda , quo, experientia edo£Hvnovimus,
quae fine magna ingen» perfpicacia data vel aSfca fuerint, per latentes caufiarum nexus, totarirfåe-
pe rempublicam labeta&afåe & mifer^ divexafle.
Hoc erat curriculum virtutis Romanis emetien- dum: ita, partim neceffitate, partim ambitions &
snvidia, perciti, in his multisque aliis, longe ma¬
joribus t rales tantosque fecerunt progreflus, ut merita ipfa eos ukro commendarent. Fäteberis i- taque, perhonorificam hane semulationem, &fru- öus eam confequentes, ex amica contention^, irlt^r Senatum atque Populum, de principatu efie deriVandam. Antonius > civem quendam accufa-
tum defendens , palam contendit, etfi omnes mo>
lejla femper fedniones fuißent, jußas tarnen fißße nonnullas, cf propeneceffarias. Neque re^es ex häc
civitate exigi, neque Trib. plebis creari, nequeple-
bifeitis toties Confularem poteßatem minui, neque pro-
vocationem, patronam iüam civitatis ac vindicem Ii'
lertatis, populo Romano dari, fine nobilium dißenftone potuißeg). Et Cicero : Bellum nefcio quodhabetJufce- pttim Conjulatus cum Tribunatu, quia perfiepe feditio- fis atque improbis Tribunis plebis boni 0yfortes con*
fulesobßiterunt, 0 quia potefläs Tribunitia nonnun- quam libidini reßitit Confulari h). Ne vero hsec
öifceptatio' ijn pejus abiret, Senatus fuarum efle partium
partium cFuxit, aliquid interdum de feveriorrjufl:]-
tia concedere,. populo id indulgendo, quod fine rerpttblioje damno liceret. Populus vero, gene- rofam animi indolem prse feferens , adquiefcebat
bona voluntate Senatus, & $e ea prseclare fentie-
bat. Graviter itaque Livius queritur: hane mo^
(kftiam^ icquitatemque, €$ altituåinem animi, uhi
nuncin uno inventris, qu& tunc ■popili univcrfifutt i).
Sed cur Senatus adeo retinens fui juris, Sc popu¬
lus libertatis fuit? vidit fcilicet uterque, neutrum åkerius ope carere pofie. Quid Senatiis contra crebras vicinorumirruptiones, fplendorem Roma¬
norum segris intuentium oculis , valeret? Quid populus firie Senatu, in cujus finu Duces, mari
Sc terra, fcientiffimi, Porftifieés, Sc pbeeipuse in re-
piiblica dignationis viri, ceuinfan&iori aerario,de-
litefcerent?Volumenconderem,non differtationem,
fi Senatus prudentiam, juftitiam, fagacitatem, ma-
gnitudinemque animi adumbrare conarer. Alia
inter decora Senatus, veneremur virtutem confilia
fideliter Sc conftanter tenendi fecretipra: fit, ex-
ernpli loco, deliberatio, in praefentia hominum
ter centum, liabita, ap bellum gerendum eflet
cum Perfeo, regeMacedonise, quod adeo facro in-
volvebatur filentio, ut non prius divulgaretur,
quam, pofl quatuor integrosannos, feliciffime effec
önitum.
f)Cic.Lib,2,deÖrat.c h) Or.froLagr. i)Lq.,e.^
S VII.
Romani, fateor, omnium populortim bellb
cofifjimi fuerunt, proinde anfam arripuere haud
C pau-
18 %X3 ) o (
påucf, Fortituäini eoruni fagatx totam nkgnftu®*
nem Komanam adtribuendi. Necalker fieripotuits etenim, a prima ineunte setate, nomen iuum de-
dit juvenilis militi#, qaae, tempore interje£fc>, ad
duriftima & diffieillima fortiter perferenda, ido-
nea fa&a fiiit. Salluft.in bello Cat.» de pube Roma-
tfa, Mavorti dicata, ita fatur : %am primum juven-
tus,fimul ac belli patiens erat * in caßrisfr laborem willtiam difcébat: ma^isque in decoris armis nnli*
taribus equis , quam in fcortis cf Conviviis lubidinem
babebat. Igitur talibus viris non labor infolitus , non
locus uilus afper aut arduus erat, non armatus hoßis Jormidolofus, virtus omnia domuerat. Hoc modo ro-
b iftiores fa&i, injurias aeris, quamvis fub diver-
fö vivendum eftet ccelo, fine moleftia, tolerarunt,
rarqque aut nunquam, morbis contagiofts in- fe&i, mortem cum vita commutaverunt, Cum
eo perventum erat, ut tota res certamine con-»
ficéretur, omnia perfonabant undique vocibus;
aut vincendum , aut moriendum, Hoc, tanquam
axioma militäre, fecuti, pacem minus dignam pe- tere, vel nimis caram emere, nunquam coafri funt?
cujus feram pofteritatemxque pceniteret, fed fra-
ftra. Fortune ifrus animo exceperunt fortiflima Pugna Cannenfts, efto exemplum: in qua ingens copia Romanorum, ad hoftium fatietatem, occi-
debatur. Varro, fatalis licet eventus au&or fk
caufla, Romarn revocatus, omni honoré, quonianj
animum non defponderat, mafrabattir: Paullum,u£
yerbis utarFlori> pduit} Varro non defpråvit k),
!3N
