DISSERTATIONIS ACADEMIC/E

j. n. y. c.

DISSERTATIONIS ACADEMIC/E

DE

ARGUMENTIS CICERONIANIS

COLLUSTRATA,

PARTICULA PRIOR,

QVAM,

CONSENS. AMPLISS. FACULT. PHILOSOPH.

IN RF.G ACAOF.MIA UPSALIFNSI,

SUB PRAlSIDIO

CELEBERRIMl FIRI

MAG. _{P E T} R I EKERMAN,

Eloc)v. PROFESS. Reg. et Ord.

PUBLIC JE CENSUR/E MODESTE WBMITT1T

TONAS BODIN,

OSTROGOTHUS.

IN AUDIT. CAROL. MAJ. D. IV. APRIL.

ANNI MDCCLXIV.

H. P. M. S.

UPSALIjE.

j. N. j. a

uam neceflarium fit ad bene bea->

teguc vivendum, ut diyinara hö¬

rni nes Provideutiaui credant at-

que venerentur, non facrae taa-

tiim docent littérse, (ed illuflrio-

res quoque prifci sevi fapienteå, qui oculum cunda, uno quafl intuitii, eontemplantem & manum, totum boc univer-

fum mirifico ordine dirigent.em , paßim, in fcriptis

fuis, venerabundi commemorant, Nemo enim fuas fragiiitatis memor, & flux ^am atque caducam rerum ha-

manarum indolem confideräns > fuis conhdere viribus

potelt nimiüm, nt ipfe, per omnia, faber fprtunae fuse

falutari velit, nec in rebus aliis creaös, quantumvis opti- mis, fatis invenitur roboris ^ac folatii,:nifi ad naturam quan- dam,his omnibus fuperiorem, eamque benigni(Iimam,pa-

teret'aditus. Hinc mirari non con venit, cur Cicero,

yerioris fapientiarj tum addifcenda?, tum aiiis traden-

$ ) 3 C #

das, ftudlofifFmius, quseftionem hane omnino palmarisra,

in operibus fuis Philofophicis, multa non minus facun- dia, quam fapientia, con(picuIs9 neutiquam reliqueric

intagarn. Mihi (ane, qui paternas Dci cura? tot benefi-

cia debco, quique om nia me a fata, in polier ^um, be- nigni/Timas ejus reüioni tutus commendo, vei eo no»

mine, eximia Ciceronis perpiäcent volurnina, q nod ho-

norificam fubinde Providentia divinas mentionem inji-

cit. Argumentum igkur Diilertationis quterehd ohtulit

le fe, peropportune quidem, pro vida fupremi Numinis

cura, quam ore Tulliano non leviter colluiirari, bre-

viter lum oflenfurus. Tu _vero, B. L. mitiorem ^co- natibus meis adhibeas, quasfo, cenfuram.

§• II.

Providentias vocabulum proprie denotat aTura profpiciendi, feu illa., ^qux futura funt, quomodocun-

que percipiendi, unde Cicero tres.prudent-ias partes, me-

moriam, intelligentian! & Provadcndani ^{enumerans ,}

Providentiam dicit, per quam futurum aliquid vi de tur

ante, quam factum fit, a) Uiitatiore autem fenfu lati¬

ns hsc vox paret, & ubi Deo tribuitur., non tam pra>

feientiara, _quam tarnen ante requirit, fed pot-ius rerum

crcatarum confervationem ^& afüonum atque eventuum

gubernationem lapientiflimam fignificat. Ut enim iin*

gulai quas in hac rerum univerutate exiftunt, volunta-

ti Del pnepotenti ac liberrimre debent originem: ita ^,

ne per momentum quidem, fuo pérnaanenent inTtatu, fed

in priftinu.m relaberentur nihilum, nifi eadem, ^qua? for-

mavit, fuffulciret ^manus, atque fufbentaret. Prarterea cunlta, _qua? fiunt, quasque per liberas agentium ope- rationes eveniunt, funt ejusmodi ^, ut fcopum ^, in di-

vina gloria noftraque felicitats pofitum, asque impedi-

re ac. promovere poflent, nid adcuradffimum ca u darum

& effeftuum, in omnibus, maximis, minimis, adeltet

Å 2 mo-

i ) 4 ( ❖

rrioderarnen. Dar i auterh fudentatorem & gubernatorem hu-jus univerfi fummum, ejusqnc natu c an dia dirigi, nos

quidem jam non demonflrandum fumfimus, fed ältande fåtisnotum, &vtlre extra controverfiam pofitum, adopta-

mus. Neque en im ex eo, qubd divinam Providentiam Ro¬

manorum agnovit facile iäpientiffimus,firmum fatis _argu¬

mentum adverfus illos tiepromitu^qu^riefcio quo opinio-

firis _{errore, an} furore, correpti, providam fummi Numinis

curam vocent in dubium. Illiißratur, recie fentientis antt-

quitatis confenl u,veritas, fei fuis f an tum fundamentis,con¬

tra quasvis impugnantiuni incurfiones perdat immobilis.

a) De Invent. Rhetoric. L. IL C.

