ERICO GUST. GEIJER

03.

DE

ITU R E I D G O T H UE

DI SSERTATI G

CUJUS PARTEM PRIMAM,'

TENIA AMPTi. PAC. PHIUOS. UPSAIjI

PR^SI D E

MAG.

ERICO GUST. GEIJER

HISTORIAR. PROF. REG» ET ORD.

SEG. SOCIET. SCIENT. UPSAL. ET SOCIET. SCIENT. AG XtITT. HüM, GOTHO-B, MEMBKO.

FRO ÜRADU FHILOSOPHlCQ

Po.P.

ANDREAS FRYXELl

A SACRIS. YERMELANpUS,

IN AUDIT. GUSTAV. DIE XXIV APR. MDCCCXXL

H» A. M. S.

üpsalij:,

JEXeiTDEBANT REGIAE ACADEMIAE TYPOGRAFHT.

O.

IN SACRAM REGIAAI MAJESTATEM

MAXIMA2 FIDEI VIRO,

ECCLESI^E SVIOG0THICJE ARCHIEPISCOPO,

ACADEMIiE UPSALIENSIS PROCANCELLARIO,

REGII ORDIN1S DS STELLA POLARI COAIMENDATORI, ORDINIS REGIS CAROLI XIII. EQUITI ,

ACADEMJ^E SUECANA3 OCTODECIMVIRO_, S. S. THEOLOGIE DOCTORI,

NOBILISSIMO ATQUE REVERENDlSSlA'iO DOMINO

C. ROSENSTEIN

MjECENATI, FAÜTOR!

'

#

SACRUM

volnit, $ebuit

ANDREAS FRYXELL,

Prooemium«

()uod

noura languerat ac fere exftinctum erat antiquitatis ve-

terisque noftrae Hiftoriae ftudium, jamjam revirescere laetosque agere furculos incipit; quod abunde ^testantur

multa illa, diu neglecta fituque obfifa monumenta, qu»

nunc a doctis viris eruta typisque evuigata funt, fcilicet,

ut inde, _quaecunque aliquid lucis Hiftoriae noftrae prae- bere posfet fcintilla, emicaret. Neque fuo fuccesfu ca- ruit clarisfimorum virorum labor, rnultaeque antiquo tem¬

pon adfperfae, quin iinmo fuperinfufae tenebrae rarefcere f'enfimque evanefcere coepere. Haud tarnen attentum contemplatorem latebit, multas adhuc remanere nebulas, fpeculatoris oculo officientes, quibus in fugandis laudan-

dam fuam operam amantisfimus quifque Hiftoriae patriae

navat. Sed irrita forfan fuccident plurima eoruin conami-

na, nifi prius veterum Geographiam, quoad fieri po- teft, notisfimam fibi fecerint. Ea enim eft Geographia,

fine _qua nulla Hiftoria rite percipi posfit; atque, ut qui

fabulam texit poeta, priufqnam perfonas in fcenam pro- ducit actaqueeorum oculis fpectatorum fubjicit, locum ip-

fum depingat, necesfe eft, ut inde melius, quidquid nar- retur, intelligant; ita quoque Hiftoricorum pluritni, pri-

usquam ad facta fataque gentium regumque enarrand*

fe accingunt, quibus in terris maribufve haee omnia ge-

) 5 c

fta funt, fectori ennntiant. Verum enimvero hacd dif- fitendum ert, Geographiam borealem antiquam inulto laborare _errore, quin inun o defecfu, quamquam in eam viri plurimi iidemque doetisfimi operam fuarn infumfere.

Fuere enim nonnuliae regiones urbesque veteribns incly-

tae, quarum nunc ne veftigia quidem comparent, ut

vel fagacisfimus fcrutator earntn fitum fe fcire diffitea«

tur: vel fi profiteatur, aqua tarnen pluribus haerebit, cum alii aliis rationibus adducti, diverfis terris eas asfignare

conati fint, haud tarnen quid eerti verique, quo Iis diri-

matur, adfiruentes. Inter haec, quae in ore fert Geogra- phia Antiqua, aenigmata, fuum adbuc Oedipum defide-

rantia, inßgnem fibi locurn vindicat, in veteribus fagis nieinorata, Reidgothia (Rei|}gotaland); de cujus fitu piu¬

rimi antiquarii acerrime diglat rati funt, fuam quisque fen-

tentiam defendentes; cum vix ac ne vix quidem regionem

q uandam in toto orbe Boreali invenies, cui fitum _atque honorem Reidgothiae nullus asfectator vindicare ftudeat.

