l/3£,
S. F. F.
D1SSERTATI0 GRADUAL1S
DE
QVAM,
CONSENTIENTE AMPL. FAGÜLT. PHIL0S.
IN ILLUST1U ACAD. UPSALIENSI,
SUB PRiESIDIO,
CELEBERRIMI,
Eloqv. PROFESS. Reg. et Ort.
PVBLICO BONORUM EXAMINI
MODESTE SUBM1TTIT
GEORGIUS G. FRODLIN/
HEL'SINGUS,
IN AUDIT. CAROL.MAJ, D. Vit JÜNIi
A-NNI cbhCCLXIV.
H. A. M. S.
BRUKS-PATRONEN! och HANDELSMÄNNEN
I Stockholm,
"
Ådle och flogagtade,
Herr MAGNUS ZELLING
ADAMSSON,
OCH
WygdddTa FRUN,
Fru BRIGITTA ZELLING,
Fodd MALM.
Gunfiige Gynnare och Gynnarinna,
^■Jptag. Eji Ogunfiige.
Herr. BRUKS-PATRON, Och.
Dygdadia, FRU.
Åt» Jag. Pryder.« ThejTa. Bladen-,
Med. Edra. Namn.
Hvilka-. Handla. Om. The. Latinifka. Biblar».
Edar. Godhet. Emot. Mig» År. Stor.
v Mitt. Hierta. Arkanner, Men.
Förmågan» Hinner, Icke. Til. Vårkelig» Tackfamhefc-
Mer. Ran. Jag. Icke.
Men.
Jag. Kan. Och. Skal. ÖnfkaC
Herr. BRUKS-PATRON.
Och.
Dygdadia. FRUN.
Jämte. Edar. Kira. Omvårdnad».
Vålfignelfe;
1. VaHignelfen. Lycka, I. Lyckan, TrefnacL I» Trefnaden» Nöje. I. NAjet, Beftandighet,
Framhärdar Herr BRUKS-PATRONS
Och
Dygdadia FRUNS
odmiukafte tjenared
• Göran» G, Frodlin»
I N. J. C.
NiC verbum verbo curabit reddereßdus ^
Interpres - - - Horatius,
§' L •
ivinas, literas nobis cognitionem
l6d i *ufnrBO Numine noftro Crea»
tore, etiam detenerrimo ejus er-
i ganos amore,fuggerere, &,quod fétjukur,nös,quidfaeiendum,quid~
ve omittendum fit, inftruere, ne¬
minem -fugio Cum v^ro Sacras
v —— literas, qu«e nos hacc omniaeru- dient, in textu originali, ob lin-
guarufn varietatem, non omnium fit legere, atque len-
fum earum eruére; illas qucevis gens ac natio, qua? eun- dem non percipit textum, fuo habeat indudlas fermo-
ne, necefle efb. In quamitaque facer ille Codex exie*
rit terram, cujußque ab incolis receptus fuerit, in eorum quoque tranfiit linguam vernaculam. Hinc variae, uti
notum eft, in lucem emifia? funt S. Bibliorum Vcrfio-
nesj quas inter haud immerito reccnfentur Chaldaica>
A 2 Arab.
