* fT ©g^|
^ J ^
2xeaiasma historicum
probans
scandinaviam
veré fui{Te di&am
vaglnanv. gentium,
Confcntientc AmplifQ Fac. Philo!,
Celeberr. Acad, Upfal.
Sub PRAESIDIO
dwplißiMt ätquc Celeberrtm't VIRl
dn. laurentii arrhenii Hifior, Prof. Regii & Ordinarii:
Pro Philofophicis hotioribus obfinendis
PUBLICO ÉXAMINI
modelte fubjicit
s:ae. r:ae. M;tis Alumnus
Paulus O. Rhyzelius T
Veftergothus.
In Audit. Guftav. Majori ad å&?. Maij
A. MDCCXXVIII.
@@@@@@@@@ ®s®$
i HOLMIM,
Typifi MERCKELIANIS.
S:M. R:M: M:TIS.
MAGNUS FIDE l Fl RO
Reverendiffimo in CHrifio
PAIR I *
Dn ] ESPE RO '
SS. Theol. Do&ori Ceieberrimo > in-
clutae Dioecefeos Skarenlis EPISCOPO Eminentifc fimo, Confiftorii Praefidi graviflimo, Regii
Gymnafii Ephoro adcurati/fimo,
MAECENATI SllMMÖ.
Max> Reverendo atqut Celeberrimo VlRO
DOMINO t
Mag. FE TRO SCHYLLBEG.
PöefeosProf. in Acad. UpfaJiertfi JR eg, &: Ord, h.t*
RECTORI MA G NIF IC O.
Patrono omni venerationis cultu proféquendo.
I Irl O Max, Rcver, atqite Ampli[[, DOMISO
Mag. ERIC O ALSTRIN
Log, & Metaph. ProfefTori Reg. & Ord. Promo-
tori quovis honore prolequendo
,
Vobis
,Maeceriates Maximi', Patroni optirni , hoc leve
& animi gratiiftmi , ob fumma in me collgta beneheia
atque confecro: qui pro vefhra veftrörumque percnU!
RcverendilTuuorurA NobiliC atque Amäiffi- r
DevQtijftnur CuU
- -*
•' faul, 0,
S:/£» K:M. M:TIS,
MAGNM FIDEI riRO
1 Collegii Gommerciorum Regii Cqn-
siLURiOj Generofiflitno Nobilif- q .
fimoque Domino
, ELAVO
STEUCH
PATKONO OPTIMO,
D
PIRO Ampliffimo ätque Celcberrmo
Dn, JOHAN NI
Eloqu, & Polin Profeffori Reg, & Skytt, Pro-
motori atque Denefacldri propenfiflimo, pia
mente aeternum colendo.
Max- Revcr, atque Amphjfimo DOMINO
Mag» ANDREAE U ISS" GE,
Skarennura Paftori & Archi-praspnfito meritiffi.
mo, Confiftorii Adfeflori primario gravifR-
mo, Fautori certifiimo.
chartaceum munus in obildem perpctux obfcrvantia; y
cum fpe ukerioris. fa v or is, debi ta veneratioae ottcra-
incolumitate, vota non defiftam nunenpare calidiflima,
niorum NO MIN UM VESTRORlIM
tor & Gliens♦
Rhyzelius»
VIRIS
Aämoäum Rev er en dis & PrJclar iffimis Praepositis ac Dominis
Regii Gymnafii Skarenfis Lectori-
bus Digniflimis,
Con/ilborii ADSESSORIBUS adcuratiHimis Fau- toribus Exoptatiflimis,
Mag, ANDREA) RUDBERG, Mag, JONAs SIDRENIO, Mag, SVEN. WAHLBERG, Mag. PETRO RYDENIO, Mag. GABR. WILSKMAN, Mag. NICOL, WAROLIN, Mag. PETRO BRODD.
Pagellas hafce, deScandinavia patria
noftra dulciflima, genetricc pluriünatiorm, obi*
terexaratas, cum ardenti voto, pro Admod,
Rever« atque pracclariffimorum Nominum Ve-
strorum perenni profperitate curn fubmifla fui, fortunarumque fuarum commendarione,
D. D, D,
Admod. Rcver, atque Pra^cbri/Hmoriim NOMINUM VESTRORUM.