Olaus Verelius^ pater ille praefulque HiftoriaeSuecanae ^at>

tiquae, muitum fudavit, ut Reidgothiam in Smolandia fi- tam fuisfe demonftraret; i) cujus fententiae plures ejus

aevi apud nos Hiftorici iufiragati funt. Thormodus Torfer-

«/, Hiftoriographus Norvegicus, veritatis ut amantisß- mus, ita fagacisfimus inveftigator, plurimis, quae ei prae- fto erant, manuferiptis Islandieis fuffultus, Reidgothiam

eandem ae Cherfonefum Cimbricam, hodie nobis Jutland dictam, fuisfe contendit; 2) eaque in robur fuae fenten¬

tiae attulit _{argumenta, quae nemo,} licet de fitu Reidgo- thiae a Torfaeo disfentiat, huc _usque refellere valuerit*

3) Hervar. Saga ed. Verel. P. uo et feejq.

2) Torfei Series Regum Danfe, _{pp, §3, 375,} 396 - Biftoria Not- fegica. pp. 435, 440.

) 3 (

Nonulli noftratium, i) plurimi autem Danieae gentis fcriptorum huic fententise adffipulati funt; 2) benigne

fcilicet excipientes, quidquid in landein patriae fuae prifti-

nae verti potuerit; eaque indoles hujus aevi erat, ut reli- gioni fibi quisque duxerit, patriain fuam et longe anti- quisfitnam et multo laudati.sfiroam praedicare; ideoque plures Hiftorici, qnafi pro magiftratu, patriae fua?, quae-!

cunque gloriofa et inclyta praeberet antiquitas, per fas nefasqne vindicare ftuduere. Idem amor, vel paullo in-

«ptior, pace dixerim viri, alias ab Hiftoria noftra optime meriti, Ericum Julium Bjornemm, Reg. antiqu. franslato-

rem, impulit, ut in Norrlandiam, patriam fuam, quam idem ejus ^amor Bjarmia, Hellulandia, Granlandia, Hnn- dingialandia, Jotunheimia jam impleverat, Reidgothiam

quoque intrudere conatus fit, 3) unde tarnen, velut ^ex

jam expleto dolio celebrata illa regio ftatim redundavit,

cum haec fententia, paucis exceptis, 4) asfectatoribus om- nino caruit. Pari* origine nata pari quoque exitu e- inortua eft Floraei fententia, Reidgothiam in Scaniam fiftens, 5) quse ftatim a doctis viris explofa nunquam in fcenam litterariam iterum prodire anfa eft. Johannes Pe- ringfooldms novam in hac re opinionem condidit, Pome-

i) Göramfon. Sv. R. Kon. Bift. p. 46 — G. A. Silverftolpe i"

Mappa Geographica coropendio Hiftoriae Suecanae fubjuncta. —

Schering Rofenhane. Sv, R. Konungalångd: ^{p. 12.}

a) Bartholin. Ant. Dan. - - - Björn Haldorfon Lexic. fsland.

3) Defcriptio Gotunheimiae.

— Företal till Nord. Kåmpadater p. 26«

4) Vilde. Hift. Sv. Pragm. Cap. 2. § 35. p. i7*- g) M. Jonje Floraei Fiores Ant. Scan. _{pp. 25,} 39.

) 4 (

raniam hodiernam olim Reidgothiam esfe nuncnpatam

innuens. i) Ita ille primus Reidgothiae transcnarinum

fitum indigitavit; quem quidem antefignanum multa ^co-

hors aslectatorum fequuta eft, quidam pede presfo ducis legentes veftigia, 2) plurimi vero non ita, ut in verba magiftri jurare viderentur. Quorum primus Uluftrisfi-

mus Olausvon Dalin, 3) Schöningio 4) aliisque fuffraganti- bus, Reidgothiam in Livonia ejusque confinibus terris fi-

tam fuisfe credidit. ^}acobus Fredricus Neikter, Profesfor hujus Academiae Skyttianus celeberrimus, Borusfiam ma- vult. 5) P. Schon/lrom, refpectu praefertim habito ad ea, quae in Hervarar Saga de Reidgothia narrantur, ad oftium

fluminis Danubii Reidgothiam affigere conatur; 6) firmis

ut argumentis ita quoque asfectaroribus orbus. Mutzell Biekingiae honores veteris Reidgothiie vindicare ftudu-

ic 7) celeberrimo Profesfore Sjoborg fubveniente. 8)

Omnium autem his in rebus maxime verfatus, Illuftr.