$ > 4 ( #
Arab. Syn yEthTop. vari« Gra^car, &, ut alias taceam,
Latinx bene multar. Singula: eo ftuaio (unt concinna-
ta?, ut verum ac genuinum, qua maxima, minima,
fui exemplaris exprimant fenkim, quem etram earum
aiudores propiusfant adfecuti. Hx itaque,funt aqu^,
ab uno eodemque fonte limpido emanantes, & per quas, ufpote- vias , ad textum authenticum , tram fåluti no-
fte arterna:^ quam ufui civili profupirum, felices per-
venire polFumus. Interim baud diffitéamur, non om nes translationes eademgauderepra:dan tia, unanimoquecon- Jfenfu prohari, fiquidem non ämnes rem qua(i acu te- feigerint. Nec. mirurrt. ed: nam fieri fepe nequit, ut
unius llnguae voces, fcilicet, verbüm de verbo, ita pos- fint transferri, utfermonis hpjus, in quem vertun tur,
genius, cum iIiins genio ex alle, nifi qua fenfurrr, con- veniat. Ut hujus itaque rei compotes fierent auctores,
pro captu viribusque, laborarunt. Quo factum ed, ut
in uno fermone tam multte, tam variantes tamque dif-
cordes interdum exhibitx fint Verfianes.. At eas o- innes, uti decctr defcribere-, nec nodrarum virium ed,, ncqueinftituti. Sed qusrnam przecipuae fint verfi-
©nes S.Bibliorum Latinae,fcilicet,, qu<e vel in utriusque
Foederis libros,, vel in altcrutram ejus partem integram
exdent adornatse,. earum audores, arta tes & res circum- Itantes, omifils,, qux in unum & alterum Sacri Codicis
librurn habentur,qua ru m q u ein n u me rab i 1e m fere depre<
jheodimus numerum, venia Tua> B.. L. tradere mihi a- ßimus efL
5- IL
Qucenamex:VerfiooibusBibi.Latinis omniti arflie^-
ritprima,.difficfiequidem ed didu. Firmo interim dat
£alo Verfiones Latinas; proxime ab Apoftolorum digres-
fudepromtas fuifle;.quod affirmat Job. Francifcus Bud-
deus Ifäg. Flid. Theol. L, II. c„VIII..§. VI. p.. 1531. Nul-*
sjc ) 5 ( £
Ä/?;/,. inqui'ens,. eßiulium., quin ftatim (port adfcenfum
Chridumjetiam nonnulliSeriftmarn- S..iirImgwimconyert'e-
rcLatinam adgrejfi fiint. Confr. D. Carpz, Grit. S. P. III.-
c. VI. p. 672. Étquaveteris quidem Inflrumenti libros,
ex verfione Tä? 0]quemadmodum Buddensulterius; Ve*
voßfizile admodumeßantiqitas verfiodes' Lat. qiiavetus:Tcfi.
jex vcrf. LXX, Iuterpr. expreßasJmjjf.. Quoniam Grarca
lingua in Italia erat: fiequentiffimaplurimi, utriusque-
(ermonis capaces, novas ex textu Grarco verfiones edere-
coeperunt^nt de ils Iequitur B. Augufti'n. Ut enrm cm-
queprimisfideitcmporihisin manusvenitcodex Greecus, &
aliquantuhim faciiitatisßhi utriusque lingua:habere videbu¬
tår, aufm eß'interpretari. De do dir. ChrifL L. IL. c.XL.
Ex bac cauflafVerlionum non tantum vaiietas, verum
etiam maximus earum excrevit numerus. De quo i>
dem Äuguftin: Quifcrrpturas ex Ehr, lingua im Gracajfc
verteruni:y numevari pojjunty Lafini mitem Interpreter
nuüo modo. Inter Las autem omnfs emmebatItalayqux.
Communis &vidgata^ irarao vetus, nuncuparl(olebat, fl¬
auDem ecclefiam artate cöüfequi exidlraaretur,, cujus e-
tiarn audlor ignorarur; Sunt, qui eam a viro quodam
Åpoftelica ndo r natam e conteodant,, ut Serar. ProL
BibL c XIX p 8-- yblPns* eamqntilquwremfmjfe.tem- porilus-y/pfßll pofitilat,de Orac;.Sibyi'Lc. XIII.. Sed ve¬
rkat; magis ccnle? ta neuro yicetur eam iiipra didtis adr
laumerari, qurd ejusvari'umiVDicat;dicendigenus*quod:
varios vicjfLm exOi lüe auttore^ certe-comprobat; jam*
in ea licet ii'demv acin exempIariTüo Grascoy glifcerent
nxv'i, nihilo tarnen minusmagnavaluit au&oritate, 11t
indicat Hieron. & Äugudinns, qui' dielt::'Eß vevhrum
tenacior-cum.perjpuuitate féfiteijtiai L. c. Eam autem- de-
perditam FlarniniusNobbins-feriptorumexPatribus Lat.,
eolle&ione reTfaurare conatus^ c(Iy. & call modo refar-
ötamcdlditRoma?» K 15:88.- Haneuna curo.textu.Gr;?-
- m>
# ) 6 ( $
co Job, Morinus in lucem emittendam curavif Parifiis,
A. 1628, Flaminlufn vero fruftra laborallc, indubitato ftatuimus: nam, ex inceito pendet fundamento, an Patres veteres Icalam iltam in feriptis fuis femper &■ ex¬
akte fint confecuti. Tamquam Grxce do/ti TZv 0 ver-
fionem füoMarte Latine reddere potuerunt. Itaque Fla-
miniurn cam ex Patram feriptis abfolutam ac integram
revocare potuifié, dubitare convenit. Hoc affirmat Petr.