Obfcrpantilßmus Cultor,
P* O, R.
CAPUT PRIMUM.
Präliminare.
§. u
Onmultis, finonprimis, ådiluvio feculis, borealem hancorbisferra- quei plagam , quae SvioGothia
nunc eft, incolas accepilTe, pri-
dem argumentis non cono«iflis ,
probatum iverunt viri eruditilfimi. Nam,
licet exade fciri nequeat y quo prascile fecu-
culo, quaque via , agmen fequacium du-
dans, huc penetravit aiiquis (nomenquis
certc dixerit?) lapettdarum J veritas tarnen adfertionisideo nonvacillat. Quibus huc al-
Iedi fuerint primi advenae , exponit clarilli-
ma hiftoricorum b?ga , Olavus Rudbeckius
Pater (a) & Samuel Pufcndorfius, (b)
A 3 §.
(a) Atlant. Tora. I. cap.IV.
(b) Piu'fac introdud. ad Hiftor. Svec,
s
§♦17* Plurimis, pro diverfitate tempo¬
ris , olim innotuit feptentrio nofter n^mi- yitbus; dI£liTs cnim, ut nonnulla adferantur, }
Schytia, Atiantica, Gothia, Thüle, ßalrhia, InfulaHyperbcrecrum, Mannaheimia, Svi-
onia &c, in his etjam eft Scsndmavia?
quodnomen titulus hujus pro- I
fert. Quid iliud nominis fit Sc unde fuerit
Plinio (c) &c. C. julio Solino (d) vocata patria noftra, poftRudbeckium (e) aiiofque dicere, effet pofi Homerum feribere Iiiada«
Per iliam vero nos heic inteliigimus tria feptentrionis antiquiffima regna , Svioniam,
Gothiam & Norvegiam, docente iliud nos ]oan* Loccenio. (f)
I
§, i IT. Hane Scandinaviam appclla- f
musVßgianigentium. Quodantenos,
praeter plures alios, fecit Jemandes, cjui Ii-
bro cap. IV. de rebus Geticjs hanc ejßcinam |
gentium & vagihatn nationum veeavit. At-
tuiit idem appellationis hiijus rationemt ab
fcanzU gremio vt iut examen apum, erw piffe Gothos, Quam tarnen fagacifllaius
SvioGothlae Therhidos myfla, tiyy ij ayloit,
Ca- (c)Lib. IV, c. 13, (d) C. 33. (e) Atlant. t«?m.
I. C, XVI. 0 Antiq. SvloGodi. IIb. I. C. I.
t
3 Carolus Lundius in Zamolxi fuo luculenti-
us exponit his verbis: ^g) Ve lut kerbe feens fegetis virUitas , cutmo erecia ge nie it Ut o,
vagints tndufa. per (picas tandem ex [er it ur,
fic ($ Scändtntivia n&ßra diverfis tempor i*
bus magna fttccrefesntium agmina co tomrum
in varias orbis ter rarum partes j t an quam
e vagints, effudifle cernitur♦
§♦ IV. Huic rationi Sc fententta nos fubferibimus , appeliando Scandmaziam
ideo vaginam gentium, quod in illa, å pri-
mis inhabitationls temporibus, tanta fuerit
humani genens muitipiicatio, utinde, in-
ftar examinum apum & inundantium aqua- rum, (ubinde egrefifa fint Sc eruperint multa hominum agnima late & diu per orbem
hinc illiyc dominata , variifque norainibus apud antiquos Tcriptorcs infignita.
§. y. Girca hujus rei veritatem & il-
fius caufias leu rationes JiKojofiuoccupa-
pitur opella noftra, in priori parte Iftriåo
calamo probatura, plurimas e Scanaihavia
gentes efie egreflas; in pofteriori vero alla¬
tura caufias, cur adeo frequentes hinc. fadas
fint,
(g) Cap. fl. §, i, pag. al.
4
fint, & fieri potucrint, gentium emigratio-
nes, Utrobique brevitatem imperat enormis
Sc rei & temporis a'nguftia. Quae'etjam, quod magnopere exopto, multatn mihi pol-
licetur paratae apud ledores quoslibet Spem
venia: gratia'que.