1) Peringfkölds Ättartal, p. 88■ Interdum Peringfk, Reidgothiam

vertit per Venden. Heims Kringla T. 1. p. 224.

2) v. Scbwartz. Geogr. der Nord. Deutfchland- p. 19.

3 Dalins Sv. Rik. Hift. 1. Tom. pp. 102, 340.

4) Mappa illa Geographica, quae ex delineatione SeSnirgii excv- fa, Sturlonidisqne editioni Danicae addita eft, in Livoniam et finiti-

mas Reidgothiam collocat.

5) De fitu Reidgothiae Disfert. Acad.

6) Kort anledning till Sv. Hift. förbättrande af P. Scbönßröj».

P- 33.

7 Difp. de Liftria. p. 32.

S) Utkaft till Blekings Hift, och Beflsrifning af N. H. Sjöborg,

•) s (

P. F. Suhm infigniterhujns quaeftionis difficultatem teftatur,

cum vagus incertusque per totum fere orbern borealem trepidat, fitum finesque Reidgothiae definire cupiens, i) quam vero plerumqne Peringflcöldium Dalinumque fe- quutus, in aquilonarem Germaniam collocavit. 2) Ita

omnem hanedifputationem non multum apugnaAlcidiscon¬

tra ferpentem Lernaeam abludere dixeris, cum quicunque

error exftirpatus novos lemper alios mire progenuerit.

Cum veritatem eamque folam, cynofurse inftar, fe*

qui nobis animus fit, nullam heic fententiam ut veram

praefumamus, ne corupto judicio Cognitionen) ipfam le-

ctor aggrediatur. Sed cum non nifi ex veteribus Sagis

veritatem eruere posfimus, necesfe erit, omnia, quae de Reidgothia agant, loca verbis veterum religiofe affera-

mus; ex quovis citato, collatione contextus et parleilis-

morum autoris de fitu Reidgothiae fententiam exentere conaturi. Ita facilius, quid de quaque antiquariorum o-

pirtione cenfendum fit, coiligemus; demumque ad calcem opufeuli noftri, cognitione et disquifitione rite praeiwisfa^

l) Hift. af Dånmark ved P. F. Suhm. T. i. p. 47. "Dog naegter

"jeg ikke, atjo Jylland undertiden af nogle Skribenter kaldes

''ogfaa ReidGotland, det er det fafte Gotland, fom var Nordens ''anden Hovedpart, oghverved foerftodes, Sverige, Oefter ogVe-

"fterGotland, famt Skaane Halland _og Bleking og undertiden ^Nor-

"ge, og hel (jelden Jylland, ^men aller egentligft og ofteft de

"Gothtifke Lande fcenden foer OefterSoeen fra Weixelen _og til

"den Finlke Bugt, hvilket ReidGotaland blev og fiden ved de

"Gothifke Vaaben udftrakt fra Weixelen _og till Meklenburg#

"Graendfer omtraent, eller maalke endog till Wagrien, og fyne»

"det Reidgotilke Navn, at have vedvaret laengft i Preusfen, Ctar-

^land _og Lifland, og allerlaengft endda i FcerPonrniern."

2) Suhm. 1. c, pp. ao, 32, 117 ,ng, 151.

> « c

fententiam, tiaud quidem noftram,{ed qua© ex plurimis vel

firmisfimis argumentis verifimillima emicet, enuntiare au- debimu?.— Negotium quidem operofum, haud tarnen, ut

fperamus, plerifque vel fi nobiscum disfentiant ingratum,

cum heic puros habeant fontes, unde, ommisfis noftris

qualibuscuoque commentariis, quid ad cujusque fententiam

corroborandaui faciat, hauriant.

Praeterea, L B. fi_quas labesmaculasque operi noftro asperfas obfervaveris, ignofcas, precamur, humanae efcprae-

fertimjuvenili naturae: juvenilia enim quaecunque cruda at- que imperfecta funt, maturos marura tantum aetas fru¬

etus praebet.

§• i-

Quo ordini Iucique melius confulatur, feriem tempo¬

ris ubique fervabimus in his locis exponendis. Quorum primus occurrit in carmine mythico Va|)iuJ)nismal, ubi

giganti

Vafjjrufmero

currum diei trahens appelletur, Odinus refpondet, no-

men ejus esle Scinfaxi, haecce verba addens:

"Hefta beztr ßyccir

''hann med Reif>gotumi),

quod ita verrimus: ''Optimus hic equus Reidgothis vide¬

tur." Ultro fatemur, nos ex his verbis nil de Reidgo-

thia eruere posfe; nil enim Carmen citatum exhibet, quo

Reidgothi dignofci posfint: neque ex noftra qualicunque

fententia certa quaedarn gens heic indigitatur, fed ex fi- gura poetis ufitatisfima pro toto partem ponente, nomr-

i) Edda Rythmica ed. Afzel. p, 32.