Dan. Huetius de clar. Interp.p. 110. Cum', inquit, pan¬
nas ilhs e Pairibus usquequaqne corrajerit Nobilius, c/neu Jialam unam,jed complnres alias, pqffim iunctemporis erner*
gentes, omnium ujui permijfias, promifeue Patres itfmpa-
rent\ - - certijjimum efl, non facilins in Nobiliana Italam,
quam aliam quamlibet repevire pojfie. cfr. Rieh. Simon, difquif. de var. Bibi. edit. p. t 58.
• $. III.
Ejusmodi Verfionum Lat. tamvarietas, quam mul- titudo, non potuit liaud magnam non parere veritatis divinac certitudinem. Alterenim alterius laboremluoar-
bitrio emendavit» nunc qusedam addendo, nunc detra- hendo,feu, ut deiis ioquitur Hieron. Prxf in Jof maxi«
me cum apud Latinos totfint exemplarin, quot Codices, ut
unusquisque pro arbitriojuo vel addiderit, veljubtraxerit,
quod ei vifum efl. Hunc miferiarum fundum pii multl
animo perpendentes do&illimoviroHieronymo,ut Ver- fiones Lat. emacularet, ac adtextum Grxc.partim emen-
daret, partim ex Hebr. novam conderet, non folum fua- ferunt, verum etiam rogarunt. Iis morem gerens Hiero¬
nymus, totum Vetus Infix. adfenlum textusT£v b adhuc
juvenis reftituit, quin etiam libros quosdam ex Grxco transtulit. Non multo poft infignitarn linguarum, quam Icientiarum cognitione imbutus Vetetis Teft. libros Ca¬
non. & quosdam exApocr. ut librum Tobix, Judith, additam, Üb.Hefter, Danieüs & Jercm. ex Hebrxo in idio:
$ ) 7 ( #
IdiomaLat. felicifilmus convertit. Et hoc opere collau-
dando renitentibus fatisfecit Juxiacis, qui Chciftianorum
falfäs efle.Sacrsts Pande£las contendebant;fiqqidemador-
natte erant ad Verfionem T<w o, quam plurium accufa-
bant nxvorum. Hane itaque Hieronymi exa-filfTTmaiti
& ob puritatemcommeniatiflimamdie verfionem. Infi
Judsei affirmarunt, atque etiam Augufti'n. fatetur„ Lib.
XIX. de civit. Dei,c. XLIIL Nihilo tamen minus muiti
in eamtranslationem infultabant, immo caluroniaban-- tur,quoaccidebat, ut pauci eana ante obifcumViriexcepe»
rint.Mortuo vero illo& cum eo invidia comite,plurimte
ecclefiae labori ejus, cujus cum convementiam cum tex-
tu Hebn animadverterentj. appkuferunt, eumque rece»
perunt; ka tamen, ut Omd,. feu tam Veteri, quam No¬
va hac promifcue, uterentur,. Verfione; etiarofi Grego¬
rius M. no vana tantummodo omnino ufurpandam c(Te contenderet, bis verbis: Quod nov.a hcec tvansldlio cunEfii
verius transfudijfeperbibeatur, cf credendum fit, qaicquidim
eadicitur. Epiff ad Leandr. L. XX. moral. c. III. Sedejus«
modiufus promifcuus non potuit confufionem non pro«
creare. Stepeenim evenit, ut inipfis codicibus novam
ex veterq emendarent, & contra, quoad unamex dua-
bus confufis confarcinarent, fcilicet eam, qu« hodie Vidgata appellatur. Qua: itaquenon unurnagnofåitfon-
tem, nec au&orem unum, fed plures & variantes: ad-
eo ut quacdam Italicte, qutedam Hieronymiana?, quce- darn alii debeat Vcrfioni. Quod tam verum ed, ut ex
ipfis Pontificiis, quibus illaVerfio textus authentici loco- reputatur,Cardin.BellarminusL. II. deverb. D c IL hand
negare poffrt, vulgatam Verfionem non c(fe unius auSloris, fed qu&dam, habereex Hieron. qjuadamex Luciano, qucedam
ex Theodotione, quxdnm ex alio interprete anonyma. CfrÄ
D. Carpz. Grit. S. i. c. p, 678»
a , " ' - v t m
Sdfi' 1 ... •
3ge ) % ( &
$, IV.