CAPUT SECUNDUM.
Probans
SCANDINAVIAM vere fuifife Vaginattt gentium.
§. r.
SEptentrionem tyunrcymctv, adeoque noftrum, Iongé ällis feculis, ante Qeav- qua:
emnium ferme fcriptorurh memoriam excedunt, totabuhdafle incojis, utinde, in*
ftardiiuvii, in omnes feré terrae piagas mul-
tabellacium hominum agmina difFufa fint,
tot & argumentis Sc vetuftiffimortfm audo-
rum teftimoniis evicit invidus Atlantices vindex Rudbeckius, ut iilis non addi , uti
nec demi, quidquampofiit; nullufqueinven-
tus fit hucufque , qui tam firma & fixa glo-
riofae hujus veritatts fulcra potuit loco mo¬
vere. Atque buic Atlanti felici opera Sc
ya-
valida opé fuccenturiarunt poft OL Vereli-
um, confultiflimu# Car. Lundius & genero- fiffimus joan. PeringfchiÖldius. Quanta no¬
minal ille in fao Zamoixi; hic In iuis, ad Cochlaeanam Thcodorici vcroncnfis O. Go- tor« Regis vitam, Iocupletiflimis annotation!«
bus»
§» ir« Si Schytfoai, quos antiquiffim&m femper bab 11am futße gen t em & de vetuftate generis cum /Egyptiis feliciter contendiffe
refert ^uftinus ^ (a) quos ultra fines Europse
in Afiam JSgyptumque , multis ante naium Chriftum fecuiis, viåricia arma olim protu- lifle idem auélor åliique commemorniiti
quos denique noraen å verbo jaculandi ,
/ in exteris retinuiffe & per maxi-
niatn orbis partem diffudifle, au&ores pro- batae fidéi contendunt: quofque, qua origi¬
nell), nomen, mores, leges &c. eoldem efle
ac Getas , convincit b» m. Carolus Luti«
dius»(b)
§♦ nr» Si Getx, quos non tantum Hi-
ftoricorum princeps Herodotus (c) fcribifi
fuifle cwtyeicjocjcvG ®pt/ttcay I fed et fr oro«
pus (d) ct^KifxoSjcfjovq ccTrafjuv rm ßag«
B ßa."
(a) Lib. II. c. I. [b] Zamolx. c. H. §. y. p.28.
[c] Lib. IV. de Get«, [d] Lib. IV. Hiflor,
€
ßtx(>a)v9 eadcm habuerunt incunabula, do¬
micilii
,inftituca, facrä , arma } &c. atque
prifci Gothi, Quod, ut nonnullos citemus,
praeter F*einshemtum (e) & PolyhiftorJ'
Lundium (f) ftatuerunt Philippus Aielanch-
ton (g) dicens : dubttirn non ej]e Gcus poßea nominatos fuiße Gothas \ (3 Grotitis
in Prolegomenis aflerens, Getas difios fuis> p fe Gotbos v dupiiet loncurteite caujJa , Atqut j
Joan« Loccenius (h) Quin & Divus Hieronymus in praefatione Epiftolaesd Gala-
tas adfeverat, Got bos ab eruditis amiquis:
Getas fuifle vocatos,
§. IV. Si Gothi, poft tria quatuorve
å nato Chrifto fecula yidoriis & cladibus quam maximé celebres & demum in Vcfur
ac Oßer-Goibos divHi, fuerunt é Scandina-i
via oriundi, quod poft Oh Ruabecktuw in
opere Atlantico paftim & Caroh Lundwn
toto Zamolxis fui fecundo capite, curatif-
(imis fuis in vitamThéodorici O-Goth. Re<
gis adnotationibus firmiflime probavit No»
biX.Jqah, PirwgjibiÖldtus (i) longo ordine
adducens incredibiJi labore & candore å fe conquifita , Lufttanovum , Hijpanorum^l
Ut»
(e) Citatum Loccen. Antiq, SvioC. üb. I. c.I.
