a F. S. F£.
SPECIMINE ACADEMICO
ORATORLB,
LEVITER ADUMBRATA;
ΡΑΕΊEM POSTERIOREM,
Ex Jujfragio Amplifftmi Senat. Pbi/oß
In Ittvtfiri ad SaUm Acadewiay Sub PRjESIDIO
lim CRLtlinRlUMl,
Mag. Ρ Ε T R I
EKERMAN,
Eloquentiie PRQEESSGRIS Seg. & Ordin.
PRO G RA D U,
Publico eruditorum examini modeftefubmittk
<Aeumnus Zedritziänus,
MAGNUS LEVER1N, Mansson.
UP LAND US.
In Auditor. Carol. Major, ad diem xxvin. Maii.
Anni MDC,C XLIIL Horis , ante meriäiem, folitis.
UP SA LUE iinprefla.
Siae R:se Mrtis
MAXIME FIDEI VIRO,
AiiL· Regiae
CANCELLARIO,
ILLUSTRISSIMO
COMITI ac DOMINO,
Dn carolo friderico
piper,
MiECENATI GRATIOSISSIMCX
OVert ignotimateriasCOMES,fretio,TibiauBoris,tommendabili7, IfluitrMTmenon alio7utquamDomineinfimnmfolo
hcumgratiae Tuje, ad quam omnes^ quofquot fro~
fenfijjtmae TüJE tlientelae additti fumus, devotißima te*
kbrandam mentejiiaviter togimur, concedas? humiUime
Merareaudeo. Rio buk wnaminiftimulum addiditfro- fior
gi'or iÜejü'mad tares tuos aditus\ ψιί nugWrimt mihi
contigi't, tumfeitχ admoverer dirigendisfludiis Fjus,
quem fanguinis claritate ΤIBI arcle groginqvum voluit
jufijtque natura. UtitaquevenerabundjgratiJJJmiquea·
tiimi, novamfuam ogiimefentlentisfelicitattm, quaful·
tanto aujgicio vivere mihi Iimit, quoddäm exftaret iotu~
mentum, fimulque kvijfmi nominis ignorantite, qua a~
gud Te laboravi, quodammodo occurrcrem, hot, quk- quid efl ogellte, Celfiffirno Nomini Tuo infcribendwk
gutavi. Plus quidemjufto fibi vinditare videtur auda«
tia mea, quod munufculum, ingenio minusfelici,fkteque
tennitatis ogtime confcio, adornatum, oculis Tuis, nil
nifi limatum ö* vette doBrime comitatu ftigatmn defi«
derantibns, tumIpse, nonßhmfiimmageneris nobi*
litatis,fed etiam literarumgloria inter lumina Patrite
noftrte grxclare eminens, offerte geftiat> verum offne¬
remern, toitfiliifiiifit fere imgatientern, mirificeerigit mdlaglaneverborumgoingafatgrxditandagratia Tuä,
qua erroremforte, exgttecigitiergaTegite voltintatrs
affeBu natum, benigniffime tollt, fge ducot tertiffima.
Hänt eandern intomgarabilisfavoris auram, cujusduk
tiffhnagrimordiajamjamgerfentifcete mihi videor,utin gofterum exgeriri mihi germittas, humiüimis contetida
grecibus. Sufgiria ego, quod unicum gotero, (S vota,
grogerenniTuö, iUufltijfmtequeξ5fglendidijfimteTu/B
Famiiiteflore feliciffimo , nulfonon temgore, effundam9 germanfurns, dumviχerο,
llluftriilimi Nominis TÜ1 ■>
flätor tf diettsäevitiffimtis MAGNUS LEVER1N.
