Dissertatio historica, de coelibatu clericorum in papatu, quam ex consensu ampliss. Facult. Philos. Acad. Upsaliens. sub præsidio, ... Laurentii Arrhenii, ... publico examini submittit in audit. Gust. maj. d. 7. Julii M DCC XXIX ... Jahannes Brunstedt,

Q. F. F. Q S.

DISSERTATIO HISTORICA,

De

COELIBATU

CLERICORUM

IN PAPAIU,

Quam

Ex Confenfu Amplt/f. Facult. Philo/.

Acad. Upfalienf Sub PR&SIDIO,

VI K lAmfUJf. dtqi Geleber.

DNLAÜRENTII ARRHENII,

*Hiftör. Pkofess. Reg. & Ordin.

Publico examini [uhmittit

In Äüdit. Guft. Maj. d. 7. Julii

Μ Z)CC XXIX.

Horis ante meridiem confuetis

jahannes

üplandüs.

UPS ALI jE,

Lixeris WERNERIANIS.

S:« Ri/E M:tis

SUMMjE FIDEI VIROi

SENATOR I

Regni Sviogothici,

llluftriff. atque CdfiJJtmO

COM1TI

AC

DOMINO

JAHANNI

HENRICO

von LIEWEN,

MACENATI MAXIM).

illuilriilime CeJiisfime-

que COMEi),

3»

t

t

J

GErno, _{teor, Celfiffime} ^ingenueque _Co- ^fa-

'· mes, _me, nonTe Jolu

i verum etiam fingulos vi--

fum

ßm,audaciam vi¬

rat mos, quodad aramEx-

cellentk: accedere lu haud veritus fim, &pagel-

las hafce,omni jplendore

deftitutas, audaäer

offerre aufets fim. Quod

nequaquam tentaffem, nifi

favor illeßmmus, tam in

Paternam domum, _quam

in fortunam ^meam

movendam, erexißet.

Animo itaque haudfraflo,

in conjpeäum Tuum Ex-

cellentisfime Comes,

prodeo; humilfim

velü, pro jolito ⁱⁿ Mufa-

rum

rum cultores favore, mihi I _meaque differtatiom, lumen

! ahquod ab Excellentig?

tiite radih benigne con-

cedere, _meque in poßerum

Celßtudwi T

datum habere.

I ^tum in me est, D-Ε UM.

I affidim precibus fattgabo,

velit Te _, T uosque omnes llluftriffime Comes, it ^a Jemper protegere, ut gau- deat Patria noftra cariffi-

ma quam diutijfime SE¬

NATORE Tanto, de _quo

j fibi hodie tantopere gratu-

I latur; Ecclefia Pr&ß-

dium firmi/Jimum

tißimum; client

éfoppresfi ^{M^ce- omn,}

NATEM SUMMUM. ItCt pk

vovet

Uluilriilirase & CeliiiU-

mx Excellentiae

TlLE

il»

devotitfimns cultor

r

JWUNNES

V I R O

Generoßjßmo Hobilijßmoque

DOMINO

ALBERTO SCHIÖNSTRÖM,

Avor. Ille. Tuus. Generoßfime,

Domine. In, Literarum. Studio- fos. Pr or[u i. lnßgnis. Et, Beneficia,

In. Me. Coliata. Quamplurima. Avi*

mum. Mihi. Erigunt. lmpelluntque·

Vt, In. Tefferam. Gr att. Piique, Ammu

Levern. tlanc. Ditjertationem. Et, Spes, Meas, Omnes. Ηomini. Tuo,

Generofijfime, Domine. Submi(]e. Of¬

fer am. Et. Confecrem, \ldque. Cum,

Foto. Ardentißimo. Felit. Supremum;

Humen. Omnigenam. Tibi. Lehe it a*

tem. Pyliamque. Senedam. Concedere%

GENEROSISSIMI NOBILISSIML·

Primariae Legionis Equeftris MAJORI,

PATRONO MAGNO.

gUE NOMINIS TUI

Humiüimus eultor

V I R O

Nobilisjimo Conjultisßmoque Domine,

DN. Α Α R Ο Ν Ι

SILVIO,

JUDICI Territoriali aequiffimo,

Patrono jiigiter colendo.

Admod. Reverenäo atque Clarisfimo,

Dn. GEORGIO

S9i325@3i©/

PAS! OKI in 33ΐ|ϊορ£Τιιίία &

)αβ mentiiiimo, laudatiflimo,

JBentfs&ori ae Promotori quo- vis honore profequendo.

IN devoti Nomimbus ariimi Veftris hanc τεχ,μήαιον voluidehnt, difjerta-

tionem dicare, quod, ut aqu 't bonique Mrijulere ν eh tis, jummopere rogo

dominum Veftrorum

cultor ohfervdntiffitHtti

Jahanaes $$u3

ifjanbeté* Gannett

Uti Refidence ©taben Stockholm,

Sl&teborne οφ £6βίΐ)αίαφ£αϊ>

$tW ERIC UNANDER,·

njutit 2if (jmem i)ct mara må; en gammal regel år/

©en ingen råttfinf l>av forfummat eller brutit,

©et tongjia otacf år / forn Dela jorben bår.

, %\) år jag omtåncft nu af £err unander toifa / (Ett litet prof jag t)år mib Sala lägger ner;

£>φ οηίϊαν at bet må till aflaé ubje _fpifa /

©cef år jag [afer nog / 3 bliba bgon ter.

3ag rört i Denna ftrtft om $åfmaré ffarcfa aga

§br clercer, Dem De fm uti fin flor οφ fftjgb /

©em mö fin tienße forluji / mit) fappa οφηηΡ fragt!

©e botat / om De ffulT jig gifta i nå'n bogb.

•£>åll Dp till goDo / #err unander bmab jag ffrifwer/

£>φ mar for^frab om/ jag mille mera ge.