De VerfioncVidgata Bibliorum ejusqueLatiakate,
licet diflertatio, fub celeberrimi Profeiloris ac P.ra?fidis
mei moderamine, A. 1761, exierit in lucem, at de ea
tarnen ver(Lone difpicienda funt, qua? ab inflituto no- itro recedere nequeant. Vulgata? hujus non unus, utau-
■divibnus, eft auélor, omiiium quamvis Pontificiorum
in eo vertantur argumenta, ut, cumde auctore genera¬
li quacflio eft, -eundem faciant Hieronymum Conce-
■dunt quidem, in Vulgata lfic Vcrfione legi haud pau-
ca ad Hieronymum non referenda, verum , ejusmodi
varietatem librariorunl culpa? efteadfcrlbendam, pcrhi-
bent. C£r Ludv. Eil. du Pin. Et, quod Vulgata illa con-
✓ tineat, qua? textuiHebr.*nonconveniant, ea potius Hie-
ronymo ipfi tribuenda efie, contendunt; liquidem i-
■pfe teiletur, fe non omnia correxijje, qncz corrigmdaputa-
verit^ ne nimis midta immiita(]e videretur,unde factum es- fejudicat Rieh. Simon, utin commentariis qucedamcorrige-
.feti, qii£ tamen- non correxerit inverßone, Hüft. crit. vers.
no 11 Teft. c. VI1L p. 71. Sed minime perpendunt, vel
(altem noliint, quod, cum dicit, fe non correxilTe, quae
cocrigenda videbantur, fimul dicat, fe correxißeea, qnce fenjumvidebanturmutare. Enimvero fiVulgata eiletHiero- nymi, unde efl, quod in ca plurima deprehendantur,
qua? fenfilm mutant? riihi'o tamen minus Hieronymum proiiunciant auctorem, Hincaudimus Pvich. Sim01%Hill.
crit. vet. Teft. L. II. c. XI. p. 244. omnino ejfé Hieronymi
bodiernam vidgatam, ex.cept.is libris nonnulhs, quos eccle- fia fecundum veterem vidgatam adhnc legit, abfolute con- tenderej hac nimirum ratione, quod bodierna Vulga¬
ta non potuerit adtextum Hebr. non efte eompofitam, quoniam id ipfum nemo ecclefia? Patrum, prakter Hie-
ron. adgredi aufus eft. Ojub\pri(pcv habet Béllarminum ,1.