(f) Zaniok. c. IL rot. (g)Chronic, üb. I
(h) Loco atato. (i) å p. 306. ad p. 3 4^*
7 Italorum , Gallor um , Brit annor um Dano¬
rum & quorum non! teftimonia, Ex quibus
' k idem hane formavit conclufioncm ; ( k ) Hie tantiu antiquitatis con/enfus, heec rfoßo-
rum virorum cumulata elogia adeo proeclard
ad uividiam ufque, de patrtd noftrd faftiffe
indc cxpeditionibus , .tradunt, ut nihil
ad perfeftam gentis noftra gtoriam deejfe txtftimemui. His quas addantur, digna
funt verba Munfteri d b. Lundio (1) citata:
Hac é Scandia Gathorum gloria, Roma-
mm demum imperium proculcans , Italiam pirvafit, urbem Romarn v aß av i t, in eadem
It a tid regnum multis armis tenuit, Galltas otcupavit, tn Hifpaniis regna fundavit, fif
«■Ar fuö Jangvtne nobiltffimas domos principum
erexit. Ultima ha:c verba rc&c explicantur
å b» Lundio verbis Camdeni, ibidem addu-
£Hs„ De Gothis Scandinaviå egreflis & la¬
te per orbem dominatis claudat heic Petrus
Brrtius hoc eorum elogio :'m) Ipfi, Gothi &
Svioncs, fuis hltm rehttis fedibus , Ger¬
manium , Galit am, Htfpaniam , Italiam , tiungertam , bohemtam , Africamque perru- ptrunt v fuique apud ill as gente i (ermonis
vi&oriarum veßtgia rehquerunt,
B 2 §, V*
(k) pag. 340. (1) Zamolx. pag.40»
(m) Rer. German, libr. II. c. i£.
s
§, V. Si in Scandinaviå ' ittcunabuk
& exordia fua habuerunt atque inde , fuis
iubinde teniporibus prodieriunt, (quod ctjam laudatiffirnus tertngfcbwldnts putat &
probat t ) Africawi , utpote Barbariae &
frauritaniae incolae, (m) Trojani ,(n) Ger-
mani f (o ) Suziri y (p ) Lonyobardt, (q) Hifpani, CrV & omnes illas puenaces gen»
Magnus, (s) trigmfa feftem in Charta lud
Gothic a Olavus Magnus, (t) & Munfte-
xus triginta quatvor , (u) recenfuerunt»
St & America å prifcis Scandianis non fo-
lura fuitcognita, Ted & coloniis eorum au-
éta, quod rationibus non contemnendis exi- ilimat in Zamolxi Carolus: Lundius. (x(
§. VI. Si, inquam,omnia hasc, qus
nunc ftri&im allata funt, ita fe habent > ' quemadrnodum ea fefe habere, ccacervatis antiquiflimorum & recentiörum Scriptoram adfertionibus , clarius mer^diano iole fe-
cerunt, Peringfchiöldius,, Rudbeckius Pater (m) In annotationibus p. 501, ( n) p.-Jf-Ii
(o) Pag. J76—J78. (p) P. 4?i feqq. b (<l) 433» Peqq- (r) Pag. yoa.
(s ) Jn praTat. ad Hiftor. SvioG. C. III»
(t) Vid. Pcringfchiöldii annöt, p. 42a*
, ,(u) Cofmorraph. Lib. IV. p. g4é»
P?rr ». Ce*r\n
00 P*§- fj.
9
& Car, Lundius, Ina hiftoriarum & anti-
quitatum Svio-Gothicarum lumina & ful-
cra; fummo & merito & jure, illam prae ceteris orbis partibus fibi vindicat glorbm-»
Scandinavia, qüod & hu-otåywuivuii; Se ämjippfjjuig dici poütt & debeat officin a na-
tiönum (5 vagma gentium , ex qua quam
ex ulia aiia univerfi orbis regione, ptures
exortae & in occupationem vel vaftationem
aliarum terrarum egreßa: funt gentes, vel
hominum bcllicoforum turban Nam erat,
Judice Strabone, (y ) id commune Omnibus,
trattum feptentrionalem incolentibus, ut ahb facité migrarent. Et quemadmodum fcri-
bit Muiifterus, (z) de borealibus regioni-
bus
,pr&fertim ex Gotbta , qua & Scandt' navia} [<epe magna hominum colluvies nupit, oecupatura alias terras (f novas (ides quaß-
tiira.