©U© gifmei at t£(>r ål)v οφ Ipefa mncfen bliftoer/

©et (fall jag ftåbfe meD fornogba ogon fe.

i!&2ln bor ej glbmma bort tråUgfårmng Den ma»

Qixi Jp«Höc!é> SDtaimmé

•Sörfmtima ttenart

•

J. 55.

•5&gid&r«t>e fidrc

£39ίβ OSDSeOX

f£t<8enm fofinab <£br/ famf of&rfruftta tti6ba/

€Dim fåra gar; jag nu ett litet prof frambar Sff bmab jag bår iillé lårbt. ®ub gte! bet funbefbba

<£tt Ittet nbje på €l;r ålbers bagar bår.

Sag nppå bejja bla&/ bar fortelfg bcffrifmit/

♦pur^åfmen $råfier fttt forbubit bionelag/

£)φ l;«r ett flicff forbub/ mcb fog bar ögilt bltfrotf/

£>φ af ben belga ©frift fbrfafiaé ån i bag.

•r'i

i

(£n fåban pappers ffiåncf / jag ®br minSaber gifroetf

(gmeban gulb οφ f6lf jag gifma ej fårmåt/

Οφφορραέ/ af bet boef få mål antaget bltfmer/

Sitt jag en manlig gunft af <Sl;r åtniuta får.

©UD låfe <5br må mål ånnu t åbrenmånga/

Οφ t fimnbjlig ro ålber bringa fram / 3Mr åntlig lifmet flufé i benna merlben mrånga/

Sßlanb helgon finnas må utbi en fållerbatnn.

Sobigfie 0on

JAH ANNES S5^U3I©2€02- ^,

ι κ ι:

thesis i.

Etjmologiam vocum infcripio-

ms tradit.

Oelibatum Clerico-

rum expofiturus ^, nota excutiam maxima mi¬

nima j quac eam in_»

rem adduci poffint ^>

fed ea tantummodo at-

tingam ^, qu<e magis involvuntur. Fa-

teor tamen _, C. L. ^, mihi circa hane

nobilem materiam, non pro lubitu ⁹

ac ut res ipfa poftulat» Ted ut vires &

curta fuppellex rem dirigunt, ^agere, injundum eile. Quare, fi omnia , ex fententia tua non ceflferint, fpero ta¬

rnen , Te innoxios meos conatus boni coniulturum. Ad rem itaque.

A Ne

1 o ^

Ne autem videar ordinis leges pofl«

habere, haud abs ^re erit in vocum p fignificationes, ^quum fefe primo o>

mnium explicandas offerant, pauciiTi-

mis inquirere. VocabuJum lgitur cce-

libacus, latino idioman orturn nofij

debet, qriod contendit liidorus a) ceu

dicas> hominem, vitam ccelodignam

agere^ unde Ccelebs, ^per contraftio-

nem, ad fententiam ejus, idem eilet)

ac cocio beatus. Haec tamen etymologia

merito fugienda eft. Curtius Papia-

nus per οε hane voculam fcribi dtbe-

re dicit apud Caifiod. in Colled:. de f

orthographia. Nonnulli etjam per x ^.

fcribendam jubent, uti Aldus NepoS

in orthgr. & Marius Conradus Lib. 2·

de LL. Nec obflat, quodveteres u-

nanimi quaii confenlu in eo confpira-

rint, Uta ccelo notnen hocce deduce-

rent & arceilerent; ut ccelebs idem

eilet ac Χ£$ινΰβι(&> > h. e, ccelivivus b)

quorum etjam icntentiae annuere vide¬

tur Cajus Granius, dicens, coelibes 1-

dem eile ac ccelites, quod onere gra* j

VJfiimo vacent. c) Sed L. C. plura-»

defiderantem adVoilhim aliosque le-

xicographos ablegatum voiumus. No-

•m o } bis autem hacc etymologia quam ttia-

xime arridet,quam etjam approbat Die*

tericus in antiq. N. T. dicitque ^, hane

voculam Calebs eile origine Gra:cam_»

& elvi Tis χόιλιψ defeenderej adeoquö

vi vocis nihil aliud denotare> quam ca- rentem> feu _expertem connubii ^> quo fenfu verba etjam ailata efie reperiun-

tur in facris pandedtis a Paulo d) ubi

dicuntur carere uxoribus & de iisnon folliciti eile, Ted curare tu τ* κυξίχ.

Quod vero ad nomen Clericorum

attinet; in aprico eil, illud itidem ?

defeendere, λιλύ* Λλήξχ, quod pro*

prie fortem denotat. χλ4ς@* autem

a κλαω i. e. frango ^, adeoque mini*

ftros ecclefiae fub nomiräe>cleri non*

nulli per metonymiam adjunifci veni*

re, contendunt; QuumMatthias apoft*

per fortilegium ad apoftolatum ado-

ptatus fit. e)> Sed his diutius irnmorarl

non vacat. Qui plura hac de re defi*

deratj adeatdiilert. elegantem nupér-

rime habitam, de Militia. Clerico indi*

gna. Item Martini Lexicon Philol. in

hancvocem; tum quoque, Dieterici antiq* NtTeft. p. 1x1*441. & aiios»

At s) 12*

4 ®

a) 12, Or ig. 4. pag.\6?o. b) Quinttl,

/ib. /, cap. j. c) Donatus Adelph. dft. l.

Se. /. d) /· Car. 7·*Ü« O dt&· '·

Thesis II.

Cdibatum pasftm apud gentiles ^f

immo apud Hebraos olim uju rece- ptum fuijje commonflrat.