£.cujus aftertio quatuor bifce abfolyitur momentis.-! Te-
r
# ) 9 C #
flamentum Nov. Lat. iditioms Vidgata, ex antiqua verfio-
ne babemus, quam tarnen b. Hieronymus emendavit. 2 Pfal-
feriiimVidgatX editionis Lat\ tim edillud\ quod D. Hiera-
nymus transtidit ex Hebrceo , neque illud, quod transtulit
ex verßom Grceca LXX. Int. fed Hud, quod ipfe emendavit,
tränsLatum ab aktiquo interprete, ex edit. S. Luciäni Mar- tyris. q. probabde nobis efl, librum Sapientice Ef Eccle•*
fiaßici Ef Machab. nos non habere ex verfione Hieronymi, [ed ex antiquu translatione, cujus auElorignorotur. 4. r<?-
liqua omnia ex Hieronymi verfione ex Hebrceo habemus in Verfione Fulgata. Sic Bellarminus una cum Rieh- Si-
nionio Hieronymum e(Te auåorem Vulgata? Verfioniso-
ranium Veteris Teft.librorumCanon, excepto Pialterio,
iramo etiam fecundum ejus momenturri 4. certo modo Vulgata? univerfiNovi Ted. fiquidem iilud emendaverif,
& pari ratione etiamPfalterii, quoniamilluel etiamemen¬
davit,& perconfequentiam totius Vulgäta? Verflonis, ex-
ceptis nonnuliis Apocryphis, qua: Pontiftcii inter Cano-
nicos etiam nurtierant,e(le auetorem, pofitionibus bifce
conténdit. Quomodo vero ifta Beliarmini aflertio con-
ciliandabt cum iis,qute, alioloco, de eadem re affirmat,
haud facilequidem cuique eftvifu. DiettL. II. c. 2.Edi¬
th enitn Vulgata, quamvis maxima exparte Hieronymi fity
tamen tion efl illa pura, quam ipfe ex Hebrceo convertit, fed efi aliquo modo mixta, additisnonpaucisex Verfione LXX>
quee in Hebrceo tion inveniuntur, atqueidqoti finrum perfpi-
citurin Lib. I. Reg. Ef Proverb): Et quod confequitur, (quod probe ohfervand.) perfpicitur in iis, nempe'reli-
quis omnibus, q'iiae aflertionis ejus fupra allatae momento
4. comprehenduntur. Quamam vero barum aflertionum
Vera judicetur, vix percipi poteft.* Aut itaque ea, in
Verfione vuigata, qua? uno ioco refert ad Hieronymum
& textum Hebr. ad eum omnino funt referenda, aut ad alium au&orem, quod aliovicitTim ioco conténdit, aut
B ad
£ ) 10 ( £
ad repugnantiam Tunt referenda Horum exfremum no- bis perpLicef, quoniam pluribus quidem locis perfpicuis glidet. Narn, in niomento licet i. Pfalterium cxTbov
c Verfione efle neget, in alio famen loco, ubi nimiana vulgata? ab Hebraso exculat differentiam, id ipfum con»
tendit, quod intet alia beneobfervavit Chriftian. Kort-
hoitus: verum, inquit, fi itafe habeant, quid igitur Cur»
dinalis capite moxfeq. XIIf tum quoque in commentariisfuis
inPfalmos {vide inter alia} qua notatadPf. IL 6.)totiespo-
nit tanquam omninocertum, baberi PfalteriumVnigata Lat.
ex Verfione Tab LXX. quando videlicet loca in PJalmis, a
Vulgaio mak reddita} co :xcufat9 quod interpres iflefecutus fit LXX, f
§. v.
Cum itaque refpexerimus, quomodo Pontificii de
Verfionis Vulgata?fluftuentau&ore, quem quidem Hic-
ronymum conftituere laborant, adeamus tam ad Hiero- nymianam, quam Vulgatam Verfionem & perfpicia-
musj an ita omnino fit, ut illi autumantatque conten- dunt. fin Verfionis Vulgata? editioneSixtino-Clemen¬
tina, qua? hodie in ecclelia Rom. authentica eft, locade- prehendimus verfioni Hieronymi,qua?ad textum Hebr.
cfl: compofita , direfle repugnantia: v. gr. Gen. I. 2.