Oariffme Oömme CANÜIDATE1
TEnero '& vacillantiClariflimequam eruditionis adhueDominecalamo, plusCandidate,oftentanti, audaciaraergaamoris,Te,
innoxiamfacilis, credo, condonabis, ii jüftiffimara
.mihi laetandi, fimulque labores tuos Academicos,
mox ad finem perdueendos, lauroque promeritx jamjam vicinos, Tibi pongratulandi materieoi arri- puerit. Hane autemcupiditatem valde inflammavlt
fvaviilimus Literarii nos inter commercli ienius at- que recordatio, quo,licet perbrevi,huc usque mihi Jrui contigerit,iiihilo tamen minus minutulum huac
operaeTuas,quam mihi,in.literis,&:in primis eloquen-
..tise elementis erudiendo,infumiifti, fru£him, hac po- tiffimumo.ccafione,TibiofFerendumexiftimavLInlau-
dibusquidem Tuisextollendis jam aliquantifper com-
morarer, nid earundemimmaturus eilem interpres,
& Tua modeftia me ab hoc conatu deterreret, i-
piiimque deniq: peregregiumTuum opus,biiiis jam partibus nobiscum communicatum, easdem fine a-
liunde affiimto colore prsedicaret -Potior! itaque
iure ad vota confugio, velit iiipremum Numen ita honeiliffimis Tuis favere conatibus, ut ea demum aflequafis prsemia, qux indufhiam Tuam, Mula-
rum & in primis Suadae itudiis dicatam, propemo fåum zqmre poflxnt Vale.
;0ab· Stromftad.Pridie CalencSar,
„w·MDxtiu. Gabriel Sture.
A «5 &·
$. IX.
Oft leviter indicatam, in priö*
ri diiTertationis noßra? parte*
pervetuftam Artis Öratoriae originem,ejusque,apudGras·
cos prascipue & Romanos, infequentes lastas,aut triftes, quibuscum lu&ata eft^ vicis·
fitudines, quas eftecerunt, ut, diuturna acerrimo-
rum ingeniorum induftria atque cura multiplici, infignem perte&ionem confecuta, fatorum dein injuria , priftinum fplendorem fuum vel penitus amiferit, vel pauca ejus veftigia retinueriti pari- terque poft allata quasdam ofiiciorum ejus gene¬
ra, virtutes & vitia, quibus partim Fungi, par¬
tim exornari aut obfufcarr folet facunde dicendi follertia; jarnin eoverfabitur prasfens nofter cona·
tus, ut oftendamus, quam efficax & falutare in vitahominum communi fit artisnofirasimperium,
F vis
3» W 1o( Hl·
visafqueutilifas. Ab ufu itidern ejus infigni,qur,
ii re&e eadem adhibeatur, uberrimus eft, abu·
fum ejus, quo non raro eam adeo inquinari & a deftmaro fcopo detorqueri videmus, ut quidara
non folura eam nulio amore dignam, ied detefta-
bilem & maxime pernicioiam judicent, quoties
id permiferit occafio inilitutique noftri ratio, di- ligenter diftinguere ftudebimus. Inde futurum
auguramur, ut genuina, & flaxanima haec cetera-
rum artium domina, armis innoxiis & legitimis
animos noftros in fui obfequium trahens, fplen- didiflimum, qui fummo jure ei debetur, nito¬
rem retineat, & ab omni viticrum forde, qua
eam türpiter obducere non verentur homines ma·
.levoli & impudentes, qui rebus prceclaris fua (la-
tuere pretia nefciunt, immunis reddatur. Quo-
niam autem, ut diximus, omnis noflra difputa·
tio eo pertinebit, ut commonftremus, quantum lucis atque emoiumenti digniflimum eloquendi
fludium omni vi^as noftri conciliet* primo nobis
examinandum eft, quaenam & quotuplex fit vita?