Coeiibatum hiinc , de quo nobis

nunc fermo eft, ordinis inftar, apud

caecos ethnieos & occaecatos Judsos prifcis temponbus ufitatum, locoque polygamiae, introdu&urrriuifte » ex fcriptis tam veterum quam recentio-

rum diliiäjqfe _{patet. Cum enim} vide-

ret aftutifiimus mortalium hoftis, po-

Jygamiac piaculum , tam rationis acu-

mine , quam revelationis lumine jam- jam eile patefadbum & a fidis cordatis*

que hominibus deteftum &ad orcum- usq:» darnnatum; conatus eil alio hä¬

mo peftifero infipidos decipere: indi-

dit iccirco Se&atoribus fuis; conju-

gium non modo non effe licitum 9 ve¬

rum etjam a Deo fevere ac penitus pro- hibitimi> (PHod kufcsfi IV* fufius de-

inoq*

"4W · Hl· i mondraturi crimus) immo fornicatio-

nes, & quscunque alia deteftanda e- jusrnodi facinora, minore cum difpen-

dio falutis patrari ac committi ροίΤο.

Ac, ut poteftatem fuamquam maxime apud ethnicos exerceat, ita facillime

eos primum g^Hexic, & fub fuco ian-

élitatis eo perduxit : adeo ut Myftac, qui certis facris idolorum praceflfentj

neceflario ad legem fibi praefcriptam >

ccelibes viverentj quod de facerdoti-

bus Matris Deorum, feu Cybeles, ^nar¬

ratur , a) qui genitalia fibi praecide- bant, in memoriam Atyos cujusdam*

quo caftitatem fervare poiTent: unde populus credebat eos futura pracdicere po(Te. b) Hierophantae Athenienfium

per forbitionem cicutac caftrabantur, antequam in Pontificatum eligerentur,

ut teftatur Chemnitius. c) Vivebant

denique Virgines Veftales, ^quam diu

officio fungerentur, coeiibesj idque,

tam apud Romanos> quam apud Grar-

cos in templo Minervae & apud Del- phos. d)

Quod vero ad Hebraeos attinetj

licet _{Deus in} Vet. Ted. varias legales polltttiones facerdotibus eorum prohi-

A $ buiffet ⁱ

6 ο |·φ&·

buiifet, conjugium tarnen eis nusquam

interdixit, fed certis tantum conditio-

nibus circumfcriptum eis conceffit:

quod liquet ex Levit. 11« & Ezech. 44.

Commemorat tarnen Jofephus infignis fcriptor rerum Judaicarum, e) eos

etiam, collapfa religione in eandem

Scyllam ofFendiiTe. EiFeni ^a dogmati-

bus Pythagorae Graecis datis , primo

funt feducti, ac tandem horum exem- plo Pharifaci & fcribac permoti, cceli-

batum itidem elegerunt: de quareita

loquitur Chemnitius. f) Memorabile

eft> ^cum tempore Vet*. Teß. ccelibatus non

eßet in magna admiratione ^> quod coUa-

ffa poß Maccabaorum tempora relig'tone y Effenos fei~t<e fua rationem mutuatos ab iÜA

pivendi ratione _·, quam Pytbagoras Gracit

tnonfiravit ^·, & primarium caput illitu fe*

3a fuiße ν7ΓΕξοφίαρ γά/χα contemptunL·»

conjugii. V, Jof. de beJlo Jud. Iib. cap.

I*» Et paucis interje&is: Cumfcpro*

fter banc ßeciem Eßeni in magna eßent

Auttoritate 0* admiratione , inftituerunt ttjam Scriba Pharifai tan quam Dofto-

r.es populi, peculiaria exercitia centinen-

tia a conjugibua ^, altqui quadriennium y

éliqui oPiennium} altqui decennium > &

Ο 7 /#0 tempore gerebant peculiares purpur&

fimbrias , ut ho minibus continentix fu<e profeffionem oßentarent. Huc USCjUO

Chemninus, & nos fuper hac re fatis

locutos eile putan?us»

a) Ovid. Έαβ IV V jö/.feqq. b) Lur απ,

Hb

V. f 66* item Nievport. äe rit'bus Ro¬

man p' i$8- c ) deCeehb. (acerd. part. 3.

pag ff. d) Nierport. pAg. igt Dton. Ha¬

lte d c, 6l. Mexand. ab d)lexand. /ib. 3.

cap, tz itrm Chtmn de Ccelib, facerd part.

3 P»S0* it em Rofintu de antiquitatibus Ro-

man, ρ m,tn. e) lib. tj-cap, i} f) de

Coelib. fdcerd part.j.p.ré. Stockman. Lex.

Haref. pAg. m. 461. Carol. Sigon, de Rep.

Hxbr.p. m. 277. feqq»

$. III.

Infiitutorem ^, tempis GT locum

prim£ wßitutionis in biov. Iefl.

invefiigat.

Inftitutorem coeiibatus inN. Teft.

indagaturis primo obruitu aliqua ^mo-

leftia occurrit: Si enim recurramus

ad primum illum ante fignanum hujus

hacrcfeosj repcrimui'Marcionem fuiffe

A 4 fecu-

* 4M O $$)-

feculo ftatim II. a) Hic ut fcripturas parvi pendebar, & portentofis enthu- fiafmis erat deditus , teitante b. m.