Hieronymus emendavit illa: Et Spiritus Dei ferebatur Juper aquas, Pro eo, inquit, quodin noßris,codtcibusfcri- jptum eß, ferebatur, in Hebrceo habet , quodmsap¬
pellarepojfumus^ incubabat, five confovebat, infimilitudinem
volucyis, ovacaloreanimantis. At Vulgafa Lat.adhuc ha¬
bet iilud ferebatur. Gen. III. 15. habet Hieronymus:ipfe
conteret caput tuum, Ef tu conteres caput ejus, Vulgata
autem con(fanter legit: Ipfa conteret caput tuum, ff tu infididberis calcaneo ejus. Tarn magnaminter Hieron. &
Vulgatam Verfionem reperimus differentiamin Hierony-
mi commentar. &, quod ad NovumTeft. attinet, adGa-
# ) II ( #
latas, EpheH Tit. &c. Quod Hieronymus S. Literasexa-
&e, certe qua (enfum, converterit,non ipfe iolum con- tendit his, praeter alia, verbis: Certe confidenter dieam, Ef maltos bujus operis teßes citabo, me nihilduntaxat fen-
tenticede Hehraicaveritatemutajfe- interroga quemlibet He¬
hrceorum, Ef Iiguido pervidebis, me ab cemulis frußra lace- rari,— - Non iolumfateor, fed liberavoceprofiteor, me in interpretatione Greecorum, absque Scripturis Sandis, ubi Ef
verborumordoEfmyfteriilmeft,non verbume verbo, fedJenfum exprimere de [en/u. c. XXXIII. adSophron Sed piurimi
etiam iilud teftantur, & Pontificii ipfi affirmant, quod
referunt Chrifl. Kortholtus, Budd. Is. & Carpz. Crit. S.
I.c. Ideo certius eft, quodVulgata ab ipfo textu Hebr.
quam maxime difcrepat, eique direåe repugnat, ut Gen.
VIII. 7.31271 KlV1 KY'1 Ef exiit exeundo Ef reaeundo. Vul¬
gata autem negat: egrediebatur Ef non revertebatur. In
Vulgata plurima abfunt, immo integra interdum com- mata, qux in Hebrseo leguntur. v. gr. in Gen. XXXV.
13. Vulgata omifit: Et afcendit (Deus) inloco,ubi locutus
erat ipfi.z. XLT. 28. Pro eo, quod in Hebr. ita legitur:
Hoc eß quodlocutus fum adPharao: quod Densfadurtis eft,
videre fecit Pharaonem. Vulgata hare habet: Qui hoc or-
dine complebuntur. Vulgatus itaque (ut dicit T>. Carpz)
non Interpretern, fed epitomatorem egit. Contra, Vulgatus
aliis locis addit, quacin Hebraro non leguntur, ut Num, XX» 6. Clamaruntque ad Dominum, Ef dixenmt: Domine Deus, audi clamorem hujus populi, Ef aperi eis thejdurum, fontem aquee vivet, utfitiati, ceftit murmuratio éorum: 2.
Reg IV. 2. Nifiparum olei, quo ungar, ubi lubjungic quo
utigar, quamquam unptionem textus Hebr. prorfus igno-
rat. Habet etiam vulgatus varii generis errata, ut Pf.
II. 12 13 1p2?3 ofeulamini fijium Vulgatus autem: appre•
hendite dijciplinam. PI. I. 5 22Ö27D3 CPyiSH löp* kS fo propterea non confifte?it impii injudicio. Vulgatus autem,
B 2 fa-
# ) 1# f 5{C
favens Judarorum errori de negata impiorum refurre-
clione, dicit* ideonon re]urgent impii in jtidicio* Et in»
numera fere alia, quac textui Hebr vei reptsgtiant 9
vjel ab eo rnultis niodis recedunt, J>. Carpzovius iniii-
am retulit Criticam S. Ejusmodi narvis non obftantibus,
magnam tarnen hxc verfio.aueloritatem confecuta efh
Kon obftantibus variorum correcfionibusr,c\ax fe inter farpe repugnant, attamen ab ecclefia Rom. authentica
habetur, lnter yeteres hujus verfionisemendatores fuit Flaccus Alcuinus, f. Albinus, qui circa A, C, 802, Caro-
li M. Imp. juflu univerfa Biblia emendavit. Lunfrancus
fec. XI. Stephanus fec. XII. Magdalius Jac. GaudenfisA.
1508» Fratres Ordin. Prsedicatorum, quorum Mfcr. in
pergamento in Biblioth. Acad. Lipf confervatur. Iftdo-
rus Clarius Brixianus Venetiis A. 1542, in cujus editio-
nis infcriptione legitur: emendatum eß ditigentiffime, ut/
nova editio non facile defideretar, EF vetns iamen bie agnet*
fcatur EFc. Quem laborem ita in bonis habuit Paulus III. P. R. ut Ifidorum, hucnsqne Abbatem Cafinatem,
infula Fulginéhft, A. 1J47. donaret. Verum, labor ifte
non multo poflea in Indice prohilit, Trident% Pii IV. au-r cloritate A. 1564. editi, rejiciebatur, his v erbis; Ex Bi*
bliis Ißdori Clarii Brix. prologits EFprolcgomena pvetcidan*
tur; ejus v ero textum, nemo textum vu/gata edrtioms ejje exißimet.