§. III.

Non certe heri, aut ni>dius tcrtius, foveri ^{a non-}

nullis fpargiquc coepit pedifera illa deiiratio, publice

non minus, _quam privatim, noxia, qua divinus in res

creatas gubernandas negatur inftuxus. Neque vero o-

mnium, qui hoc in errore verfantur, eadem ed ratio eädemque fententia Qui enirn eo dementia? procede-

runt, ut Dei exiflentiam impugnare audeanc, non pos- fiant non fimul mundum hunc divinx fubducere guber-

nationi. Qui vero ^, vel ex animo, vel (altem, dicis cauda, mundi creationem atque adeo Crcatoris exiflen¬

tiam admittunt, ^non tarnen omnes adeo futit felices,

uc divino Numine cuncla regi omniumque ac fingii-

lorum fata difponi atque adeo feiicitatem procurari, fir-

miter credant. Epieuri Scholar» , concedis quidem Diis, Divinam tarnen negafle curam retumque huma-

rum adminidrationem, ex hifloria Philofophice antiquio-

ris notum ed. Et fönt, qui exiftiment ^, hujus ^erro-

ris in Epicuro, voluptatis dudiofiflimo, hanc fuide ori- ginem, quod putabat beatam Deorum vitam turbari, fi

tot popuiorum, regnorum, hominum curam gererent, atque in fingulis ^, cafus, infinite variantes, examinare

at-

Jjc ) 5 ( ❖

atque confiituere quafi cogeféritur. Quicqaici eft, verior>

Itu jus erröris ratio in Epicureis cum antiquioris, tum nd- ftri avi, inde eft repetenda, quod Deum non fatis reder agnoverint, neque adco benignam ejus planeque pater-;

nam voluntatem, bumanis fem per rebus propitiam, pe- nitus habuerint peripedam. Fache enim in hane opi-

nionem nos deducit tum res ipla, tum infignis apud

Ciceronem locus Acad. Quarfh Lib, II, ^c. 38. ubi in feen am quafi introducitur Epicureus, qui lententiam ^,

qua omnia naturalibus fieri creduntur ponderibus &

rnottbus, vel ideo laudat atque ampleditur, quod De um opere magno liberat, ipfumque timore. Quis enim, quterit, poteft ^, (quum exiftimet ^a Deo fe curari) non

& dies & noeles, divinum Numen horrere? & fi quid

adverb acciderit, (quod cui non accidit ?) extimefcere,

ne id jure euenerit? O milerum hominem atque pns-

cipuo feiicitatis conftantioris fubfidio atque ornamento dediturum ? Qui euim fine horrore prcefennam Numi-

nis cogjtare nequit, is nullis fane argumenris cogi pot¬

ent, ut domino tam horrendo tamque terribiii le fua-

que omnia comrabtat. Servas cor te iners atque fugi-

tivus > mil lam profedo vocem argnus nudit, quam fl quis clamitaverit: adeft herus, fuisque te oculis obter-

vat atque in fa da tua acriter efb inquibturus. Aliter profedo Cicero ipfeDeum libi propofuit, quem patrem juvanrem merito vocari, fumma^que bonrtafis laude, ^ex

laudabili majorum teftimonio ^, confpicuum ^memorat.

De Nat. Deor. Libr, IL c. 25. Atque ideo in Epicu-

reos etiam , hoc nomine^ bepius invehitur ipfe, utpote Providentia: Divina:, fi quis unquam, alumnus, verte- que de hac fententke defenfor acerricnus,

§. IV.

Sunt, fateor, in feriptis I ullii noftri loca nonnul- la> dodrin# huic falutifera: cundisque boms jucundifti-

A 3 mar,

* ) G ( #

fh#, tion ade®, prima fronte, ainica, ubi durins tracbC

re illos videtur, qui (ine Deo nihil fieri, & noftris com-

moais infervire omnia contendunt, Pertinet huc, ut alia taceam, quod Acad. Quscft. L- c. jocari liberius in

re adeo feria videtur, ubi, ex men te Epicureorum, itain- terrogat: cum iaoerdotes Deorum vacationem babeanf, quanto efc sequius habere ipfbs;Deos? nqovcpow quoque feu Prövidentiam ^{anum vocat} fatidicam, alium licet,

contra Stoicos difputantem, inducens ^{; de} Nat. 3>eor.