Arch. Benz, b) Sic a Philofophis &

Poeris feminaria fuar opinionis accepit,

& praeter moleftias illas, quas, ad eo*

rum fententiam , hoc vitae genus fe-

cum fert; addidit Marcion , teftanto

Chemnitio _r) hane blasphemiam I· i- pfam commixrionem fexuum in conju-

gio efie peccaturn. Opus genera-

tionis eile malum & ^a Deo contrario

profe&um. ^3. Neminem ad baptife

Jmurn admittebat» nifi vel crebbem,

/ vel matrimonio & hujus fruéhji ^renun-

ciantem. Seftatores habuit hic» o- mnibus fere poftmodum temporibus

varios & multos; inter _quos praecipui

fuere, Tertuüianus, Hieronymus, En-

cratita? & Manichae i, _quorum omnium argumenta, qua? pro ftabilienda fenten-

tia fua adferunr _pr. lixum föret recen- fere L. itaqueC. ablegatum volumus

ad Chemnjtium d) qui (Ingula fufeipit

arque confutat. A Marcione jam ad

illum* cui jure merito hacc inftitutio adfcribi debet, recedendum , ad Syri*

gmm, puta, Epifcopum,ieu Papam Ro*

manea-

-Φ? ο l·®* 9

manenfem. Vixit hicieculo _4. clavem imperii tenente Theodofio Magno.

Hic Syricms fucceffit Damafo A.C $87.

vel ur vult Pfeffinger A. 385·« e) & ab

eo reperiuntur quatuor praecipue epi-

ftolx ablegata?, teftante Ofiandro, ^qua-

rum prima ad Epifcopum Arragoniae Himmerium,XV. paragraphis conitans,

Ubi in _7. §. Multis convitiis con- demnat conjugia Clericorum. f) Et

in caeteris eandem quoque rem pari

vehementia urget. Libenter quidem

voluere tam Chemnitius g) quam O-

fiander h) Syricium in his excufatum

habere. Sed cum examinamus funda-

menta , ex quibus poft annos a nato

Chrifto _{400 ^} prohibitio conjugii &

lex de ccelibatu in Pontificia eccleiia lata aliisque vi obtrufa; fole meridia»

no clarius eft, Syricium fuifle inftitu-

torem, qui comminationibus fuis ve- luti fulminis ifhbus eonjugatos facer-

dotes excommunicavit, officio _priva- vit) & ad ignem gehennac damnavit, *) Quare alii nemini prarter hunc adfcri-

bi debet. Sententiam iccirco iuamj lubens prodit idem Chemnitius, quae ita fonat. Syrtciutn prtmum futfje ⁹

A j jul

ιο 4^ ο

qui facerdotibm in occidentali ScclefitL*

corjugia ^non di/Jvafit, fedprohibuit & in- terdsx 'tty Pontißciorum bißoria & decreti teftanttir, Cum lllo etiam facic Micrae*

Iius. I) Syricim ^, inquit, lege lata pri'

rnua conjugium Presbyterorum Iß Diaco*

riorum abrogavit 7 omnesque qui facris o-

perari voluerunt divortium ab uxortbus 7 quas ante confecrationem duxerant, face'

re juffit, atque ftc quod deus confunxit}

nefario au/u feparavit.

Et fic, uti demonftratum eft, pri-

mum invaluit hoc Syricii peftiferumj

dogma feculo IV. in occidente, quod

obtruferunt Papicolar illis ^> ubi aliqua

feminaria ejusdem frugis antea fparfa.»

effe credebant.

a) vid Stockman. Lexic- Hare f. p. m.

S*1- b) Hiß. Scclef p m. typ. e) des

Calib. facerd. part q- pag. f. item Luc. 0' ftand. Hiß. Ecclef. Tom, /, pag, np. d) de

ccelibat. facerd. part. 3. pag 6. feqq. e) Pfeffinger in>Geograpbta curiofa. ^pag, 64.6·

f) Luc. Ofiand. Hiß. Ecclef, Tom. 1. pag.H2' g) Exam. Trid. con. pars ?. pag. 6a* b)

Hiß. Ecclef. Tom. 1. pag.yzö. i) Exam. i

Trid· pars 5. p· 6y. k) Exam. Trid. pari l.p.64· l) Hift.Ecclefiaß. p,6jo,

Thesis

-Φ5 ο l·®* i t

Thesis. IV.

Far tas rationes, in commendatio-

T/m httjtis mditut 'ionis ab mßnutore

& propugnatoribus allatas,

prof ert.

Quo jam Syrierins & afTeclac ejus

aliquem favorem huic fuo edidto con-

ciliarenc , profugium fumunt ad pudi-

citiam » quam in exilium proferibunt;

ad fandiitatem, quam profanant, ad

decorum , quod labefadlant, ac tan¬

dem ad ipfam facram paginam , quam no^ferum in modum ad fententiam fu-

am contorquent. Didta illa fcripturae*

ex cuibus maximum ftabilimentum ar- gumentis fuis acquirere conantnr,

Sunt fere fequentiä: quae ex prifeis

hacreticis mutuati funt Hieronymus &

Tertullianus, qux etiam acerrime Ta-

tianus & Ponnficii propugnarunt & ho-

dienum moroie propugnant. Pratci-

pua inquam eorum argumenta his fub-

fequentibus continentur diftis, qua:

brevitati Hudens citata tantum volo :

Rom. _r: 14. Luc. 10: 54. Luc. 17: itf.

17. Matth. 14: tp. i.Cor. 7. 7. Luc,

14.20. Matth. 24.37. 38. 3p. i.Cor.7:

34·

*2 Ο

54· -Apoc. 14: 4· quac aCIeménté adhibita, habentur «pud Chemnitium

*) ad quem C L. remittimus.

Nec melioris farinac eft hacreticus Tatianus, cujus argumenta haic fero

funt. I. conjugatos fervire duobus

dominis, Deo & Sathanac, quod pro¬

bare conatur ex 1. Cor. _{7: f.} II. ad-

fert in libro fuo de caftitate fequentia

difta in robur fententiaf fuar.Matth.

II. Philip. ^{5: io.} converfatto nofirsu

debet ef]c in ccelis. Coli. i:j 20. N°n

quaramns qua funt fuper terram. Gal»

6: g. Luc. _14: 16. Efa, j6: 4. y. IILdi*

cit Adamum primum poft lapfum co£

ΛίΐονΐίΓε Evam & _quac funt cetera.