§. VI.
De ejusmodi Vulgstce Verfionis editlonum tam in- conftantia, quamvarietate, Concilium Trident, Pii IV.
P. R. aucloritate A. 1546. convocatum, multum confu- luit, decrevitque, exVulgata illa, vanis lechonibusinpla¬
tes qiiodanmiodo difira&a, ^verba SixtiV. in Bulla,; unam
producere correctam atque conftantem, ena:, vi conci-
lii& Pontificisaucloritatis, utrum divino forfan concjn-
naretur aitiatu, nec ne, lolaauthentica celcbraietur. Hoc
yero
# ) i3 ( ❖
/
V*ero inftiiutnm non prins potuit abfolvi, quam tem¬
pore Sixti V, P R. qui piurium Doctorum iubiidip,
fuam infallibilern tandem edidit Verfionem, A. 1590, 3 tom- in foi. Ethane, in Vaticana typogr. exprelläm editionem, pronunciat ilie jPontifex eile eam, qua; vi
ConeiiiiTrid. jara indubitata &authentica erat. Quod
indicat atque jubet in Bulla, ita: eam vulgatamfaeree,
tam vet. quam N. Tefl. pagince Lat. editionem, qucepro au- thcntica a Concilio Trid.receptaefly fine iilia dubitatione^aut controverfia cenfendam ejje hane ipfam, quam nunc, prout optime fieri potuit emendatam- - evulgdmus , decer- nentes, eam - - generalis Coneiiii Trid, decreto, mmc de-
mumetiamApoflolicanobisaDomino tradita auchritate com- probatam,pro vera, legitima, authentica Efindubitata - -
recipienda?n Ef tenendam effe. Hinc de cetero addit indi*
citque indignationem omnipotentis Dei Ed interdicfnm in- greffus ecclefiee, tum excommuniedtionem cuique, qui z/z/- nimam pdrticulam mntave, adderc, vel detrahere prcefumfe-
rit editioni lua; jamjam edita;, &, ab hac prseterea edi-
tione qucedtärep&venUnullamfidemmillamque auEioritateni habitura , decrevit. Sic ecclefiaDi vinas literas in idio-
mate Lat. conflantes acin iubitatas,decreto ConcLiiTrid.
&au^oritate Pontit. authenticas, quin etiam excomrnu*
nicatione inftruftas & munitas, habebat. Sed tota auclo- ritas Papalis impedire non potuit, quin ea etiam etil- tio, quam legitima & authentica a Sixto eilet reliaa, poft biennium folum, feu A. ^92. a Cemente VIii»
improbaretur St permultis in locis conigeretur, ut fen-
tentias perfpiciamus &c verba, qnae in C-ementina edi-
tione leguntur, in Sixtina autem abfunt, & contra. Alter alteri contradicit, in numens non conveniunt, verbo:
fupra bis millia locorum difFerunt. Conf. Tbom Ta- meC Bellum Papale, £ concord. difcors Sixti V. &Cem.
yiU. circa Hieron, edit. Et Prolp. Marchand, in Hi h
B 3 Biol.
# ) *4 '( ❖
Bibi. SIxti V. Hanevero fuam editionem Clemenseti-
am ad Concilii Trid. praTcriptum authent. effe conten-
debat, Sc evulgabat. Sed, nePapali noceret infallibili-
tati, cauffam Sixtina* editionis emendandx, ejus efle er- rata typogr. interpofuit. Eamque ob cauflatii Sixti no-
men in edkionis fuae infcriptione retinere decrevit. De
cetero obfervamus, & Sixtinam Sc Clementinam edi¬
tionem ad concilii Trid. decretum efle adornatamjun-
de nobis non poflunt admirationi non efle Patres Con¬
cilii Trid. qui tam acri videndi fenfu polluerint, tarn-
que fumma poteftatc prsediti fuerint, ut duas f. Co-
dicis Verfiones, quam pugnantes, deelarare potuerint
authenticas & indubitatas, 6c, quod pluris efl, ante,
plus quadraginta annis, quam exftiterunt; nifi cum D.