noftras ratio & divifio, quasnamque ejus genera·
Vaftiffimam & ionge lateque feié diffundentem hujus amplitudinem inträ tres potiflimum clafles
five ordines, (ornnia §nim perfequi non pos-
fumus, cum innumeri fere, a fe invicem magno- pere difcrepantes, occurrant vivendi modi) Sa-
crum nimirum five Ecdefiaftjcum, Literarium
& Civilem, coaréhbimus, Omnis enim vita no-
ftravd facris impenditur curis ac vigiliis, pro a>
terna
•«SMS ) o C 39
terna animarurn falute, poft finita hujus tempo¬
ris fpatia, obtinenda, fufcipiendis; vel fuavilfi-
mis mufarum ftudiis do&isque laboribus, quibus Reipublicas & ornamentum & utiiitatem afFeri-
mus, atteritur; vei denique quibusvis civilibus negotiis, ex quorum diligenti exercitio commu¬
nis civium falus atque feiicitas otnnes quaii fuos ducit fpiritus perpetuoque fuftentacur, detinetur.
Nec nobis, varia & diveria vivendi genera conii- derantibus, ullum occurrit, quod commode ad
claffem hane tripertitam reduci non poteft. Hane igitur ob cauiam officio noftro fatis nos fa&uros,
&Le6ioris, cujus perbenevolo favori iterum exi- guas ingenii vires majorem in modum commen- damus, defiderio optime obtemperaturos, fpera-
mus, fi eloquentiae uium in triplici, quam ex tri- membri adhibira divifione nobis efFormamus, re-<
publica, Sacra» Literaria & Civili, oftenderimus.
Hinc, ut opinamur, facillimum eil judicatu, qua in re dulciffimus iuadae eultus ceteris ftudiis, qui¬
bus fapientias alumni gloriam eruditionis fibi com- parare fatagunt, ancecellat: dum enim ha»c fere anguftioribuscircumfcripta atque inclufafuntcan-
cellis, fuisque* quas finu fuo fovent, rebus con- tenta, aliarum plerumque fcientiarum cornmerciai
non tam anxie expetunt; haec ars noftra q?quo ac
ioofFenfo, ut dicitur, pede omnia pervagatur do-
örinarum genera,ex quibus fecundum argumen-
tandirobur, vario rerum pondére munitum, fibt
acquirit^ fmequibus> ut isepius monuimus, eio-
F ζ quen-
40 4M ) Ρ C Μ*
quentia, verborum pompa tantumrnodo fuperbi-
ens, puerilis plane, languida, exianguis, ne di-
cam inutilis & faftidii plena eilet, 5. X.
Quemadmodum fan&iilima rerum Divina-
rum noticia, quam DeusT. O. M, nobiscum be#
nignifiime communicavit, omnibus iis ftudiis 5c artibus > quae, ab humana induftria profeéfce, ad faujus vitae vel utilitatem, vel elegantiam, perti-
nent, longe anteponenda eft ; Ita iis, qui elo- quentias ftudio fe totos dare > atque inde verum iibi decus comparare cupiunt, primo loco ean·
dem commendamus. Quod ne temere dixiile vi¬
deamur, rationem CQtifilii noftri plenius indica*
bimus. Eft nimirum nobiliftima eloquendi fa«
cultas, ut cetera nobis divinitus collata munera, in falutem atque felicitatem noftram data. Ad hane igitur promovendam & obtinendam, quic- quid in feopis habet, conferre debet. Cum ve»
ro in fluxa & caduca hac vita perfe&a felicitas
locum noninveniat, quin, fi quasdam nominan*
da fit, lubrica profe&o, inconftans, innumeris- que illa expofita fit serumnis; feliciiÉme veriabi*
tur prudens eloquendi vehementia in impellen*
dis nominum animis, ad omni, quo fieri poterit, ftqdio & impetu affequendum fummam illam beatitudinem, pils olim poft hafce, quibus inelu- dimur,vivendi angüftias, in ccelis exfpeftandam.