L. IL c. 29. Nec vero ab erronea hac fententia mul-

tum abiudere nonnullis videtur., quod Parad. V. cum Poéfa flatuerit, fiiis cuique fortunam nngimoribus. Itaque

Tullium irrifonbus potius, quam cultoribus, Providen¬

tia: adnutnerandutn fentiunt, nobisque forte fuccenfe- bunt, qui lucem verkat i tant ^se eviaentise ex bis tene- bris conciliari _po (Te fh tu im us. Sed, re adcuratius per-

fpefla, tela hsec non reformidamus _magnopere. Vide¬

tur, pricno intuitu ^; at vero non efl in Providenti-

am iniquus Cicero. Jocus, quem vidimus, adverfarii ed, quem ita non. probat Tuliius, ut in/Iublequendbus,

data _opera, eundem refutet ac rejiciat. Stoicorum de

ITqsvotct, dodrina non Omnibus quidem fefe probare po*

tuit, fed nec illam ipfe exfibilat Tuliius; aliena enim verba adducit; verum potius contra cavillationes ad- verfantis fe eke defendit. Fabrum for tun se fuce _{non, eo} fenfu, unumquemque (latuic noder, quafi nihil in res

humanas, _pro lubitu, commutandas divina valeset

vis & fapientia i fed illud tantum contenait, fapientem

fl modo integer atque perfecius fuerit, utriusque fbrtu-

nse dominum ede, ficque animo, lorte fua cpntento, id effkere, ut in adverfis non minus, _quam fecundis,

liber fit & beatus. Et profecfc» is tandem vera übertä¬

te gaudet, qui non fuis viribus fuisque congtibus, fed

divina nixus Providentia, optimuili fibi femper judicat,

quod

# ) 7 ( #

quod optimo (apientifSmoqne rerüm omnium guber*

mtori ordinäre atque concedere vifum fuerit. His

autcm flui non efl moribus, led a divina ope quteren- da averfus, fibimet ipfl confidit, fortunam !ibi quoque

fingit, led, in medio ctjam fu'ccelTü, du bi ^am & vacillan-*

tem. Non igitur culpandns eft Cicero, nec contradiåio-

nis arguendus ^, ubi explicatione commoda toili, quod

durius videbatur, atque amoveri poteft.

§. V.

Antequam vero ad ipfa Tullii nofiri fcriptä provöcamus & ipfius ad Providenti^m divinam illu- flrandana teftimonia nönnulla adducimus in medium, ad veftigia Providentia; diyina;, in fatis fummi hujus vi- ri, fatis manifefla adtendere lubet. Ex his enim confla-

bit, quod non tantum ex inflitutione &: fcriptis Philofb- phorum, fed etjäm ex proprio lax vitts experientia dii-

ctus fuerit atque excitatus ad providum Nu men venc- randum. Häeuit igitur Cicero parentes admodum cla-

ros &' antiquo genere oriundos, _{quorum ope &} confi-

lio prteceptoribus ufus eft domi & in Graxia eximiis atque praeflantiflimis. Littéris ac fcientiis, ad mlraculuna usquc, innut-ritus atque inftruchis, ad cauflas in foro dicendas fecontulit, _qua in re tantopere, b ^re vi, ^enx-

tuit politiffimi hujus juvenis induftria, ut ad rempubli-

cam, folitis more majorum munerihus, adminiftrandam,

fummo po du! i conlenfu, evocaretur. In fingulis vero fi- dem, prudentiam _atque integritatcm ita probavit, ^ur.

egregias ubique laudes reportaret. In primis ^vero cla- rifiima confulatus Ciceronis fama atque laus eft, utpo-

te quo, fradliis acdebellatis Catilinte furoribus, Pater Pa¬

trice, ob fervatam ab incendio & direptionibus Romarn,

adpellatus. Sed, ut (unt res mortalium omnes inftabiles

variisque viciiTitudinibus obnoxke, ita nec de conftan- ti candidioris fortunte curlu fibi gratulari Tullius

potuit.

Naru

exulare coaaus ed,quamvis honorifice ad mod um revocaretur, obortis tarnen podmödum civilis, inter Pom- pejura & Caefarem, belli fludibus immixrus, varia ^per-

fenfit incommoda. Tandem, quia Cadaris interfedori-

bus impenfe favebat, & Antonio, mortem Ciefaris ui-

turo, & principatum adfedanti, acrius feie opponebae, ab

Antonio proferiptus, atque a Popilio quodam,, quem

capitis accufattfm Tullius defenfitaverat, oeeifus eft.

Ita vir, fingularibus praidifus dotibus ^ae virtutibus, fed

nec fuis deditutus nxvis, cum varia confliotatns fortuna,

quam parum valeant humana; vires, litte divino auxi- lio, quamque muita Deus, indrumentis licet vilidim-isp

praedare eximia polTit, fuo ^pariter, atque aliorum, quibuscum vivebat, exemplo expertus ed. Atque hic

talis erat, tamque admirabili fiimmi Numinis guber-

nationi, a pucro, obnoxius «5c adlvetus Cicero, cujus leriptis colludrari Providentiam Dei haud ew: vano

eontendimus, id quod ex fequentibus, uti fperamu«, paeebit.

S. D. G.

§. VI.