Carpz. dicamus: Geminam fan&a fedis, forte piam, hic deprehendis fraudem. Prarcipuat hujus Verfionis editio-
nes ordine enumerantur in Pratel. Mag.Do:entis, Sam*
Joh. Alnandri Biblioth. Theologie.
§, VII.
Vulgatam excipit VerfioLat. SanSiis Pagnini, Lu- cenfis,qui ordinis Pratdicatorii ConcionatorApoflolicus
6cpratflantiffima eruditipne linguarumque Orient, cogni-
tione prxditus erat. Ille quidem veterem Verfionem
Lat. videns variislaborare natvis, Hieronymianam quo- que multnm labefaåari, primus, pofl: Hieronymum, S.
Literas in idioma Lat. antequamVerfio Vulgata authen-
tix nomine dccoraretur,hortatu Sc fumtu Leonis X,red- egit, ac in forma 4 ediditA. 1528. Hane Verfionem,
cujus vetus folum Inflrum. XXV annis lucubravit, ad
textum, quoad fieri potuit, Hebrat11m tam preffeconcin- navit, ad verbaque ita adh^refeit, ut barbarifmorum ße-
pe obfeuritatisque vitium vitare vix potuerit, quod o- mnino quibusdam haud benignioris judHi anfam fc-
rendi pratbuit. Quorum multa in hane Verfionem in-
/
v
I <
❖ ) jy f #
ve&us cflRichard. Sim. inique feredicens: quareineptum plane contentiofum, ut olim Aquila, Interpreternfe often-
aäeo barbare loquitur. Difquis. crit. c. XXII. p. 183*
Et Gilbert.Genebrarduspr«f. in opp.orig. de eademverf
nimisamlitiofßynimis curiofa, uimis Grammat, niminm Rab-
binicarum minut* cemula, qucequereccntiumprceception.fub*
tilitate, noxavifinceritati o fententiarum, éf rerumfcepius-
cule afferat. Concedimus quidem, attamen laborem
ejus nequaquam fuggillamus, eum non femper vocum
proprietatem ac fenlum ad unguem obfervafle, quam
diligens inhocunumft uduerit,ut Gen.II.24.Jdcircodere- linquet unusquisquepatremfuum &c.pro dérelinqitetvir
patremfuum. c. IX. 6. effundens finguinem hominis QltO, inhominefangids ejuseffundetur^ properhominem. PC XVI,
4- onnsy nv multiplicentur dolores eorum, qua? Monta-
hus ita cmendavit: multiplicentur idola eorum - Multi
tarnenhane Verfionem magna laude extollunt, ut Fran- zius, Huetius, Buxtorffius&,pr« ceteris,Polus (Matth.) inpraef. fynoj). crit« R^erfionem^ inquit, hane maximelite~
ralem cumcwimodefieripotuerit,fidam, fingnlarijudicio at- queperitid concinnatam, doclifere omnes conjentiunt. Va-
rix hujus Verfionis in lucem emiffae funt editiones, ut ea, qua? cum argumentis capitum &locorum concordan-
tiis inftru&a Colonia? edebatur, A. 1541. & Lugduni A,
1542 ambse in fol. Morte vero Pagnino ex(tin£lo A.
1548. eam iterum Robert. Stephanus una cum Verfio-
ne Vulgata & annotationibus Vatabli 2. voluminibusin fol. typis imprimendam curavit Parifiis, A. 1557. De-
inde in columnas ita collocata ert-,utVerfio Vulgata, Pa- gnini, Latina T<£v o & Latin« Paraph. Chaldaic«, fe
invicbm excipiant: Et hxcceBiblia adornata funt atque edita Antwerpia?, A. idi6. 3. vol. in fol. Ha?c vero Pa- gnini Verfio, qua? has iriter ita difponebatur, ejus fuit,
tefte D. Carpzovio, prima, quam & Joh. Leusdenius
re-