Et hac dicendi materia Oratori nihil poteft ex-
cögitari nobilius, fecundius* dulcius atque utili-
-m ) o ( **». 4,
tis. Unde etiam fuafit effecitque fumma ejusdem majeftas, drgnftas & utiiitas, ut effulgente, fin- gulari Dei beneficio, e priftina fpiilaque caliginé,
nitidiftima Evangelii luce, in roftris Ecclefiafticis
dicendi confuetudo maxime nobis coeperit effe
familiaris ac frequens, ceterisque dicendi modis*
palmam pr^ripuerit. Sicut autem facrum hoc
dicendi vrunus omnitun eft graviflimum & mul-
tis propterea obieptum difficultatibus, ita nec te-
mere a quovis erit adeundum. Conabimur ita·
que, pro modulo virium, exprimere imagieem
boηi concionatoris, ut appareat, quibus ille, tam natura?, quam artis & do<ftrina? pra?fidiis inftru-
<ftus, ad dicendum accedere debeat. In hoc Igi-
tur merito deftderamus, ut in aiiis pra?claris ora- toribus, qui profanam profitentur facundiam,o·
innia ea dona , quorum prodiga eft benignior na·
tura, ingenium nempe felix, mernoriam firmanT, fuavemque vocis & oris commendationem &c.
Cum hifce docibus fi conjun&afuerit innata cpia?-
dam vis atque vehementia, qua fe ad divinum
hoc munus ferri trahique fentrt, adfunt profeéio
in eo certiflima facrae eloquentia? praefagia. Ar¬
tis prasceptis, cum profanis dicendi artificibus,
utitur nofter fere iisdern, quamvis aliquanto par- cius & fine ullo artificium oftentandi pruritu:
quapropter ea denuo afferre, eftet propemodum
aåum agere« Fini autem, quem pra?co Eccle-
fiafticus fua oratione intendere debet, minime fufficit ingenita haecad ornate loquendum proni-
F 3 tas,
4* 4W )o( Bi¬
tas, prasceptorumque, quibus illa regitur pérfi·
cicurque, iupellex, nifi illis afliduiflirnum facra·
Tum literarum ftudium, divino quodam inflam-
rmtum fervore, mature acceiTerit. Habet enim facer dicendi magifter hoc cum ceteris fua? artis cultoribus commune, ut non folum audientibus oble&amento eile, motus de ilimulos in mentl·
bus eorum excicare, fed etiam, quod in quovis
dicente praeftantifiurum ducitur, inter deleäaa- dum, docere ei injun&um fit. Sunt namque il-
1as arbores ncbis grata? fimul de utiles, quas de
foliorum amcenitas de fru&uum ubertas amabiles reddic. H&c vero docendi gravitas, nifi e verbi
divini fontibus haufia fuerit, nihil fane au&orita- tis de iidei habebit. Hinc etiam citius de divina
quadam vehementia movemur de convincimur
eorum fermonibus, quibus apte addu&a Scriptu¬
rsS» teftimonia robur de fuccum conciliant. Pos- funt alii oratores fua quique lingua prodeile de
laudabiles eile ; Oratori autem Ecclefiaftico, ii
muneri fuo ianftiflimo quodammodo par effe vo*
luerit, minime fufficit unius alteriusve lingual cognitio; fed vel maxime ab eo requiritur, ut ii·
bi familiariflimas habeat eas iinguas, quibus ipfe
Deus in fandtiflima voluntate fua, nobis aperien- da, Hebrsea nimirum de Graeca, ufus eft. Exa- öa harum notitia inftru&us, verfiones quaslibet,
tanquam rivulos, impuras fa?pius aquas trahen- tes,deab ipfo fönte longius interdum aberrances, minoris faciet. Pr^terea, utfortius corroboret facram
4& ) o ( Η* 43 facram & fublimem hane doftrinam OratorS.fum*
morurn Theologorum fententias confulere novit,
eorumque prseceptis ita fe tiadere,ut non tanturrt
4 vero cceleftis fapienti® feniu penitus imbuatur,
fed iniuper eam fciencer a temerariis ha=retico·
rum litibus, quibus in devios errores fa?penume-
ro miierrime abripitur, liberare poifit. Et facris hifce ftudiis il comitem adjunxerit Philoiophiarn