7 Tertulliani argumenta contra con- jugium haec fere funt: i4 illud nom«

pofle dici bonum? quod comparatio

mali commendat, ^ut ideo melius ftnu*

bere, quia deterius fit uri. melius eil· ^und

oculo _carere-i quam duobus. 1. fjhsoä

permittitur fufpeftam habet permifftonis fuA

c au ff am. 3. Bua fpecies humana imbe*

oilhtatis nuptias neceßarias facrunt, tonf eupifcentia carnis & fecuti: fed utraqui repudiafida eil· }er vis dei b)»

Seqvuntur jamad promiiTnni) Hie-

ronyffli

•Φδ Ο II

ronymi argumenta contra conjugium*

praecipue facerdotum, & argurhenta-

tur I» Si bonum eil mulierem non tätigere, malum eil t angere , nihil enim , in- quit, contrarium .nifi malum. Si

autem malum eil ö* ignofcttur, ftf»- ceditur > deterius fiaty 2- Locum ι

Tim. i: ι depravare co-

natur: dicendo mulierem falvari, β

tales genuerit filios, qui virginesgerman*

furi funt, fi quod ipfa yerdidit, reeufereA

in liberis &c. $. ad fententiam fuam

firmandam varia adhuc fcripturacdida,

per collum & crines, quod ajunt,tra-

hit & torquet. Uti funt Rom. 611i«

Matth. _{24 : 19· 4.} Virginitatem ad

vitam acternam pertinere contendit, Nuptias terram , virginitatem ceelum im*

plere dicit ⁱ Gf omntaferme loca feripturay

de carne & ßtiritu ^t de fanüificatione ■» de

renovatione, de emundatione , ad cotliba·

tum contra conjugium torquet. y. Mu-

lieres tantüm illas fandas eile aflerit, quac maritatae eile defierint. 6. Pau- lum oblique damnatfe nuptias ftatuir,

7· dicit conjugatis paratam eiTe peenam in futura vita, & plura abfurda, quae jam feieates pratermitUmws 4 Sic

contra

14 -Φ§ ο

^contra coeleftem inftitutionem ^, labö«

ra vit Sathanas omni fere tempore, in

Papatu przefertim , & hodienum fata-

git, technas fuas fub pallio fandlitatis

promovere, ad quam rem nulluni»

magis idoneum inilrumentum eligere potuit, quam ipfum Antichriftum, &

brachia ejus longe lateque extenfa,

miniftros ei addidtos heic defignatos

voIo> & mirum fane eil, omnes Pa¬

pas omnem femper ^operam huic rei

tam operofe impendiffe, utnsunicum

fere invenias ^, quin de hac re fol*

licitus fuerit , unde liquet, remipfam

firmo non ftare talo $ qvum crebra-«

adeo repetitione indigeat. in memo-

friam Calixti IL· reliquit Anglus qui'

dam hacc carmina:

O bone Calixte, nunc omnts Clerus odittt*

(guondam presbyteripoterant uxoribtu utt · Hoc deßrux'tfti poftquam tu Papa futßi.

Ergo tuurn merit o nomen bal&nt odio>tfc> <1)

a) in exam. conc.Trident.part.i.pAgJ'

J>) vid. Chem.pag.gj. c) vid Chemn. eX*

Am. conc. Trictent, de caßit. pari, {.

.etiam Charit Enckindion Jheol, pag. 660 6

•Φ? ο ι τ feqq d) Micrtlii Hiß, Eccles, lib. fett,

l. päg. S5Q*

Thes. V.

QuomÖ'dO hoc inßitutum fuccefjh

temporis in varia regna ir*

rep/erit, oflendit.

Quemadmodum hoc inftituturilj

variis tricis multisque difficultatibus e-

rat obiitum atque involutum, ita et-

jamdifficulter conienfum obtinerepo-

terat. Diximus in Thefi $:tiaPapico- )as eas primum regiones adiiflfe ⁷ ubi

fciebant aliqua hujus Z'.zaniae femina-

ria fparfa eile. Hiipanos itaque & Gal¬

los primum aggreffi funt, quos anto in Elibertano & Arelatenfi conciliis tentarunt lege ifta, & dubio procul

adhaefere ibi aliquae reliquias ^, licet

per Nicarnam Synodum jam abrogata

eilet; Poftmodum irrepfit paulatim

in ThefiTaliam & Macedoniam, & fic per contagium Effaeorumad _Aigyptios

in A^fricam translatum efL

Licet vero Papae per varias decre-*

tales Epiftolas hanc legem facerdoti- bus obtrudere omni nifu fategerim,

Sc

ii* -m o

& in Galliis nonnulli Epifcopi Pond-

ficibus gratificari ftuduerint; facerdo-

tibus tarnen renuentibus hoc lpforum propoiitum efFeftui däri nequivit in¬

tegris cc. annis poft obitum Syrien'.

Maltas & varias Synodos Provinciales

iuper hac re frequentavit Gailorumj

clerus, re tarnen infeefta femper difces*

fit? adeo ut annis 170 poftSyricium

Galliae Epifcopi ^? Archipresbyteri, Dia-

coni & Sub-Diaconi adbuc uxorati ef-

fent. Et Epifcopum quendam nomi¬

ne Salvianum Maflihenfem , circa-,

annum 480. in ipfis turbis, cum in hac ^,

re maxime folliciti effent Epifcopi,fcri- pfiffe contra hane legem & acerrime propugnafte conjugii faneftitatem, te-

ftatur Chemn. a). Hifpani etiam diu

multumque abnuerunt, his vero tan¬

dem fub. jugum Miftis, per Ecclefiana

Syracufanam, & tandem per totarrij Siciliae provinciam ducentis poft Syri¬

cium annis hare lex in Sacerdotes in- valuit. Orientales vero Epifcopi &

Presbyteri, lianc fibi inferri möjefti-

am minime funt pafli, fed convetferunt j

in TruUo Regit -palatii zij. patres & inter : jeliquos canone$ firmiter ftatuebant?