§♦ VII. Hake per duo vel tria anno-
rum millia frequentatas promifcux multitu-
dinis ernigrationes, tlato in Timeo, more Pöetis Sfcetjam &icprnv$ht fcriptoribus ( aa) recepto , adfimilavit inundationibus aqua- rtrm, dixitque AtUriiicam, quam eandem
B 3 * effe
(y) De fitu orbis libr. kil. pag. ^3T, (z ) tn Äppend. GeÖgr. Pfcolonvvid. Bazii in"
.
vent. H. É. lib. I. c. I. p. 4g.
(aa) Vid. Num.XXW,?. jer. XLVI. 8.
Ip
elfe cum Scandinaviå maiculc probavit Rud-
beckius , (bb) marmü flulhbus invoiutaw,
onmino dtfpar tufft. Qua metaphorica locu-
tione non aliud didtum voluit Plato, foi-
vente nodum hunc Oedipo noftrate OL Rud-
bd k!o , quam immanem popuii tlantici
feu Scandiani , in exteras terras erurrpen- tis, molem
,inftar diluvii, totam Euro-
parn r fiamone inundafTe. Proinde aufimus
ftatuere, non aliud oiim dicere voiuilTe Platoncvi, quam quod impraefentiarnm no-
bis fumfimus obtinendurn : fciiicet Scandi- naviam neftram olim humana foboie ita domi abundafle, ut, fi non coacta fuerit, faltem potuerit fefe eå evacuare atque emif- fiscopiis vel coloniis propinquas remotafque
terras occupare , h. e Seanüina- viam fuiffe vaginatn gentium*
§. Vill. Quanta ex hac concordibjis omnium propemodum gentium fuffragis iufFuita & confirmata adfertione
Kfüf lau-
dis, gloria: & dignitatis debeatur & accedat Scandinaviae noftrae, uti Regibus gentibufque ejus domefticis , coram Patribus Bafile- enfii Conßln adferuit ann. 1440. Nicolaus Ragvaldi , Regis Erici Pomer*ani ibidem le.
gatus
(bb) At'ant. tom. I. cap.VII. tot.
Il
gatus & ArcbiEp. Upfal* oratione folenni
& quam graviffima , qua Monarchis Scan*
dinavi# pr# omnibtt; Europ# rtgtbus jus
ilgosdcittg vtndic ire Anntjits fatt. Huc refe¬
rendum eft, quod reges Hifpantat um e Go
this fe /h:mma dm eye glor te vt ur, atque
*nis ferme nobiiis Hilpanus fe proiem jagtet
eorum , & apud italos nobüijfimi qitiqui a Gotha ve! genus dttcant vel e men ttant ur 5
tpfetfc tmperator, farb/tu Quint w , e Scan*
äta Gothi# traciibu* tot tut Eurvp# no btli¬
tat em ex ort am fuifje ferid ditt it are folerét,(cc)
Quin& hic idem imperator Guftavo /, Sv jo ■
Goth. Regi fcribens , ingenué confeffus fue- rit, fe Ö* fttos de gente Qvtborum .jj ,
§. IX, At , tantam glorite & dignita-
tis vTrepofås Scandinavix noftrae , fuerunt fequiori aevo , qui non modo iirviderent,
fed & nccjdtvautv, licet infelici hucufque
calamo , lurreptum iverint. Quos intcr,
reccnfente b, m, Lundio , (dd) eminue-
runt Ptafectus, Epifcopus Prasmifiiemis ,
Antonius Bonfinitu , Goropius Bt-canus ,
Clnvenus ? Por tarms, & poft hos thnftopbo-
rus Ha* t knock atque Philippus de Waläen- fels, Nuperius, praeter aiios DanoGimbros, glo.
( cc ) Cambdcn. in Ericann. de Schqjdiis pag.
40, ( dd ) Zainqix. c. II. §, \y, p. 47. ieq.
12
gloriam hane Scandfano orbi vihdieatåm in hypornnematibus fuis aliifque feriptis fu«
gillavit Joannes Moliems. A t, ut Georg.