facer nofter eloquens, multum in dicendo juva-*
bitur, cum illa pra?beat uberrimam, licet minus
perfeftam, de Deo refte & verecunde cogitandi
materiam, nullo etiam accedente revelationis ad^
niiniculo. Ex unico hoc fonte faniorum gentilium,
a revelata divini eultus notitia renaotiftimorum, prasclaras de Deo fententias & admiranda plane~
judida profluxide patet. Cum tot tantisque do-
ftrinas munimentis, quibus nititur facra eloquen-
di ars, unde etiam eruitur omnis inveniendi dC
inventa apte difponendi copia, non fine maximo
fruftu conjungitur purum, perfpicuum & orna-
tum dicendi genus. Quid enim , quagfo, a?quius
& convenientius eile poteft, quam in tradenda
fcientia omnium puriflima & fpirituali quodam
nitore fulgentifllma, fermone puro & evidenti
uti? Hujusmodi autem diftionis evidentiam hic inculcaipus, qu$ unicuique pari celeritate iefe offerat, cum multa a dofto & perito oratore dici
ac proppni poilint, quorum intelleftus doftas quidem aures fugere non poteft, plerumque ve¬
ro irnperitas & agreft^s, An refte & fine metti
ieme?
44 ^ > o_ (
temeritatis, cujus nos forte arguent a nobis hac
in re diflidentes, varia illa dicendi ornamenta &
lumina, quorum Iargam fuggerit ars Oratoria co- piam, facras orationi inferenda fint, de eo exorta
& mota fuere multa & pergravia multorum
certamina. Contendunt hi, quibus ha? deliciae difplicent, & quidem non fineratione, veritates cceleftes tanta? efie virtutis & efficacia?, ut nihil eis afFerri poflit roboris ex anxie quasiitis ver- borum phaieris & blandimentis, tantamque eis
Ineile dicunt docendi atque convincendi vim, ut, omni oratorio arrificio fublato * menti- bus noftris mox frena injiciant. Ad horum fen- tentiam iubentes nos aggregaremus, fi facile no-
bis perfuaderi poflet, res quasdam, eam ob cau-
fam, quod tantam nafta? fuerinc perfeftionem , tantique fint pretii, ut nullus iuperfit acceflioni locus,omnem ornatum refpuere : verum ex con¬
trario non fine caufa arbitramur, lilas9 quamvis
nullorum ornamentorum per fe indigas, his ta¬
rnen, fi commode adhibeantur , nulla ratione , non iolum qua pretii fui magnitudinem minui ,
fed potius ita illuftrari, ut non pollint non vehe-
mentius nos afficere, haud aliter ac adamas, no-
biliorum lapidum praeftantiflimus, a follerti arti·
fice expolitus, & munimentis ex auro ornate &
decenter fabricatis inclufus, nobis majora vibra-
re videtur lumina, quam fi fplendido hoc orna- tu deftitutus, nudus & impolitus appareret. Hoc
idem admiccere fublimiorem illam myfteriorum
falu.
-m yo( s» 45 falutis doftrinam, qua nihil perfeftius & fvavius
in hac vita efie poteft, omnes experiunturii, qui
in cathedris facris fuam exercere folent operam.
Nec expers eft ipfa fcriptura divina memorati hujus arrificii, occurrunt enim ibi paffim pluri·
mas fententiarum verborumque emphafes, in qui-
bus furnma & omaes humanas dicendi vires fu- perans majeftas & (piendor eminet. Et cum hinc certo conftet, ipfösQratores ΰεοπνευςζς has-
ce fermonis delicias non prorfus afpernacos fuis·
fe; nos jure etjam tantorum Oratorum veftigia
& exempla fequimur. A polito & jucundo hoc
dicendi genere non aiieni fuerunr primi Sc anti- qui illi Evangelici prascones, quorum facunde
confefta volumina abunde teftantur, eorum quos- dam ranta fere eloquenti« laude fua 'illuftraiTe
tempora, quanta olim iummi iili eloquentias pro·
ceres Arhenas, vel Romarn nobilirarunt fuam.