N

coniu-

j®. Ο 'S®· ty

<£onjugium Sacerdotibus debere ad- micti, & (1 _quis ordinandus, fub fpecie

ianftitatis uxorem reiinquere vellet,

is excommunicaretur b). Eo tan¬

dem perventum eft, ut Epifcopis tan-

tum inrerdiceretur conjugium & cx*

teris facerdotibus matrimonium cum_»

vidua, repudiata, ancilla, & meretri-

ce5 contrahere _cjé lllterius etianiu exigitordo, ^ut oltendamns, _quomo-

do bxc lex ceteris Eccleiiis occiden- tis obtrufafiti uti enim Sabellicus nar¬

rat j fuit Anglia prima 9 qu£ nomel·.

Ghrifti profeiTa eft, ita ut Chriftiana fueric Ao. D:ni _170. hane tarnen le¬

gem pcenitus ignoravit per multas

centurias j Ao. όοο. Monachus qui- dem Pxomanus, nomine Auguftinus,

a Pontifice Gregorio ^eo miftus fruftra

tentavdt hane legem eis obtrudero,

donec _per Monachorum Benedicftino-

rum calliditatem, fenfim inftituturru

fuum perheeret d). Et quod adhuc re-

ftabat, perfecit Dunftanus quidarru ^,

Roma reverfus, & horribili bulla a

Pontifice Joh. ij. inftrudtus Ao. pdo,

qua ipii conceftum erat penitus pro-

hibere Sacerdotibus conjugia, & con-

jugatos _privare omniEcclefiaftico _pro-

B ventu>

>8 -m® l·

ventu, quod etiam fadum eft, quum

facerdotes uxores relinquere nollent»

& ilabilitum eft in Synodo Wintoni-

enii per monachorum & cacodamio«

niorum opera, adjuvantibus regibus

Canuto & Edvardo _e). In Hiberniamj

inveda eft haec lexAo. Domini n?o.

teftante Bernhardo/). Germania vero fefe & presbyteros fuos contra banc le- gédefendit,ad Hillebrandum usq; poft-

quam fidem Chriftianam pröfefti funt

per integros nongentos annos &am- plius. Vinofridus tarnen, poftea Bo-

nifacius didus, Ao. 7 1 p» a Gregorio II.

in Germaniam mittitur ; Ted cum vi-

deret Germanos tenaces eile legitti- rjpi foederis conjugalis, & a vagis Ii-

bidinibus abhorrere* hoc tantum juflu

Pontificis urgebat, ne digami in or-

dinem facerdotum adoptarentur, ac

licet Pontificii fepius boc ipfum po¬

ftea tentarint per Synodos & litcras

decretales, infedis ^tarnen rebus fem¬

per difcefierunt , do.nec Gregorius

VII. quem Germani Hillebrandum^

vecant, Ao. 1072. in i tio ftatim Pon-

tiftcatus fui, vi iliis coelibatum obtru-

dere fategit, & fic paulatim in Ger¬

mania

4Φ3 o l·®*

rnania pullulare _cqepit» hscc lex inU qua; Donec Henrichs Quintus, par-

ficida» ac tandem imperajor Rom.

rogatu Papac Paicalis, jn comitii.sNord^

huianis, conjugia facerdoitum, fijb tU tulo haerefeos Nicolaitarum penitqs

.damnaret A,o. D ni ϊ iOO. fatente _Po- lydoro Ub. f. de invent. g). Chemnf

Tentaruntpracterea Pontifices hoc lo*

lium uiterius in ieptentrionahbus pc*

jpleiiis fpargere, quemadmo.dum ex

hiftonis liquet., eos Philofophia Scho*

laftieorum Ao.nqo, fuhultos impuden-

jtius de conjugio facerdotum loqui cee»

piiTe, in quorum numer,o fuere Inno- centius i:dus & Alexander $:tius itetn Lucius j:tius. His praeeuntibus eo per-

y en tum eft, ut Clemens j:tius miferit Petrnm Capuenfem Cardinalem ¹¹ _po.

jnPoloniam^ qui tantum efficiebat, ^ut jntermiiljs _{tantum 20. annis}

> omnis cleru$ PoJonicus, conjugio prohjbe-

retur, idque per Epifcopum Gnesnen- XemHenncum, uti chronica Po.Iono*

tum narranr. yid. Chemn, _h). Sed ad Patriam jam _{propero, qua: ut incolas} habet mafculos? ita ftrenue & mafeu-

|e diutiihme fermentum _hocse re-

B i ipufct

ΧΟ O

fpuit & abominata eil. Circa annum

tarnen it30. miiit Pontifex Gregori¬

us IX. cardinalem Wilhelmum, Bpi-

fcopum Sabinenfem in Sveciam, qui

in concilio Scbeningenfi Suecos &

Gothos a Schismate Graccorum (uti

vocabat) conjugium puta facerdotum,

avocaretj quod etiam obtinuit coo- perantibus Rege & Birgero ducej id-

que cominatione amiiiionis omniurn

proventuum. Eodem etiam tempore

Clemens 3:tius Danos fuper hac ro

tentabat, fed cum inficias iret Rex

ipfe & primores, hac vice nihil effi-

cere poterat *). Tandem fucceiTu tem¬

poris ibidem etiam per Monachorum

machinationes feniim coelibatus rece-

ptus eft$ ac tåm in Germania, quam

Svecia & Dania, per Dei optimi ma-

ximi gratiam, religione veraEvange-

lica elucente, cicadar Papiftarum, cum

fuo ccelibatu penitus exules fafti

funt.

a) In exam<. eonc. 7rid. part.M'*

é) vid. Chemn. part, 3. ρ, 6γ. c) Chemn,

part· j. exam, conc. Trid. p. 08. d) Chemn.

part. 3. exam.conc. 7rid· p.69. e) ibidem

_pagi 6py item Micralius Η i ii. Ecclef _ta&* 3i

O ₂ 1 pag. 57f„ Polydorus lib. 6 Malmeshurgen- fis Itb, 2. & Ranulpbus lib. 6. c. //. /")

Chemn. pag.yo.tf part. β. g) In c it im»

conc. Trid* a pag. 70. ad γ~. h)pag. 77.

part. 3. exam. conc. Trid. i) vid. Chemn.

in ex am. conc. T rid. pag. 77. /><?/>»

Magn. HiH. Goth. Sueon, lib* 19. cap. ij.