Stiernhielmius in fuo antiCluverio non fo» k
lum Cluvério, fed & omnibus aliis , qui
.
rfobis de nomine Gothico litern movent,
ora obturavit ; ita idem mafcuié praefbite-
runt iaepius fupra laudati noftrates Rudbec- kius, Lundius, &c. in primis infulfam
th<ei *'r<etorii, cuidam Boruflsse vico , cut Gudda nomen, natales veterum Gothorum
attribuentis in Orbe fuo Qothuo caftigavit
& lapidam impetu ( verbis iliius ut liceat uti:) cotrcuit, h« e. exftantiflimis Runico-
rum lapidum infcriptionibus, longa ferie addu&is, penitus confutavit Joannes Pe- ringfchiöldius. ( ee )
§■ X, Ceterum , quicquid/t^lumnien- f
tur & contradicant malevoli invidique, tame f
donec communi omnium feré veterum &re- centiorum fcriptorum confemul fua vis & fi-
des eft,& donec veritati, undiquaque corrobo
rataefua laus&dignitas; ftat> dcinconcußiun
ftabit hoc SvioGothicte Hiftoria: ctjfj&fAa J Scandiuavia optimo jure fummoquefuo meri-
to oiim revera fuit, ideoque hodie dicipoteft»
Vagina gentium.
CA- (ee) In pa/Iita ciratis ejus armotatioribus å
Pag-453. ad pag. 473,
V
CAPUT TERTIUM."
I- Sillens
Cauflas feu rationes, cur SCANDINAVIA
©lim fuerit vagina geritium.
§. u
■ N hac parte, (i pep anguftiam reiac tem«"
* poris nobis liceret debi ta uti
ad birtasrefpondendum e'ffet quaeftiones J f^i-
licet , cur Scandinavia adeo olim abundaye«
rit incolis, ut tot & toties numerofa polTet
alio emittere hommum. agmina ? & cur an-
tiquis temporibus adeo frequentes hinc fa$«e
fint emigrationes? Ad ütramque diu
w adferre volumus, quae, inter plura alia , h nobis reponi poffe videntur,.
§♦ H« Quod itaque attinet ad prius*
Cur in Boreo hoc orbe adeo accreverit genus humanuni y ut non muht* poft ingrrßum fe»
culu magna hinc duci potuerint coloniaX
Plures illius rei concurrifle , necelTe eft ,
cauflas, quasquarto Atlanticés lujecapite(a) (ubi ea refcenfet invitamenta , quibus ad fe«
des in feptentrione quaerendäs Iapetidae^aU
le&i fuerintj) b* m. Rudbefktfts addiftit«
C Ut
(a) Tom. I,
J4
Ex Ulis nonnullas fiftemus, utpote i« Fee•
ctindum ipfiw. teüurü gevium, A natura cnim
feptentrioni datum fuit, utheic pifces, aves, f ferae & homincs , quam ad auftrum melius valeant feÉifluique multiplicentur. (b / 2* Sa- iubritaiem \ rarius enim heic contagiofis
morbis attenuatur hominum valetudo, (c)
3« Longavttatem , quippe ad longiores aeta- tis terminos hyperborei , quam auftrales ,
pervenerunt, unde Gra:cis fcriptoribus Ma-
crobii funt, ( d ) 4» Ålimentorum copiam tf foliditatem , qua» non potuit non humanam
naturam miré confirmare & fecundare, (e)
S* Polygamiam, ante Chriftianam religionem
heic introdu&am , Scandianilque frequen-
tcm, (f)
§. III* Ob has & alias caufläs, cre- dibile eft, feptentrionem noftrum, a primis 1 culturae fuae femporibus , hominum fuifle fe» I
racem. Nam naturam
foli, temperiem aeris i
16c bonitatem nutrfmentorunj redderé poffé
incolas longaevos , fcecundos & belli- cofos, ratio ijpfa di&itat & fcripta veterum
con* I
(b) P. 5??. 87» (c) P. 8f.
(d) Ibidem, ( c) P. g<5.
(f) Vid. Atlå.-t. tom. I. Cap. XXIV. p. 646,
f..A add. Sticrnlioek de Jure Svion. 8c Coth.
p. 167,
"