Paucos illorum heic memoraiTe fufficiat, Ambro- fium nimirum, Mediolanenfium Epifcopurn fa-
cundiffimum , cui Auguftinus, haerecicis adhuc indulgens erroribus, poftea vero ab iisdem libe-
ratus, non tam ex propofito haurienda? verita·
tis, quam ex admiratione eloquentias, qua itidem
excellebat Ambrofius, aures dociles accommo- daviile fertur: Auguftinum, diicipulum nullo
modo tanti doftoris degenerem» exirnia ingenii
fubrilirare copiofaque difputandi iollertia prasdi-
tum: Chryloftomum, nomen 3b aureo fermone, quo in depingendis & forcnandis vircutum pr««
G ceptis,
0 4N )»r »
ceptfe, vere Chriftiano dignis, ufus eft, fortitum:
Tertullianum celebrem iuae Ecclefi# doÖrorem,
& La&antrum, qui ob fummam dicendi vim atcfi laudem, qua Ciceroni, confummatifiimo hujus
artis parenti, non multo cefllfle quibusdam vi¬
detur, Cicero Chriftianus di&us fuit. Cetera Ecclefiae lurnina, eadem arte corufcantia, bre*
vitatis caufa, heic prastermittimus, In hoc cer-
te plerique amice confpiraiTe cenfendi funt* quod
flilus purus, planus & ad vetuftam illam eloquen»
tiarn quam proxime accedens, femper fuerit ido-
neum adminiculum propagandi Sc a barbaris fu·
perftitionibus vindicandi vera? religionis purita-
tern. Praeterea,fi quodammodo obtemperandum
fit communi horninum genio & aefiderio, non
plane damnando, quo vehementifiime ad ea am·
ple&enda «Sc diligenda feruntur, quae r ornatu
quodam decenti veftita, oculis auribusve objici-
untur, fequitur, vel ideo modicum ornamento-·
rum ufum Oratori S. non prorius negligendum
eiTe. Hifce diutius manenc auditores attenti. Sic enim, nefcio quo vitio, animati fumus, utficca
veritatis diuturnitas, quam nulla? comitantur
di&ionis veneres, quibus fubinde intermixtis
mens noftra novas accipit attendendi vires,tx~
dio non raro nos afficiat, eodem fere modo,
quo novimus,folida Sc dura ciborum genera plus
fatietatis afferre, quam molhores eos, qui diu¬
tius absque faftidio fapori indulgent. A conti-
auis verumtamen hujusmodi blanditiis, quibus,
4H ) o ( Hl· 41 ab altera parte, non minorem parit audientibus
nauieam imprudens orator, diligentiflime abfti-
nendum eft. Putreicunt enim citrus ea poma, qua? nihil, präster dulcedinis & coioris venufta- tem, habent, Ingenti denique cum fru&u ab O·
ratore S. adhibetur prasftantiflima commovendi
ars, qua opegeftuum, rebus conformandorum,
animorum tempeftates in audientibus vel exci-
tandse, vel excitata? fedanda? funt. Sice. g. ma¬
nu veluti ducit orator auditorem in igneas &
ealamitofas damnatorum latebras , ubi omnia asternis gemitibus ejulatibusque miferrimorum hominum ftrepere attonico vultu indicat, fimul·
que voce, inter lacrimas erumpente, fignificat,
cosdem lu&us atrociiiimos omnibus, qui vel tan·
tillum a lege Divina, exaåiffimam, tam inter-
nam > quam externam ianåimoniam exigente, recedunt, ex juftiflima Dei vindi&a certo demum imminere. Hoc modo perterrefa&um audito¬
rem, cum in viribus ejus, naturalt labe inquina-
tis, minime fitum fit tanto legislatori placere,
dulciffima evangelii voce, lcetiflimam pra? fe fe-
rens tum Orator fpeciem, a limine mortis revo- cat, proponendo ei inexhauftam meriti Chrifti tnagnitudinem, legis minas pleniffirne tollentem.