T fiESlS VI.

Sententiäs £ff nomina _eomm, pro conjugio pugnarunt> oftendit.

His blafphemantibus voluit Spiritus

Sanftus ipfe os obturare, quum in Scri- ptura Sacra conjugium> multisillisque praeclaris appellationibus ornare volu¬

it, quod tamen maxime fpe&at ad conjugia credentium, tanti enimDeus facit hane fuam ordinationem : utpro- nunciet eam eile eLyviiotv, caßitatem, puritatem , σ'ωφξοτυνην continentiam fett pudicitiam ^, åyi&trpiov fanttimoniam ^, dptU atfrv munditiem , qua: inquinationi &

pollutioni opponitur, itpfc, quodnon fcedum Jc turpe, fed honére dignum efl:*), poifem etjam heic innumersL»

ferc fcriptiirac laca, pro hac re pugnan-

β t ^

tz 4Φ3 O

tia adferre, fedqvumfciam neminem,

nifi mente captum, inficias iturum>hanc

rem eiTe a Deo ipfo inftitutam, ita in

id tantum incumbam, ut oftendero

queam facerdotibus aeque acalusmor-

talibus conjugiurn licitum efie. Nei

eft probatu difficile, fi illos nobiscum

ut aeque homines confideremus, quod

utique funt. Probat idipfum i. natu-

rar inftitutio. 2. mandatum illud fcri-

ptum, er c fette &c. Communis utili-

tas patriae, quae fucceiTbrem in locum

demortui parentis pofcit & 4. adjuto-

rium fidiftimum certiilimumque in.»

morbis & aliis cafibust comprobathoC denique diftum illqd clariilimum b),

conjugiurn omnibus eft honeftum &c.

Si igitur omnibus> utique etiam iacer-

dotibus, quatenus funt homines,com- petit, nec eft illud debitum continen-

tiae eiTentialiter annexum ordiniiacro,

qvum neque Chriftus neque apuftoli

Votum continentiae a facerdoribm exe-

_{* y **}

gerint, fed jufterint σ-ωφξονα (e

efte epifcopum *), & piohibitmnem

conjugii dfiertis verbis voc^f Paulus

d eftrinam Daemoniorum d). Clemen¬

ts hacc fequeptia verba adfert Chemn.

o t % e). An reprobant etiam (papiibe) Apo-

ftolos ? Petrus enim & Philippus fih-

os procrearunc, Philippus etiam filias

vins rradidic· Paulus uxorem vo- -cat. o-v?vpov f-i de qua inquit g) y ha»

bemus puteßatem cir cum dm ert di uxorem y ut rcl qui Jpefioii*

Un jam haec inilitutio divina in Ec-

clefia C ii r i il i (emper habuit fuos ofo-

res» ita nec defuere de fen föres ? qui verbo Dei nixi, alacriter repulerunt

i&us hos diabolicos, ut alios taceamj

oppofuit fe Paphnutius Epifcopus, qui ipfe expers erat conjugii teile Chemn#Å)·'

Patribus concilii Nieani, qui hane le¬

gem inferre conati funt /); vehemen-

terque clamabat : grave jugum (onfe~

tratts virts nequaquam eße imponendum ⁹

honorahile -eße cubiley & conjugium im»

poüutum ; videndum , ne nimis exquißta

vita ßudio eccleßam gravi incommodo aßi-

cerent: neque enim omnes ejusmodi rigt- dam _y qua humanos aßettus excludaty di·*

feiplinam (uftinere y nec caßimonium aqve

a ßngulorum uxoribus fervari poße &c(

huic iententiac Paphnutii annuebatfta-

tim totus facer conventus: fatente-i Micraclio k), Sic etjam defenfum eil

; B 4 conju-

ζ 4 4Φ5 o

conjugium clericorum a Patribus inJ fynodo Gangrenfi ^an- CCCLXI. item i

in fynodo TruIIana feu Quini fexta/)»

& poftea a toto clero per multos an-

nos. Athanafius t Auguftinus aliique

ecclefiae dodlores, propugnarunt et-

iam acerrime conjugii fandlitatemj.

Habuit etiam conjugium hocce cleri*

corum fuos proteftores inter ipfos pon- tifices, uti funt: Paulus II. qui de cotv»

jugio facerdotibus reftituendo omnino

erat follicitus, Ted praematura morto praeventus propoiitum fuum effe&ui

dare non poterat m), Pius II. dixit* t matrimonium facerdotibus quidem magnå

ratione ejfe ademtum, [ed majori reftutn* \

dum n). Julius II· Tefte Luthero o)

VOto ufus eft, ut facerdotibus curatis att*

fltoritate concilii uxores reddtrentnr: nar¬

rat enim Chemn. p) ex Epiftola Ulrici»

Gregorium ^{cum ex} pifcina quadatu allatai plus quam fexies miÜe infantum capita vt- dijfet, ingemuijfe > (!) decretum de c cell'

batu tanta cadis cauffam confeffum. De*

creto enim iUo prorfus damnato > dpoftoh*

cum illud laudaffe concilium melius eft ru¬

bere y quam ur i : immo aädidiffe ex fel

parte: melius ejfe nu b erc > quam rnortts

QCCAi

«Φ? Ο §φ· ty occaßonem prabere. Reperiuntur etiam

Uli inter Pontifices ipfoSi qui ex con- jugiis facerdotium funt nati> uti funt

Bonifacius i. Sylverius, Theodorus»

Hadrianus ii. Agapetus ii. ab A:o Dn.