) ₇ (

ne Reidgothorum totum _genus humanuni fubaudftur Sin autem "Reipgotum" heic _per "equos" vertis ^> nil

ouinino totus verfus ad Reidgothiam pertinebit.

§. ^a.

Prologus Eddae Profaicre de itinere Odini in Svecf-

sm ita loquitur

"J)a byriapi

t^eir

''napizfpvi landi allt

pat

''ianda son ffnn er Skjolldr hét» hannz fon hét

Fripleifj

''Dana-komlngar; ^oc pat heitir mljotlander pa var kallat

^Reipgotaland.'' i) i. e. "Deinde iter funm (Tcilicet, e Saxo-

"nia} verfus Boream'30dinus ingresfus eft, venitque in re-

''gionem, quam tone Reidgothiam appellabant, et quid-

"quid ibi placuit, fibi vindicavit. Huic terrae prrefecit

*'filium Skjöildum, qui Fridleifum genuit. Inde örtum

"ducunt Skjålldungi, qui Danire reges funt. Qure vero

"tunc Reidgotbia audiit nunc Jotlandia (Jutland) appella¬

tur." His verbis mire comprobatur Torfrei fententia, eaquefola, ornnibus aliis reprobatis, quamobrem plerique,

a Torfaeo disfentientes, hunc locum niinis ignoranter

ne dicam callide, reticuere. Duo tantum argumenta, Torfaeo heic objici posfunt. Primum fcilicet, fi ut auto- ri, ita difciplinre ejus fidem detrahere vis; quo telo ceL

Neikter in fua disfertatione hunc locum, infigne Tor-

frei praefidium aggresfus eft. Conftat enim, vel faltim

haud abfimili conjectura patet, prologum iilum Eddre pro¬

faicre _{neque manu} neque mente Sturlonidis effluxisfe?

ideoque cel. IMeikterus minorem Hli fidem habendara cenfet, prrefertim cum non fit, nifi rudis quredarn indige-

2) Snorra Edda» ed. Afael. p. 14.

) 8 (

ftaque Hiftoricae notifiae farrago, monachorum medii aevi ftilurn Hiftoricum fati.s redolen«, _{inter quos} igitur fupra

irsemorati prologi autorern quaerendum fuspicatur. Sed asfumamus _quoque, quod nunc inter plerosque docfisfi-

nios viros convenit, verba non esfe Sturlonidis, haud

tarnen inde te/nere falfa dicantur» Probant faltem ^anro-

renr fuum, quemvis facias, Islandum certe eundem-

que et fatis antiquum et eruditum, Reidgothiam in Jut-

landia fitam credidisfe»

A'terum quod heic Torfaeo objicitur argumentum i-

ta fonat. Nomen Jotlandise multis regionibus iisdemque lotige diverfis inditum erat; ideoque fieri poteft, ut alia quaedam regio ac Jutlandia heic vocabulo Jotlandise indi- gitetur. Sin autem perpendimus, quod Skölidus rex ejus-

dem Jotlandise dicitur, et quod omnia antiquitatis, quae comparent, monumenta mire in eo confpirant, Sköll-

dum a patre Odino regem Danise conftitutum esfe;

facile colligimus, nullam aliam vocis Jotlandiae inter- pretationem hoc loco admitti posfe. Huc accedit, quod

iter Odini e Saxonia verfus Boream in Reidgothiam

factum esfe narratur, quod non nifi in Jutlandiam quadrat; neque diffitendurn eft, fequioris setatis fcri- ptoribus Jutlandiam folam fere femperque Jotlandiam audi-

isle. His computatis, vix ambigas, Autorem Prologi Ed-

dici Reidgothiam in peninfulam Jutlandicam eollocasfe. Ex

hoc loco denique concipi poteft, quam difficile fit, ve¬

rum Reidgothiae fitum detegere, nimirum, cumjam tunc temporis, ubi primum prologus Eddse calamo exaratus eft, adeo obfoletum fituque obfitum fuerit Reidgothiae vo-

cabulutn, ut autor fuum esfe duxerit, interpretatione ignorantiae lectoris fubvenire.

In