Prona heic feie offert, ut in aliis do&rina? falu>
tifera? articulis exponendis , dicenti oecafio ex-
ourrendi in vaftum artis Oratoria? campum,uten-
dique variis,explicandi, illuftrandi & exaggeran- di artificiis, quibus multum conducunt orationi
G 2 pas-
43 4M )σ( Hl·
paflim inte^tas επίζενζιςτ άατυπωσις, ειχών * χ#··
ξά^ειγμα , επιφώνημα,, πζοσαποποίια , επανοξΰ®-
σις, άναφοξάγ χλίμαζ,·.παξάλειφις, παρρησία &c.
Haud incommode di&ioni etiam facras obre-
punt tria illa in fcholis Rhetoricis diu percele*
brata caufarum genera, Demonftrativum , De-
liberativum & Juridieialer cum heic fit copio-
fus Iaudandi vel vituperandi, fuadendi vel diiiuä·
dendi, accufandi vel defendendi locus. Pietati
enim, princip i & alma? ceterarum virtutum ge-
nitrlci> null# dignas Faudes, nee vituperia impie¬
tati, deteftandas peccatorum quorumvis nutrici, effingi poifunr, In illa aflidue expetenda, in hac
ferio exftirpanda ornnis defudabit oratorius fua-
dtndi vel diiluadendi impetuSr Pios, fummo*
nifu Deo placere ftudentes, contra quosvis ho·
ftium fpiritualium tumuftus defendet, impiorum
vero, perpetuis flagitiis vitam fuam contaminan-
tium, vehementirtlmus erit coram tribunal! dr·
vino accufator«.
Hifee adjumenfis, quas jam breviter attuli-
mus, optime inftru&um eloquentem facrum, ad-
nuniftratorem reipublicas Ecclefiafticas dignifll·
mum, pariterque efficaciilimum inftrumentumr
illuftrandi gloriam divinam , in diesque äugend!
numerum eorum, qui ßdei finem, falutem nern- pe animarum, reportaturi funt, futurum exifti«
mamus. Si ad hasc vftae eum commendaverit m-
tegritas & omnibus amica rrorum dulcedo, tan·
tum concionandi magiilrum collaudabunt juve-
mSy
« }0( ι» 0
nes,admirabuntur fenes, in ejusque confpeélum, quafi ad ialotem fanitatemque, prorepenr asgri, negle<9o medentium imperio. A nobis autem
quam longiffime abiit, ur credamus f verbo di*
vino, modo iine errore ex genUinis fuis princi-·
piis tradrfum fuerir, quicquam virtutis & effica-
ciae ex dicentrs moribus, velredis, vel cum ve- nerabili ejus officio minus congruentibus, aut accedere, aut decedere. In adverfam tarnen o-
pinionem plurimi facillimo negotio abducuntur,
cum videant, quorundam vivendi rationem a do-
Örina, quam in cathedra Eccleiiaftica tantopere inculcanty diverfilTimam eiTe. Optime vero tol-
li hic error poteft iirnili, fumto a ftatua mercu^
rmltf proficifcentibus accurata itineris fpatia in-
dicante , modo juftis pofita fuerit Ibcis. Äb ufu
iniigni 8c peramplov quem artern Orat, in facrcr
dicendi genere prsefrare diximus, valde abhorret
indignus atque deform is ejus abufus. Hac utun-
tur prave facundi homines, tanquam decipiendi
artificio, ad concirandas adverfus veram religio«
nem graviflimas rixas éfc controverfias, quibus
molles & fluxi animi a veritate 8c puritate coele-*
fiis doårin« abducantur. Quorum errores, fu·
co dicendr obduåi, tanto facilius aliis imponere podunt, quanto plerique natura prpniores funtad
ailentiendum illis,· qui, fuaviter biandiendo &a-
dulando, eos in fuas trahunt partes. Hinc nom
raro evenire fölet, ut eioquentia a quibusdain a- ftamna* feditionum & errorum vocitata fuerit.. Μ
Q % pep·
5® ΊΚ )«f W
perniciofiffimis autern ejusmodi homfnibus, qui- bus nihil perfuadere difficile eft, & quibus difpu·
tantibus, quid verum fit, non dijudicari quivit,
Collicite abftinendum eile, omnes, qui in cce:a &
praecipitia judicia deferri nolunt, profitebuntur.