41 i. usque ad annum (930. q) & fic

liquet, jPontificios, contra verburru»

Deii contra inftitutionem natura, con¬

tra jus & fas, immo contra confcien-

tiam obtrudere hominibus ieges fiftas

& tales, qua tam praeuntes quam fe-

quentes ducunt ad gehennam.

a) Chemn. Exam. Conc. Trid. part.

Pag-7' b) Sbr.ij.q.. Hollazius Quaft. IX,

pag, pop. c) Tit. 1.8' d) ι. Tim. 4·

1.3. e) Chemn. ex am. conc. Trid, part,

3. pag. 6. f) Philip. 4,3. g) 1. Cor. 9, χ.

h) Cbemn. Exam. conc% Trid. part 3 pag*

8. i) Socrat. lib. /. cap. 8· k) Hiß. Ec- clef. lib. 3. pag. 629* fe q q., it em. Chemn,

part. 3. conc. Trid. pag 8. O Micral in

Hi(i. Ecclef. lib. 3. pag. 630. fif 631. »«)

Micral, Hiß. Ecclef. lib 3. pag. f33. n)

Micral. _p. 322, item. 629. 0) Tom. I. Ge- tienfi pag. pir. item Mitral. pag. 338*

p ) Chemn. exam. conc. part. pag%

46. q ) Chemn, part, 3· pag, 66.

Thes. VII.

ιό o

Thesis. VII,

Sm epicrifis, ubi tam cwlibatWv

quam cotijugium certis juts en- comus exornantur.

Quemadmodum protoplaftis, non«

dum comefo pomo vetito, conjugi*

lim tantummodo erat officium _{5 lta^}

poftmoduni mortaiibus faftum eft re*

medium, ideo tarnen Γιιο minime de- fraudandum eft encomio. Eft enim ad effatum Meifneri a) conjunttio in·

divtdua unita viri uniusque jocmin# > h*

gitime con(enttentit{in , mutui a ut ont

(auffa ¹ ξ$ -ad procreandos educandosqM

liberos inftitut/i, linde, ut in theii ar)' tecedenti demonftratum eft? fatis Ib

quet, non tantum eile divinam ordl·

nationem , verum etiam vi ejusdenij jnftitutionjs, ^non modo licitam &iio*

neftam omnibus, fed etjam maximam Utilitatem feeum ferre, _eamque non

tantum conjugatis ipils ? verum toti

quoque reipubjicae, idque praefertirn?

ii ad inftituroris placitum & nu tum re*

tfte & iincere colatur: Nec diffitendiifH

eft ccejibes itidem _deo plaeere, ft mö*

*7 äo ad efFatum Apoftoli, vas fuurn in Santtificatione & honore & von in paflione

1 concupi(centi<e , ficut gentes, qua Deum

von noverunt > poßidere queant b). Quod

uti difficile quam plurimis eft, quum

I fcmper fit lutfta inter carnem & ipiri-

tuiT) , fic tutiftimum eft, non ab infti-

tuto divino recedere, fed illud uti eft,

inter fumma ejus beneficia nobis con- cefta venerabunda mente fufcipere at- que ample&i, & pro certo habero >

illi hoc lpfum nunquam difpliciturum, quod ipfe ^, praceunte omnifcia ejus vo-

( luntate, tam libere inftituit, no-

bisque fervare mandavit.

' S. D. G.

ä) Philofophia fobria > Se bi, II, pag, m*

Sz9* b) i. Jhe[[aL 4*

VI

RESPONDENTEN.

i® St åbelf ting bei ar / af bollig' fonfier fftöfev

diått (dra οφ feiftå/ ja mara fattning tol&

§a|i en ρa Denna baati nog fituka (nnber n?5tp.

SKaft bå: bå galler på Minervas ttxSpnabt folf /

©om tappert jiriba mot btpart »il) ftg fafett tpri&rr»

-Den Dampa hieb forftånb/ at Momi bga ftoiber.

83t&i en fåban lam ρ gru Fama of? bcbdbar/

Én ^{Muiers man t} bag på Jpeberé trappan fldri

©om ntoban ej (jarfparbt/ Apollos flbjber ilåbar/

SBefirtDer $åfmené faté/ljmarmib lian ipcfiigi nå»

ipåfroen giftas tror ar ^rafien platt förncfat/

gaft ©friften / ben be iorångt/ på anbra fafer pefai*

£>d) atbe§ brbmar eij af fantiing btftånb finna/

berömligt i jtff ^vof mdcSSan o§ ijdr fratnfer;

St) funbtförnuft οφ ©U£)/ bet fobltgf bfmerttinna/

Sftår ^raffman gifter ftg/ bet til 0«bj åbra iiier.

©ij! fålebj bringar 3 ett Srtfbref for ali' ^rajler (

©pm $åfmcué Ριφί οφ bob i lufter ti)|iuaD tjaftat»

0br lårba Sllfiret 3/ i arla åfjren mifar / 55br ©bert SRatnn ttl lon t Ceder rtfiaé ut;

Sp ©bert maclra prof fin egen €0?d(rav prt far/

Sit 3 web Säger ^gron må jtjraS fil ett flu t/

©om ernigt mara flal til mifltgi efrevbbme

§k larba tpetlben / fom (£(?v ftåbj i minne gtome.

MATTHIAS BODMAN,

w %*w