§. XI.
Oftenfo,quanturn opis & utilitatis pr^clara i&juftis fuis circumfepta limitibus eloquendi vir-
tus civitati facra? afferat; progredimur jam ad
dulce 8c amicum ejus cum profanis fcientiis con- Jbrtium. Injuftas eorum criminationes heic nul·
lo modo attendimus, qui eam e feholis erudito-
rum prorfus eliminandam judicant, arroganter
& fernere contendentes, difertis hominibuscon·, venientifiimum eile, mentiri, decipere, circum- venire, prasftigias ac laqueos verborum ne&ere,
rerumque naturam, in quam Jibuerit faciern vel habitum viribus eloquenria? deformare, ideoque nullam huic cum Philofopho, cuius omnis cura in cognofcenda & aliis demonftranda vericate ,
defudat,affinitaiem concedunt. Similitudine pla¬
ne incongruenti garrulam fuam fententiam firma-
re conantur molefti tantae artis irrifores* a pro- bis 8c formofis virginibus petita, quarum omnetti
a natura datam venuftatem colore fa&icio & me-
dicaro ornandi artificio corrumpi di&itant, Iti
iniquiflimis autem horum deliriis deftruendis hoc erimus breviores, quo certius conftat, enormia ifthxc eloquendi vitia importunis tanturnmodo
blateronibus, qui turbinibus inter eruditos moe yen?
•SW ) O c Hft- £
vendis Sc excifandis alendisve nativeluti fullt fa*
<ftique, familiaria efTe; a cordatis vero & reéfce
änimaris Oratoribus, quorum omnis dicendi fer-
vor in iis, qua vere bona, jufta & honefta funt,
confumitur, lon ge abhorrenria» Hinc etiam Ci¬
cero, fummus alias eloquentia? patronus* indi-
fertam maluit prudentiam, quam ftulram iöqua*
citatern. Nec nirniam eorum morofitatem asquo animo perFerendam efte arbitramur, qui, quam*
vis eloquentiam conviciis non profcindant, & per"
fe laudandam cenfeanr, e Philoiophorum tamett
coronis eam prorfus expellere volunt, exiftiman-
tes, omnem fermonis άπά$ειαν fapientes maxime:
decere, foiaque veritatum arduarum ac fublimio- rummyfteria, ftne ulia cura verborum, eos de-
leftare. Sed licet patiamur, ad tsediumusque,fe-/
veros hos Catönes fuo, hac in re, abundare fen-' fu; at nulli tarnen dubitamus, philoföphandi ra- tionem, modico eloquendi ornatu politam, pleris-*
que vehementer placere. Ex conjun&o enitfF re-*
rum Se verborum fplendore majus öriri lumen neceiTe eft. Hac quoque ratioue animus difcentis:
jucunde alitur duplici cum ipiius do&rinas, tum rnodi eam tradfondi dulcedine. Et cum faspius*
occurrant apud Philofophos furornas rerum aufte-
ritates & fubtilitates, quibus omnis veluti langue-
fcit noftra difcendi cupido, has apto & eleganti di¬
cendi genere quodammodo mollienda? funt. Nanr
laudabile nobis ducitur, mufas non folum in ani^
mo,, fed etiam in labris habere, cum aliis non?
minus,>
